1

Rachunkowość bankowa

Czynności bankowe:

(Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r Prawo

bankowe, DzU z 2004r, poz 91, poz. 870)

1.

przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na każde

żądanie lub z nadejściem określonego terminu

2.

prowadzenie rachunków bankowych (tych wkładów)

3.

prowadzenie innych rachunków bankowych,

4.

Udzielanie kredytów i pożyczek

5)

Udzielanie gwarancji bankowych,

6)

Emitowanie bankowych papierów wartościowych

7)

Prowadzenie bankowych rozliczeń pieniężnych

8)

Wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla

banku w odrębnych ustawach

2

Rachunkowość bankowa

Do celów ewidencji księgowej i sprawozdawczości dzieli się

klientów banków na rezydentów i nierezydentów.

1)

Rezydent (jednostka krajowa):

a)

Osoba fizyczna mająca miejsce zamieszkania w kraju
oraz osoba prawna mająca siedzibę w kraju, a także
inny podmiot mający siedzibę w kraju, posiadający
zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw w
własnym imieniu

b)

Polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy
konsularne i inne polskie przedstawicielstwa oraz
misje specjalne korzystające z immunitetów i
przywilejów dyplomatycznych

3

Rachunkowość bankowa

2) Nierezydent (jednostka zagraniczna):

a)

Osoba fizyczna nie mająca miejsca zamieszkania w kraju

oraz osoba prawna nie mająca siedziby w kraju, także inny

podmiot nie mający siedzibę w kraju, posiadający zdolność

zaciągania zobowiązań i nabywania praw w własnym

imieniu ,

b)

Osoba fizyczna w zakresie, w jakim prowadzi ona działalność

za granica poprzez swoje przedstawicielstwo mające

siedzibę za granicą

c)

Mające siedzibę w kraju oddziały i przedstawicielstwa osób

fizycznych i podmiotów utworzonych na podstawie umów

międzynarodowych zawartych przez Rząd Rzeczypospolitej

Polskiej, chyba że umowy te stanowią inaczej

d)

Obce przedstawicielstwa, urzędy konsularne, misje

specjalne i organizacje międzynarodowe oraz inne obce

przedstawicielstwa korzystające z immunitetów i

przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych na mocy

umów, ustaw lub powszechnie ustalonych zwyczajów

międzynarodowych.

4

Standardy ESA95 (European System of
Accoununts)

Podział podmiotów gospodarki

narodowej funkcjonujący od roku
2002 na 3 sektory:

-

Finansowy

-

Niefinansowy

-

Instytucji rządowych i
samorządowych

5

Standardy ESA95 (European System of
Accoununts

I.

Sektor finansowy

1)

Bank centralny

2)

Pozostałe monetarne instytucje finansowe

-

tylko banki

3)

Instytucje ubezpieczeniowe i fundusze

emerytalne

4)

Pozostałe instytucje pośrednictwa

finansowego

skoki, przedsiębiorstwa leasingu finansowego, przedsiębiorstwa factoringowe,

domy maklerskie, fundusze inwestycyjne (w tym narodowe), firmy utworzone

w celu sekurytyzacji aktywów)



Pomocnicze instytucje finansowe

6

Standardy ESA95 (European System of
Accoununts



Pomocnicze instytucje finansowe to:

Brokerzy, agenci i doradcy ubezpieczeniowi i emerytalni
Doradcy inwestycyjni
Kantory
Giełdy papierów wartościowych
Giełdy towarowe
Instytucje tworzące infrastrukturę dla funkcjonowania rynków finansowych

np.. Izby i centra rozliczeniowe

Krajowy Depozyt Papierów wartościowych S.A.
Bankowy Fundusz Gwarancyjny
Fundusze i fundacje finansowe (w tym Fundusz Współpracy)
Towarzystwa funduszy Inwestycyjnych, towarzystwa funduszy emerytalnych
Instytucje zajmujące się sprzedażą ratalną
Firmy zarządzające aktywami typu „asset management)

7

Standardy ESA95 (European System of
Accoununts

II. Sektor niefinansowy

a.

Przedsiębiorstwa i spółki państwowe

b.

Przedsiębiorstwa prywatne oraz spółdzielnie

c.

Przedsiębiorcy indywidualni

d.

Osoby prywatne

e.

Rolnicy indywidualni

f.

Instytucje niekomercyjne działające na rzecz
gospodarstw domowych

8

Standardy ESA95 (European System of
Accoununts

III. Sektor instytucji rządowych i samorządowych

1.

Instytucje rządowe szczebla centralnego
ministerstwa i inne instytucje centralne, których kompetencje
obejmują zwykle cały kraj (wojewodowie, urzędy wojewódzkie)

2.

Instytucje samorządowe,
urzędy powiatowe i gminne, urzędy marszałkowskie i inne organy
administracji samorządowej, związki jednostek samorządu
terytorialnego, SPZOZ utworzone przez jednostki samorządu
terytorialnego, publiczne szkoły, instytucje kultury samorządowe,
instytucje pomocy społecznej, służby, straże i inspekcje; zakłady
budżetowe, samorządowe fundusze celowe,

3.

Fundusze ubezpieczeń społecznych
ZUS, KRUS oraz zarządzane przez nie fundusze, NFZ i jego oddziały

9

System rezerw w banku

W działalności bankowej wyróżnia

się 3 podstawowe rodzaje rezerw:

1)

Rezerwy celowe

2)

Rezerwy obowiązkowe

3)

Rezerwy na ryzyko ogólne

10

Rezerwy celowe

Banki obowiązane są równoważyć skutki ryzyka

wynikającego z ich działalności. Rezerwy celowe

tworzone są w ciężar kosztów, powodują

pomniejszenie wyniku finansowego banku.

Rezerwy celowe w banku tworzone są na

1)

należności zagrożone (z wyłączeniem odsetek)

2)

udzielone zobowiązania pozabilanowe o

charakterze finansowym i gwarancyjnym, przy

czym w przypadku niewykorzystania kwot

kredytów rezerwy celowe tworzy się, jeżeli

zobowiązanie banku do postawienia do

dyspozycji środków ma charakter bezwarunkowy.

11

Rezerwy celowe

Obecnie obowiązujące zasady tworzenia rezerw

celowych



DZIENNIK USTAW Z 2008 R. NR 235 POZ.

1589



ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW1)



z dnia 16 grudnia 2008 r.



w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko

związane z działalnością banków



(Dz. U. z dnia 30 grudnia 2008 r.)



Na podstawie art. 81 ust. 2 pkt 8 lit. c ustawy z

dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z

2002 r. Nr 76, poz. 694, z późn. zm.2)) zarządza

się, co następuje:

12

Rezerwy celowe



Rezerwy celowe na ryzyko związane z ekspozycjami

kredytowymi wynikającymi z pożyczek i kredytów detalicznych,

zaklasyfikowanymi do kategorii "normalne", tworzy się w

wysokości co najmniej wymaganego poziomu rezerw,

stanowiącego 1,5 % podstawy tworzenia rezerw celowych.



Rezerwy celowe na ryzyko związane z ekspozycjami

kredytowymi zaklasyfikowanymi do kategorii "pod obserwacją",

"poniżej standardu", "wątpliwe" i "stracone" tworzy się na

podstawie indywidualnej oceny ryzyka obciążającego daną

ekspozycję, jednak w wysokości co najmniej wymaganego

poziomu rezerw, stanowiącego w relacji do podstawy tworzenia

rezerw celowych:



  1)   1,5 % - w przypadku kategorii "pod obserwacją";



  2)   20 % - w przypadku kategorii "poniżej standardu";



  3)   50 % - w przypadku kategorii "wątpliwe";



  4)   100 % - w przypadku kategorii "stracone".

13

Rezerwy celowe

W przypadku ekspozycji kredytowych wynikających z pożyczek

i kredytów detalicznych klasyfikuje się je do grup:

a)  ekspozycje kredytowe "normalne" - obejmują ekspozycje, w

przypadku których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek

nie przekracza 6 miesięcy,

b)  ekspozycje kredytowe "stracone" - obejmują:
–  ekspozycje, w przypadku których opóźnienie w spłacie

kapitału lub odsetek przekracza 6 miesięcy,

–  ekspozycje kredytowe wobec dłużników, przeciwko którym

bank złożył wniosek o wszczęcie postępowania

egzekucyjnego,

–  ekspozycje kredytowe kwestionowane przez dłużników na

drodze postępowania sądowego,

–  ekspozycje kredytowe wobec dłużników, których miejsce

pobytu jest nieznane i których majątek nie został ujawniony;

14

Rezerwy celowe

Pozostałe ekspozycje kredytowe wobec os. Fiz., udzielonych na cele

niezwiązane z działalnością gospodarczą lub prowadzeniem

gospodarstwa rolnego:

a)  ekspozycje kredytowe "normalne" - to ekspozycje kr., w przypadku

których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek nie przekracza

miesiąca,

b)  ekspozycje kredytowe "pod obserwacją" - to ekspozycje kr., w

przypadku których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek przekracza

miesiąc i nie przekracza 3 miesięcy,

c)  ekspozycje kredytowe "poniżej standardu" - to ekspozycje kr., w

przypadku których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek przekracza

3 miesiące i nie przekracza 6 miesięcy,

d)  ekspozycje kredytowe "wątpliwe" - to ekspozycje kr., w przypadku

których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek przekracza 6

miesięcy i nie przekracza 12 miesięcy,

e)  ekspozycje kredytowe "stracone" – to ekspozycje kr. wobec dłużników :
– opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek przekracza 12 miesięcy,
– przeciwko którym bank złożył wniosek o wszczęcie postępowania

egzekucyjnego,

– kwestionowane przez dłużników na drodze postępowania sądowego,
– których miejsce pobytu jest nieznane i których majątek nie został

ujawniony;

15

Rezerwy celowe

W przypadku pozostałych ekspozycji kredytowych:

a)  "normalne" - obejmujące ekspozycje kredytowe, w przypadku których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek

nie przekracza miesiąca, a sytuacja ekonomiczno-finansowa dłużników nie budzi obaw,

b)  "pod obserwacją" - obejmujące ekspozycje kredytowe:
–  w przypadku których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek przekracza miesiąc i nie przekracza 3 miesięcy,

a sytuacja ekonomiczno-finansowa dłużników nie budzi obaw, lub

–  które ze względu na ryzyko regionu, państwa, branży, grupy klientów, grupy produktów wymagają szczególnej

uwagi. Oprócz wymienionych, bank może dodatkowo ustalić inne kryteria klasyfikacji do kategorii "pod

obserwacją",

c)  "poniżej standardu" - obejmujące:
–  ekspozycje kredytowe, w przypadku których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek przekracza 3 miesiące i

nie przekracza 6 miesięcy,

–  ekspozycje kredytowe wobec dłużników, których sytuacja ekonomiczno-finansowa może stanowić zagrożenie

terminowej spłaty ekspozycji,

d) "wątpliwe" - obejmujące:
–  ekspozycje kredytowe, w przypadku których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek przekracza 6 miesięcy i

nie przekracza 12 miesięcy,

–  ekspozycje kredytowe wobec dłużników, których sytuacja ekonomiczno-finansowa ulega znacznemu

pogorszeniu, a zwłaszcza gdy ponoszone straty w sposób istotny naruszają ich kapitały (aktywa netto),

e)  ekspozycje kredytowe "stracone" - obejmujące:
–  ekspozycje kredytowe, w przypadku których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek przekracza 12 miesięcy,
–  ekspozycje kredytowe wobec dłużników, których sytuacja ekonomiczno-finansowa pogorszyła się w sposób

nieodwracalnie uniemożliwiający spłacenie długu,

–  ekspozycje kredytowe wobec dłużników, w stosunku do których ogłoszono upadłość lub w stosunku do których

nastąpiło otwarcie likwidacji, z wyjątkiem gdy następuje ona na podstawie przepisów o komercjalizacji i

prywatyzacji,

–  ekspozycje kredytowe wobec dłużników, przeciwko którym bank złożył wniosek o wszczęcie postępowania

egzekucyjnego,

–  ekspozycje kredytowe kwestionowane przez dłużników na drodze postępowania sądowego,
–  ekspozycje kredytowe wobec dłużników, których miejsce pobytu jest nieznane i których majątek nie został

ujawniony.

16

Rezerwa obowiązkowa

Stanowi wyrażona w złotych część środków

pieniężnych w złotych i walutach obcych

zgromadzonych na rachunkach bankowych. Od

30 IX 2003 r. wszystkie banki pomniejszają

naliczoną rezerwę obowiązkową o

równowartość 500 tys. euro. Środki te

przekazywane są na rachunek w Banku

Centralnym. W razie naruszenia obowiązku

utrzymywania rezerwy, bank uiszcza na rzecz

NBP odsetki od różnicy pomiędzy kwotą, która

podlega utrzymywaniu na rachunkach, a kwotą

faktycznie na tych rachunkach utrzymywaną.

17

Rezerwa obowiązkowa

Wysokość stopy rezerwy obowiązkowej ustala

Rada Polityki Pieniężnej. Od 31 X 2003 r. -3,5

% dla wszystkich rodzajów depozytów, z

wyjątkiem środków uzyskanych z tytułu

sprzedaży papierów wartościowych z

udzielonym przyrzeczeniem odkupu, dla

których stopa rezerwy obowiązkowej wynosi 0

%. Od 30 IX 2003 r. wszystkie banki

pomniejszają naliczoną rezerwę obowiązkową

o równowartość 500 tys. euro. Środki rezerwy

obowiązkowej od 1 maja 2004 r. są

oprocentowane

18

Rezerwa na ryzyko ogólne

Banki mogą tworzyć w ciężar kosztów rezerwę na

ryzyko ogólne, służącą pokryciu

niezidentyfikowanego ryzyka z prowadzeniem

działalności. Banki tworzą i rozwiązują tę rezerwę

na podstawie oceny tego ryzyka, uwzględniając w

szczególności wielkości należności oraz

udzielonych zobowiązań pozabilansowych.Wielkość

ta może wynosić co najwyżej 1,5% niespłaconej

kwoty kredytów i pożyczek pieniężnych

(pomniejszonej o wielkość należności w kategorii

straconej) nie więcej niż kwota odpisu z zysku

dokonanego w bieżącym roku

19

Bilans banku