Władza

Władza

sądownicza

sądownicza

Art. 10 Konstytucji RP

Art. 10 Konstytucji RP

(zasada trójpodziału)

(zasada trójpodziału)



władza ustawodawcza –

władza ustawodawcza –

Sejm i Senat

Sejm i Senat



władza wykonawcza –

władza wykonawcza –

Prezydent RP i Rada Ministrów

Prezydent RP i Rada Ministrów



władza sądownicza –

władza sądownicza –

sądy i trybunały

sądy i trybunały

Odrębność władzy

Odrębność władzy

sądowniczej

sądowniczej



Artykuł 10 Konstytucji stanowi, że

Artykuł 10 Konstytucji stanowi, że

ustrój RP oparty jest na podziale i

ustrój RP oparty jest na podziale i

równowadze władz. Spośród trzech

równowadze władz. Spośród trzech

władz, jedynie władza sądownicza

władz, jedynie władza sądownicza

powinna być uznawana za

powinna być uznawana za

apolityczną, bowiem zadaniem obu

apolityczną, bowiem zadaniem obu

pozostałych jest tworzenie oraz

pozostałych jest tworzenie oraz

realizacja określonej polityki państwa

realizacja określonej polityki państwa



Orzeczenie TK w sprawie K 24/98

Orzeczenie TK w sprawie K 24/98

Władza sądownicza

Władza sądownicza

Definicje:

Definicje:

kryterium

kryterium

przedmiotowe

przedmiotowe



„

„

władza sądownicza powinna urzeczywistniać

władza sądownicza powinna urzeczywistniać

sprawiedliwość - rozpatrzenie i

sprawiedliwość - rozpatrzenie i

rozstrzygnięcie na podstawie prawa i w

rozstrzygnięcie na podstawie prawa i w

imieniu państwa, z inicjatywy wszczynającego

imieniu państwa, z inicjatywy wszczynającego

postępowanie i w ramach odpowiedniej

postępowanie i w ramach odpowiedniej

procedury prawnej (ustanowione przez

procedury prawnej (ustanowione przez

ustawę normy procesowe) konkretnych

ustawę normy procesowe) konkretnych

karnych, cywilnych i administracyjnych

karnych, cywilnych i administracyjnych

sporów w celu zapewnienia funkcjonowania

sporów w celu zapewnienia funkcjonowania

praworządności w życiu społecznym” (M.A.

praworządności w życiu społecznym” (M.A.

Bajmuratow),

Bajmuratow),

Władza sądownicza

Władza sądownicza

Definicje:

Definicje:

kryterium

kryterium

przedmiotowe

przedmiotowe



Podobnie np.: polski Trybunał

Podobnie np.: polski Trybunał

Konstytucyjny definiując wymiar

Konstytucyjny definiując wymiar

sprawiedliwości „przedmiotowo, jako

sprawiedliwości „przedmiotowo, jako

czynność polegającą na

czynność polegającą na

rozstrzygnięciu konfliktów prawnych”

rozstrzygnięciu konfliktów prawnych”

(

(

Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego,

Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego,

rok 1996, t.I

rok 1996, t.I

, Warszawa 1996, s. 72. )

, Warszawa 1996, s. 72. )

Władza sądownicza

Władza sądownicza

Definicje:

Definicje:

kryterium

kryterium

podmiotowe

podmiotowe



Według niej władza sądownicza to po prostu

Według niej władza sądownicza to po prostu

działalność sądów

działalność sądów



np. art. 10 ust. 2 konstytucji Polski z 1997 r.

np. art. 10 ust. 2 konstytucji Polski z 1997 r.

stanowi, że władzę sądowniczą sprawują sądy i

stanowi, że władzę sądowniczą sprawują sądy i

trybunały,

trybunały,



art. 71 konstytucji Australii z 1900 r. w ujęciu z

art. 71 konstytucji Australii z 1900 r. w ujęciu z

1977 r. stanowi: „Władza sądowa w Związku będzie

1977 r. stanowi: „Władza sądowa w Związku będzie

należała do Federalnego Sądu Najwyższego [...] i

należała do Federalnego Sądu Najwyższego [...] i

innych sądów federalnych, które utworzy

innych sądów federalnych, które utworzy

Parlament, a także do tych sądów, które wyposaży

Parlament, a także do tych sądów, które wyposaży

on w jurysdykcję federalną [...]”.

on w jurysdykcję federalną [...]”.

Ustrojowa pozycja

Ustrojowa pozycja

władzy sądowniczej

władzy sądowniczej



Pozycja sądów (wymiaru sprawiedliwości) w

Pozycja sądów (wymiaru sprawiedliwości) w

systemie organów państwo wych zależy od ogólnej

systemie organów państwo wych zależy od ogólnej

koncepcji ustrojowo-politycznej, na jakiej oparte

koncepcji ustrojowo-politycznej, na jakiej oparte

jest funkcjonowanie państwa.

jest funkcjonowanie państwa.



Przy przyjęciu zasady podziału władz władza

Przy przyjęciu zasady podziału władz władza

sądownicza jest niczym innym jak rozstrzyganiem

sądownicza jest niczym innym jak rozstrzyganiem

konfliktów prawnych przez niezależne i niezawisłe

konfliktów prawnych przez niezależne i niezawisłe

sądy.

sądy.



Ta zasada sądowego wymiaru sprawiedliwości

Ta zasada sądowego wymiaru sprawiedliwości

uważana jest w większości systemów prawnych za

uważana jest w większości systemów prawnych za

zasadę podstawową oznaczającą, że wymiar

zasadę podstawową oznaczającą, że wymiar

sprawiedliwości ma należeć wyłącznie do

sprawiedliwości ma należeć wyłącznie do

kompetencji sądów

kompetencji sądów



sprawiedliwość…



Wchodzi sędzia na sale rozpraw i mówi do

adwokatów obu stron:

- Obaj panowie zaproponowali mi łapówkę

za korzystne rozstrzygniecie sprawy.

Pan Kowalski dal mi 15.000zł, a pan

Nowak - 10.000zł. 

W tym momencie sędzia sięgnął do

kieszeni i wyjął portfel.

- Oddaje panu, panie Kowalski 5 tysięcy i

teraz możemy przystąpić do

sprawiedliwego procesu.

Wymiar sprawiedliwości

Wymiar sprawiedliwości

w RP

w RP



Art. 175 ust. 1 Konstytucji RP

Art. 175 ust. 1 Konstytucji RP

„

„

Wymiar sprawiedliwości w RP

Wymiar sprawiedliwości w RP

sprawuje Sąd Najwyższy, sądy

sprawuje Sąd Najwyższy, sądy

powszechne, sądy administracyjne

powszechne, sądy administracyjne

oraz sądy wojskowe”

oraz sądy wojskowe”

Konstytucyjne

Konstytucyjne

zasady wymiaru

zasady wymiaru

sprawiedliwości

sprawiedliwości

Zasada niezawisłości

Zasada niezawisłości

sędziowskiej

sędziowskiej



Art. 178 Konstytucja RP - niezawisłość

Art. 178 Konstytucja RP - niezawisłość

sędziowska jako podstawową zasadę

sędziowska jako podstawową zasadę

dotyczącą sędziów. Jednak źródło zasady

dotyczącą sędziów. Jednak źródło zasady

niezawisłości to również art. 10

niezawisłości to również art. 10

Konstytucji.

Konstytucji.



Prawidłowe funkcjonowanie tej zasady

Prawidłowe funkcjonowanie tej zasady

zapewnia bezstronność i obiektywizm

zapewnia bezstronność i obiektywizm

orzecznictwa.

orzecznictwa.



Jedyną ograniczeniem niezawisłości jest

Jedyną ograniczeniem niezawisłości jest

podległość sędziów Konstytucji i ustawom.

podległość sędziów Konstytucji i ustawom.

Niezawisłość sędziowska

Niezawisłość sędziowska

obejmuje:

obejmuje:



bezstronność w stosunku do

bezstronność w stosunku do

uczestników postępowania,

uczestników postępowania,



niezależność wobec organów (instytucji)

niezależność wobec organów (instytucji)

pozasądowych,

pozasądowych,



samodzielność sędziego wobec władz i

samodzielność sędziego wobec władz i

innych organów sądowych,

innych organów sądowych,



niezależność od wpływu czynników

niezależność od wpływu czynników

politycznych,

politycznych,



wewnętrzna niezależność sędziego.

wewnętrzna niezależność sędziego.

Zasada niezawisłości

Zasada niezawisłości

sędziowskiej

sędziowskiej



Zasada niezawisłości sędziów

Zasada niezawisłości sędziów

znajduje oparcie w wielu

znajduje oparcie w wielu

gwarancjach zawartych zarówno w

gwarancjach zawartych zarówno w

konstytucji jak i w ustawach.

konstytucji jak i w ustawach.



Do konstytucyjnych gwarancji

Do konstytucyjnych gwarancji

niezawisłości sędziowskiej zaliczyć

niezawisłości sędziowskiej zaliczyć

możemy:

możemy:

Konstytucyjne gwarancje

Konstytucyjne gwarancje

niezawisłości sędziowskiej

niezawisłości sędziowskiej



sposób powoływania sędziów -

sposób powoływania sędziów -

przez

przez

Prezydenta na wniosek KRS,

Prezydenta na wniosek KRS,



powoływanie sędziów na czas nie

powoływanie sędziów na czas nie

określony,

określony,



zasadę nieusuwalności sędziego

zasadę nieusuwalności sędziego

z

z

zajmowanego stanowiska – art. 180,

zajmowanego stanowiska – art. 180,

(przeniesienie do innej siedziby lub na

(przeniesienie do innej siedziby lub na

inne stanowisko wbrew jego woli może

inne stanowisko wbrew jego woli może

nastąpić jedynie na mocy orzeczenia sądu

nastąpić jedynie na mocy orzeczenia sądu

i tylko w wypadkach wyraźnie

i tylko w wypadkach wyraźnie

przewidzianych w ustawie oraz w trybie tą

przewidzianych w ustawie oraz w trybie tą

ustawą określonym

ustawą określonym

)

)

Konstytucyjne gwarancje

Konstytucyjne gwarancje

niezawisłości sędziowskiej

niezawisłości sędziowskiej



niepołączalność stanowiska sędziego

niepołączalność stanowiska sędziego

z

z

należeniem do partii politycznej, związku

należeniem do partii politycznej, związku

zawodowego oraz z prowadzeniem

zawodowego oraz z prowadzeniem

działalności publicznej nie dającej się

działalności publicznej nie dającej się

pogodzić z zasadami niezależności sądów i

pogodzić z zasadami niezależności sądów i

niezawisłości sędziowskiej

niezawisłości sędziowskiej



konstytucyjne zapewnienie godnych

konstytucyjne zapewnienie godnych

warunków pracy i wynagradzania,

warunków pracy i wynagradzania,



immunitet sędziowski

immunitet sędziowski

(art. 181)

(art. 181)

Konstytucyjne gwarancje

Konstytucyjne gwarancje

niezawisłości - immunitet

niezawisłości - immunitet

sędziowski

sędziowski



Immunitet sędziowski - gwarancja

Immunitet sędziowski - gwarancja

niezawisłości chroniąca wolność

niezawisłości chroniąca wolność

podejmowanych decyzji sędziego, zapobiega

podejmowanych decyzji sędziego, zapobiega

wywieraniu na niego nieformalnych

wywieraniu na niego nieformalnych

nacisków środkami przewidzianymi w kpk

nacisków środkami przewidzianymi w kpk

(np. przez wszczynanie postępowania

(np. przez wszczynanie postępowania

karnego opartego na fikcyjnych zarzutach).

karnego opartego na fikcyjnych zarzutach).



Immunitet polega na tym, że sędzia nie

Immunitet polega na tym, że sędzia nie

może być zatrzymany ani pociągnięty do

może być zatrzymany ani pociągnięty do

odpowiedzialności karnej lub

odpowiedzialności karnej lub

administracyjnej bez zezwolenia sądu

administracyjnej bez zezwolenia sądu

dyscyplinarnego (nie dotyczy to jednak

dyscyplinarnego (nie dotyczy to jednak

zatrzymania sędziego na gorącym uczynku).

zatrzymania sędziego na gorącym uczynku).

Konstytucyjne gwarancje

Konstytucyjne gwarancje

niezawisłości - immunitet

niezawisłości - immunitet

sędziowski

sędziowski



Za wykroczenia sędzia odpowiada

Za wykroczenia sędzia odpowiada

wyłącznie dyscyplinarnie.

wyłącznie dyscyplinarnie.



Immunitet sędziowski nie obejmuje

Immunitet sędziowski nie obejmuje

spraw cywilnych (chociaż niektóre

spraw cywilnych (chociaż niektóre

kraje wprowadziły także formę

kraje wprowadziły także formę

immunitetu chroniącego sędziów

immunitetu chroniącego sędziów

przed odpowiedzialnością cywilną)

przed odpowiedzialnością cywilną)

Konstytucyjne gwarancje

Konstytucyjne gwarancje

niezawisłości sędziowskiej:

niezawisłości sędziowskiej:

immunitet sędziowski - krytyka

immunitet sędziowski - krytyka



niektóre europejskie kraje nie mają

niektóre europejskie kraje nie mają

immunitetu sędziowskiego (m. in.

immunitetu sędziowskiego (m. in.

Niemcy, Wielka Brytania),

Niemcy, Wielka Brytania),



w Polsce również narasta krytyka

w Polsce również narasta krytyka

TK o niezawisłości

TK o niezawisłości

sędziowskiej

sędziowskiej



„

„

Niezawisłość sędziowska to nie tylko

Niezawisłość sędziowska to nie tylko

uprawnienie sędziego, ale także – jego

uprawnienie sędziego, ale także – jego

podstawowy obowiązek. Tak samo jak

podstawowy obowiązek. Tak samo jak

konstytucyjnym obowiązkiem ustawodawcy i

konstytucyjnym obowiązkiem ustawodawcy i

organów administracji sądowej jest ochrona

organów administracji sądowej jest ochrona

niezawisłości sędziego, tak samo powinnością

niezawisłości sędziego, tak samo powinnością

sędziego jest tę niezawisłość urzeczywistniać

sędziego jest tę niezawisłość urzeczywistniać

w praktyce swojego orzekania”

w praktyce swojego orzekania”

(OTK. Rok 1998, s. 341)

(OTK. Rok 1998, s. 341)

Zasada niezawisłości

Zasada niezawisłości



Zasada niezawisłości tworzy po stronie

Zasada niezawisłości tworzy po stronie

sędziego obowiązek bezstronności, gdyż

sędziego obowiązek bezstronności, gdyż

jak ujęto to w

jak ujęto to w

Podstawowych Zasadach

Podstawowych Zasadach

Niezależności Sądownictwa

Niezależności Sądownictwa

przyjętych w

przyjętych w

ramach ONZ w 1985 r.

ramach ONZ w 1985 r.



„

„

przyznana sądownictwu niezależność nie

przyznana sądownictwu niezależność nie

tylko upoważnia sędziów, ale wręcz

tylko upoważnia sędziów, ale wręcz

zmusza do sprawiedliwego prowadzenia

zmusza do sprawiedliwego prowadzenia

procesów i pełnego przestrzegania praw

procesów i pełnego przestrzegania praw

występujących w nich stron”

występujących w nich stron”

Zasada niezależności

Zasada niezależności

sądów

sądów



art. 173 konstytucji

art. 173 konstytucji



jest naturalną konsekwencją

jest naturalną konsekwencją

przyjęcia zasady podziału władz.

przyjęcia zasady podziału władz.



ustrojodawca do władzy sądowniczej

ustrojodawca do władzy sądowniczej

zaliczył nie tylko sądy lecz również

zaliczył nie tylko sądy lecz również

Trybunały: Konstytucyjny i Stanu.

Trybunały: Konstytucyjny i Stanu.

Zasada jednolitości

Zasada jednolitości

sądów

sądów



Na zasadę składają się następujące

Na zasadę składają się następujące

elementy:

elementy:



wszelkie sądy i Trybunały wydają

wszelkie sądy i Trybunały wydają

wyroki w imieniu Rzeczypospolitej

wyroki w imieniu Rzeczypospolitej

Polskiej (art. 174 konstytucji),

Polskiej (art. 174 konstytucji),



oparcie całego orzecznictwa na

oparcie całego orzecznictwa na

jednakowych podstawach prawnych

jednakowych podstawach prawnych

wynikających z Konstytucji oraz ustaw,

wynikających z Konstytucji oraz ustaw,



jednolita struktura sądów wynikająca z

jednolita struktura sądów wynikająca z

art. 175 konstytucji

art. 175 konstytucji

Zasada instancyjności

Zasada instancyjności



art. 176 Konstytucji RP

art. 176 Konstytucji RP



postępowanie sądowe jest „co najmniej

postępowanie sądowe jest „co najmniej

dwuinstancyjne”.

dwuinstancyjne”.



zasada ta regułą w państwach

zasada ta regułą w państwach

demokratycznych, stanowi bowiem

demokratycznych, stanowi bowiem

możliwość korekty ewentualnych

możliwość korekty ewentualnych

uchybień dokonanych w sądach

uchybień dokonanych w sądach

pierwszej instancji.

pierwszej instancji.



Tak również TK (np. SK 12/99)

Tak również TK (np. SK 12/99)

Zasada instancyjności

Zasada instancyjności



Obecnie w polskim wymiarze

Obecnie w polskim wymiarze

sprawiedliwości funkcjonuje

sprawiedliwości funkcjonuje

trójinstancyjność, środkiem

trójinstancyjność, środkiem

odwoławczym od orzeczeń sądów

odwoławczym od orzeczeń sądów

pierwszej instancji jest apelacja, a

pierwszej instancji jest apelacja, a

jednocześnie istnieje możliwość

jednocześnie istnieje możliwość

zaskarżenia orzeczeń podjętych w

zaskarżenia orzeczeń podjętych w

drugiej instancji w drodze kasacji

drugiej instancji w drodze kasacji

Zasada nadzoru

Zasada nadzoru

judykacyjnego

judykacyjnego

Sądu Najwyższego

Sądu Najwyższego



art. 183 Konstytucji

art. 183 Konstytucji



„

„

Sąd Najwyższy sprawuje nadzór nad

Sąd Najwyższy sprawuje nadzór nad

działalnością sądów powszechnych i

działalnością sądów powszechnych i

wojskowych w zakresie orzekania”.

wojskowych w zakresie orzekania”.



SN wykonuje swoje funkcje (nadzór

SN wykonuje swoje funkcje (nadzór

judykacyjny oraz inne funkcje

judykacyjny oraz inne funkcje

określone w konstytucji i ustawach)

określone w konstytucji i ustawach)

poprzez:

poprzez:

Zasada nadzoru

Zasada nadzoru

judykacyjnego

judykacyjnego

Sądu Najwyższego

Sądu Najwyższego



- rozpoznawanie kasacji

- rozpoznawanie kasacji

od prawomocnych

od prawomocnych

orzeczeń sądowych

orzeczeń sądowych



- podejmowanie uchwał mających na celu

- podejmowanie uchwał mających na celu

wyjaśnienie przepisów prawnych

wyjaśnienie przepisów prawnych

budzących wątpliwości w praktyce lub których

budzących wątpliwości w praktyce lub których

stosowanie wywołało rozbieżności w

stosowanie wywołało rozbieżności w

orzecznictwie,

orzecznictwie,



- podejmowanie uchwał

- podejmowanie uchwał

zawierających

zawierających

rozstrzygnięcia zagadnień prawnych

rozstrzygnięcia zagadnień prawnych

budzących poważne wątpliwości w konkretnej

budzących poważne wątpliwości w konkretnej

sprawie przedstawianych do rozstrzygnięcia

sprawie przedstawianych do rozstrzygnięcia

przez sądy,

przez sądy,

Ławnicy zjawiają się na

Ławnicy zjawiają się na

rozprawie, lekko spóźnieni.

rozprawie, lekko spóźnieni.

Sędzia pyta:

Sędzia pyta:

- Panowie biegli...

- Panowie biegli...

- Nie! Przyjechaliśmy autobusem -

- Nie! Przyjechaliśmy autobusem -

przerywa jeden z ławników.

przerywa jeden z ławników.

Zasada udziału obywateli w

Zasada udziału obywateli w

sprawowaniu wymiaru

sprawowaniu wymiaru

sprawiedliwości

sprawiedliwości



art. 182 Konstytucji RP

art. 182 Konstytucji RP



sposób zagwarantowania udziału

sposób zagwarantowania udziału

czynnika społecznego w orzecznictwie

czynnika społecznego w orzecznictwie

przekazał do unormowania w drodze

przekazał do unormowania w drodze

ustawy.

ustawy.



Znane są dwa sposoby udziału obywateli:

Znane są dwa sposoby udziału obywateli:



poprzez stosowanie sądów przysięgłych lub

poprzez stosowanie sądów przysięgłych lub



składów ławniczych.

składów ławniczych.

Sądy przysięgłych

Sądy przysięgłych



Instytucja ta powstała w Anglii w XIII

Instytucja ta powstała w Anglii w XIII

w. i została przejęta przez państwa

w. i została przejęta przez państwa

powstałe na terytoriach dawnych

powstałe na terytoriach dawnych

kolonii angielskich.

kolonii angielskich.



W XIX i XX w. wprowadziły ją niektóre

W XIX i XX w. wprowadziły ją niektóre

państwa Europy kontynentalnej (np.

państwa Europy kontynentalnej (np.

obecnie istnieją one m.in. w Austrii,

obecnie istnieją one m.in. w Austrii,

Grecji, Danii, Francji i od początku lat

Grecji, Danii, Francji i od początku lat

90-tych w niektórych rejonach Rosji).

90-tych w niektórych rejonach Rosji).

Sądy przysięgłych

Sądy przysięgłych



Sędziowie przysięgli orzekają z reguły w

Sędziowie przysięgli orzekają z reguły w

sprawach karnych (np. w Austrii,

sprawach karnych (np. w Austrii,

Kanadzie, Francji, Wielkiej Brytanii, USA),

Kanadzie, Francji, Wielkiej Brytanii, USA),

a tylko w nielicznych państwach, również

a tylko w nielicznych państwach, również

częściowo w sprawach cywilnych (np. w

częściowo w sprawach cywilnych (np. w

Wielkiej Brytanii orzekają oni w sprawach

Wielkiej Brytanii orzekają oni w sprawach

o złamanie obietnicy małżeństwa,

o złamanie obietnicy małżeństwa,

oszustwa, zniesławienia).

oszustwa, zniesławienia).



Nie uczestniczą w orzekaniu na równi z

Nie uczestniczą w orzekaniu na równi z

sędziami zawodowymi.

sędziami zawodowymi.

Sądy przysięgłych

Sądy przysięgłych



Zwykle wypowiadają się tylko o winie, ale

Zwykle wypowiadają się tylko o winie, ale

w niektórych państwach również o karze.

w niektórych państwach również o karze.



Ich werdykt podejmowany jest

Ich werdykt podejmowany jest

większością głosów (np. w Stanach

większością głosów (np. w Stanach

Zjednoczonych w niektórych stanach, w

Zjednoczonych w niektórych stanach, w

Wielkiej Brytanii od 1967 r.) lub

Wielkiej Brytanii od 1967 r.) lub

jednomyślnie (np. w Kanadzie, w Stanach

jednomyślnie (np. w Kanadzie, w Stanach

Zjednoczonych w sprawach federalnych i

Zjednoczonych w sprawach federalnych i

w niektórych stanach w sądach

w niektórych stanach w sądach

stanowych).

stanowych).

Składy ławnicze

Składy ławnicze



Instytucja ta została rozpowszechniła się w

Instytucja ta została rozpowszechniła się w

XVIII i XIX w. w państwach Europy

XVIII i XIX w. w państwach Europy

kontynentalnej.

kontynentalnej.



Współcześnie ławnicy mają w orzekaniu w

Współcześnie ławnicy mają w orzekaniu w

sprawach cywilnych i karnych prawa równe

sprawach cywilnych i karnych prawa równe

sędziom zawodowym.

sędziom zawodowym.



W sprawach karnych orzekają zarówno o

W sprawach karnych orzekają zarówno o

winie jak i o karze.

winie jak i o karze.



Są wybierani z reguły przez organy

Są wybierani z reguły przez organy

samorządowe

samorządowe

Zasada udziału obywateli w

Zasada udziału obywateli w

sprawowaniu wymiaru

sprawowaniu wymiaru

sprawiedliwości

sprawiedliwości



Prawo o ustroju sądów powszechnych -

Prawo o ustroju sądów powszechnych -

rozporządzenia Prezydenta

rozporządzenia Prezydenta

Rzeczypospolitej z dnia 6 lutego 1928 roku

Rzeczypospolitej z dnia 6 lutego 1928 roku

– znało instytucję sądów przysięgłych.

– znało instytucję sądów przysięgłych.



Działały one jednak tylko na terenie

Działały one jednak tylko na terenie

Sądów Apelacyjnych w Krakowie i

Sądów Apelacyjnych w Krakowie i

Lwowie.

Lwowie.



Nowela z 9 kwietnia 1938 r. zlikwidowała

Nowela z 9 kwietnia 1938 r. zlikwidowała

sądy przysięgłych

sądy przysięgłych

Zasada udziału obywateli w

Zasada udziału obywateli w

sprawowaniu wymiaru

sprawowaniu wymiaru

sprawiedliwości

sprawiedliwości



Dyskusje na temat udziału czynnika

Dyskusje na temat udziału czynnika

społecznego prowadzono również

społecznego prowadzono również

podczas prac prowadzonych przez

podczas prac prowadzonych przez

Rząd Polski w Londynie nad nowelą

Rząd Polski w Londynie nad nowelą

Prawa o ustroju sądów

Prawa o ustroju sądów

powszechnych, wówczas swoich

powszechnych, wówczas swoich

zwolenników miały zarówno sądy

zwolenników miały zarówno sądy

przysięgłe jaki ławnicze.

przysięgłe jaki ławnicze.

Zasada udziału obywateli w

Zasada udziału obywateli w

sprawowaniu wymiaru

sprawowaniu wymiaru

sprawiedliwości

sprawiedliwości



Po zakończeniu wojny zdecydowano

Po zakończeniu wojny zdecydowano

o wprowadzeniu składów

o wprowadzeniu składów

ławniczych, funkcjonujących -

ławniczych, funkcjonujących -

pomimo krytyki – do dziś.

pomimo krytyki – do dziś.



Ograniczenie udziału ławników może

Ograniczenie udziału ławników może

wynikać jedynie z postanowień

wynikać jedynie z postanowień

ustawowych.

ustawowych.

Zasada udziału obywateli w

Zasada udziału obywateli w

sprawowaniu wymiaru

sprawowaniu wymiaru

sprawiedliwości

sprawiedliwości



Statusu prawny ławników opiera się na

Statusu prawny ławników opiera się na

postanowieniach Prawa o ustroju sądów

postanowieniach Prawa o ustroju sądów

powszechnych, w którym zawarta jest

powszechnych, w którym zawarta jest

również procedura ich powoływania.

również procedura ich powoływania.



Podkreślić należy, iż obecne regulacje

Podkreślić należy, iż obecne regulacje

konstytucyjne gwarantując udział

konstytucyjne gwarantując udział

czynnika społecznego w wymiarze

czynnika społecznego w wymiarze

sprawiedliwości nie przesądzają

sprawiedliwości nie przesądzają

jednocześnie o sposobie realizacji tej

jednocześnie o sposobie realizacji tej

zasady.

zasady.

Być ławnikiem …

Być ławnikiem …



Prawo o ustroju sądów powszechnych

Prawo o ustroju sądów powszechnych

w art. 132 określa następujące wymogi

w art. 132 określa następujące wymogi

konieczne do spełnienia przez

konieczne do spełnienia przez

kandydata na ławnika:

kandydata na ławnika:



posiadanie obywatelstwa polskiego i pełni

posiadanie obywatelstwa polskiego i pełni

praw cywilnych i obywatelskich;

praw cywilnych i obywatelskich;



nieskazitelność charakteru;

nieskazitelność charakteru;



ukończenie 26 lat;

ukończenie 26 lat;



zatrudnienie lub zamieszkiwanie w miejscu

zatrudnienie lub zamieszkiwanie w miejscu

kandydowania co najmniej przez rok.

kandydowania co najmniej przez rok.

Być ławnikiem …

Być ławnikiem …



Funkcji ławnika nie mogą pełnić:

Funkcji ławnika nie mogą pełnić:



osoby zatrudnione w sądach powszechnych i

osoby zatrudnione w sądach powszechnych i

innych sądach, notariacie, prokuraturze, policji,

innych sądach, notariacie, prokuraturze, policji,

a także osoby wchodzące w skład organów, od

a także osoby wchodzące w skład organów, od

których orzeczenia można żądać skierowania

których orzeczenia można żądać skierowania

sprawy na drogę postępowania sądowego oraz

sprawy na drogę postępowania sądowego oraz

osoby zajmujące stanowiska związane ze

osoby zajmujące stanowiska związane ze

ściganiem przestępstw.

ściganiem przestępstw.



Nie mogą być ławnikami także duchowni,

Nie mogą być ławnikami także duchowni,

adwokaci i aplikanci adwokaccy, żołnierze służby

adwokaci i aplikanci adwokaccy, żołnierze służby

czynnej, funkcjonariusze Służby Więziennej.

czynnej, funkcjonariusze Służby Więziennej.

Być ławnikiem …

Być ławnikiem …



Ławnik w zakresie orzekania jest

Ławnik w zakresie orzekania jest

niezawisły.

niezawisły.



Ma wprawdzie w zakresie orzekania

Ma wprawdzie w zakresie orzekania

prawa równe sędziemu zawodowemu

prawa równe sędziemu zawodowemu

(Ławnicy mogą go nawet przegłosować),

(Ławnicy mogą go nawet przegłosować),

ale nie może przewodniczyć na rozprawie i

ale nie może przewodniczyć na rozprawie i

naradzie, za wyjątkiem przypadków

naradzie, za wyjątkiem przypadków

określonych w ustawach.

określonych w ustawach.



Ławnik uczestniczy w rozprawach zwykle

Ławnik uczestniczy w rozprawach zwykle

do kilkunastu dni w roku (w Polsce do 12).

do kilkunastu dni w roku (w Polsce do 12).

Wędkarz złapał złotą rybkę. Ta tradycyjnie

Wędkarz złapał złotą rybkę. Ta tradycyjnie

za uwolnienie ma spełnić jego trzy

za uwolnienie ma spełnić jego trzy

życzenia.

życzenia.

-

-

Po pierwsze

Po pierwsze

,

,

zaczął mówić,

zaczął mówić,

chciałbym

chciałbym

żeby sędziowie postępowali zgodnie z

żeby sędziowie postępowali zgodnie z

prawem...

prawem...

-

-

Już po mnie, nawet nie kończ

Już po mnie, nawet nie kończ

- smutno

- smutno

westchnęła rybka...

westchnęła rybka...

 

 

Krajowa Rada

Krajowa Rada

Sądownictwa

Sądownictwa



art. 186 Konstytucji

art. 186 Konstytucji

RP

RP



stoi na straży

stoi na straży

niezależności sądów

niezależności sądów

i niezawisłości

i niezawisłości

sędziów

sędziów



kadencja 4 lata

kadencja 4 lata

Uprawnienia

Uprawnienia



podejmowanie uchwał w sprawach
wystąpienia

z wnioskiem do TK w sprawie

z wnioskiem do TK w sprawie

zgodności z Konstytucją aktów normatywnych

zgodności z Konstytucją aktów normatywnych

w zakresie, w jakim dotyczą one niezależności

w zakresie, w jakim dotyczą one niezależności

sądów i niezawisłości sędziów

sądów i niezawisłości sędziów



rozpatrywanie i ocena kandydatur do
pełnienia urzędu Prokuratora Generalnego,



dotyczące powoływania sędziów (i
przeniesienia w stan spoczynku)



dotyczące spraw dyscyplinarnych

Skład KRS

Skład KRS



Pierwszy Prezes SN, Prezes NSA oraz Minister
Sprawiedliwości (

wchodzą w skład z urzędu, na czas

sprawowania funkcji

),



jedna osoba powołana przez Prezydenta RP,



piętnastu członków wybranych spośród sędziów:



2 - Sądu Najwyższego,



2 - sądów apelacyjnych,



2 - sądów administracyjnych,



8 - sądów okręgowych i



1 - sądów wojskowych



czterech posłów wybranych przez Sejm oraz
dwóch senatorów wybranych przez Senat

Do zobaczenia :)

Do zobaczenia :)