Wstęp do logiki

Logika

(w najszerszym z możliwych

sensów) to:

nauka

dostarczająca analizy języka,

czynności badawczych oraz wytworów

tych czynności w celu podania takich

reguł posługiwania się językiem i

wykonywania owych czynności, które

uczyniłyby tę działalność możliwie

najbardziej skuteczną;

nauka

formułująca zasady poprawnych

rozumowań;

refleksja

nad poznaniem uprawiana w

sposób formalny.

Wstęp do logiki

Wyraz „

logika

” pochodzi od greckiego „

logos

”,

który oznaczał:

rozum

,

to, co w rozumie powstaje –

myśl

,

to, czym myśl jest wyrażana –

zdanie

(słowo).

(Pamiętacie: „…na początku było słowo…”? Tam właśnie
chodziło o logos.)

Arystoteles, twórca pierwszego systemu logiki, nie używał
nazwy „logika” we współczesnym sensie. Wolał określenie:
„analityki”. Innymi określeniami dla logiki były: dialektyka,
kanonika, organon, elementa. Dopiero od XVII wieku
zaczęła przyjmować się nazwa

logika

.

Wstęp do logiki

Możemy również powiedzieć:

Logika

to nauka o

języku, rozumianym

jako system znaków słownych

.

Powyższa definicja logiki zakłada specyficzne rozumienie
tego, czym jest język. Zakładamy, że

język

to:

SYSTEM

; czyli jakiś uporządkowany zbiór,

ZNAKÓW

; trzeba będzie wyjaśnić, czym jest znak,

SŁOWNYCH

; załóżmy, że wiemy, czym jest słowo…

Wstęp do logiki

Przy takim rozumieniu logiki, można wskazać na jej trzy
fundamentalne działy:

Wstęp do logiki

Na przedmiot

logiki formalnej

składają się

różne rachunki logiczne, dedukcyjne
systemy

formalne

sformułowane

w

sztucznych językach: np.

klasycznym

rachunku zdań

,

klasycznym rachunku

predykatów

,

sylogistyce

i wielu innych.

Głównym zadaniem tych systemów jest
kodyfikacja

zasad

poprawnych

wnioskowań.

Zarówno pojęcia wnioskowania, jak i poprawności wnioskowania
zostaną

dalej

omówione,

scharakteryzowane,

a

nawet

zdefiniowane. Intuicyjnie (ale tylko tu i teraz!): z wnioskowaniem
mamy do czynienia wtedy, gdy w oparciu o jakieś zdania
stwierdzamy jakieś inne zdanie. Wnioskowanie jest poprawne,
gdy mamy rację;)

Wstęp do logiki

Metodologia nauk

to dział logiki, w którym

analizujemy sposoby, na jakie poznajemy
świat (te sposoby to tzw. postępowania
badawcze). W szczególności bada się tutaj
sposoby

uzasadnienia

twierdzeń,

poprawności definicji, metody klasyfikacji.

Można powiedzieć, że w metodologii badane są z jednej
strony

czynności

badawcze

(np.

definiowanie,

klasyfikowanie), z drugiej zaś wytwory tych czynności (np.
definicje, klasyfikacje…).

Wstęp do logiki

Semiotyka

to ogólna teoria systemów

znakowych. Przykładami takich systemów
są języki naturalne i języki sztuczne.
Interesować się będziemy tylko pewnymi
aspektami systemów znakowych – tymi
związanymi

z

komunikacją:

przekazywaniem

i

przetwarzaniem

informacji.

Język

sztuczny

jest

zawsze

językiem

zbudowanym dla określonych celów: alfabet
Morse`a, esperanto, symbolizm matematyczny.

Język naturalny

to język, którym się właśnie teraz

posługuję – jest to język naturalny, używany na
co dzień. Za przykład służyć mogą języki
etniczne.

Wstęp do logiki

Charles W. Morris wyróżnił trzy działy semiotyki:

Wstęp do logiki

SYNTAKTYKA

:badamy relacje pomiędzy

znakami;

(czyli

analizujemy

strukturę

znaku,

poprawność

składniową, sposoby budowania wyrażeń złożonych z
wyrażeń prostych; często używać będziemy przymiotnika
„syntaktyczny” – czyli dotyczący składni).

Wstęp do logiki

SEMANTYKA

:badamy relacje pomiędzy

znakiem a jego znaczeniem;

(czyli analizujemy związek pomiędzy znakiem a tym, do
czego się odnosi, co znak znaczy; często używać będziemy
przymiotnika „semantyczny” – czyli dotyczący znaczenia).

Wstęp do logiki

PRAGMATYKA

:badamy relacje pomiędzy

znakiem a użytkownikiem;

(czyli analizujemy związek pomiędzy znakami a nami
samymi; interesować nas będzie to, jak znaków używać i
co można w tym wszystkim popsuć).