Politechnika Warszawska

WYDZIAŁ CHEMICZNY

ZAKŁAD MATERIAŁÓW

WYSOKOENERGETYCZNYCH

00-664 Warszawa, ul. Noakowskiego 3

fax./tel. [phone]; tel. [phone], e-mail:

[e-mail]

„

„

BEZPIECZEŃSTWO

BEZPIECZEŃSTWO

CHEMICZNE

CHEMICZNE

PROCEDURY ZAPOBIEGANIA

PROCEDURY ZAPOBIEGANIA

KATASTROFOM

KATASTROFOM

CHEMICZNYM ”

CHEMICZNYM ”

Prof. dr hab.

Andrzej

Książczak

Krzywe temperatura - czas otrzymane w

Krzywe temperatura - czas otrzymane w

naczyniu Dewar’a w różnych

naczyniu Dewar’a w różnych

temperaturach

temperaturach

dla 2-nitrobenzaldehydu

dla 2-nitrobenzaldehydu

100

100

0

0

2

2

4

4

6

6

200

200

300

300

400

400

T

e

m

p

e

ra

tu

ra

[

T

e

m

p

e

ra

tu

ra

[

º

º

C

]

C

]

Czas [h]

Czas [h]

Zależność czasu indukcji (czas do

Zależność czasu indukcji (czas do

maksimum) w skali logarytmicznej od

maksimum) w skali logarytmicznej od

odwrotności temperatury dla

odwrotności temperatury dla

dichromianu amonu

dichromianu amonu

160

160

180

180

200

200

220

220

10000

10000

1000

1000

100

100

10

10

2,3

2,3

2,2

2,2

2,1

2,1

O

k

re

s

in

d

u

k

c

ji

[

m

in

]

Temperatura [ºC]

10

10

3

/T [K

/T [K

-1

]

]

Entalpie reakcji rozkładu obliczone dla

Entalpie reakcji rozkładu obliczone dla

założonych produktów rozkładu i

założonych produktów rozkładu i

oznaczone eksperymentalnie

oznaczone eksperymentalnie

Wzór

H

o

f

(stan)

(kJ/mol)

Założone

produkty

-H

g

obl.

(kJ/mol)

-U

g

eks.

(kJ/mol)

Tlenek etylenu

-77.6 (l)

CO + CH

4

107

77

Tlenek propylenu

-120.7 (l) CO + C

2

H

6

74.5

65

1,4-dioksan

-354 (l) 2CO + 2CH

4

17

17

CH

2

C

H

2

O

CH

2

CH

O

C

H

3

CH

2

CH

2

O

CH

2

CH

2

O

Entalpie reakcji rozkładu obliczone dla

Entalpie reakcji rozkładu obliczone dla

założonych produktów rozkładu i

założonych produktów rozkładu i

oznaczone eksperymentalnie

oznaczone eksperymentalnie

c.d.

c.d.

Wzór

H

o

f

(stan)

(kJ/mol)

Założone

produkty

-H

g

obl.

(kJ/mo

l)

-U

g

eks.

(kJ/mol)

Fenylo-hydrazyna

C

6

H

5

-NH-NH

2

+ 141.8

(l)

C

6

H

6

+

2/3 NH

3

+1/3 N

2

90

71

Azobenzen

C

6

H

5

-N=N-C

6

H

5

+ 320.5

(c)

C

6

H

5

-C

6

H

5

+ N

2

128

146

1,3-difenylo-triazen

C

6

H

5

-N=N-NH-

C

6

H

5

+ 331.6

(c)

C

6

H

5

-NH-C

6

H

5

+

N

2

214

266

Energi

Energi

e

e

rozkładu hydrazo-związków

rozkładu hydrazo-związków

Substancja

- U (kJ/mol)

1,1-dimetylohydrazyna
Fenylohydrazyna
Chlorowodorek
fenylohydrazyny
1,2-difenylohydrazyna
Hydrazyd kwasu octowego
Hydrazyd kwasu
maleinowego
1,2,4-triazol

69
71
87
81
76
66
76

Energi

Energi

e

e

rozkładu hydroksylamin i

rozkładu hydroksylamin i

oksymów

oksymów

Substancja

- U (kJ/mol)

(NH

2

OH)HCl

(NH

2

OH)H

2

SO

4

Oksym acetonu
Benzaldoksym

132

263 = 2132

110
144

 

230 = 2115

 

140

CH

3

C
C

CH

3

NOH

NOH

C

4

H

9

CH

C

4

H

9

CH NOH

Energie polimeryzacji monomerów z

Energie polimeryzacji monomerów z

podwójnym wiązaniem

podwójnym wiązaniem

Substancja

- U (kJ/mol)

Akroleina
Kwas akrylowy
Akrylonitryl
1-buten
Styren
Octan winylu
Chlorek winylu

80
67
77
87
73
88
71

Energie rozkładu nitroaromatyków

Energie rozkładu nitroaromatyków

liczone

liczone

na jedną grupę nitrową

na jedną grupę nitrową

Substancja

- U (kJ/mol NO

2

)

1,3-dinitrobenzen
2,6-dinitrotoluen
2,4,6-trinitroanilina
1,3,5-trinitrobenzen
Kwas

2,4,6-

trinitrobenzoesowy
2,4,6-trinitrotoluen
2,4,6-trinitrofenol

306
311
341
348
365
345
346

Energie rozkładu organicznych

Energie rozkładu organicznych

nadtlenków

nadtlenków

Substancja

- U

(kJ/mol)

Nadbenzoesan tert-butylu
Ester tert-butylowy nadkwasu 2-etylo-
heksanowego
Ester

tert-butylowy

nadkwasu

piwalanowegoylu
Wodoronadtlenek kumolu
Nadtlenek benzoilu
Nadtlenek dioktanylu
Nadtlenek diizononylu

330
330
250
265
340
370
360

Energie rozkładu chlorowanych

Energie rozkładu chlorowanych

amino benzenów

amino benzenów

NH

2

Cl

NH

2

Cl

Cl

NH

2

NH

2

Cl

NH

2

Cl

NH

2

Cl

Cl

NH

2

Cl

N

H

2

NH

2

Cl

NH

2

Cl

Cl

NH

2

NH

2

Cl

Cl

52

42

111

42

0

175

0

81

161

Energie rozkładu grup funkcyjnych

Energie rozkładu grup funkcyjnych

zawierających

zawierających

C-N-O-H

C-N-O-H

Grupa

Zakres

energii

rozkładu (-

U)

(kJ/mol)

Wzór

Nazwa

>C=NOH

>N-OH

>N:O

>C-N=O
-N=C=O

>C-NO

2

>N-NO

2

-O-NO

2

-NH

2

HNO

3

Oksym

N-

wodorotlenek

N-tlenek

Nitrozo-

Izocjanian

Nitro-

N-nitro-

Azotan acylu

Azotan aminy

110 - 140
180 - 240
100 - 130
150 - 290

50 - 75

310 - 360
400 - 430
400 - 480
300 - 350

Energie rozkładu grup funkcyjnych

Energie rozkładu grup funkcyjnych

zawierających

zawierających

C-N-H

C-N-H

Grupa

Zakres energii

rozkładu,

-U (kJ/mol)

-NH-NH-

-N=N-

-NN



>C=NN

-N=NN

-N=N-N<

70 - 90

100 - 180
160 - 180
170 - 190
200 - 240
250 - 270

Energie rozkładu grup funkcyjnych

Energie rozkładu grup funkcyjnych

nie zawierających azotu

nie zawierających azotu

Grupa

Zakres energii

rozkładu,

-U (kJ/mol)

50 – 90

120 – 170

70 – 100

230 – 280

240 – 290

340 – 360

40 – 70

50 – 70

C C

C C

C C

O

C O OH

C

O
O OH

C

O
O O

C

O

S O

SO

2

Cl

Prosty zestaw kalorymetryczny do

Prosty zestaw kalorymetryczny do

badania energetyki reakcji chemicznych

badania energetyki reakcji chemicznych

rejestrator

termopara

mieszanie

magnetyczne

naczynie Dewara

o płaskim dnie

wkraplacz

Schemat kalorymetru ARC

Schemat kalorymetru ARC

(Accelerating Rate Calorimeter)

(Accelerating Rate Calorimeter)

strefa dna

termopara bomby

termopara płaszcza

termopara

w górnej

strefie

grzałki

grzałka

czujnik ciśnienia

termopara

w strefie

dna

bomba

płaszcz

strefa górna

Krzywe pomiarowe z kalorymetru ARC w

Krzywe pomiarowe z kalorymetru ARC w

trybie

trybie

grzej – czekaj - analizuj

grzej – czekaj - analizuj

Proces adiabatyczny

Oczekiwanie

Poszukiwanie

Poszukiwanie

Oczekiwanie

Stopnio

we

ogrzewa

nie

Ogrzewanie

wstępne

Czas [min]

T

e

m

p

e

ra

tu

ra

[

ºC

]

0

0

100

60

20

220

180

140

300

260

40

20

80

60

120

100

160

140

180

Zakres temperatury rozkładu reakcji

Zakres temperatury rozkładu reakcji

zawierających typowe grupy funkcyjne

zawierających typowe grupy funkcyjne

Grupa

Temperatura onset

DTA

(10 K/min)

o

C

ADT

24

-NO

2

=NOH

-C-O-O-

-N=N-

-NH-NH

2

-NN



360
210
140
350
250
130

280
110

80

280
220

80

Energi

Energi

e

e

rozkładu 4-nitrobenzenu z

rozkładu 4-nitrobenzenu z

różnymi podstawnikami

różnymi podstawnikami

Grupa

Temperatura onset

DTA

(10 K/min)

o

C

ADT

24

-H

-Cl

-COOH

-CH

3

-NH

2

-OH

-CHO

360
360
320
300
270
260
230

280
270
250
230
210
190
180

Typowe entalpie reakcji

Typowe entalpie reakcji

Reakcja

-  H

R

(kJ/mol)

Zobojętnianie
Polimeryzacja (wiązanie
podwójne)
Sulfonowanie
Sulfochlorowanie
Diazowanie
Nitrowanie

55
80
60
60

150
200

Typowe

Typowe

wartości

wartości

ciepła właściwe

ciepła właściwe

go

go

wybranych związków

wybranych związków

Typ substancji

Zakres pojemności

cieplnej

(J/ g K)

Węglowodory
Alkohole, etery
Chlorowane
węglowodory
Woda

i

roztwory

wodne
Kwas siarkowy

1.7 - 2.1
2.2 - 2.5
0.8 - 1.2
3.5 - 4.2

1.4

Deflagracja mieszanin

Deflagracja mieszanin

Mieszanina jest zdolna do deflagracji w wyniku trzech
możliwych efektów:

1) Czysto fizyczny efekt generowany przez dodanie
substancji
porowatej, która absorbuje topiącą się badaną
substancję.

W

tej

mieszaninie stopiona substancja nie krystalizuje i
transport
składników i ciepła przez konwekcję jest możliwy
poniżej
punktu topnienia tej substancji.

2) Substancje o właściwościach katalizujących rozkład
mogą
spowodować deflagrację.

3) Bezpośrednia reakcja między składnikami
powoduje deflagrację.

Prosty układ do pomiaru szybkości

Prosty układ do pomiaru szybkości

deflagracji

deflagracji

Termopary

Zlewka szklana

średnica około 5 cm)

próbka

Mieszanina palna

(Si + PbO

2

)

Zapalarka

6

5

3
4

2

0
1

Szybkość deflagracji związków

Szybkość deflagracji związków

nieorganicznych

nieorganicznych

Substancja

Szybkość deflagracji

(cm/min)

Dichromian amonu
Nadsiarczan amonu
Nadchloran wapnia
Siarczan
hydroksyloaminy
Chlorek
hydroksyloaminy
Chloran sodu

2.2
0.7
0.7
0.7
0.7

60

Szybkość deflagracji stałych związków

Szybkość deflagracji stałych związków

organicznych

organicznych

Substancja

Szybkość

deflagracji

(cm/min)

Azoformamid

Azoizobutyronitryl
Nadbenzoesan tert-butylu

Peroksy-2-etyloheksanian tert-
butylu

Nadtlenek dibenzoilu
Naddwuwęglan

dicykloheksylu
Nadtlenek di-tert-butylu

Difenylotriazen
4-nitrozofenol

1-nitrozonaftol-2
Pigment orange CI 12075

3-nitrobenzosiarczan sodowy
Pikrynian sodu

2.5

7

3.9
4.4

600
156

1.6
2.0

8

0.7
1.8
4.5

360

Charakterystyka wybuchu

Charakterystyka wybuchu

deflagracyjnego

deflagracyjnego

T

Odległość

Strefa

reakcji

Strefa

przegrzania

Kierunek

propagacji

T

max

T

i

T

0

Profil temperatury deflagracji

Profil temperatury deflagracji

azoformamidu

azoformamidu

T

e

m

p

e

ra

tu

ra

[

C

]

Kierunek propagacji [cm]

300

200

100

1

3

2

Charakterystyka wybuchu

Charakterystyka wybuchu

deflagracyjnego

deflagracyjnego

c.d.

c.d.

P

Czas

Czas

indukcji

Zapłon

P

max

P

0



Zmiana ciśnienia w czasie

Zmiana ciśnienia w czasie

max

dt

dP

tg

















Schemat aparatury

Schemat aparatury

do badania ciśnienia termicznego

do badania ciśnienia termicznego

rozkładu stosowane

rozkładu stosowane

j

j

przez

przez

Cronina

Cronina

i współpracowników

i współpracowników

Termopara

Wyjście

do wzmacniacza

Przepona

bezpieczeń

stwa

Wkładka

szklana

Badany

materiał

Komora

ciśnieni

owa

G

ło

w

ic

a

b

e

zp

ie

c

ze

ń

st

w

a

Zawór

nadmiarowy

Do

zewnętrzneg

o

czujnika

ciśnienia

Rura z

giętkiej

stali

Zależność ciśnienia od czasu rozkładu

Zależność ciśnienia od czasu rozkładu

4-nitrobenzaldehydu w 200cm

4-nitrobenzaldehydu w 200cm

3

3

autoklawie

autoklawie

z poziomem wypełnienia 0.2 g/cm

z poziomem wypełnienia 0.2 g/cm

3

3

Czas [ms]

C

iś

n

ie

n

ie

[

b

a

r]

0

200

600

800

1000

400

400

0

200

600

800

1000

Zależność ciśnienia od czasu rozkładu

Zależność ciśnienia od czasu rozkładu

1,3difenylotriazyny w 200 cm

1,3difenylotriazyny w 200 cm

3

3

autoklawie

autoklawie

z poziomem wypełnienia 0.2 g/cm

z poziomem wypełnienia 0.2 g/cm

3

3

Czas [ms]

C

iś

n

ie

n

ie

[

b

a

r]

0

1000

3000

4000

5000

80

2000

0

40

120

160

200

Rezultaty pomiaru ciśnienia w autoklawie

Rezultaty pomiaru ciśnienia w autoklawie

250 lub

250 lub

200 cm

200 cm

3

3

dla wybranych związków

dla wybranych związków

Substancja

Masa/objęt

ość

(g/cm

3

)

Temperat

ura

początkow

a (

o

C)

Maksyma

lne

ciśnienie

(bar)

Maksymal

na

szybkość

wzrostu

ciśnienia

(bar/s)

Nadtlenek

wodoru (50%)
Azoizobutylonit

ryl

 
1,3-

difenylotriazen
4-nitrofenol

 
2-

nitrobenzaldeh

yd

 
4-

nitrobenzaldeh

yd

0.25

0.1

0.2
0.2
0.1

0.2
0.1

0.2
0.1

0.2

100

95

95

140
245

250
200

200
195

200

87

59

130
132
320

773
390

945
390

960

4 580

6 050

420

1 400

3 000
5 900

8 700
4 100

4 700

Szybkość wydzielania się gazu i średnica

Szybkość wydzielania się gazu i średnica

otworu zabezpieczającego dla wybranych

otworu zabezpieczającego dla wybranych

rozpuszczalników

rozpuszczalników

Rozpuszczalni

k

Temperatu

ra wrzenia

w

3 barach

(C)

Szybkość

wydziela

nia

ciepła w

mieszani

nie

reakcyjn

ej (kW)

Szybkość

wydziela

nia

gazów w

reaktorz

e o

pojemno

ści 6 m

3

(cm/s)

Średnica

otworu

zabezpieczają

cego (cm)

Aceton
Eter
izopropylowy
1,2-
Dichloroetan
Toluen
Ksylen
2-
Chlorotoluen

92

106
124
152
185
207

1.5
4.2

21.9

216

2250
9000

0.02
0.05
0.25

2.6

27.1

100

0.25
0.45
1.03
3.26

106.1
210.9

Energia aktywacji

113 kJ/mol

Entalpia reakcji

2500 kJ/mol

Masa mieszaniny reakcyjnej

750 kg substancji + 750

kg rozpuszczalnika

Główn

Główn

e

e

czynniki wpływając

czynniki wpływając

e

e

na

na

szacowanie

szacowanie

bezpieczeństwa

bezpieczeństwa

A.

A.

Liczba reakcji, która musi być uwzględniana

w

różnych

stadiach cyklu trwania procesu,

B.

B.

Dostępności próbek materiału do badań

bezpieczeństwa
w tych etapach trwania cyklu,
C. Różnice w rozszerzaniu skali zniszczeń od
skali produkcji.

W celu przeprowadzenia analiz bezpieczeństwa

W celu przeprowadzenia analiz bezpieczeństwa

należy narzucić określone wymagania:

należy narzucić określone wymagania:

A.

A.

warunki badań (testów) muszą być zbliżone,

jak

to

jest

tylko

możliwe, do warunków produkcji,
B. rezultaty badań muszą być transformowalne
do

warunków

produkcji bez lub z możliwie jak najmniejszą
korekcją
w stosunku do warunków procesu
technologicznego.

Ryzyko wybuchu cieplnego w instalacjach

Ryzyko wybuchu cieplnego w instalacjach

procesowych

procesowych

J

J

est szczególnie poważne kiedy:

est szczególnie poważne kiedy:

1)

1)

reakcja chemiczna posiada duże ciepło reakcji,

reakcja chemiczna posiada duże ciepło reakcji,

które

które

w

w

warunkach adiabatycznych powoduje skok fazy

warunkach adiabatycznych powoduje skok fazy

reakcyjnej

reakcyjnej





Tad > 100

Tad > 100





C,

C,

2)

2)

istnieje możliwość wystąpienia nadkrytycznego

istnieje możliwość wystąpienia nadkrytycznego

bilansu

bilansu

ciepła

ciepła

prowadzącego do utraty kontroli nad pożądaną

prowadzącego do utraty kontroli nad pożądaną

reakcją, wskutek

reakcją, wskutek

np. niewystarczającego mieszania lub chłodzenia,

np. niewystarczającego mieszania lub chłodzenia,

3)

3)

powstają reakcje wtórne, a w szczególności

powstają reakcje wtórne, a w szczególności

reakcje rozkładu

reakcje rozkładu

termicznego surowców, produktów przejściowych

termicznego surowców, produktów przejściowych

oraz

oraz

końcowych charakteryzujących się wysokimi

końcowych charakteryzujących się wysokimi

efektami

efektami

cieplnymi,

cieplnymi,

4)

4)

możliwe jest wystąpienie zjawiska

możliwe jest wystąpienie zjawiska

samonagrzewania się

samonagrzewania się

materiałów np. sprężanie, tarcie,

materiałów np. sprężanie, tarcie,

5)

5)

istnieje zewnętrzne źródło ciepła, wskutek czego

istnieje zewnętrzne źródło ciepła, wskutek czego

następuje

następuje

przekroczenie warunków krytycznych, w których

przekroczenie warunków krytycznych, w których

możliwa

możliwa

jes

jes

t

t

inicjacja egzotermicznych reakcji pobocznych.

inicjacja egzotermicznych reakcji pobocznych.

Zasady bezpieczeństwa zagrożonego

Zasady bezpieczeństwa zagrożonego

wybuchem cieplnym

wybuchem cieplnym

A.

A.

Dla operacji chemicznych –

kontrolowanie
egzotermiczności procesu poprzez
bilans cieplny,

B.

B.

Dla operacji fizycznych – unikanie

warunków,
w których następuje wydzielenie się
ciepła.

Przyczyny niekontrolowanych reakcji

Przyczyny niekontrolowanych reakcji





utrata zasilania, co zatrzymuje mieszanie,

przedłużając

czas

przebywania reagentów i pozwalając na wzrost
temperatury,



przepływ odwrotny, wprowadzenie niewłaściwych

reagentów

lub

właściwych w nieodpowiednie miejsce w procesie,



załadowanie niewłaściwej ilości reagentów w

niewłaściwej

kolejności,



częściowe zablokowanie złoża katalizatora, przez co

następuje
wydłużenie czasu reakcji,



przedłużenie czasu reakcji wskutek awarii

wyposażenia,



brak urządzeń, pozwalających na zrzut lub

gwałtowne

zgaszenie

zawartości reaktora, jeśli wystąpią
niekontrolowane

warunki

procesu,



podniesienie

temperatury

do

temperatury

niekontrolowanej
reakcji wskutek zewnętrznego pożaru, wysokiej
temperatury
czynnika grzewczego lub tarcia.

Schemat

Schemat

Niebezpieczny





Tad >> 50 K

Tad >> 50 K

T

T

S

S

Grupa 1

Grupa 2

Grupa 3

S

S

P

P

P

P

P

S

S

S

Bezpieczny O małym

ryzyku

Trudny ale

możliwy

Bezpieczny





Tad >> 50 K

Tad >> 50 K





Tad < 50 K

Tad < 50 K





Tad < 50 K

Tad < 50 K

T

T

S

S

T

T

S

S

T

T

S

S

T

T

R

R

T

T

S

S

T

T

ma

ma

x

x

T

e

m

p

e

ra

tu

ra

Wnioski z historii katastrof

Wnioski z historii katastrof

i wielkich awarii przemysłowych

i wielkich awarii przemysłowych

1. Katastrofy są zwykle wynikiem wypływu dużych ilości

niebezpiecznych substancji chemicznych. Prowadzi to
do pożarów, wybuchów i/lub skażeń toksycznych.

2. Zakres oddziaływania pożaru czy wybuchu (efekty

fizyczne) nie przekracza kilku set metrów, podczas gdy
skażenia toksyczne mogą oddziaływać na odległość
nawet kilkunastu kilometrów od źródła wybuchu.

3. Dużą rolę w eskalacji skutków katastrof zawdzięcza

się tzw. „efektowi domina” (jedno wydarzenie pociąga
za sobą następne).

4. Czas rozwoju następstw katastrofy od momentu

wystąpienia zdarzenia inicjującego jest dość długi (od
kilku godzin do kilku lat).

5. Przyczyną wielu katastrof przemysłowych są w dużej

mierze błędy i niedopatrzenia w zarządzaniu
zagadnieniami bezpieczeństwa i ochrony środowiska.

6. „Historia lubi się powtarzać” - lekcje z przyszłości

są zapominane.

Warunki termicznej niestabilności

Warunki termicznej niestabilności

reakcji dla różnych procesów

reakcji dla różnych procesów

1. Reagenty są mieszane w temperaturze, która jest zbyt

niska i powoduje małą szybkość reakcji. Krótko po

wymieszaniu mieszanina reakcyjna podgrzewa się do

temperatury koniecznej, aby reakcja miała miejsce w

procesie periodycznym.

2. W procesie semiperiodycznym i semiciągłym do jednego

reagenta znajdującego się w reaktorze dodawany jest

drugi w określonym czasie. Jeśli szybkość dodawania w

porównaniu z szybkością reakcji jest zbyt duża, to mogą

być kumulowane duże ilości regentów i reakcja będzie

przebiegała, jak w metodzie periodycznej.

3. Jeśli wymiana masy w metodzie semiciągłej jest zbyt

powolna z powodu, np. uszkodzenia mieszadła, to możliwa

jest akumulacja reagentów prowadząca do utworzenia się

dwóch

nie

mieszających

się

faz

ciekłych

uniemożliwiających przebieg reakcji. W takim przypadku

po uruchomieniu mieszadła następuje gwałtowny wzrost

szybkości reakcji prowadzący w efekcie końcowym do

termicznego wybuchu.

4. Przy ciągle mieszających mieszadłach w metodzie ciągłej

istnieje również obszar niestabilności, który odpowiada

niekontrolowanemu zachowaniu.

Etapy procesu powstawania strat

Etapy procesu powstawania strat

Wadliwe funkcjonowanie systemu C-T-O

Wadliwe funkcjonowanie systemu C-T-O

Stan zagrożenia

Stan zagrożenia

Pierwotne

zdarzenie

niepożądane

Wtórne

zdarzenie

niepożąda

ne

straty

straty

E

ta

p

1

E

ta

p

2

Potencjał niebezpieczeństwa

System przeciwdziałania w

System przeciwdziałania w

powstawaniu strat

powstawaniu strat

Pierwotne

Pierwotne

zdarzenie

zdarzenie

niepożąda

niepożąda

ne

ne

Stan zagrożenia

Wypad

Wypad

ek

ek

straty

System
ratownictwa
(techniczny i
medyczny)

natychmiastowe

opóźnione

System przeciwdziałaniu zagrożeniu
1)urządzenia i systemy
bezpieczeństwa technicznego
2) Zespoły ludzkie (procedury)

Udział

Udział

wypadków spowodowanych przez

wypadków spowodowanych przez

błędny załadunek mieszaniny reakcyjnej

błędny załadunek mieszaniny reakcyjnej

Przeładowanie (substraty, katalizator

lub całkowita masa reakcyjna)

34%

Zbyt gwałtowne dodawanie

23%

Zła kolejność dodawania

11%

Złe materiały

14%

Niedoładowanie

9%

Niewłaściwa kontrola (używanie giętkich rur)

6%

Zbyt wolne podawanie reagentów

3%

Udział

Udział

wypadków spowodowana brakiem

wypadków spowodowana brakiem

wiedzy na temat reakcji chemicznych lub

wiedzy na temat reakcji chemicznych lub

termochemii

termochemii

Zła ocena ciepła reakcji podczas projektowania

25%

systemów chłodzenia reaktora (przy zmianie

skali technologii)

Rozkład mieszaniny poreakcyjnej

22%

Wytworzenie niestabilnych i wrażliwych na

wstrząsy 18%

produktów przejściowych

Prowadzenie reakcji w masie (tj. jednoczesne

podanie 12%

wszystkich reagentów na początku) gdy

prawidłowe

jest stopniowe dodawanie reagentów

Uboczne reakcje utleniania (zamiast nitrowania)

9%

Udział

Udział

wypadków spowodowana brakiem

wypadków spowodowana brakiem

wiedzy na temat reakcji chemicznych lub

wiedzy na temat reakcji chemicznych lub

termochemii

termochemii

c.d.

c.d.

Prowadzenie reakcji przy zbyt wysokich

stężeniach 6%

reagentów

Prowadzenie reakcji w zbyt niskiej temperaturze

3%

prowadzące do akumulacji reagentów w wyniku

czego

reakcja zaczyna przebiegać w masie

Przyspieszenie reakcji:

- w wyniku katalizującego wpływu

materiału 3%

z którego zbudowano reaktor,

- nieprzewidziana kataliza

3%

Produkt przechodzi do innej fazy (pary)

3%

Główne przyczyny wypadków

Główne przyczyny wypadków

Rodzaj przyczyny

%

Chemia

procesowa

Chemia

reakcji/termochemia,
Kontrola jakości

surowców

20

9

Konstrukcj

a
aparatury

i operacje

Kontrola temperatury

Mieszanie
Przypadkowy ładunek

elektrostatyczny na
substratach

Konserwacja
Czynnik ludzki

19

10
21

15

6

Wypadki w procesach chemicznych

Wypadki w procesach chemicznych

Proces chemiczny

udział

wypadku

Polimeryzacja (w tym kondensacje)
Nitrowanie
Sulfonowanie
Hydroliza
Wytwarzanie soli
Chlorowani i bromowanie
Alkilowanie (synteza Friedel'a -

Crafts'a)
Aminowanie
Diazowanie
Utlenianie
Estryfikacja

48
11
10

7
6
4
4
3
3

0,2
0,1

W

W

arunki

arunki

wy

wy

stąpi

stąpi

enia

enia

pożar

pożar

u

u

lub

lub

eksplozj

eksplozj

i

i

1.

1.

M

M

usi istnieć łatwopalny lub palny materiał,

usi istnieć łatwopalny lub palny materiał,

który działa jako chemiczny reduktor (często

który działa jako chemiczny reduktor (często

odnosi się do paliwa),

odnosi się do paliwa),

2.

2.

M

M

usi istnieć źródło tlenu (bardzo często tlen)

usi istnieć źródło tlenu (bardzo często tlen)

lub jakiegoś innego utleniacza, który jest

lub jakiegoś innego utleniacza, który jest

zdolny do utleniania reduktora,

zdolny do utleniania reduktora,

3.

3.

M

M

usi istnieć źródło ciepła i sposób jego

usi istnieć źródło ciepła i sposób jego

przeniesienia do reduktora.

przeniesienia do reduktora.

redukt

or

pożar lub

wybuch

produkty

utleniacz

paliwo

powietrze

Materiały niebezpieczne

Materiały niebezpieczne

Większość otaczających nas materiałów ma
właściwości palne, tzn. są zdolne do
gwałtownego utleniania w określonych
temperaturach.

Zagrożenie pożarem i wybuchem zależy od
stanu skupienia.

Łatwopalne gazy i pary są najbardziej
niebezpieczne, następnie palne ciecze i
niektóre ciała stałe w postaci drobnego pyłu.

Zakres palności w funkcji temparatury

Zakres palności w funkcji temparatury

Zawartość procentowa składnika

palnego

L

1

L

0

T

e

m

p

e

ra

tu

ra

[

ºC

]

20

0

100

samozapłon

Temperaturowy zakres palności pod

Temperaturowy zakres palności pod

ciśnieniem atmosferycznym

ciśnieniem atmosferycznym

B

L

g

L

d

A

T

d

T

g

T

w

Par

a na

syco

na

T

e

m

p

e

ra

tu

ra

Zawartość procentowa składnika palnego w

powietrzu

Zależność zakresu palności od

Zależność zakresu palności od

temperatury par

temperatury par

w powietrzu

w powietrzu

Temperat

ura

[ºC]

Dolna

granica

Górna

granica

Dolna

granica

Górna

granica

Benzen

Toluen

100

150

200

250

1,37

1,26

1,20

1,13

5,32

5,41

5,47

5,58

1,26

1,17

1,03

0,92

4,44

4,50

4,61

4,57

Cykloheksan

Cykloheksen

100

150

200

250

1,16

1,10

1,01

0,95

4,34

4,56

4,77

4,98

1,22

1,12

1,03

0,96

4,81

4,96

5,06

5,20

Aceton

Metanol Etanol

100

150

200

250

2,78

2,61

2,50

2,33

8,70

8,95

9,35

9,75

6,65

6,15

5,80

5,45

3,55

3,15

3,00

2,75

Tabela

Tabela

Tg (

Tg (

0

0

C)

C)

Zależność zakresu palności od ciśnienia

Zależność zakresu palności od ciśnienia

dla acetonu

dla acetonu

w powietrzu

w powietrzu

8

15

10

5

200

0

20

600

500

400

300

350

700

C

iś

n

ie

n

ie

[

m

m

H

g

]

Zawartość acetonu [%]

Dolna granica ciśnienia propagacji

Dolna granica ciśnienia propagacji

wybuchu

wybuchu

w normalnej temperaturze

w normalnej temperaturze

Gaz (lub

Formuła

Dolna

granica

ciśnienia

mieszanka tlenowo-
acetylenowa

mieszanka powietrzno-
metanowa

chloroacetylen
tlenek etylenu

acetylen
propandien

propen
etylen

propan

C

2

H

2

– O

2

CH

4

-

powietrze

C

2

HCl

C

2

H

4

O

C

2

H

2

C

3

H

4

C

3

H

4

C

2

H

4

C

3

H

6

< 1 mm Hg

50 mm Hg

5 cm Hg

0,7 bara

1,4 barów
2,2 barów

4 barów
70 barów

1000
barów

Aparat do wyznaczania temperatury

Aparat do wyznaczania temperatury

zapłonu

zapłonu

w cieczach

w cieczach

Temperatura zapłonu

Temperatura zapłonu

powietrze

G

A

d

D

G

d

M

Zakres

wybuchu

Wpływ objętości

Wpływ objętości

Czas

(dP/dt)

max

C

iś

n

ie

n

ie

V

1

P

ma

x

V

3

V

2

Maksymalne szybkości narastania

Maksymalne szybkości narastania

ciśnienia

ciśnienia

Mieszanina powietrzno-gazowa

(dp/dt)

max

[atm/s]

propan 4%

propan 6%
metan 10%

wodór 29,5% (......)
benzen 2,8% (.....)

metan 11%
tlenek etylenu 3,5% (....)

octan etylu 4,2%

360

170
320

2700

490

580
600

400

Mechanizm palenia

Mechanizm palenia

zewnętrzne źródło ciepła

przewodzenie

do wnętrza

piroliza

substancje lotne

zwęglenie

źródło płomienia

Zainicjowanie

palnej mieszaniny

przekazywanie energii przez

konwekcję i promieniowanie

rozprzestrzenianie ognia

przez sprzężenie zwrotne

Grubość strefy podgrzewania

Grubość strefy podgrzewania

T

e

m

p

e

ra

tu

ra

Odległość

x

ig

n

T

0

T

ig

n

T

f



0

Jedno i dwufazowe wypływy ze zbiornika

Jedno i dwufazowe wypływy ze zbiornika

Gaz / Para

Gaz / Para

Para / para-ciecz

Ciecz

Para

Ciecz / ciecz-para

Rodzaje zagrożeń niebezpieczną

Rodzaje zagrożeń niebezpieczną

substancją chemiczną

substancją chemiczną

Reakcja związku

chemicznego z:

samym sobą w odniesieniu do takich
przemian jak: polimeryzacja,
kondensacja, rozkład

innymi związkami chemicznymi, w
pożądanych przemianach, w
reaktorze chemicznym

tlenem
atmosferycznym

wod

ą

innymi substancjami (materiałami), z
których może być w przypadkowym
kontakcie – w głównych operacjach
procesowych oraz podczas
magazynowania i transportu

materiałami
konstrukcyjnymi

Przepisy transportowe

Przepisy transportowe

Cel przepisów ADR

Cel przepisów ADR

Wyeliminowanie lub co najmniej zmniejszenie

do minimum ryzyka związanego z
transportem.

Dążenie do tego celu nie powinno jednak

skutkować zakazami.

Przepisy powinny umożliwiać realizację

transportu materiałów niebezpiecznych
dopuszczonych do przewozu w sposób
maksymalnie bezpieczny, ale również
powinny ułatwiać taki transport.

Klasyfikacja Materiałów

Klasyfikacja Materiałów

Niebezpiecznych

Niebezpiecznych

Klasa

Rodzaj substancji

1.

Materiały i przedmioty wybuchowe

2.

Gazy

3.

Ciekłe materiały zapalne

4.1.

Materiały stałe, zapalne, materiały

samoreaktywne i materiały wybuchowe stałe

odczulone

4.2.

Materiały samozapalne

4.3.

Materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy

palne

5.1.

Materiały utleniające

5.2.

Nadtlenki organiczne

6.1.

Materiały trujące

6.2.

Materiały zakaźne

7.

Materiały promieniotwórcze

8.

Materiały żrące

9.

Różne materiały i przedmioty niebezpieczne

Klasa 1

p

o

d

k

la

sa

p

o

d

k

la

sa

1

Podklasa

Charakterystyka

1.1

Materiały które stanowią zagrożenie wybuchem

masowym.

1.2

Materiały i przedmioty które stwarzają

zagrożenie rozrzutem ale nie wybuchem

masowym.

1.3

Materiały i przedmioty stwarzające zagrożenie

pożarem i małe zagrożenie wybuchem lub

rozrzutem lub oba te zagrożenia ale które

nie stwarzają zagrożenia wybuchem

masowym:

a) Przy spalaniu, których wydziela się znaczne

ciepło promieniowania;lub

b) Które zapalają się jedno od drugiego i

wywołują miedzy sobą mały wybuch lub

rozrzut lub oba te efekty razem.

1.4

Materiały i przedmioty, które stwarzają tylko

małe zagrożenie zapalenia lub zainicjowania

podczas przewozu. Oddziaływania ograniczają

się w znacznym stopniu do sztuki przesyłki i nie

prowadzą do rozrzutu elementów o znacznych

rozmiarach lub zasięgu. Zewnętrzny pożar nie

powinien wywołać natychmiastowego wybuchu

w całej zawartości sztuki przesyłki.

Wybuch masowy - wybuch obejmujący
natychmiast cały ładunek

Podklasa

Charakterystyka

1.5

Materiały bardo mało wrażliwe, stanowiące
zagrożenie wybuchem masowym, które są na
tyle niewrażliwe że istnieje małe
prawdopodobieństwo ich zainicjowania lub
przejścia od palenia w detonację w
normalnych warunkach przewozu.
Minimalnym wymogiem dla tych materiałów
jest, aby nie wybuchły podczas próby na
zewnętrzne oddziaływanie ognia.

1.6

Przedmioty skrajnie niewrażliwe, które nie
stanową zagrożenia wybuchem masowym.
Przedmioty te zawierają tylko skrajnie
niewrażliwe materiały i przedstawiają znikome
prawdopodobieństwo przypadkowej inicjacji
lub rozprzestrzeniania się.

Podklasa 1 c.d.

Podklasa 1 c.d.

Grupy zgodności

Grupy zgodności

Grupa

Charakterystyka

A

Materiał wybuchowy inicjujący

B

Przedmiot zawierający MW inicjujący i nie posiadający

dwóch lub więcej urządzeń zabezpieczających. Niektóre

przedmioty takie jak zapalniki typu kapsułkowego,
zestawy zapalników do prac wyburzeniowych, spłonki,

nawet jeżeli nie zawierają MW inicjuj.

C

MW miotający lub inny deflagrujący MW lub przedmiot

zawierający taki materiał

D

Wtórnie detonujący MW lub proch czarny lub przedmiot

zawierający

wtórnie

detonujący

MW,

w

każdym

przypadku bez środków inicjujących i bez ładunku
miotającego, lub przedmiot zawierający MW inicjujący,

mający dwa lub więcej skuteczne urządzenia

zabezpieczające.

E

Przedmiot zawierający wtórnie detonujący MW , bez

środka inicjującego , zawierający MW miotający(z

wykluczeniem materiału zawierającego ciekły łatwo
zapalny lub żel lub ciecze samozapalne

F

Przedmiot zawierający wtórnie detonujący MW z

własnym środkiem inicjującym z ładunkiem miotającym

(z wykluczeniem materiału zawierającego ciekły łatwo
zapalny lub żel lub ciecze samozapalne)

Grupy zgodności c.d.

Grupy zgodności c.d.

Grupa

Charakterystyka

G

Materiał pirotechniczny, lub przedmiot zawierający
materiał pirotechniczny lub przedmiot zawierający
zarówno MW jak i materiał oświetlający,zapalający,
dymotwórczy,

łzawiący(

z

wykluczeniem

przedmiotów

aktywowanych

wodą

lub

zawierających

biały

fosfor,fosforki,materiał

piroforyczny,materiał ciekły łatwo zapalny lub żel
lub ciecze samozapalne.

H

Przedmiot zawierający MW i biały fosfor

J

Przedmiot zawierający MW i materiał ciekły łatwo
zapalny lub żel

K

Przedmiot zawierający MW i trujący środek
chemiczny

L

MW

lub

przedmiot

zawierający

MW

przedstawiający sobą szczególne zagrożenie (np. z
powodu swojej podatności na aktywację wodą lub
obecności cieczy samozapalnych, fosforków lub
materiałów piroforycznych)

N

Przedmioty

zawierające

jedynie

skrajnie

niewrażliwe MW

Grupy zgodności c.d.

Grupy zgodności c.d.

Grupa

Charakterystyka

S

Materiał lub przedmiot tak zapakowany lub
zbudowany aby jakiekolwiek niebezpieczne
następstwa

przypadkowego

zadziałania

ograniczyć do przestrzeni wewnętrznej ,sztuki
przesyłki, pod warunkiem że ogień nie zniszczy
sztuki przesyłki i w związku z tym następstwa
wybuchu lub rozrzutu będą ograniczone do
takiego stopnia że nie będą w sposób istotny
utrudniać gaszenia ognia lub stosowania
innych działań ratowniczych w najbliższym
sąsiedztwie sztuki przesyłki

Klasa 2

Klasa 2

Klasa 2

Klasa 2 obejmuje gazy czyste, mieszaniny gazów,

mieszaniny gazów jednego lub więcej gazów z

jednym lub więcej innymi materiałami i

przedmiotami zawierającymi takie materiały.

Gazami są materiały, które:

a) W temperaturze 50°C mają prężność par większą

niż 300kPa (3bary);lub

b) Są całkowicie w stanie gazowym w temperaturze

20°C pod ciśnieniem 101.3kPa

Klasa 2

Klasa 2

Podklasa

Charakterystyka

1

Gazy sprężone : gazy o temperaturze

krytycznej poniżej 20°C

2

Gazy skroplone : gazy o temperaturze

krytycznej 20°C lub większej

3

Gazy skroplone schłodzone : gazy, które

podczas przewozu są częściowo skroplone

ze względu na ich niską temperaturę

4

Gazy rozpuszczone pod ciśnieniem : gazy,

które podczas przewozu są rozpuszczone

w rozpuszczalniku

5

Pojemniki aerozolowe i naczynia małe

zawierające gaz (naboje gazowe)

6

Inne przedmioty zawierające gaz pod

ciśnieniem

7

Gazy nie sprężone podlegające przepisom

szczególnym (próbki gazu)

Grupa

Charakterystyka

A

DUSZĄCE

O

UTLENIAJĄCE

F

PALNE

T

TRUJĄCE

TF

TRUJĄCE, PALNE

TC

TRUJĄCE, ŻRĄCE

TO

TRUJĄCE, UTLENIAJĄCE

TFC

TRUJĄCE, PALNE, ŻRĄCE

TOC

TRUJĄCE, UTLENIAJĄCE, ŻRĄCE

Grupy zgodności

Grupy zgodności

Klasa 3

Klasa 3

Klasa 3

Klasa 3

Klasa 3 obejmuje materiały i przedmioty zawierające

te materiały, które :

a) W temperaturze 50°C mają prężność par nie

większą niż 300kPa (3 bary) i nie są całkowicie w

stanie gazowym w temperaturze 20°C i pod

ciśnieniem 101,3 kPa

b) Mają temperaturę zapłonu nie większą niż 61°C

Klasa ta obejmuje również materiały ciekłe oraz

stopione materiały stale o temperaturze zapłonu

wyższej niż 61 °C które są transportowane w

stanie podgrzanym , do temperatury wyższej lub

równej ich temperaturze zapłonu.

Materiały Wybuchowe odczulone również zalicza się

do tej klasy.

Klasyfikacja 3

Klasyfikacja 3

Grupa

Charakterystyka

F

Materiały ciekłe zapalne, nie stwarzające

zagrożenia dodatkowego

F1

Materiały ciekłe zapalne o

temperaturze zapłonu nie wyższej

niż 61 °C

F2

Materiały ciekłe zapalne o

temperaturze zapłonu powyżej

61°C które są transportowane w

temperaturze równej lub wyższej niż

ich temperatura zapłonu

FT

Materiały ciekłe zapalne, trujące

FT1

Materiały ciekłe zapalne, trujące

FT2

pestycydy

FC

Materiały ciekle zapalne, żrące

FTC

Materiały ciekłe zapalne, żrące, trujące

D

MW ciekłe odczulone

Klasa 4.1

Klasa 4.1

Klasa 4.1

Klasa 4.1

Do klasy 4.1 należą następujące grupy :

Materiały łatwo zapalne i przedmioty

Materiały samoreaktywne stałe lub ciekłe

Materiały wybuchowe stałe odczulone

Materiały podobne do samoreaktywnych

Grupa

Charakterystyka

F

Materiały stałe zapalne, nie

stwarzające zagrożenia dodatkowego

F1

organiczne

F2

organiczne stopione

F3

nieorganiczne

FO

Materiały zapalne stałe

Materiały zapalne stałe

FT

Materiały stałe zapalne, trujące

FT1

organiczne

FT2

nieorganiczne

FC

Materiały ciekle zapalne, żrące

FC 1

organiczne

FC 2

nieorganiczne

Klasa 4.1

Klasa 4.1

Klasa 4.1 c.d.

Klasa 4.1 c.d.

Grupa

Charakterystyka

D

Materiały Wybuchowe stałe, odczulone

nie stwarzające dodatkowego zagrożenia

DT

Materiały stałe odczulone, trujące

SR

Materiały stałe zapalne, trujące

SR1

Nie wymagają temperatury

kontrolowanej

SR2

Wymagające temperatury

kontrolowanej

Temperatura Kontrolowana

– jest to najwyższa temperatura,

przy której materiał może być przewożony bezpiecznie.

Dopuszcza się że temperatura bezpośredniego otoczenia sztuki

przesyłki może przekroczyć 55°C tylko dla odpowiednio

krótkiego czasu w ciągu 24 godzin. W przypadku utraty

możliwości

kontroli

temperatury,

zaistnieje

konieczność

wprowadzenia procedury awaryjnej.

Temperatura Awaryjna

– jest to temperatura przy której

wprowadza się procedurę awaryjną
Aby wyznaczyć temperaturę kontrolowaną oraz awaryjną

określa się temperaturę TSR – temperaturę samo

przyspieszającego się rozkładu.

Klasa 5.2

Klasa 5.2

Nadtlenki organiczne

Klasa 5.2

Klasa 5.2

Materiały tej klasy dzieli się na :

P1 - Nadtlenki organiczne bez temperatury
kontrolowanej

P2 - Nadtlenki organiczne temperatura
kontrolowana

W celu zapewnienia bezpiecznego przewozu
nadtlenków przeprowadza się tzw. odczulanie.

Zabieg odczulania przeprowadza się poprzez
dodatek substancji organicznych stałych lub
ciekłych, nieorganicznych stałych lub wody.

Grupy Pakowania

Grupy Pakowania

Materiały niebezpieczne powinny być zaliczone
do jednej z następujących grup, odpowiednio do
stopnia zagrożenia stwarzanego przez nie
podczas transportu :

I Grupa pakowania – materiały stwarzające duże
zagrożenie

II Grupa pakowania – materiały stwarzające
średnie zagrożenie

III Grupa pakowania – materiały stwarzające
małe zagrożenie

Pakowanie

Pakowanie

Sztuka Przesyłki

- oznacza końcowy produkt operacji

pakowania składający się z opakowania, dużego

opakowania , lub DPPL wraz z jego zawartością, które

są przygotowane do wysyłki. Określenie to obejmuje

naczynia do gazów. Nie obejmuje cystern.

DPPL

– duży pojemnik do przewozu luzem , może być

elastyczny (wykonany z folii i tkaniny tekstylnej),

sztywny (metalowy, drewniany) , tekturowy.

Dla materiałów wybuchowych DPPL ma pojemność :

a) nie większą niż 3 m

3

dla materiałów ciekłych i stałych II

i III grupy pakowania

b) nie większą niż 1.5 m

3

dla stałych materiałów I grupy

pakowania dla DPPL elastycznego

c) nie większą niż 3 m

3

dla materiałów stałych I grupy

pakowania dla DPPL metalowego

Znakowanie

Znakowanie

W przypadku przedmiotów nie opakowanych, oznakowanie
to powinno być naniesione na samym przedmiocie, na
zawierającej go klatce, na wyposażeniu służącym do jego
przenoszenia lub składowania albo na jego wyrzutni.

 Każda sztuka przesyłki "ADR" powinna być oznakowana
w sposób czytelny i trwały numerami rozpoznawczymi
zawartych w niej towarów niebezpiecznych, poprzedzonymi
literami „UN” np. UN 0167 – Pocisk z ładunkiem
rozrywającym.

Każde opakowanie powinno być również zaopatrzone w
nalepki ostrzegawcze(przedstawione poniżej). Nalepki
zgodne z tymi wzorami stosowane są również do
oznakowania pojazdów i kontenerów.

Nalepki ostrzegawcze powinny mieć kształt kwadratu
obróconego o kąt 45° (kształt rombu), o długości boku co
najmniej 100 mm. Wewnątrz nalepki, w odległości 5 mm od
krawędzi, powinna przebiegać, równolegle do niej, linia o
takim samym kolorze jak kolor symbolu. Ze względu na
wielkość sztuki przesyłki podane wymiary nalepek mogą być
zmniejszone pod warunkiem, że nalepki pozostaną dobrze
widoczne.

Nalepki ostrzegawcze

Nalepki ostrzegawcze

Duże pojemniki do przewozu luzem (DPPL), o pojemności
większej niż 450 litrów, powinny być oznakowane i
oklejone

nalepkami

ostrzegawczymi

na

dwóch

przeciwległych stronach.

KLASA 1 MATERIAŁY I PRZEDMIOTY WYBUCHOWE (nalepki 1, 1.4,
1.5, 1.6)

Nalepki ostrzegawcze c.d.

Nalepki ostrzegawcze c.d.

KLASA 2 GAZY

(nalepki czerwone-2.1, zielone-2.2, biała-2.3)

Nalepki ostrzegawcze c.d.

Nalepki ostrzegawcze c.d.

KLASA 3 MATERIAŁY CIEKŁE
ZAPALNE

KLASA 4.1 MATERIAŁY STAŁE ZAPALNE,

SAMOREAKTYWNE I WYBUCHOWE STAŁE ODCZULONE

Nalepki ostrzegawcze c.d.

Nalepki ostrzegawcze c.d.

KLASA 4.2 MATERIAŁY

SAMOZAPALNE

KLASA 4.3 MATERIAŁY WYTWARZAJĄCE W ZETKNIĘCIU Z

WODĄ GAZY PALNE

Nalepki ostrzegawcze c.d.

Nalepki ostrzegawcze c.d.

KLASA 5.2. NADTLENKI

ORGANICZNE

KLASA 5.1. MATERIAŁY

UTLENIAJĄCE

KLASA 6.1. MATERIAŁY

TRUJĄCE

Nalepki ostrzegawcze c.d.

Nalepki ostrzegawcze c.d.

KLASA 6.2. MATERIAŁY

ZAKAŹNE

KLASA 7. MATERIAŁY PROMIENIOTWÓRCZE

Nalepki ostrzegawcze c.d.

Nalepki ostrzegawcze c.d.

KLASA. MATERIAŁY ŻRĄCE

KLASA 9. RÓŻNE MATERIAŁY I PRZEDMIOTY

NIEBEZPIECZNE

Materiały niedopuszczone do

Materiały niedopuszczone do

transportu

transportu

 Materiały Wybuchowe, które są zbyt wrażliwe lub które

są podatne na reakcję.

 Materiały niestabilne chemicznie klasy 2 nie są

dopuszczone do przewozu jeżeli nie zostały podjęte

odpowiednie środki dla uniknięcia niebezpiecznej

reakcji podczas ich normalnego przewozu np.

rozkładu, dysproporcjonowania lub polimeryzacji. Z

tego względu należy przestrzegać w szczególności , aby

naczynia

nie

zawierały

żadnych

materiałów

inicjujących takie reakcje.

 Materiały klasy 3 podatne na tworzenie nadtlenków

(etery , epoksydy) nie powinny być dopuszczone do

przewozu

jeżeli

zawartość

w

nich

nadtlenku,

przeliczona na H

2

O

2

przekracza 0.3%.

 Materiały klasy 4.1 takie jak siarczki fosforu, które

zawierają biały bądź żółty fosfor, materiały stałe

zapalne w stanie stopionym (siarka ,stopina), azydek

barowy zawierający mniej niż 50% masowych wody.

Koniec poprawy

Reaktor zagrożony wybuchem cieplnym

Reaktor zagrożony wybuchem cieplnym

Reaktor

wyposażony

w

cztery

systemy

Reaktor

wyposażony

w

cztery

systemy

zabezpieczeń funkcjonujących w następującej

zabezpieczeń funkcjonujących w następującej

sekwencji:

sekwencji:

1.

1.

Automatyczny system regulacji temperatury

Automatyczny system regulacji temperatury

(regulator TC oraz automatyczny zawór Z2

(regulator TC oraz automatyczny zawór Z2

przymykający dopływ reagenta przy wzroście

przymykający dopływ reagenta przy wzroście

temperatury).

temperatury).

2. Automatyczna regulacja ciśnienia (regulator

2. Automatyczna regulacja ciśnienia (regulator

PC oraz automatyczny.

PC oraz automatyczny.

3.

3.

Pomiar z alarmem wysokiego ciśnienia.

Pomiar z alarmem wysokiego ciśnienia.

4.

4.

Działanie operatora uruchamiające otwarcie

Działanie operatora uruchamiające otwarcie

zaworu Z3 i zrzut zawartości reaktora do

zaworu Z3 i zrzut zawartości reaktora do

zbiornika zrzutowego.

zbiornika zrzutowego.

Reaktor zagrożony wybuchem cieplnym

Reaktor zagrożony wybuchem cieplnym

c.d.

c.d.

Reaktor

Zbiornik zrzutowy

Zbiornik zrzutowy

PIAH

PIAH

PC

PC

TC

TC

Z1

Z1

Z2

Z2

Z4

Z4

Z3

Z3