Układ nerwowy

Układ nerwowy

obwodowy

obwodowy

Katedra i Zakład Anatomii Prawidłowej UM w

Katedra i Zakład Anatomii Prawidłowej UM w

Poznaniu

Poznaniu

Podział układu nerwowego

Podział układu nerwowego

Układ nerwowy ośrodkowy:

Układ nerwowy ośrodkowy:

mózgowie i rdzeń kręgowy

mózgowie i rdzeń kręgowy

Układ nerwowy obwodowy

Układ nerwowy obwodowy

:

:

12 par nerwów czaszkowych i ich zwojów

12 par nerwów czaszkowych i ich zwojów

31 par nerwów rdzeniowych i ich zwojów

31 par nerwów rdzeniowych i ich zwojów

układ autonomiczny (współczulny i

układ autonomiczny (współczulny i

przywspółczulny)

przywspółczulny)

NERWY CZASZKOWE

NERWY CZASZKOWE

I-węchowy (są to nerwy czuciowe zaczynają się w ok.

I-węchowy (są to nerwy czuciowe zaczynają się w ok.

węchowej jamy nosowej),

węchowej jamy nosowej),

II-wzrokowy (jest nerwem czuciowym, biegnie od

II-wzrokowy (jest nerwem czuciowym, biegnie od

siatkówki do kory płata potylicznego),

siatkówki do kory płata potylicznego),

III- okoruchowy (jest nerwem ruchowym,

III- okoruchowy (jest nerwem ruchowym,

odpowiedzialnym za większość ruchów gałki ocznej,

odpowiedzialnym za większość ruchów gałki ocznej,

jego pobudzenie powoduje zwężenie źrenicy),

jego pobudzenie powoduje zwężenie źrenicy),

IV-bloczkowy (jest nerwem ruchowym, unerwia m.

IV-bloczkowy (jest nerwem ruchowym, unerwia m.

skośny górny kierujący gałką oczną ku dołowi i w str.

skośny górny kierujący gałką oczną ku dołowi i w str.

przyśrodkową)

przyśrodkową)

V-trójdzielny (oczny, szczękowy, żuchwowy).

V-trójdzielny (oczny, szczękowy, żuchwowy).

cz. czuciowa unerwia całą twarz, jamę ustną.

cz. czuciowa unerwia całą twarz, jamę ustną.

Nerwy czaszkowe c.d.

Nerwy czaszkowe c.d.

VI-odwodzący (jest nerwem ruchowym, kieruje

VI-odwodzący (jest nerwem ruchowym, kieruje

gałką oczną na zew.)

gałką oczną na zew.)

VII-twarzowy ( jest nerwem mieszanym, włókna

VII-twarzowy ( jest nerwem mieszanym, włókna

ruchowe, czuciowe-smakowe i przywspółczulne)

ruchowe, czuciowe-smakowe i przywspółczulne)

Unerwia m. wyrazowe twarzy, 2/3 przednie języka

Unerwia m. wyrazowe twarzy, 2/3 przednie języka

VII-przedsionkowo - ślimakowy ( nerw czuciowy

VII-przedsionkowo - ślimakowy ( nerw czuciowy

prowadzi wrażenia słuchowe oraz równowagi)

prowadzi wrażenia słuchowe oraz równowagi)

IX-językowo - gardłowy ( posiada włókna ruchowe,

IX-językowo - gardłowy ( posiada włókna ruchowe,

czuciowe oraz przywspółczulne, unerwia mięśnie

czuciowe oraz przywspółczulne, unerwia mięśnie

gardła oraz czuciowo 1/3 tylną część języka)

gardła oraz czuciowo 1/3 tylną część języka)

Nerwy czaszkowe c.d.

Nerwy czaszkowe c.d.

X-błędny (włókna ruchowe,

X-błędny (włókna ruchowe,

czuciowe i

czuciowe i

przywspółczulne) Odcinek szyjny,

przywspółczulne) Odcinek szyjny,

piersiowy i brzuszny.

piersiowy i brzuszny.

XI-dodatkowy (część czaszkowa i

XI-dodatkowy (część czaszkowa i

rdzeniowa)

rdzeniowa)

XII-podjęzykowy (m. języka)

XII-podjęzykowy (m. języka)

Komórka nerwowa (neuron)

Komórka nerwowa (neuron)

Komórka nerwowa - neuron - jest najważniejszym elementem

Komórka nerwowa - neuron - jest najważniejszym elementem

składowym układu nerwowego. W obrębie komórki nerwowej

składowym układu nerwowego. W obrębie komórki nerwowej

wyróżnia się ciało komórki i dwa rodzaje wypustek: wypustkę

wyróżnia się ciało komórki i dwa rodzaje wypustek: wypustkę

długą (akson) i liczne wypustki krótkie (dendryty) (Ryc.6-2).

długą (akson) i liczne wypustki krótkie (dendryty) (Ryc.6-2).

Aksony przenoszą informacje z ciała komórki do innych komórek

Aksony przenoszą informacje z ciała komórki do innych komórek

nerwowych lub narządów wykonawczych (efektorów), dendryty

nerwowych lub narządów wykonawczych (efektorów), dendryty

natomiast przekazują pobudzenia do ciała komórki nerwowej.

natomiast przekazują pobudzenia do ciała komórki nerwowej.

 

 

Poszczególne komórki nerwowe łączą się ze sobą poprzez złącza

Poszczególne komórki nerwowe łączą się ze sobą poprzez złącza

(synapsy), które pośredniczą w przekazywaniu informacji. W

(synapsy), które pośredniczą w przekazywaniu informacji. W

zależności od rodzaju substancji chemicznej pośredniczącej w

zależności od rodzaju substancji chemicznej pośredniczącej w

przekazywaniu pobudzenia, wyróżnia się synapsy pobudzające i

przekazywaniu pobudzenia, wyróżnia się synapsy pobudzające i

hamujące. Komórkom nerwowym towarzyszą komórki glejowe,

hamujące. Komórkom nerwowym towarzyszą komórki glejowe,

które spełniają funkcje pomocnicze (odżywcze, izolacyjne,

które spełniają funkcje pomocnicze (odżywcze, izolacyjne,

podporowe) w stosunku do neuronów.

podporowe) w stosunku do neuronów.

Komórka

Komórka

nerwowa (neuron)

nerwowa (neuron)

Nerwy

Nerwy

Nerwy są utworzone przez grupy włókien nerwowych

(aksonów lub dendrytów), obejmują tylko poszczególne

włókna , nie zawierają ciał komórek nerwowych.

Ciała komórek nerwowych znajdują się w zwojach

(obwodowy układ nerwowy), albo jądrach (ośrodkowy

układ nerwowy).

Większość nerwów zawieraj oba rodzaje włókien (włókna

czuciowe i ruchowe). Włókna czuciowe przewodzą

informację do Ośrodkowego układu nerwowego, włókna

ruchowe z ośrodkowego układu nerwowego na obwód).

Nerwy rdzeniowe

Nerwy rdzeniowe

Nerwy rdzeniowe

Nerwy rdzeniowe

W skład nerwów rdzeniowych wchodzi 8 par n.

W skład nerwów rdzeniowych wchodzi 8 par n.

odcinka szyjnego (C1 - C8), 12 par z odcinka

odcinka szyjnego (C1 - C8), 12 par z odcinka

piersiowego (Th1 - Th12), 5 par odcinka

piersiowego (Th1 - Th12), 5 par odcinka

lędźwiowego (L1 - L5), 5 par odcinka krzyżowego

lędźwiowego (L1 - L5), 5 par odcinka krzyżowego

(S1 - S5) i parę nerwów rdzeniowych guzicznych

(S1 - S5) i parę nerwów rdzeniowych guzicznych

(Co).

(Co).

Ze względu na istniejące przesuniecie pomiędzy

Ze względu na istniejące przesuniecie pomiędzy

odcinkami kręgosłupa i rdzenia kręgowego, nerwy z

odcinkami kręgosłupa i rdzenia kręgowego, nerwy z

dolnych odcinków rdzenia przebiegają w przestrzeni

dolnych odcinków rdzenia przebiegają w przestrzeni

podpajęczynówkowej jako tzw. koński ogon, do

podpajęczynówkowej jako tzw. koński ogon, do

odpowiednich otworów międzykręgowych, którymi

odpowiednich otworów międzykręgowych, którymi

opuszczają kanał kręgowy.

opuszczają kanał kręgowy.

Gałęzie nerwów rdzeniowych

Gałęzie nerwów rdzeniowych

Pień nerwu rdzeniowego, powstały z połączenia korzenia

Pień nerwu rdzeniowego, powstały z połączenia korzenia

przedniego i tylnego, dzieli się na gałęzie łączące, białe i

przedniego i tylnego, dzieli się na gałęzie łączące, białe i

szare (związane z układem autonomicznym) gałęzie

szare (związane z układem autonomicznym) gałęzie

grzbietowe i brzuszne.

grzbietowe i brzuszne.

Gałęzie grzbietowe zaopatrują ruchowo mięśnie głębokie

Gałęzie grzbietowe zaopatrują ruchowo mięśnie głębokie

grzbietu, czuciowo i autonomicznie skórę na karku,

grzbietu, czuciowo i autonomicznie skórę na karku,

plecach i w górnej części pośladków. Gałęzie brzuszne

plecach i w górnej części pośladków. Gałęzie brzuszne

zaopatrują we wszystkie rodzaje włókien: mięśnie i skórę

zaopatrują we wszystkie rodzaje włókien: mięśnie i skórę

kończyn, skórę i mięśnie klatki piersiowej (wraz z

kończyn, skórę i mięśnie klatki piersiowej (wraz z

przeponą) i brzucha oraz mięśnie powierzchowne

przeponą) i brzucha oraz mięśnie powierzchowne

grzbietu.

grzbietu.

Tylko gałęzie brzuszne nerwów rdzeniowych piersiowych

Tylko gałęzie brzuszne nerwów rdzeniowych piersiowych

zachowały układ odcinkowy i przebiegają jako nerwy

zachowały układ odcinkowy i przebiegają jako nerwy

międzyżebrowe. W pozostałych odcinkach gałęzie

międzyżebrowe. W pozostałych odcinkach gałęzie

brzuszne łączą się tworząc: splot szyjny (C1 - C4), splot

brzuszne łączą się tworząc: splot szyjny (C1 - C4), splot

ramienny (C5 - Th1), splot lędźwiowo- krzyżowy (L1 - S5).

ramienny (C5 - Th1), splot lędźwiowo- krzyżowy (L1 - S5).

SPLOT SZYJNY-powstał z połączenia gałęzi brzusznych 4pierwszych

SPLOT SZYJNY-powstał z połączenia gałęzi brzusznych 4pierwszych

nerwów szyjnych rdzeniowych. Od splotu tego odchodzą nerwy

nerwów szyjnych rdzeniowych. Od splotu tego odchodzą nerwy

skórne (unerwiają czuciowo skórę szyi i górne okolice klp.) oraz

skórne (unerwiają czuciowo skórę szyi i górne okolice klp.) oraz

gałęzie mięśniowe (unerwiają mięśnie szyi) najdłuższym nerwem

gałęzie mięśniowe (unerwiają mięśnie szyi) najdłuższym nerwem

splotu szyjnego jest nerw przeponowy (unerwia osierdzie, opłucną i

splotu szyjnego jest nerw przeponowy (unerwia osierdzie, opłucną i

otrzewną)

otrzewną)

SPLOT RAMIENNY-jest utworzony z 4nerwów szyjnych rdzeniowych i

SPLOT RAMIENNY-jest utworzony z 4nerwów szyjnych rdzeniowych i

1piersiowego, dzieli się na cz.nadobojczykową (odchodzą od niej

1piersiowego, dzieli się na cz.nadobojczykową (odchodzą od niej

gałęzie krótkie,unerwiające skórę i m.barku) i

gałęzie krótkie,unerwiające skórę i m.barku) i

cz.podobojczykową(odchodzą od niej n.mięśniowo-

cz.podobojczykową(odchodzą od niej n.mięśniowo-

skórny,pochowy,łokciowy,promieniowy).

skórny,pochowy,łokciowy,promieniowy).

SPLOT LĘDŹWIOWY-jest utworzony z gałęzi 3pierwszych nerwów

SPLOT LĘDŹWIOWY-jest utworzony z gałęzi 3pierwszych nerwów

lędźwiowych rdzeniowych i cz.4.Galęzie krótkie (unerwiają mięśnie

lędźwiowych rdzeniowych i cz.4.Galęzie krótkie (unerwiają mięśnie

obręczy biodrowej), długie( n.biodrowo-podbrzuszny,biodrowo-

obręczy biodrowej), długie( n.biodrowo-podbrzuszny,biodrowo-

pachwinowy,płciowo-udowy, skórny uda boczny i udowy. Unerwiają

pachwinowy,płciowo-udowy, skórny uda boczny i udowy. Unerwiają

one częściowo m. brzucha i udo oraz skórę ok. biodrowej.

one częściowo m. brzucha i udo oraz skórę ok. biodrowej.

SPLOT KRZYŻOWY- powstał z gałęzi brzusznych nerwów rdzeniowych

SPLOT KRZYŻOWY- powstał z gałęzi brzusznych nerwów rdzeniowych

4 i5 lędźwiowego oraz nerwów krzyżowych. Odchodzą od niego

4 i5 lędźwiowego oraz nerwów krzyżowych. Odchodzą od niego

gałęzie krótkie( unerwiają m. obręczy biodrowej) i długie (n.

gałęzie krótkie( unerwiają m. obręczy biodrowej) i długie (n.

pośladkowy górny i dolny, n. skórny uda tylny, n. kulszowy). Nerwy

pośladkowy górny i dolny, n. skórny uda tylny, n. kulszowy). Nerwy

te unerwiają skórę i mięśnie uda, podudzia i stopy.

te unerwiają skórę i mięśnie uda, podudzia i stopy.

Układ autonomiczny

Układ autonomiczny

(wegetatywny)

(wegetatywny)

kieruje czynnościami narządów

kieruje czynnościami narządów

wewnętrznych a zwłaszcza funkcją układu

wewnętrznych a zwłaszcza funkcją układu

sercowo-naczyniowego, oddechowego,

sercowo-naczyniowego, oddechowego,

pokarmowego i przemiany materii. Układ

pokarmowego i przemiany materii. Układ

wegetatywny jest czynnościowo ściśle

wegetatywny jest czynnościowo ściśle

połączony z układem hormonalnym.

połączony z układem hormonalnym.

Ośrodki sterujące tego układu znajdują się

Ośrodki sterujące tego układu znajdują się

w ośrodkowym układzie nerwowym.

w ośrodkowym układzie nerwowym.

Podział układu

Podział układu

autonomicznego

autonomicznego

układ współczulny (sympatyczny),

układ współczulny (sympatyczny),

układ przywspółczulny (parasympatyczny).

układ przywspółczulny (parasympatyczny).

Ośrodki układu sympatycznego zlokalizowane są

Ośrodki układu sympatycznego zlokalizowane są

w bocznych rogach rdzenia kręgowego w odcinku

w bocznych rogach rdzenia kręgowego w odcinku

piersiowym i lędźwiowym.

piersiowym i lędźwiowym.

Ośrodki parasympatyczne znajdują się w

Ośrodki parasympatyczne znajdują się w

międzymózgowiu i odcinku krzyżowym rdzenia

międzymózgowiu i odcinku krzyżowym rdzenia

kręgowego. Uszkodzenie włókien wegetatywnych

kręgowego. Uszkodzenie włókien wegetatywnych

wyzwala tzw. bóle kauzalgiczne, które mają

wyzwala tzw. bóle kauzalgiczne, które mają

charakter piekąco- palący, często nasilają się

charakter piekąco- palący, często nasilają się

nocą i słabo reagują na leki przeciwbólowe.

nocą i słabo reagują na leki przeciwbólowe.