ŚRODKI OCHRONY ROŚLIN

W ROLNICTWIE

EKOLOGICZNYM

STOSOWANE WE WŁOSZECH

MATERIAŁ PRZYGOWANY NA PODSTAWIE PRACY ZBIOROWEJ:

Mezzi di difesa in agricoltura biologica. La Torre et al. 2002.

Substancja czynna

Spośród limonoidów występujących w neem należących do grupy C-Secomiliacine

(azadirachtyna, salanina, nimbina), blisko 83% stanowi azadirachtyna A występująca w nasionach miodli. Jest ona także
najskuteczniej działającą substancją owadobójczą. Do chwili obecnej wyodrębniono 13 innych izomerów strukturalnych
azadirachtyny A; wśród nich największe znaczenie mają azadirachtyna B i azadirachtyna E, występujące w niewielkich
ilościach, ale mające bardzo skuteczne działanie owadobójcze.

Mechanizm działania.

Działa przede wszystkim jako regulator wzrostu (działanie juwenizujące), zakłócając rozwój

owadów w stadiach preimaginalnych. Hamuje powstawanie i wydzielanie ekdysonu, głównego hormonu regulującego
przeobrażanie. Oddziaływuje na poziomie hormonalnym, powodując zaburzenia morfogenetyczne, co prowadzi do
powstawania tzw. larw permanentnych, czyli niezdolnych do przekształcania się w postacie dorosłe z powodu zniszczenia
naskórka. Redukuje znaczne zainteresowanie owada walorami smakowymi rośliny (wynikające z efektu o charakterze
neurofizjologicznym) oraz posiada właściwości odstraszające o charakterze węchowym. Stosowanie azadirachtyny
powoduje także znaczący spadek aktywności samic w składaniu jaj oraz żywotności jaj u wielu owadów. Działa
kontaktowo i żołądkowo.

Spektrum działania.

Jest dość szerokie, obejmuje m.in. prostoskrzydłe (Orthoptera), pluskwiaki równoskrzydłe

(Homoptera), mszycarzowate (Aphididae), piewikowate (Cicadellidae), błonkówki (Hymenoptera), pluskwiaki
różnoskrzydłe (Heteroptera), przylżeńce (Thysanoptera), mącznikowate (Aleurodidae), motyle (Lepidoptera), muchówki
(Diptera) z rodziny miniarkowate (Agromyzidae), chrząszcze (Coleoptera). Produkt działa także na roztocza, a w formie
wyciągu posiada działanie grzybobójcze i nicieniobójcze.

Właściwości lecznicze.

Azadirachtyna wykazała swoje właściwości także w bardzo niskich stężeniach oraz w

niewielkim zakresie działanie układowe, mocniejsze w przypadku stosowania na korzenie, słabsze przy stosowaniu na
części naziemne rośliny. Działanie na fitofagi nie jest natychmiastowe i nie powoduje ich śmierci, przejawia się tym, że
po pewnym czasie znikają one z porażonych roślin.

Rejestracja.

We Włoszech produkt jest zarejestrowany.

Klasa toksyczności.

Xi (drażniąca), Nc (nie klasyfikowana).

Karencja

3 dni.

Azadirachtyna

Azadirachtyna
wyciąg z Azadirachta Indica (drzewo neem = miodla indyjska)

Informacje ogólne

Substancja czynna ekstrahowana z nasion rośliny

tropikalnej Azadirachta Indica, gatunku drzewa z rodziny Meliacee, rosnącego na
Półwyspie Indyjskim, obecnie rozpowszechnionego także na obszarach
tropikalnych i subtropikalnych Afryki, Ameryki i Australii. Główną cechą tego
drzewa jest obecność w różnych częściach (liściach, nasionach, owocach,
drewnie i korze) licznych substancji czynnych mających właściwości lecznicze
należących do klasy limonoidów. Spośród ponad 100 substancji, z punktu
widzenia biologicznego największe znaczenie mają limonoidy trójterpenoidowe.
Wśród nich wyodrębniono kolejnych 9 grup, z których część tworzy kolejne
limonoidy. Limonoid tetranotrójterpenoidowy, znany powszechnie jako
azadirachtyna, jest substancją najbardziej aktywną. Jej cząsteczki organiczne
wyizolowano ze wszystkich części rośliny, ale działanie owadobójcze mają tylko
cząsteczki zawarte w nasionach i tłoczonym z nich oleju. Zazwyczaj zawartość
azadirachtyny w nasionach jest bardzo różna (0,1-1%), zależy to od obszaru
pochodzenia materiału oraz od sezonu.

Substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego

Azadirachtyna

Azadirachtyna
wyciąg z Azadirachta Indica (drzewo neem = miodla indyjska)

Obszar zastosowania.

Warzywa liściaste: sałata, endywia, szpinak, botwina,

pietruszka, bazylia. Warzywa, których częścią jadalną jest owoc: pomidory, papryka,
bakłażan, ogórek, cukinia, melon, arbuz. Warzywa bulwiaste: cebula, por, seler, koper
włoski, marchew, kalafior, fasola. Owoce: Kiwi, kaki, owoce cytrusowe (pomarańcze,
cytryny, grejpfrut, mandarynki), morela, brzoskwinia, śliwa, czereśnia (zabieg przed
kwitnieniem), truskawka, jabłonie, drzewa oliwne, winorośl. Inne zastosowania: burak
cukrowy, bawełna, ziemniaki, tytoń, kwiaty i rośliny ozdobne; grzyby uprawne;
magazynowana żywność; rośliny rodzicielskie do produkcji materiału siewnego i
innego materiału rozmnożeniowego.

Toksyczność i selektywność.

Praktycznie nie jest toksyczna dla kręgowców

(wartość LD50 dla szczura doustnie 5.000 mg/kg). Mimo szerokiego spektrum

działania azadirachtyna, działając przede wszystkim żołądkowo, chroni większość
entomofauny pożytecznej. Bardzo ograniczona trwałość w glebie (3-6 dni).

Współdziałanie z innymi substancjami.

Współdziała z pyretryną, Bacillus

thuringiensis, mydłami i wirusami. Zaleca się, aby zabiegi z użyciem grzybów
entomopatogenów i owadów pomocniczych przeprowadzane były w pewnym odstępie
czasu. Należy przestrzegać zaleceń podanych na etykiecie. Nie mieszać z
wielosiarczkami.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Insektycyd. Wymagana zgoda

jednostki certyfikującej lub organu nadzoru.

Substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego

Informacje ogólne

Substancje organiczne o złożonym składzie chemicznym, które wskutek działania kwasów lub zasad

ulegają hydrolizie, tworząc krótkie łańcuchy polipeptydów, aminokwasów i amoniaku. Stosowane są jako atraktanty, w
mieszaninach z insektycydami, w zwalczaniu dorosłych postaci różnych gatunków muchówek, szkodników drzew owocowych i
drzew oliwnych. Produkt otrzymuje się na drodze hydrolizy białek pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego.

Substancja czynna.

Hydrolizaty białkowe (peptydy, polipeptydy, itp.).

Mechanizm działania.

Wykazują działanie wabiące, także na duże odległości. Wykorzystuje się fakt, że muchówki, przed

złożeniem jaj, przez pewien okres muszą odżywiać się białkami. Zwabione w ten sposób owady giną pod wpływem działania
insektycydu wchodzącego w skład przygotowanej mieszanki atraktantem.

Spektrum działania.

Bactrocera oleae Gmel, Ceratitis capitata Wied., Ragholetis cerasi (nasionnica trześniówka).

Właściwości lecznicze.

Zraszane są korony drzew owocowych, niekiedy zabieg powtarza się w odstępie 20-30 dni.

Rejestracja.

We Włoszech zarejestrowano kilka preparatów na bazie hydrolizatów białkowych. W niektórych państwach

członkowskich produkt nie jest uznawany jako środek ochrony roślin, wobec czego nie podlega przepisom o środkach ochrony
roślin.

Klasa toksykologiczna.

Nc (nie klasyfikowany).

Okres karencji.

Należy przestrzegać okresu karencji określonego dla insektycydu wchodzącego w skład mieszanki.

Obszar zastosowania.

Drzewa owocowe (czereśnie), cytrusowe, drzewa oliwne.

Toksyczność i selektywność.

Hydrolizaty białkowe generalnie uznawane są za nietoksyczne i nieszkodliwe dla środowiska,

ponieważ ulegają degradacji w glebie.

Fitotoksyczność.

Nie są fitotoksyczne.

Współdziałanie z innymi substancjami.

Zazwyczaj miesza się ze środkami owadobójczymi (pyretroidami

syntetycznymi). Zawsze należy przestrzegać wskazówek podanych na etykiecie.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Substancje wabiące (atraktanty). Można stosować tylko w połączeniu z

innymi produktami znajdującymi się w wykazie w Załączniku II B Rozporządzenia EWG 2092/91 z późniejszymi zmianami.

Hydrolizaty białkowe

Substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego

Preparaty handlowe zawierające hydrolizaty białkowe

Nazwa handlowa

Producent

Amadene

Baigro

Buminal

Esca proteica Montedison

Esca proteica Siapa

Esca proteica Silchim

Esca Sariaf

Nu Lure

Chimiberg

Cheminova Agro Italia

Bayer

Isagro Italia

Ind.Chimiche Caffaro

Siapa

Sariaf

Intrachem Italia

Substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego

Lecytyna

Informacje ogólne.

Fosfolipid złożony z mieszaniny dwuglicerydów kwasu olejowego,

palmitynowego i stearynowego, zawierających cząsteczki choliny połączone wiązaniem
estrowym z kwasem fosforowym. Występuje w komórkach roślinnych i zwierzęcych, jako
budulec, przede wszystkim ściany komórkowej. Lecytyna ma bardzo szerokie zastosowanie
w przemyśle spożywczym jako emulgator oraz antyoksydant i stabilizator (w Europie
dozwolone jest jej stosowanie jako substancji oznaczonej symbolem E 322). Dzięki swym
właściwościom stanowi składnik mieszanin wodno-olejowych insektycydów i preparatów
grzybobójczych. Poprawa jej skuteczności pozwala na stosowane niższych dawek
substancji aktywnej. Lecytynę uzyskuje się przede wszystkim z nasion soi (inne źródła to
nasiona rzepaku, słonecznika i jaja kurze).

Spektrum działania.

Skutecznie działa na mączniaka jabłoni, winorośli, truskawki i warzyw np. sałaty.

Właściwości lecznicze.

Działa kontaktowo.

Rejestracja.

Produkt nie jest zarejestrowany we Włoszech.

Klasa toksykologiczna.

Nc (nie klasyfikowana).

Okres karencji.

0 dni w przypadku roślin ozdobnych, 3 dni dla ogórka, 7 dni dla jabłoni i winorośli (w Niemczech).

Obszar zastosowania.

W krajach, w których jest zarejestrowana, znajduje zastosowanie w takich uprawach jak ogórek,

winorośl, jabłoń, rośliny ozdobne.

Toksyczność i selektywność.

Nie jest toksyczna dla dżdżownicy Eisenia foetida w dawce 1.000 mg/kg gleby; nie jest

toksyczna dla pszczół w dawkach 100 g. Uznawana za nieszkodliwą dla organizmów pożytecznych, takich jak Encarsia

formosa, Chrysoperla carnea, Diaretiella rapae, Thyphlodromus pyri i Pruchogramma cacoeciae.

Fitotoksyczność.

Nie jest fitotoksyczna.

Współdziałanie z innymi substancjami.

Lecytynę można mieszać z większością preparatów stosowanych w rolnictwie

ekologicznym.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Fungicyd.

Preparaty handlowe zawierające lecytynę

Nazwa handlowa

Producent

Formuła prosta

Betasan

Lectina

Formuła złożona (lecytyna+olej roślinny)

Bed

Agrisan

Fitofarmaceutica Medica

Cerrus

Substancja czynna.

Różne (w zależności od gatunku rośliny).

Mechanizm działania.

Przypuszcza się, że oleje roślinne oddziaływują na fizjologię stosunków patogen-roślina.

Oleje eteryczne

powodują zazwyczaj zaburzenia rozwoju i rozmnażania grzybów, bakterii i owadów.

Spektrum działania.

Oleje kwasów tłuszczowych skutecznie działają na mączniaki prawdziwe, parch, szarą pleśń, roztocza, mszyce,

wciornastkowate (Thripidae) i mączlikowate (Aleurodidae). Natomiast olejki eteryczne wykazują działanie grzybobójcze przede wszystkim
przy zwalczaniu Penicilium, Alternaria, Fusarium oxysporum, Phytophthora cryptogea, Stemphylium vesicarium, Sphaerotheca fuliginea,
itp.

Właściwości lecznicze.

Działają wyłącznie kontaktowo. Ich trwałość zależy od składu chemicznego, ale łatwo ulegają degradacji,

ponieważ chętnie są atakowane przez mikroorganizmy.

Rejestracja.

We Włoszech zarejestrowany jest tylko jeden preparat na bazie pinolenu (olejku sosnowego), jako fitoregulator rozwoju

roślin oraz substancja zapobiegająca transpiracji.

Obszar zastosowania.

Produkt może być stosowany dla gatunków roślin, na których został zarejestrowany. Sadownictwo: drzewa

cytrusowe, jabłoń, grusza, brzoskwinia, nektaryna, czereśnia, morela, śliwa, winorośl, kiwi. Warzywnictwo: warzywa liściaste (sałata,
endywia, szpinak, botwina, pietruszka, bazylia), warzywa, których częścią jadalną jest owoc, ziemniak; burak cukrowy. Inne zastosowania:
sadzonki roślin zielnych, siewki ze szkółek i rośliny szkółkarskie i rozsada, świeżo posadzone sadzonki, siewki drzew zrzucających liście;
rośliny wiecznie zielone w szkółkach, parkach i na terenach zielonych w miastach; rośliny ozdobne obszarów nadmorskich, kwiaty.

Toksyczność i selektywność.

Produkt szkodliwy dla organizmów wodnych.

Fitotoksyczność.

W przeciwieństwie do olejów mineralnych, oleje roślinne nie powodują uszkodzenia roślin, co więcej, ich obecność

przyczynia się w niektórych wypadkach do obniżenia fitotoksyczności mieszanin, do których są dodawane (na przykład w cieczy
bordoskiej).

Współdziałanie z innymi substancjami.

Zaleca się stosowanie olejów roślinnych oddzielnie, chociaż mogą one być stosowane

również w mieszaninach ze zwykłymi produktami stosowanymi w rolnictwie: nawozami dolistnymi i pestycydami.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Insektycyd, akarycyd, fungicyd i inhibitor kiełkowania.

Oleje roślinne

Informacje ogólne

Oleje roślinne można podzielić na oleje pochodne kwasów tłuszczowych i olejki

eteryczne (lotne). Oleje kwasów tłuszczowych uzyskuje się z nasion i owoców winorośli, słonecznika,
rzepaku, soi, oliwek, krokosza barwierskiego, itp. Olejki eteryczne są to substancje wytwarzane przez
rośliny aromatyczne, na przykład miętę, sosnę czy kminek. Olejek miętowy uzyskuje się z liści i
kwitnących wierzchołków Mentha piperita L. W skład olejku eterycznego wchodzi mentol, menton, estry
różne, pinene, tymol, karwon, aldehyd octowy i izowalerianianowy, octan i izowalerianian metylu oraz
substancje taninowe i żywiczne. Olejek sosnowy uzyskuje się z odpadów ścieru drzewnego Pinus
palustris Mill. i innych gatunków sosen. W jego skład wchodzą przede wszystkim alkohole drugorzędne i
trzeciorzędne oraz monoterpeny. Olejek kminkowy jest lotnym olejem roślinnym uzyskiwanym z Carum
carvi L., rośliny z rodziny baldaszkowatych, występującej w Europie oraz Azji Środkowej i Zachodniej,
obecnie uprawianej w Wielkiej Brytanii, Rosji i Ameryce. W skład olejku kminkowego wchodzi karwon
(53-63%) oraz d-limonen.

Substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego

Preparaty handlowe zawierające oleje roślinne

Nazwa handlowa

Producent

Vapor Gard

Intrachem Bio Italia

Substancja czynna.

Pyretryny naturalne (pyretryna I i II, cyneryna I i II, jasmolina I i II) są to estry powstałe w wyniku

reakcji kwasu (chryzantemowego lub pyretrowego) z alkoholem (pyretrolonem, cynerolonem, jasmolonem). Spośród
wymienionych estrów najbardziej skutecznym insektycydem jest pyretryna I. Estry są praktycznie nierozpuszczalne w
wodzie, natomiast bez trudu rozpuszczają się w rozpuszczalnikach organicznych. Pyretryny łatwo ulegają szybkiej
degradacji przez utlenianie, jeżeli poddane są działaniu powietrza i światła. Z tego powodu, aby zwiększyć jego
stabilność, do preparatów dodaje się substancje mające działanie synergizujące i stabilizujące, na przykład piperonylo-
butoksyd (=PPBO). Początkowo stosowano pyretryny naturalne jako „wzorce”, na których począwszy od lat 60-tych
opracowano cały cykl pochodnych półsyntetycznych, zwanych pyretroidami, bardziej skutecznych (przede wszystkim
dzięki większej trwałości) oraz mniej kosztownych w stosunku do molekuł stosowanych pierwotnie.

Mechanizm działania.

Pyretryna jest insektycydem działającym kontaktowo. Atakuje w krótkim czasie układ nerwowy

owadów, które już po kilku minutach tracą zdolność koordynacji ruchów i stopniowo ulegają paraliżowi. Działanie
toksyczne jest w każdym razie krótkotrwałe, ponieważ substancja czynna jest w krótkim czasie metabolizowana, wobec
czego często działanie nie wystarcza, aby spowodować śmierć owada. W preparatach dostępnych w handlu dodaje się
zazwyczaj składniki synergizujące, między innymi piperonylo-butoksyd, który zwiększa skuteczność pyretryny poprzez
hamowanie oksydazy (=MFO) owada. W ten sposób zostaje zablokowany system , ktory prowadzi do detoksykacji
pyretryn.

Spektrum działania.

Skuteczne wobec wielu owadów: przylżeńcow (wciornastkowatych), pluskwiaków (Hemiptera),

mszyc, mączlikowatych, pluskiew, miodówek, skoczkowatych, motyli (owocówka jabłkóweczka, sówkowate,
omacnicowate); chrząszczy (pędrusi - Apioni, poskrzypków - Crioceris, stonki ziemniaczanej) błonkówek (pilarzowatych -
Tenthredinidae), muchówek (much i komarów).

Właściwości lecznicze.

Preparaty na bazie pyretryn nie maja działania układowego. Są nietrwałe, chociaż dodatek

antyutleniaczy pozwala na zwiększenie skuteczności.

Pyretryny

Informacje ogólne

Związki organiczne uzyskane z roślin należących do

rodzaju Chrysanthemum (=Pyrethrum), a szczególnie gatunku C. cinerariaefolium,
który zawiera najwięcej pyretryn (1-1,5%). Złocień jest rośliną wieloletnią,
pierwotnie występującą w Iranie, która stopniowo rozprzestrzeniała się na różnych
obszarach. Odmiany, z których można uzyskać najwięcej substancji czynnych
pochodzą z Dalmacji, górskich regionów Kenii i Tanzanii, Kaukazu, Japonii,
Ekwadoru i Nowej Gwinei.

Substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego

Rejestracja.

We Włoszech jest zarejestrowanych wiele

preparatów.

Klasa toksykologiczna.

Xn (szkodliwy).

Okres karencji.

2 dni.

Obszar zastosowania.

Cytrusy, pestkowe, ziarnkowe,

figowiec, granatowiec, orzech, truskawka, winorośl, warzywa,
ziemniak, psiankowate, burak cukrowy, słonecznik, pastewne,
motylkowe, tytoń, zboża, kwiaty, rośliny ozdobne. Zabiegi na
żywności magazynowanej: zbożach i strączkowych. Dezynsekcja
materiału siewnego.

Toksyczność i selektywność.

Niska toksyczność dla ludzi i

zwierząt ciepłokrwistych (LD50 doustnie dla samców szczura:
2.370 mg/kg, dla samic szczura: 1.030 mg/kg). Bardzo toksyczne
dla roztoczy z rodziny Phytoseidae. Toksyczne dla owadów
pożytecznych.

Fitotoksyczność.

Nie są fitotoksyczne.

Współdziałanie

innymi

substancjami.

Nie

współdziałają z substancjami o odczynie alkalicznym, cieczą
bordoską i siarką wapniową.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Insektycydy.

Wymagane zezwolenie jednostki certyfikującej lub organu
nadzoru.

Pyretryny

Substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego

Preparaty handlowe zawierające piretryny

Nazwa handlowa

Producent

Biopiren

Biopiren Plus

Ecopyr

Fitogreen

Florapir

Pireco(*)

Pirenyl E

Piretro Natura

Piretro Verde

Pulvosan(*)

Afitin L

Agro-Pyr

Blow(*)

Cerenone

Cipertran Combi Ec

Compo Insektycyd Spray (*)

Dueci Fito Insetticida(*)

Fitopyr

Flortis Insetticida P 1

Flortis Insetticida P 2,5

Insetticida Liquido Kb(*)

Keniatox Grain Protectant

Keniatox Verde

Kenyagreen(*)

Mor

Nettafid

Permetrix

Pibutrina Concentrata 1-D

Piperil

Pireflor

Pirenone

Piresan

Piresan Plus

Piretran

Piretrin

Piretrix 10

Piretro Enichem Agricol.

Piretro Garden(*)

Piretrol

Piretrum 40

Pirital

Pir-Nature

Pyrethrin

Silpir Ag

Tetraplus Combi Ec

Copyr

Cerrus

Copyr

Aventis CropScience Italia

Cerrus

Copyr

Orvital

Sipcam

Ital-Agro

Copyr

Sipcam

Sepran

Compo Agricoltura

Guaber

Copyr

Orvital

Scotts France

Copyr

Syngenta Crop Protection

Ind. Chimiche Caffaro

Zapi Industrie Chimiche

Syngenta Crop Protection

Scam

Terranalisi

United Chemical Holding S.A

Copyr

Guaber

Chemia

Laboratorio Biofarm.Italiano

Isagro Italia

Copyr

Agrica

Copyr

Ital-Agro

Copyr

Agrosol

Siapa

Sepran

Substancja czynna.

Cechy biologiczne pochodnych gorzkli wynikają z dwóch zawartych w niej substancji czynnych, o bardzo

podobnych molekułach (izomery optyczne): kwasje i neokwasje.

Mechanizm działania.

Kwasje działają na układ nerwowy, przede wszystkim przez wdychanie. Działanie owadobójcze jest dość

powolne, powoduje u ofiar stopniowe spowalnianie aktywności aż do paraliżu i w rezultacie do śmierci. Główną drogą wnikania
substancji są przetchlinki.

Spektrum działania.

Działają skutecznie przede wszystkim na mszyce, pilarzowate, wciornastkowate

Właściwości lecznicze.

Trwałość jest dość ograniczona. Ponadto, ponieważ substancje czynne nie są lotne, aby ułatwić ich

przedostawanie się do przetchlinek owada, trzeba dodać środki powierzchniowo czynne (mydła), co znacznie zwiększa skuteczność
działania. Preparaty na bazie kwasji są gorzkie: odradza się zatem ich stosowanie w niedługim czasie przed zbiorami.

Rejestracja.

We Włoszech nie zarejestrowano żadnego preparatu dostępnego w handlu.

Klasa toksykologiczna.

Xn (szkodliwy).

Okres karencji.

Nie jest wymagany.

Obszar zastosowania.

Warzywnictwo, sadownictwo, rośliny ozdobne.

Toksyczność i selektywność.

Kwasje nie sa toksyczne dla ludzi, zwierząt, pszczół i innych owadów pożytecznych. Preparaty na

bazie gorzkli mogą być więc stosowane także w okresie kwitnienia. Mają niewielką zdolność przetrwania w środowisku.

Fitotoksyczność.

Nie zanotowana

Współdziałanie z innymi substancjami.

Nadaje się do mieszania z mydłami

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Insektycyd, repelent.

Kwasja

wyciąg z Quassia amara = gorzkli właściwe

Informacje ogólne

Kwasje są to skutecznie działające substancje owadobójcze

uzyskiwane z drewna różnych gatunków drzew tropikalnych takich jak Quassia
amara i Picrasma excelsa z rodziny Simaroubuceae. Właściwości owadobójcze kwasji
są znane od końca XIX wieku. Quassia amara pochodzi z Brazylii i Gujany, a
uprawiana jest w Kolumbii, Panamie i Indiach zachodnich. Aby uzyskać wyciąg
substancji czynnych, drewno gorzkli pocięte na płaty lub niewielkie walce maceruje
się 24 godziny w wodzie, następnie gotuje we wrzącej wodzie przez 15-20 minut.
Jeżeli produkt występuje w postaci rozdrobnionego proszku, wystarczy 1lub 2-dniowa
maceracja i nie ma potrzeby gotowania.

Substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego

Preparaty handlowe zawierające kwasję

Nazwa handlowa

Producent

Legno di quassio

Quassio

Cerrus

Fitofarmaceutica Media

Tbn

Substancja czynna.

Alkaloid rotenonu.

Mechanizm działania.

Jest to insektycyd selektywny, nie układowy. Działa kontaktowo i żołądkowo w dość krótkim czasie. Jest

wolniejszy, ale bardziej trwaly i dłużej utrzymuje się na uprawie w porownaniu do pyretryn.. Działa na układ nerwowy, hamując mitozę i
jako inhibitor łańcucha oddechowego. Jest także skuteczny jako substancja odstraszająca owady, działający nawet przez kilka tygodni.

Spektrum działania.

Jest bardzo szerokie, obejmuje różne owady: przylżeńce (wciornastowate), mszyce, mączlikowate, pluskwiaki,

biedronkowate, motyle (owocówka jabłkóweczka, sówkowate); chrząszcze (kwieciaki - Anthonomus, poskrzypkowate - Criocerinae,
stonka, Melighetes); błonkówki (owocnice, mrówki); muchówki (muchy).

Właściwości lecznicze.

Nie działa wgłębnie. Pod wpływem światła i powietrza utlenia się i ulega fotodegradacji, przekształcając się

w ciągu 10 dni w substancje pochodne pozbawione właściwości owadobójczych. Uważa się, że skuteczność rotenonu jest tym większa, im
większy jest stopień jego czystości. Zaleca się przeprowadzanie zabiegów o zachodzie słońca, aby substancja zadziałała skutecznie zanim
ulegnie rozpadowi pod wpływem promieni słonecznych.

Rejestracja.

We Włoszech zarejestrowano kilka preparatów.

Klasa toksykologiczna.

T (toksyczny).

Okres karencji.

10 dni.

Obszar zastosowania

Drzewa cytrusowe, brzoskwinia, morela, czereśnia, śliwa, jabłoń, grusza, winorośl, drzewo oliwkowe; kapusta,

karczoch, sałata, endywia, cykoria, szpinak, seler, koper włoski, arbuz, cukinia, ogórek, psiankowate, fasola, marchew, cebula, czosnek,
por, ziemniak. Rośliny leśne i rośliny ozdobne.

Toksyczność i selektywność.

Toksyczny dla zwierząt domowych i bydła (LD50 doustnie dla szczura: 132-1.500 mg/kg). Toksyczny

dla ryb i owadów pożytecznych, chociaż nie wykazuje szczególnej agresywności wobec wczesnych stadiów owadów zapylających

Fitotoksyczność.

Nie jest fitotoksyczny

Współdziałanie z innymi substancjami.

Nie współdziała z substancjami alkalicznymi, cieczą bordoską i siarką wapniową.

Dodatek substancji zmiękczającej, na przykład olejku sosnowego, zwiększa jego skuteczność.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Insektycyd. Wymagane zatwierdzenie jednostki certyfikującej lub organu nadzoru.

Rotenon

wyciąg z

Derris

spp.,

Lonchocarpus

spp. i

Tephrosia

spp.

Informacje ogólne

Związek występujący w różnych roślinach z rodziny motylkowych, należących

do rodzaju Derris, Lonchocarpus i Tephrosia, pochodzących, kolejno, z Azji, Ameryki Południowej i
Afryki. Jest to alkaloid uzyskiwany przede wszystkim z korzeni przy pomocy rozpuszczalników lub
wody, w postaci żywicy, w której procentowa zawartość rotenonu waha się od 2 do 40%, w zależności
od metody ekstrakcji. Ma ograniczoną rozpuszczalność w wodzie i bardzo łatwo utlenia się pod
wpływem bezpośredniego działania światła.

Substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego

Preparaty handlowe zawierające rotenon

Nazwa handlowa

Producent

Bioroten

Derrot

Max P(*)

Rotemix

Rotena

Rotenil

Intrachem Bio Italia

Cerrus

Guaber

Cerrus

Serbios

Informacje ogólne

Deltametryna, którą uzyskano na drodze

syntezy chemicznej w roku 1973, jest pierwszym z grupy tzw.
pyretroidów fotostabilnych.

Substancja czynna.

Jest to cząsteczka stabilna, bardzo słabo

rozpuszczalna w wodzie, ale znakomicie rozpuszczalna w
rozpuszczalnikach organicznych.

Mechanizm działania

Działa na owady kontaktowo i

żołądkowo, szybko i z długotrwałym skutkiem.

Spektrum działania.

Jest bardzo szerokie, obejmuje:

prostoskrzydłe,

przylżeńce

(wciornastkowate),

pluskwiaki

(mszycarzowate, mączlikowate, skoczkowate, pluskwowate -
Cimicidae, miseczniki), motyle (owocówka, sówkowat),
chrząszcze (czarnuchowate), błonkówki (pilarzowate), muchówki
(pryszczarkowate, muchy).

Właściwości lecznicze.

Insektycyd nie mający działania

wgłębnego. Okres trwałości 3-4 tygodnie.

Rejestracja.

We Włoszech zarejestrowano kilka preparatów.

Klasa toksykologiczna.

T (toksyczny).

Okres karencji.

Od 3 do 30 dnia (w zależności od obszaru

stosowania).

Obszar zastosowania

Cytrusy, truskawka, brzoskwinia,

morela, śliwa, czereśnia, jabłoń, grusza, winorośl, oliwka, szparag,
marchew, ogórek, młoda kapusta, kapusta głowiasta, karczoch,
sałata i podobne, szpinak, groszek, fasolka szparagowa, papryka,
pomidor, bakłażan, seler, por, cebula, fasola, grzyby, ziemniak,
bób, soja, bawełna, rzepak, pszenica, jęczmień, kukurydza,
lucerna, burak cukrowy, tytoń, topola, siewki, rośliny ozdobne .
Zabiegi na magazynowanej żywności: zboża.

Toksyczność i selektywność

Toksyczność na ssaki jest

względnie niska (wartość LD50 doustna dla szczura wynosi 135
mg/kg). Toksyczna dla Phytoseidae i owadów pożytecznych.
Bardzo toksyczna żołądkowo i wyraźnie toksyczna kontaktowo dla
pszczół. Toksyczna dla ryb.

Fitotoksyczność.

Nie jest fitotoksyczny.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Insektycyd.

Dopuszczony do stosowania wyłącznie w pułapkach zawierających
specjalne atraktanty i tylko przeciwko muszce oliwek (Bactrocera
oleae Gmel.) oraz muszce owoców (Ceratitis capitata Wied.),
wymagana zgoda jednostki certyfikującej lub organ nadzoru.

Deltametryna

Substancje dopuszczone do stosowania wyłącznie w pułapkach i/lub podajnikach automatycznych

Preparaty handlowe zawierające deltametrynę

Nazwa handlowa

Producent

Formuła prosta

Afis D

Afis Flow

Agrometrina SE

Agtrin

Agtrin D

Apsil

Basmetrin

Bitam 1,7 EC

Bitam Blu

Bitam P.B.

Decis

Decis 15 EW

Decis Blu

Decis Jet

Degrim FL

Delphine

Deltacid L

Deltakill

Deltamflow

Deltamicro

Deltamix Respect

Deltarocca

Deltidral

Demetrina SE

Drago Blu

Ekotrin LF

Favorit

Fitosan (*)

Glorial

Hobbyflor (*)

Keshet

Keshet SC

K-Othrine Grains PP

Masometrin

Meteor

Metrys

Metrys EC

Metrys Flow

Overot

Port Blu

Spider

Stick FL

System

Tetran D

Chemia

Makhteshim Chemical Works

Cheminova Agro Italia

Makhteshim Chemical Works

Agrimport

Socoa

Makhteshim Chemical Works

Aventis CropScience Italia

Agrim

Chimac-Agriphar

Scam

Zapi Industrie Chimiche

Scam

Greenlogy

Agrimix

Rocca Frutta

Linfa

Chimiberg

Aventis CropScience Italia

Ital-Agro

Erregi

Guaber

Agriphyt

Ital-Agro

Makhteshim Chemical Works

Aventis CropScience Italia

Quimica Masso Comercial

Chimiberg

Agrosol

Tecomag

Agroqualita

Makhteshim Chemical Works

Scam

Green Ravenna

Makhteshim Chemical Works

Substancje dopuszczone do stosowania wyłącznie w pułapkach i/lub podajnikach automatycznych

Substancja czynna.

Posiada takie same parametry rozpuszczalności i stabilności jak deltametryna, ale w odróżnieniu od niej,

występuje w dwóch postaciach izometrycznych.

Mechanizm działania

Działa głównie kontaktowo, w dalszym rzędzie żołądkowo, bardzo szybko i z dużą mocą porażania

śmiertelnego. W niewielkich dawkach ma także właściwości repelentu.

Spektrum działania.

Przylżeńce (wciornastkowate), pluskwiaki (mszycarzowatwe, mączlikowate, skoczkowate, pluskwowate -

Cimicidae, miseczniki,), motyle (owocówka jabłkóweczka, minujące, sówkowate, omacnicowate), chrząszcze (pędrusie, stonka),
błonkówki (pilarzowate), muchówki (pryszczarkowate, muchy). Posiada niewielkie działanie jako akarycyd.

Właściwości lecznicze.

Wykazuje trwałą zdolność do ochrony, chociaż nie ma działania układowego. Rozkład substancji czynnej w

glebie trwa od 4 do 12 tygodni. Wymywanie w różnych glebach jest nieistotne.

Rejestracja.

We Włoszech zarejestrowano kilka preparatów.

Klasa toksykologiczna.

T+ (bardzo toksyczna).

Okres karencji.

Od 3 do 70 dni (w zależności od upraw, na które jest stosowana substancja czynna).

Obszar zastosowania

Jabłoń, grusza, migdał, orzech, morela, brzoskwinia, czereśnia, śliwa, malina, czarna porzeczka, agrest,

kiwi, truskawka, winorośl, ogórek, brukselka, groszek, fasola, bób, karczoch, seler, cykoria, pomidor, papryka, koper włoski, soczewica,
marchew, cebula, czosnek, por, cukinia, rzodkiewka, fasolka szparagowa, ziemniak, orzech arachidowy, soja, jęczmień, bawełna,
słonecznik, burak cukrowy, rzepak, pszenica, żyto, owies, sorgo, kukurydza, chmiel, lucerna, łąki, pastwiska, życica, burak pastewny,
tytoń, rośliny ozdobne, leśne. Zabiegi na magazynowanych ziarnach zbóż.

Toksyczność i selektywność

Jest bardzo toksyczna dla owadów pożytecznych i organizmów wodnych, mniej toksyczna dla ssaków

(wartość LD50 doustnie dla szczura wynosi 96 mg/kg).

Fitotoksyczność.

Nie jest fitotoksyczna

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Insektycyd. Dopuszczony doi stosowania tylko w pułapkach zawierających

atraktanty i tylko przeciwko Bactrocera oleae Gmel. i Ceratitis capitata Wied., po zatwierdzeniu przez jednostkę certyfikującą lub
organ nadzoru.

Lambda-cyhalotryna

Informacje ogólne

Lambda-cyhalotryna jest pyretroidem syntetycznym o szerokim spektrum działania, o

parametrach chemicznych zbliżonych do piretryn naturalnych.

Preparaty handlowe zawierające lambda-cialotrinę

Nazwa handlowa

Producent

Karate Xpress

Karate EC

Karate EW

Karate Grains

Karate N

Karate Zeon

Syngenta Crop Protection

Mechanizm działania.

Ułatwia powstawanie narośli bliznowatej na ranach części drzewiastych powstałych wskutek przycinania,

okrzesywania, odchwaszczania czy gradu. Wosk tworzy nieprzepuszczalną barierę ochronną na tkankach roślin, łatwą do usunięcia.

Rejestracja.

Produkt nie podlega rejestracji, ponieważ we Włoszech nie jest uznawany za produkt ochrony roślin. We Włoszech

dopuszczony jest jako substancja dodawana do żywności (E 901).

Obszar zastosowania.

Ochrona ran i cięć powstałych wskutek przycinania.

Toksyczność i selektywność.

Wosk pszczeli jest całkowicie nietoksyczny.

Fitotoksyczność.

Nie jest fitotoksyczny.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Dopuszczony do ochrony ran i cięć powstałych wskutek przycinania.

Wosk pszczeli

Informacje ogólne

Podobnie jak wszystkie produkty naturalne, wygląd, skład

i parametry nie są stałe. W skład wosku pszczelego wchodzi mieszanina
substancji tłuszczowych, takich jak palmitynian mirycylowy (33%), cerotato
mirycylowy (12%), palmitoleat mirycylowy (12%), palmitat cerile (6%) i inne.
Zawiera także wolne kwasy, węglowodory i inne składniki. Jest to związek
obojętny i wyjątkowo stabilny; odporny na działanie kwasów, trawienie,
fermentację i utlenianie. Wosk wytwarzają młode pszczoły w wieku od 12 do 18
dni, które wydzielają go ze specjalnych gruczołów znajdujących się w odwłoku. W
przeszłości

wosk

pszczeli

miał

bardzo

wiele

zastosowań,

obecnie

wykorzystywany jest głównie w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym
(poza samym pszczelarstwem oczywiście), ponieważ w innych obszarach
zastosowań zastąpiły go pochodne ropy naftowej i woski innego pochodzenia.

Substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego

Żelatyna

Informacje ogólne.

Żelatyna, niezależnie od swego pochodzenia roślinnego bądź

zwierzęcego (żelatyna z kości, agaru, owoców) jest to żel złożony z jednorodnej
mieszaniny białek rozpuszczalnych w wodzie o wysokim ciężarze molekularnym lub z
polisacharydów. Żelatyna ma bardzo różnorodne zastosowanie w przemyśle, natomiast w
ochronie roślin zakres jej stosowania jest bardzo ograniczony. We Włoszech
wykorzystanie żelatyny jako insektycydu we Włoszech jest praktycznie nieznane.

Mechanizm działania.

Produkt działa dusząco, zatykając tchawki owadów,

uniemożliwiając wymianę gazową.

Spektrum działania.

Stosowana przeciw mszycom.

Rejestracja.

We Włoszech produkt nie jest zarejestrowany.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Insektycyd.

Substancja czynna.

Składnikiem owadobójczym Bacillus thuringiensis jest -endotoksyna, występująca

kryształów białkowych spor (na zdjęciu powyżej)

Mechanizm działania.

Bacillus thuringiensis ma działanie wyłącznie żołądkowe na larwy, wobec których

skuteczność jest odwrotnie proporcjonalna do ich wieku, a zatem ciężaru. bakterie nie muszą rozmnażać się w
organizmie żywiciela, działają jak prawdziwa trucizna. Kiedy Bacillus thuringiensis wnika do jelita środkowego
larwy owada, rozpoczyna się normalny proces trawienia i białkowy kryształ rozprzestrzenia się w jelicie.
Wówczas, przy zetknięciu z sokami trawiennymi żywiciela, w sprzyjającym, wysoko alkalicznym środowisku
(pH 9,5-12) rozpuszcza się, uwalniając -endotoksynę, która paraliżuje mięśnie układu trawiennego, powodując

przerwanie aktywności troficznej larwy (w ciągu pół godziny od wniknięcia do żołądka). U gatunków bardziej
wrażliwych dodatkowo zostaje zniszczony nabłonek jelita środkowego, co powoduje w bardzo krótkim czasie
śmierć larwy; u gatunków mniej wrażliwych śmierć następuje po kilku dniach wskutek zagłodzenia lub
posocznicy.

Spektrum działania.

Do połowy lat 70-tych znano jedynie odmiany Bacillus thuringiensis skuteczne w

zwalczaniu larw motyli; stopniowo odkrywano inne odmiany, skuteczne wobec muchówek i chrząszczy, a
ostatnio także wobec błonkówek, roztoczy, nicieni, itp. Odmiana kurstaki jest skuteczna wobec motyli
zżerających liście, sówkowatych i niektórych gatunków chrząszczy. Odmiana israelensis stosowana jest w
zwalczaniu muchówek (komarowatych, muchowatych, Sciaridae, ochotkowatych - Chironomidae,
koziułkowatych - Tipulidae). I wreszcie odmiana tenebrionis jest stosowana głównie wobec chrząszczy
stonkowatych (stonki ziemniaczanej).

Właściwości lecznicze.

Bacillus thuringiensis jest bardzo ważnym insektycydem biologicznym o

niewątpliwych korzystnych właściwościach, posiada ponadto pewne cechy szczególne, takie jak: ma działanie
żołądkowe tylko wobec stadium larwalnego; jaja i osobniki dorosłe są niewrażliwe. Zabieg należy
przeprowadzać w momencie pojawienia się larw we wczesnym stadium, ponieważ takie są najbardziej wrażliwe
na toksynę; Bakteria jest fotolabilna pod wpływem działania promieni UV (na eksponowanych na słońce
powierzchniach szybko obumiera, natomiast w glebie ma zdolność przetrwania stosunkowo wysoką, nawet do
40 dni w glebie); powodzenie zabiegu zależy od bardzo dokładnego rozprowadzenia bakterii na całej roślinie
czy w koronie drzewa, szczególnie na dolnej powierzchni liści, gdzie bakteria jest lepiej osłonięta od czynników
atmosferycznych (światło, deszcz), a larwy owadów chętniej żerują i znajdują dobre siedlisko; najlepsze wyniki
uzyskuje się przy temperaturze około 20C; jest mało trwała (maksimum 8 dni).

Bacillus thuringiensis

Informacje ogólne

Preparaty na bazie Bacillus thuringiensis (Berliner) były pierwszymi

insektycydami biologicznymi, szeroko rozpowszechnionymi w ochronie upraw. Badania
prowadzone już w początkach XX wieku wkrótce wykazały własności owadobójcze Bacillus
thuringiensis, tym niemniej dopiero na początku lat 60-tych rozpoczęto produkcję na skalę
przemysłową preparatów przeznaczonych dla rolnictwa. Jest to bakteria gramdodatnia, której
cechą charakterystyczną jest występowanie kryształu białka zawierającego toksynę o nazwie -

endotoksyna, skutecznie działającą na wiele gatunków owadów. Do dnia dzisiejszego
wyizolowano ponad 30 podrodzajów Bacillus thuringiensis, działających na liczne gatunki, od
muchówek po motyle i chrząszcze.

Mikroorganizmy stosowane w biologicznym zwalczaniu pasożytów

Rejestracja.

Od połowy lat 80-tych we Włoszech

zarejestrowano

wiele

preparatów

bazie

Bacillus

thuringiensis odm. kurstaki, tenebrionis i aizawai. Obecnie
dostępne są w handlu także preparaty zawierające Bacillus
thuringiensis odm. israelensis, zarejestrowane jako środki
medyczno-chrirurgiczne.

Klasa toksykologiczna.

(drażniący),

(nie

klasyfikowany).

Okres karencji.

3 dni.

Obszar zastosowania

Bacilkus thuringiensis odm.

kurstaki: drzewa cytrusowe, kasztanowiec, ziarnkowe,
pestkowe, winorośl, truskawka, kiwi, drzewa oliwkowe, burak
czerwony, cykoria, rzepa, psiankowate, dyniowate, kapustne,
warzywa liściaste, fasola, fasolka szparagowa, zioła świeże,
oset , seler, koper włoski, karczoch, por, rzepak, soja,
słonecznik, bawełna, ziemniak, kukurydza, burak cukrowy,
tytoń, rośliny kwiatowe i ozdobne, leśne, szkółkarskie, topola,
okrywa z traw. Bacillus thuringiensis odm. tenebrionis:
pomidor, bakłażan, mięta, szparag, ziemniak, topola, wierzba,
wiąz. Bacillus thuringiensis odm. aizawai: drzewa cytrusowe,
ziarnkowe, pestkowe, truskawka, winorośl, kiwi, oliwka,
pomidor, cykoria, rzepa, papryka, bakłażan, dyniowate,
kapustne, warzywa liściaste, fasola, fasolka szparagowa, zioła
świeże, oset, seler, koper włoski, karczoch, rzepak, słonecznik,
bawełna, ziemniak, kukurydza, burak cukrowy, tytoń, rośliny
ozdobne, rośliny leśne, szkółkarskie, topola.

Toksyczność i selektywność.

Jest nieszkodliwa dla ludzi,

zwierząt i pszczół. Nie działa na owady pożyteczne i inne
owady nie będące obiektem zabiegów (z wyjątkiem różnych
gatunków motyli nieszkodliwych dla fauny, występujących na
obszarze zabiegu).

Fitotoksyczność.

Nie jest fitotoksyczny

Współdziałanie z innymi substancjami

Preparatów na

bazie Bacillus thuringiensis można stosować w mieszaninach z
licznymi akarycydami, insektycydami, fungicydami oraz
wspomagającymi (n.p. cukrem), które zwiększają skuteczność
działania bakterii. Nie współdziałają ze środkami utleniającymi
oraz preparatami o odczynie kwaśnym bądź alkalicznym. Nie
należy stosować z wodą o z pH wyższym od 8.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Insektycyd.

Tylko produkty nie modyfikowane genetycznie, zgodnie z
Dyrektywą Rady nr 90/220/EWG.

Bacillus thuringiensis

Mikroorganizmy stosowane w biologicznym zwalczaniu pasożytów

Preparaty handlowe zawierające Bacillus thuringiensis

Nazwa handlowa

Producent

Bacillus thuringiensis

odm. kurstaki

Bac

Bacide

Bactospeine Hpwp

Bactucide G

Bactucide P

Bactucide S

Biobit Hpwp

Biobit Pb

Biobit XI

Biosep

Btk 32

Btk 32 Green

Delfin

Dipel

Dipel 2x

Dipel 8l

Dipel 8l Abbott

Dipel Hpwp

Ecotech Bio

Ecotech Pro

Foray 48 B

Jackpot Bfc

Kristal

Kristal 32

Lepinox

Mvp Bioinsetticida

Nolep 32

Piliotox 16 Pb

Piliotox 5 G

Piliotox XI

Rapax

Thuricide Hp

B.thuringiensis odm.

aizawai + B.thuringiensis

Agree

Biolas B.T

Turex

B.thuringiensis odm.

tenebrionis

Leptistop

Novodor Fc

Ind.Chimiche Caffaro

DuPont De Nemours Italiana

Scam

Ind.Chimiche Caffaro

Scae Valent BioSciences Italy

Bactep Corporation

Agribiotec

Biochem

AgriSense Bcs Limited

Sipcam

Scae Valent BioSciences Italy

Siapa

Scae Valent BioSciences Italy

Intrachem Bio Italia

Sipcam

Oris

Intrachem Bio Italia

Mycogen

Biochem

Ind.Chimiche Caffaro

Ind.Chemiche Caffaro

Intrachem Bio Italia

AgriSense Bcs Limitem

AgriSense Bcs Limited

Oris

AgriSense Bcs Limited

Ind.Chemiche Caffaro

Scae Valent BioSciences Italy

Substancja czynna.

Komórki bakterii Streptomyces griseoviridis.

Mechanizm działania.

W odpowiednio wilgotnym podłożu kolonie bakterii szybko rozmnażają się, kolonizując korzenie rośliny

żywicielskiej, wykazując przy tym działanie grzybobójcze na mikroorganizmy chorobotwórcze. Produkt stymuluje także wzrost rośliny
żywicielskiej, ponieważ w trakcie procesu kolonizacji ryzosfera wytwarzane są enzymy i metabolity wzrostu, stymulujące rozwój
korzeni.

Spektrum działania

Głównym obiektem zabiegów są Fusarium spp. powodujące tracheofusariosi oraz inne grzyby fitopatogeny,

jak Alternaria spp., Pythium spp. i Phomopsis spp.

Właściwości lecznicze.

Można stosować go do zabiegów na sucho do nasion, lub w roztworze wodnym w podłożu upraw, poprzez

zraszanie lub nawadnianie. Podobnie jak inne mikroorganizmy, nie ma działania wgłębnego.

Rejestracja.

We Włoszech zarejestrowano jeden preparat.

Klasa toksykologiczna.

Xi (drażniący)

Okres karencji.

Nie wymagany.

Obszar zastosowania

Ogórek, melon, gerbera, cyklamen, goździk.

Toksyczność i selektywność.

Nie jest groźny dla ssaków. Należy unikać styczności ze skórą i wdychania, ponieważ preparat może

powodować podrażnienia. Nieszkodliwy dla entomofauny pożytecznej.

Fitotoksyczność.

Nie jest fitotoksyczny

Współdziałanie z innymi substancjami

Odradza się stosowanie łącznie z fungicydami lub nawozami w postaci koncentratu.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Tylko produkty nie modyfikowane genetycznie, zgodnie z Dyrektywą Rady nr

90/220/EWG.

Streptomyces griseoviridis

Informacje ogólne

Mikroorganizmy te, występujące normalnie w naturze, mają cechy,

które powodują oddziaływanie na wzrost i przeżycie patogena w oparciu o cztery mechanizmy:
walka o podłoże i przestrzeń, antybioza oparta na produkcji przez antagonistów toksycznych
metabolitów drugorzędnych, pasożytowanie, gdzie antagonista dokonuje cyklu biologicznego
kosztem organizmu fitopatogena i wreszcie wrodzona odporność, która możliwa jest dzięki
temu, że antagonista uruchamia mechanizmy odpornościowe rośliny. Streptomyces
griseoviridis stosowany jest także jako biofungicyd, ponieważ zaobserwowano, że posiada on
właściwości znoszenia wielu chorób roślin uzyskanych z białego torfu Sphagnum
pochodzącego z Finlandii. W trakcie badań prowadzonych przez Uniwersytet w Helsinkach
zaobserwowano, jak Streptomyces tworzyły obfitą florę bakteryjną w torfie. Najbardziej
obiecujący jest jeden ze szczepów (K61, który występuje powszechnie w naturze nie jest
zmodyfikowany genetycznie). W wyniku przeprowadzonych prób laboratoryjnych został
następnie wdrożony do produkcji na skalę przemysłową przez fińską Kamira Oy. Bakterię
produkuje się metodą fermentacji, po której następuje liofilizacja, w wyniku której uzyskuje
się proszek zawierający co najmniej 180 komórek/g. Produkt jest stabilny przez 12 miesięcy,
pod warunkiem, że przechowywany jest w temperaturze poniżej 8C.

Mikroorganizmy stosowane w biologicznym zwalczaniu pasożytów

Preparaty handlowe zawierające Streptomyces griseoviridis

Nazwa handlowa

Producent

Mycostop

Kemira Agro

Wirusy są pasożytami obligatoryjnymi, a zatem nie można ich hodować na substancjach odżywczych, tylko in vivo poprzez
zainfekowanie podatnych owadów albo zainfekowanie linii komórkowych. Wirusa granulozy Cydia pomonella (CpGV)
początkowo wyizolowano z larwy owocówki jabłkóweczki w Ameryce Środkowej. CpGV jest wytwarzany in vivo, poprzez
infekowanie specjalnie w tym celu hodowanych larw owocówki jabłkóweczki. Preparaty na bazie wirusów uzyskuje się
zazwyczaj poprzez infekcję przy użyciu martwych larw w celu wytworzenia wodnej zawiesiny zawierającej wirusy. Wirus
zostaje następnie oczyszczony metodą odwirowania, po czym powstaje preparat w postaci stężonej zawiesiny z dodatkiem
specjalnych substancji. Jest stabilny przez ponad 2 lata, pod warunkiem, że przechowywany jest w niskiej temperaturze
(poniżej 4C), natomiast w przypadku przechowywania w temperaturze otoczenia preparat zachowuje skuteczność tylko

przez kilka tygodni. Jest to jeden z najbardziej zakaźnych wirusów, jego LD50 wynosi prawie 0,5 OB wobec larw
pierwszego stadium owocówki jabłkóweczki.

Substancja czynna.

Wiriony, czyli związki złożone z DNA i kapsydy.

Mechanizm działania.

Infekcja zaczyna się zazwyczaj w momencie, gdy owad przypadkowo połyka ciała okluzyjne

wirusa. Kiedy dostaną się one do alkalicznego środowiska jelita żywiciela, także dzięki peptydazie alkalin znajdujących się
w sokach trawiennych, rozpuszczają się, uwalniając zawarte w środku cząsteczki wirusa. W ten sposób wiriony infekują
komórki nabłonkowe i replikuja się ich kosztem. Stąd nowopowstałe wiriony wydobywają się i wnikają do krwi, skąd
infekcja rozprzestrzenia się praktycznie na wszystkie pozostałe tkanki. Zaatakowane owady początkowo wykazują
zmniejszenie aktywności troficznej i ruchowej, a następnie stają coraz bardziej podatne na choroby wywołane przez
bakterie i grzyby. W końcowym etapie zaatakowane larwy przestają żerować i umierają w ciągu 3-5 dni ( może tu wystąpić
dziurkowatość skórki owoców spowodowana przez młode zaatakowane wirusem larwy , które usiłowały penetrować owoc).

Spektrum działania.

CpGV jest zakaźny dla co najmniej 6 gatunków zwójkowatych, ale dopuszczone do sprzedaży

zostały preparaty tylko na bazie Cydia pomonella, ponieważ ten gatunek jest jedynym interesującym gatunkiem z punktu
widzenia ekonomicznego.

Wirus granulozy

Cydia pomonella

(CpGV)

Informacje ogólne

Obecnie spośród 12 rodzin wirusów zawierających wirusy

chorobotwórcze owadów, jedynie te należące do rodziny Baculoviridae mają
zastosowanie w rolnictwie ekologicznym. Do rodziny tej należy tylko jeden rodzaj,
Baculovirus, podzielony na trzy podgrupy A, B i C. U większości Baculovirus wiriony
wbudowane są w osłonkę białkową o strukturze krystalicznej (zwaną ciałem okluzyjnym,
OB), pojedynczą (GV) lub w większej liczbie (NPV). Ciało okluzyjne pełni funkcję ochrony
wirionów, bardzo wrażliwych na promieniowanie ultrafioletowe. Replikacja Baculovirus
odbywa się jedynie w jądrze komórek gospodarza. Do tej pory NPV wyizolowano u około
500 gatunków owadów (przede wszystkim błonkówek i motyli), wydaje się, że GV
występują wyłącznie u motyli, natomiast NOBV działają na niektóre gatunki chrząszczy.
W każdym razie, poza nielicznymi wyjątkami, każdy wirus jest wybiórczy i jest zdolny do
zainfekowania niewielu gatunków w ramach jednego lub ograniczonej liczby rodzajów
należących do tej samej rodziny owadów.

Mikroorganizmy stosowane w biologicznym zwalczaniu pasożytów

Właściwości lecznicze.

Podobnie jak wszystkie wirusy, także CpGV jest insektycydem

powierzchniowym, działa wyłącznie żołądkowo. Nie ma działania natychmiastowego na
larwy owocówki jabłkóweczki - jego skuteczność nie przekracza 80% populacji. Należy
przeprowadzić 2-3 zabiegi na każde pokolenie, w odstępie nie większym niż 8-10 dni przed i
po otwarciu się jaj owocówki, światło bardzo szybko niszczy wirusa. Lepszą skuteczność
uzyskuje się poprzez dodanie środka osłonowego (na przykład penalenu) i substansji
stymulującej apetyt larw (na przykład na cukru). Należy także brać pod uwagę, że ponieważ
CpGV działa stosunkowo powoli, należy prowadzić stałe monitorowanie populacji fitofaga
(za pomocą pułapek feromonowych), tak, aby zadziałać na czas w momencie pojawienia się
larw najbardziej podatnych. Wykazano także, że istnieje związek proporcjonalny między
ciężarem i wiekiem owada a podatnością na wirusa (larwy w ostatnich stadiach
przepoczwarzenia stają się praktycznie niewrażliwe).

Rejestracja.

Obecnie zarejestrowano 2 preparaty.

Klasa toksykologiczna.

Xi (drażniący)

Okres karencji.

3 dni.

Obszar zastosowania

Jabłoń, grusza, pigwa, orzech, nashi.

Toksyczność i selektywność

Nie jest toksyczny w stosunku do innych organizmów, za

wyjątkiem podanych gatunków motyli. Wartość LD50 doustnie dla szczura 2.000 mg/kg.

Jest nieszkodliwy dla entomofauny pożytecznej i owadów nie będących obiektem zabiegów.
Może powodować podrażnienia u ludzi w przypadku wdychania.

Fitotoksyczność.

Nie jest fitotoksyczny

Współdziałanie z innymi substancjami

Zaleca się unikanie mieszania z pestycydami

i nawozami o odczynie alkalicznym oraz produktami na bazie miedzi i siarki.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Insektycyd. Tylko produkty nie

modyfikowane genetycznie, zgodnie z Dyrektywą Rady nr 90/220/EWG.

Wirus granulozy

Cydia pomonella

(CpGV)

Mikroorganizmy stosowane w biologicznym zwalczaniu pasożytów

Preparaty handlowe zawierające wirusa granulozy Cydia

pomonella CpGV

Nazwa handlowa

Producent

Madex

Carpovirusine

Intrachem Bio Italia

Natural Plant Protection

Substancja czynna.

Zarodniki grzyba.

Mechanizm działania.

Zarodniki grzyba w kontakcie z owadem zaczynają kiełkować, wnikając do ciała owada przez kutykulę na

wysokości głowy i segmentów tułowia, działając mechanicznie i enzymatycznie. Możliwe jest także zakażenie żołądkowe. Zdolność
perforacji bezpośredniej kutykuli stwierdzono także wobec owadów o narządzie gębowym kłująco-ssącym, takich jak mączlikowate i
mszyce. Następnie grzyb rozwija się w ciele owada, wytwarzając toksyny i powodując utratę wody oraz substancji odżywczych, co
doprowadza do śmierci owada w ciągu 3-5 dni. W środowisku o dużej wilgotności owad zostaje pokryty białą powłoką zbudowaną ze
strzępków grzybni oraz konidiów.

Spektrum działania.

Beauveria bassiana w naturze ma bardzo szerokie spektrum działania, obejmuje bowiem wiele gatunków

owadów, ale w ramach jednego gatunku działają określone gatunki grzyba. Dostępne obecnie w handlu gatunki są skuteczne we
wszystkich stadiach rozwoju (jaja, larwy, poczwarki i osobniki dorosłe) mączlikowatych, które atakują większość upraw warzywnych i
roślin ozdobnych gruntowych i pod osłonami (Bemisia tabaci, Bemisia argentofolii, Trialeurodes vaporariorum).

Właściwości lecznicze.

Ten grzyb działa żołądkowo oraz kontaktowo, dlatego może być stosowany również do zwalczania

szkodników z narządem gębowym kłująco-ssącym, a zatem niewrażliwych na bioinsektycydy o działaniu żołądkowym (na przykład
Bacillus thuringiensis). Aby skuteczność grzyba jako organizmu chorobotwórczego była wysoka, wymagane jest bardzo wilgotne
środowisko lub osłona wodna, aby zarodniki mogły kiełkować, a strzępki grzybni przeniknąć do ciała żywiciela. Zaleca się
przeprowadzanie zabiegów gdy stopień porażenia szkodnikiem jest niski, zanim szkody będą widoczne. Zabieg należy powtórzyć w
przypadku dużych opadów deszczu. W wysokich temperaturach i promieniowaniu UV zdolność zakażania i żywotność mikroorganizmu
znacznie się obniża.

Rejestracja.

Jest zarejestrowany jeden preparat na bazie Beauveria bassiana.

Klasa toksykologiczna.

Xi (drażniący)

Okres karencji

Ze względu na cechy produktu naturalnego nie jest wymagana karencja w okresie przez zbiorami.

Obszar zastosowania

Pomidor, papryka, bakłażan, arbuz, melon, dynia, cukinia, ogórek, sałata, endywia, cykoria, truskawka, rośliny

ozdobne.

oksyczność i selektywność

Grzyby te są pasożytami stawonogów, nie są toksyczne i nie pasożytują na ssakach. Toksyczność

preparatów jest stosunkowo niska (wartość LD50 przez inhalację dla szczura wynosi 2x109 CFU; LD50 na skórze dla szczura  2.000

mg/kg; LD50 ustnie dla szczura  3.000 mg/kg). U ludzi preparat może podrażniać oczy skórę przy bezpośrednim kontakcie. Preparat ten

nie wywołuje objawów klinicznych zatrucia u ptaków, natomiast może działać toksycznie na organizmy wodne. Nie wywołuje szkód u
owadów pożytecznych nie będących obiektem zabiegów. Trwałość Beauveria bassiana w glebie jest bardzo krótka.

Fitotoksyczność.

Nie jest fitotoksyczny

Współdziałanie z innymi substancjami

Można stosować z innymi insektycydami i nawozami. Należy uważać przy stosowaniu

fungicydów, zazwyczaj nie zaleca się łącznego stosowania, chociaż niektóre substancje czynne, takie jak wodorotlenki miedzi i siarki, nie
mają negatywnego wpływu na żywotność Beauveria bassiana.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Tylko produkty nie modyfikowane genetycznie, zgodnie z Dyrektywą Rady nr

90/220/EWG.

Beauveria bassiana

Informacje ogólne

Idea zwalczania szkodliwych owadów sięga czasów Agostino Bassi, który w roku

1834 odkrył, że chorobę jedwabnika (Bombix mori) wywoływał pewien grzyb, obecnie zwany Beauveria
bassiana. Grzyb ten występuje we wszystkich szerokościach geograficznych, w każdym środowisku.
Znaleziono go u blisko 500 gatunków owadów, przede wszystkim z rzędu motyli i chrząszczy. Grzyby
niedoskonałe entomopatogeniczne można wytwarzać zarówno metodą fermentacji płynnej (w zanurzeniu)
jak też stałej (stosując najczęściej jako substrat ziarniaki zbóż). Zazwyczaj stosuje się drugą metodę po to,
aby uzyskać konidia (bardziej odporne i łatwiejsze do przechowywania), a nie blastospory. Okres
przechowywania preparatów trwa od 6 miesięcy do 2 lat, pod warunkiem, że przechowywane są w
lodówce, natomiast w temperaturze otoczenia szybko tracą swoją żywotność.

Mikroorganizmy stosowane w biologicznym zwalczaniu pasożytów

Preparaty handlowe zawierające Beauveria bassiana

Nazwa handlowa

Producent

Naturalis

Intrachem Bio Italia

Substancja czynna.

Zarodniki i grzybnia Ampelomyces quisqualis.

Mechanizm działania.

Strzępki rostkowe grzyba wnikają do wnętrza strzępków grzybni fitopatogena i rozwijają się tam,

niezależnie od warunków zewnętrznych. Taka forma pasożytowania spowalnia, a następnie hamuje rozwój grzybni różnych
gatunków mączniaka.

Spektrum działania.

Jest szczególnie aktywny wobec czynników wywołujących mączniaka prawdziwego z rodziny Erisiphaceae.

W literaturze odnotowano ponad 64 gatunki mączniaka podatne na działanie antagonisty, między innymi należące do rodzaju
Brasilomyces, Erysiphe, Leveillula, Microsphaera, Phyllactinia, Podosphaera, Sphaeroteca, Uncinula. Są to grzyby powodujące
mączniaka prawdziwego, które atakują 256 gatunków roślin.

Właściwości lecznicze.

Nie działa wglębnie, jest stosowany jest do przeprowadzania zabiegów na liściach w pierwszym etapie

porażenia mączniakiem; zazwyczaj stosuje się 2 zabiegi w odstępie 7-10 dni. Aby zarodniki mogły kiełkować, wilgotność względna
musi wynosić co najmniej 60%, natomiast wnikanie grzyba trwa od 2 do 4 godzin w zależności o temperatury.

Rejestracja.

We Włoszech zarejestrowano w handlu jeden preparat.

Klasa toksykologiczna.

Nc (nie klasyfikowany).

Okres karencji

Jest to biofungicyd bez żadnego okresu karencji.

Obszar zastosowania

We Włoszech dopuszcza się stosowanie na winoroślach. Ostatnio poszerzono zakres stosowania także na

dyniowate (cukinia, melon, ogórek, dynia, arbuz), psiankowate (pomidor, bakłażan, papryka), truskawkę i różę.

Toksyczność i selektywność

Nie jest toksyczny dla kręgowców i entomofauny pożytecznej, ani dla ludzi i ssaków. Może

powodować lekkie podrażnienie oczu.

Fitotoksyczność.

Nie jest fitotoksyczny

Współdziałanie z innymi substancjami

Można stosować łącznie z innymi bioinsektycydami, na przykład Bacillus

thuringiensis czy Trichoderma harzianum, natomiast nie wolno mieszać z preparatami na bazie siarki .

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Tylko produkty nie modyfikowane genetycznie, zgodnie z Dyrektywą Rady nr

90/220/EWG.

Ampelomyces quisqualis

Informacje ogólne

Jest to grzyb niedoskonały stosowany w zwalczaniu różnych

gatunków mączniaka prawdziwego jako, że jest antagonistą mączniaka występującym w
naturze. Obecnie stosuje się wyizolowanego Ampelomyces quisqualis oznaczonego
numerem 10, odkrytego w Izraelu. Jest on wytwarzany metodą fermentacji w celu
uzyskania zarodników, które staną się składnikami preparatu handlowego. Następnie
zarodniki zostają ponownie uwodnione , kiełkują w grzybni mączniaka, i pasożytują go.
Preparat handlowy jest stabilny przez okres około 12 miesięcy, pod warunkiem
przechowywania go w temperaturze niższej niż 20C i przez okres około 3 lat, jeżeli jest

silnie schłodzony.

Mikroorganizmy stosowane w biologicznym zwalczaniu pasożytów

Preparaty handlowe zawierające Ampelomyces quisqualis

Nazwa handlowa

Producent

AQ10

Intrachem Bio Italia

Substancja czynna.

Konidia i grzybnia Trichoderma harzianum.

Mechanizm działania

Działanie grzybobójcze Trichoderma harzianum polega na współzawodnictwie pokarmowym i

nadpasożytnictwie, chociaż niektóre gatunki wytwarzają także substancje antybiotykowe (zwłaszcza przy niskim pH). Walka o
pożywienie, stanowiąca główny mechanizm działania, polega na tym, że grzyb pasożytujący zabiera zarodnikom patogenów substancje
zawarte w wydzielinach na powierzchni organów roślinnych (makro- i mikroelementów, cukrów, alkoholi, pektyn, aminokwasów,
kwasów organicznych), co hamuje ich rozwój. Rzeczywiste działanie grzybobójcze rozpoczyna się w momencie, gdy grzyb pasożyt
zostaje przyciągnięty przez substancje wydzielane przez strzępki grzybni żywiciela. Kiedy Trichoderma harzianum dociera do
pasożyta rośliny, owija jego grzybnię strzępkami swojej grzybni, wydzielając enzymy (beta- 1,3-glukanazę i chitynazę). Enzymy te
rozpuszczają ścianę komórkową i umożliwiają przeniknięcie do wnętrza grzybni żywiciela, rozpoczynając proces pasożytowania).

Spektrum działania.

Rejestracja wymagana we Włoszech obejmuje jedynie Botrytis cinerea Pers. Ale grzyb działa także w

stosunku do wielu innych patogenów (Sclerotinia spp., Rhizoctonia spp., itp.).

Właściwości lecznicze.

Różne preparaty stosowane są do zabiegów dolistnych jak i też doglebowych, we Włoszech zaleca się

stosowane zarejestrowanego preparatu tylko do zabiegów dolistnych. Grzyb nie ma działania wgłębnego, a zatem jest bardzo istotnie,
aby stosować go z odpowiednim wyprzedzeniem, przed rozwinięciem się fazy krytycznej choroby, w ten sposób grzyb będzie mieć
wystarczająco dużo czasu na kolonizację porażonych części. Zabiegi należy przeprowadzać w regularnych odstępach co 7-8 dni.
Najlepsze rezultaty uzyskuje się w warunkach wysokiej wilgotności względnej (ponad 80%) i temperaturze od 20 do 25C.

Rejestracja.

Produkt jest zarejestrowany we Włoszech, także w Grecji, Szwecji, Danii i innych krajach europejskich.

Klasa toksykologiczna.

Xi (drażniący).

Okres karencji

7 dni dla winorośli, 3 dni dla pomidora.

Obszar zastosowania

We Włoszech dopuszcza się stosowania na winorośli i pomidorze.

Toksyczność i selektywność

Trichoderma harzianum nie jest chorobotwórczy dla kręgowców i roślin. Toksyczność preparatów

jest zmienna, ale niska (wartość LD50 doustnie dla szczura 500 mg/kg). U ludzi może wywołać podrażnienia oczu. Jest selektywny

wobec entomofauny pożytecznej, toksyczny dla organizmów wodnych. Nie ma żadnego wpływu na aktywność i rozmnażanie drożdży, a
zatem także na procesy fermentacji w produkcji wina.

Fitotoksyczność.

Nie jest fitotoksyczny

Współdziałanie z innymi substancjami

Nie zaleca się stosowania w połączeniu z siarką wapniowa. Jeżeli jest to konieczne,

zabiegi należy przeprowadzać w odstępie co najmniej 2 tygodni. Współdziała bez problemu z preparatami na bazie miedzi i siarki.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Tylko produkty nie modyfikowane genetycznie, zgodnie z Dyrektywą Rady nr

90/220/EWG.

Trichoderma harzianum

Informacje ogólne

Do rodzaju Trichoderma należy wiele gatunków grzybów występujących w naturze, z

czego zdolności antagonistyczne wykazały w stosunku do niektórych patogenów lądowych, co stwierdzono na
podstawie badań prowadzonych od lat 30-tych ubiegłego wieku. Gatunkiem najlepiej przebadanym jest
Trichoderma harzianum, który wykorzystuje się między innymi do przygotowywania preparatów do dezynfekcji
biologicznej gleby i zaprawiania nasion. Ten grzyb właściwy występuje zazwyczaj na terenach nisko położonych,
głównie w glebach kwaśnych i środowisku sprzyjającym różnicowaniu się jego struktur, co pozwala na
przetrwanie w glebie przez długi czas. Preparat przygotowuje się zazwyczaj w postaci rozpuszczalnego proszku,
chociaż używa się też preparatów granulowanych. Preparat jest stabilny przez okres 1 roku, pod warunkiem
przechowywania w temperaturze poniżej 20C w opakowaniu próżniowym, ale bardzo szybko traci swą

skuteczność, jeżeli jest przechowywany w temperaturze otoczenia.

Mikroorganizmy stosowane w biologicznym zwalczaniu pasożytów

Preparaty handlowe zawierające Trichoderma harzianum

Nazwa handlowa

Producent

Trichodex

Makhteshim Chemical Works

Substancja czynna.

Liczne i różne w zależności od owada będącego obiektem zabiegów.

Mechanizm działania

Feromony płciowe są to substancje wydzielane w naturze przez samice, aby zwabić samców

tego samego gatunku. Są one stosowane na cztery sposoby: monitorowanie (monitoring system), który polega na
stosowaniu feromonów, za pomocą których są wabione i następnie chwytane samce danego gatunku; masowe
wychwytywanie (mass trapping), który polega na masowym wyłapywaniu samców przy wykorzystaniu dużej liczby pułapek,
tak, aby nie dopuścić do kopulacji; dezorientacja seksualna, polegająca na tym, że prowokuje się ciągłe i rozproszone
wysyłanie feromonów, które powodują dezorientację samców i w konsekwencji zmniejszają liczbę kopulacji; i wreszcie
technika zwana attract and kill, polegająca na tym, że na jakiejś części rośliny (na przykład na gałęzi) umieszcza się
mieszankę feromonów i insektycydów, aby zniszczyć samce. Natomiast rolą feromonów agregacyjnych jest wywołanie u
owadów tego samego gatunku i bez rozróżnienia płci zachowania, które zwiększa liczebność populacji (grupowanie się) w
bezpośredniej bliskości źródła wydzielania feromonów.

Spektrum działania.

Feromony płciowe stosowane według techniki monitorowania stosowane są w pułapkach

przeznaczonych dla wielu rozmaitych owadów szkodliwych, przede wszystkim motyli, natomiast feromony stosowane w
metodzie mass trapping działają jedynie wobec niektórych gatunków motyli. System dezorientacji płciowej stosowany jest
wobec owocówek.. W odróżnieniu od feromonów płciowych, które są dostępne do zwalczania wielu gatunków owadów
fitofagów, dostępne obecnie feromony agregacyjne mogą być stosowane tylko w zwalczaniu chrząszcze roślin leśnych.

Feromony płciowe dostępne w handlu są to mieszaniny o niskiej masie cząsteczkowej, a zatem dość lotne.

Feromony

Informacje ogólne

Są to lotne substancje organiczne stosowane jako

substancje oddziałujące na życie płciowe różnych gatunków owadów. Istnieją
różne typy feromonów, które sklasyfikowano według sposobu reagowania
podmiotu,a

więc

feromony:

płciowe,

agregacyjne,

rozpraszające

(epideiktyczne), alarmowe, śladowe, dojrzewania. Obecnie wiele feromonów
uzyskuje się w drodze syntezy chemicznej, są one tak samo skuteczne jak
feromony naturalne. Spośród wszystkich typów feromonów, płciowe i
agregacyjne mają największe zastosowanie praktyczne w walce ze szkodnikami
roślin.

Substancje dopuszczone do stosowania wyłącznie w pułapkach i/lub podajnikach automatycznych

Rejestracja.

Środki ochrony roślin zawierające

feromony stosowane w technice dezorientacji płciowej
oraz attract and kill muszą być zarejestrowane. Obecnie
we Włoszech trwa procedura rejestracji preparatów,
które mają być stosowane w technice dezorientacji
płciowej. Natomiast środki ochrony roślin zawierające
feromony stosowane jako pułapki do monitorowania i
wychwytywania masowego, nie muszą być rejestrowane,
ponieważ stosowane są w bardzo niskich ilościach.

Obszar zastosowania

Sadownictwo, drzewa

cytrusowe, winorośl, oliwki, uprawy zielarskie i rośliny
ozdobne, gospodarka leśna, przechowywane środki
spożywcze.

Toksyczność i selektywność

Nie są w żaden

sposób niebezpieczne dla ludzi i zwierząt. Ponieważ
stosowane są w pułapkach, nie są wymagane szczególne
środki

ostrożności.

Znaczna

selektywność

tych

substancji sprawia, że nie istnieje ryzyko dla
entomofauny pożytecznej.

Fitotoksyczność.

Ponieważ substancje te nie biorą

udziału w procesach biologicznych, można uznać, że
ryzyko fitotoksyczności nie istnieje.

Współdziałanie

innymi

substancjami

Zazwyczaj

współdziałają

najważniejszymi

insektycydami dostępnymi w handlu (na przykład
syntetycznymi pyretroidami), chociaż nie zawsze muszą
być stosowane w połączeniu z insektycydami.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Atraktanty. Substancje zmieniające zachowania płciowe.
Dopuszczone

stosowanie

tylko

pułapkach

podajnikach automatycznych.

Feromony

Substancje dopuszczone do stosowania wyłącznie w pułapkach i/lub podajnikach automatycznych

Preparaty handlowe zawierające feromony

Nazwa handlowa

Producent

Pułapki stosowane do mass trapping

Big Trap-Cossus (1)

Biocattura

Biocattura Cz

Biocontrol Delta (1)

Biocontrol V (1)

Cromotrap

Dacus Track (1)

Dscus Track Plus (1)

Der Trap(1)

Der Trap

Mastrap

Mastrap L

Mastrap Ls

Maxi Zeuco(1)

Novatrap

Supercare C (1)

Supercare Z (1)

Super Green

Trappol Ala (1)

Trappol Carpo (1)

Trappool Coss (1)

Trappol Dacus (1)

Trappol Proc (1)

Trappol Zeuz (1)

Trappola cromotropica

Trappola per coleotteri anobidi

Trappola per coleotteri delle derrate

Vertical White Trap(1)

Vertical Yellow Trap (1)

Dyfuzory stosowane do dezorientacji

płciowej

Ecopom

Isomate C Plus

Isomate Ctt

Isomate Ofm Rosso

Isonet A

Isonet L

Isonet Le

Isonet Z

Rak 3

Rak 3+4

Rak 5

Rak 5+6

Pułapki stosowane do

monitorowania

Demetra Italia

Chemia

Isagro Italia

Serbios

Intrachem Bio Italia

Novapher

Isagro Italia

Intrachem Bio Italia

Novapher

Serbios

Lea

Novapher

AgriSense Bcs

Limited

AgriSense Bcs

Limited

Isagro Italia

Shin-Etsu Chemical

Basf Agro

Substancja czynna.

Fosforan dwuamonowy.

Mechanizm działania

Nie jest to preparat służący do zwalczania pasożytów, lecz do ich zwabiania. Stosowany

jest jako przynęta w pułapkach, Zapach uwolnionego amoniaku stanowi przynętę typu pokarmowego dla postaci
dorosłych much.

Spektrum działania.

Muchówki: Bactrocera oleae Gmel., Ceratitis capitata Wied., Rhagoletis cerasi L..

Właściwości lecznicze.

Należy wymieszać z wodą w proporcji 30-40 g/rodzinę (jedna dawka). W wysokiej

temperaturze woda paruje, a fosforan amoniaku ulega krystalizacji.

Rejestracja.

We Włoszech nie jest uznawany za produkt ochrony roślin, a zatem nie podlega rejestracji.

Klasa toksykologiczna.

T (toksyczny).

Okres karencji.

Od 3 do 30 dnia (w zależności od obszaru stosowania).

Obszar zastosowania.

Można stosować w sadach owocowych i na plantacjach oliwek.

Toksyczność i selektywność

Jest to produkt o bardzo niskiej toksyczności dla ludzi i nieszkodliwy dla fauny

wodnej i lądowej (wartość LD50 doustnie dla szczura  2.000 mg/kg). Może powodować podrażnienia dróg

oddechowych w przypadku wdychania. Nie występuje problem gromadzenia substancji w glebie.

Fitotoksyczność.

Nie jest fitotoksyczny. Posiada właściwości nawozu.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Atraktant. Dopuszczony do stosowania tylko w pułapkach.

Fosforan dwuamonowy

Informacje ogólne

Fosforan dwuamonowy jest krystalicznym proszkiem, który w zetknięciu z

powietrzem stopniowo traci około 8% amoniaku. Czystość produktu handlowego wynosi 98-99%.
Uzyskuje się go poprzez traktowanie fosforytu kwasem siarkowym, którego nadmiar strąca się po
dodaniu węglanów; po przefiltrowaniu neutralizuje się go amoniakiem, następnie mieszaninę
podgrzewa się, w wyniku czego powstaje krystaliczny proszek barwy białej, szarej lub czarnej. Jest
rozpuszczalny w wodzie, natomiast nie rozpuszcza się w alkoholu ani acetonie. W rzeczywistości
otrzymany produkt jest nawozem, ale bywa stosowany także jako atraktant w celu zwiększenia
skuteczności pułapek wykorzystywanych przy zwalczaniu muchówek drzew owocowych i muszki
oliwek

Substancje dopuszczone do stosowania wyłącznie w pułapkach i/lub podajnikach automatycznych

Informacje ogólne

Głównym składnikiem jest polimer

tetramerowy uzyskany w wyniku kondensacji dwóch cząsteczek
aldehydu octowego. Aldehyd octowy ulega polimeryzacji w
obecności kwasu chlorowodorowego i kwasu siarkowego w niskiej
temperaturze. Jest do najpowszechniej w świecie stosowany środek
do zwalczania mięczaków.

Substancja czynna.

Metaldehyd.

Mechanizm działania

Działa żołądkowo i kontaktowo. Skutki

działania żołądkowego są pewniejsze niż kontaktowego, chociaż
jest ono wolniejsze, ponadto wystarczą niższe dawki. Natomiast
działanie kontaktowe jest wprawdzie szybsze, ale odwracalne,
jeżeli porażone mięczaki zdołają dostać się do miejsca zacienionego
i wilgotnego. Metaldehyd powoduje znaczne zwiększenie
wydzielania śluzu, co powoduje odwodnienie mięczaka.

Spektrum działania.

Jest skuteczne wobec wszystkich

mięczaków spotykanych w rolnictwie: pomrowów z rodziny
pomrowów (Agrolimax agrestis, Limax flavus), śliników

(Arion

lusitanicus) oraz ślimaków z rodzaju Helix.

Właściwości lecznicze.

Zabiegi doglebowe, w postaci przynęty,

w uprawach pod osłonami i gruntowych. Większość preparatów
dostępnych we Włoszech ma niskie stężenie (5%). Metaldehyd jest
skuteczny przez około 3 tygodnie, zaleca się przeprowadzanie
zabiegów wieczorem. Ich skuteczność będzie większa, jeżeli
zastosuje się wcześniej nawodnienie prewencyjne, aby zwiększyć
aktywność mięczaków fitofagów.

Rejestracja.

We Włoszech zarejestrowano szereg preparatów na

bazie metaldehydu.

Klasa toksykologiczna.

Xn (szkodliwy).

Okres karencji.

20 dni.

Obszar zastosowania

Truskawka, warzywa, grzyby, ziemniak,

rośliny ozdobne i szkółkarskie.

Toksyczność i selektywność

Wartość LD50 doustnie dla

szczura wynosi 630 mg/kg. Metaldehyd jest toksyczny dla owadów
pożytecznych, zwierząt domowych, ryb i bydła, a
niebezpieczeństwo zatrucia wynika z faktu, że preparaty
zawierające metaldehyd przywabiają psy i różne gatunki pszczół.

Fitotoksyczność.

Nie jest fitotoksyczny, jeżeli stosowany jest

zgodnie z zaleceniami.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Środek do

zwalczania mięczaków. Dopuszczony do stosowania wyłącznie w
pułapkach zawierających repelent dla zwierząt wyższych.
Dopuszczony do stosowania do 31.03.2006 roku.

Metaldehyd

Preparaty handlowe zawierające metaldehyd

Nazwa handlowa

Producent

Agrosan B(*)

Antilimax

Antilumaca

Antilumaca Esca

Antilumaca F(*)

Antilumaca Giardini(*)

Antilumaca-STI

Carakol 1

Cifobloc

Compo Antilumache(*)

Compo-Lumachicida

Controlumaca Caffaro

Deadline

Dueci Lumachicida Helix(*)

Elitan Esca

Elitan Orto

Elitan P.M(*)

Escacide

Escaldeide

Escalim

Escanex PS

Escartox

Gardene(*)

Gasterox

Gasterox E

Gasterox N

Gesal Lumachicida

Klain Limaxin

Azf Agricoltura

Aventis CropScience Italia

Ind.Chimiche Caffaro

Fedis

Siapa

Agrosol

Kollant

Cifo

Compo Agricoltura

Ind.Chimiche Caffaro

Guaber

Chemia

Pavoni&C.

Azf Agricoltura

Tecniterra

Zapi Industrie Chimiche

Sipcam

Compo Agricoltura

Fedis

Substancja czynna.

Ortofosforan żelaza (FePO4x2H2O).

Mechanizm działania

Ortofosforan żelaza działa na metabolizm wapnia w jelitach pomrowów i ślimaków, które wskutek tego

przestają żerować. Śmierć następuje po 3-6 dniach.

Spektrum działania.

Zwalcza mięczaki, skuteczny wobec wielu gatunków pomrowów i ślimaków, między innymi Deroceras

reticulatum, Derceras laeve, Arion sufuscus, Arion circumscriptus, Arion hortensis, Arion rufus, Arion ater, Limax flavus, Limax
tenullus, Ariolimax columbianus, Helix spp., Helicella spp. Cepaea spp.

Właściwości lecznicze.

Słaba rozpuszczalność w wodzie i zdolność rozpraszania. Produkt zachowuje swą aktywność w glebie przez

około 2 tygodnie, ale po obfitych opadach zaleca się powtórzenie zabiegu. Zabieg należy przeprowadzać o zmierzchu, ponieważ
pomrowy i ślimaki żerują nocą. Rozrzucić granulki na całym obwodzie obszaru lub dookoła rośliny; jeżeli gleba jest w trakcie zabiegu
sucha, zaleca się jej zmoczenie. W przeciwieństwie do metaldehydu, ponieważ ortofosforan żelaza nie powoduje odwodnienia
mięczaków, daje znakomite efekty także w warunkach wysokiej wilgotności.

Rejestracja.

We Włoszech nie ma żadnego zarejestrowanego preparatu jako środek do zwalczania mięczaków zawierający fosforan

żelaza.

Klasa toksykologiczna.

III-IV (źródło: EPA, U.S. Environmental Protection Agency, 2001). Nc (nie klasyfikowany) w Niemczech.

Okres karencji.

Nie jest wymagany

Obszar zastosowania.

Drzewa owocowe (włącznie z cytrusami), karczoch, szparag, fasola, buraki, brokuły, brukselka, kapusta,

marchew, kalafior, zboża, ogórek, ziemniak, sałata, cebula, groszek, papryka, rzodkiewka, truskawka, pomidor, rzepa, pszenica, rośliny
ozdobne, obszary zadarnione, uprawy pod osłonami (źródło: EPA, U.S. Environmental Protection Agency, 2001).

Toksyczność i selektywność

Bardzo selektywny: pomrowy i ślimaki są najbardziej wrażliwe na działanie fosforanu żelaza spośród

innych organizmów. Nie stwierdzono żadnej toksyczności u ssaków (wartość LD50 doustnie dla szczura 5.000 mg/kg), ptaków i ryb.

Nie stwierdzono toksyczności dla wielu innych organizmów, takich jak dżdżownice czy chrząszcze żyjące w ziemi, jeżeli przestrzegana
jest zalecana dawka, sposób i okres stosowania. Nie powoduje reakcji alergicznych u ludzi (pod warunkiem, że nie został połknięty w
dużych ilościach); może natomiast powodować podrażnienia oczu. Fosforan żelaza cechuje bardzo słaba rozpuszczalność w wodzie i
zdolność przemieszczania się w glebie, co zmniejsza niebezpieczeństwo wymywania w glebie i zanieczyszczenie wód gruntowych
(źródło: EPA, U.S. Environmental Protection Agency, 2001).

Fitotoksyczność.

Nie jest fitotoksyczny. Ma pewne właściwości nawozu, ponieważ ulega degradacji pod wpływem mikroorganizmów

żyjących w glebie i zamienia się w związki asymilowane przez rośliny.

Współdziałanie z innymi substancjami.

Nie stwierdzono braku współdziałania z innymi powszechnie stosowanymi

substancjami czynnymi (źródło: Western Farm Sernice, Inc. 2000).

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Moluskocyd.

Preparaty dostępne w handlu.

Aktualnie żaden preparat nie jest zarejestrowany we Włoszech. Jeden preparat jest

zarejestrowany w Niemczech - „Ferramol Schneckenkorn” firmy W. Neudorff.

Ortofosforan żelaza

Informacje ogólne

Fosforan żelaza w naturze występuje bardzo powszechnie w postaci

stałej, koloru biało-szarawego, stanowi składnik niektórych minerałów, takich jak beraunit,
cacoxenit, dufrenit, konickite, syderyt żelaza czy sterngit. Nielotny. Słabo rozpuszczalny w
wodzie, co sprawia, że w niewielkim stopniu rozprasza się w środowisku. Stosowany jest w
wielu dziedzinach, między innymi w przemyśle spożywczym (jako dodatek) i rolnictwie (jako
nawóz). Ortofosforan żelaza może być także stosowany jako środek skutecznie zwalczający
mięczaki - ślimaki i pomrowy. Preparat dostępny w handlu, który rozprowadza się w glebie,
ma postać granulek, w których skład wchodzi fosforan żelaza zmieszany z aktraktantami
danego ślimaka lub pomrowa.

Preparaty rozprowadzane wśród roślin uprawnych

Substancja czynna.

Frakcją aktywną, działającą jako fungicyd, jest jon miedzi (Cu++).

Mechanizm działania

Fungicyd działa jako jon miedzi kontaktowo na powierzchni roślin. Jony miedzi działają w ten

sposób, że wnikają w półprzepuszczalną błonę i ścianę chitynową grzybów, przedostając się przede wszystkim do zarodników i
konidiów. W ten sposób następuje zamiana niektórych kationów znajdujących się w ścianie chitynowej (wodoru, wapnia,
magnezu) na jony miedzi oraz zniszczenie białek strukturalnych i enzymatycznych błony komórkowej. A zatem toksyczne
działanie miedzi przejawia się przede wszystkim tym, że zablokowane jest kiełkowanie zarodników i konidiów grzybów.

Spektrum działania.

Zazwyczaj związki na bazie miedzi stosowane są w zabiegach zapobiegawczych przeciwko szerokiej

gamie grzybów, przede wszystkim Albugo, Alternaria, Bremia, Cercospora, Cytospora, Colletotricum, Coryneum,
Cycloconium, Cylindrosporium, Deuterophoma, Diplocarpon, fumaggine, Gibberella, Gloeosporium, Guignardia, Marssonina,
Nectria, mączniaki, Penicillium, Peronospora, Phoma, Phyllostica, Phragmidium, Phytophtora, Phomopsis, Plasmopara,
Puccinia, Septoria, Sclerotinia, Sphaeropsis, Taphrina, Tilletia, Uromyces, Venturia. Wykazują także znaczne działanie
bakteriobójcze.

Właściwości lecznicze.

Efekty drugorzędne stosowania miedzi w zabiegach u roślin są następujące: drewnienie tkanek,

lepsze gojenie się ran, regulacja siły wzrostu, utwardzenie epikarpu (skórki) owoców. W porównaniu z innymi solami miedzi,
wodorotlenek działa lepiej i szybciej, ponieważ jego cząsteczki są drobniejsze, trwalsze i lepiej się rozprowadzają, jako że są
zdolne do przemieszczania się na roślinach w przypadku wysokiej wilgotności otoczenia.

Rejestracja.

We Włoszech zarejestrowano kilka produktów na bazie wodorotlenku miedzi.

Klasa toksykologiczna.

Xn (szkodliwy), Xi (drażniący).

Okres karencji.

20 dni.

Obszar zastosowania.

Ziarnkowe (jabłoń, grusza), pestkowe, nieszpułka, winorośl, oliwka, cytrusy, truskawka, warzywa

ogrodowe, burak cukrowy, tytoń, oleiste, rośliny ozdobne i leśne.

Toksyczność i selektywność

Miedź jest metalem ciężkim, który akumuluje się w glebie, co może powodować

śmiertelność fauny żyjącej w ziemi, ryzyko to zwiększa się w przypadku gleb kwaśnych. Osłabianie aktywności
mikroorganizmów prowadzi do znaczącego ograniczenia procesu humifikacji. Duże stężenia miedzi mogą powodować szkody
wśród owadów pożytecznych (biedronek, błonkówek, roztoczy z rodziny Phytoseiidae. Nie jest toksyczna dla pszczół,
natomiast jest toksyczna dla ryb. Mało toksyczny dla ssaków (wartość LD50 doustnie dla szczura wynosi 489 mg/kg).

Fitotoksyczność.

Może powodować występowanie zjawiska fitotoksyczności; zasadniczo nie powinno się przeprowadzać

zabiegów w okresie kwitnienia. Po wznowieniu rozwoju rośliny, może być fitotoksyczna dla niektórych odmian jabłoni i gruszy.
Fitotoksyczność zależy od gatunku i odmiany, ale także od warunków klimatycznych, techniki upraw i okresu przeprowadzania
zabiegów.

Miedź w postaci wodorotlenku

Informacje ogólne

Produkt nierozpuszczalny w rozpuszczalnikach organicznych, barwy

zielono-niebieskiej o wysokiej zawartości czystej miedzi (50%). Cechuje go natychmiastowe
uwalnianie dużej ilości jonów miedzi. Występuje w postaci stałej, którą uzyskuje się poddając
roztwór siarczanu miedzi działaniu wodorotlenku zasadowego w obecności nadmiaru
amoniaku.

Inne substancje stosowane tradycyjnie w biologicznej ochronie roślin

Współdziałanie z innymi substancjami.

Nie zaleca się stosowania w mieszaninie z wielosiarczkami, z

preparatami na bazie Bacillus thuringiensis oraz na bazie wirusa granulozy owocówki jabłkóweczki. Ponadto
niektórych preparatów na bazie wodorotlenku miedzi nie wolno mieszać z olejami mineralnymi. Nie współdziała z
preparatami o odczynie kwaśnym.

Trwałość w środowisku.

Miedź występująca na powierzchni roślin nie ulega degradacji, ani chemicznej, ani

fotolitycznej. Jej pozostałości zmywane są ewentualnie opadami deszczu. Jony miedzi znajdujące się w glebie
reagują z glinami i substancjami organicznymi, tworząc nierozpuszczalne związki. Stąd wniosek, że zawartość
miedzi w glebie zależy od jej składu. W porównaniu z innymi solami miedzi, wodorotlenek jest bardziej trwały.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Fungicyd. Dopuszczony po uzyskaniu zgody jednostki

certyfikującej lub organu nadzoru. Do dnia 31.12.2005 roku maksymalny limit wynosi 8 kg miedzi/ha/rocznie, a od
1.06.2006 roku maksymalny limit wyniesie 6 kg miedzi/ha/rocznie, za wyjątkiem odrębnych, bardziej
restrykcyjnych przepisów w ustawodawstwie o środkach ochrony roślin tych państw członkowskich, w których
produkt będzie stosowany. W przypadku upraw wieloletnich państwa członkowskie mogą wydać przepisy
uchylające powyższe i określić następujące limity maksymalne:
maksymalna dopuszczona ilość łączna w okresie od 23.03.2002 roku do 31.12.2006 roku nie powinna przekroczyć
38 kg miedzi na ha;
od dnia 1.07.2007 roku maksymalna ilość, która będzie mogła być stosowana rocznie, będzie obliczona poprzez
odliczenie ilości rzeczywiście wykorzystanych w ciągu czterech lat poprzedzających od ilości maksymalnej łącznie
36, 34, 32 i 30 kg miedzi na ha stosowanej odpowiednio w latach 2007, 2008, 2009 i 2010 oraz w latach kolejnych.

Miedź w postaci wodorotlenku

Inne substancje stosowane tradycyjnie w biologicznej ochronie roślin

Substancja czynna.

Jon miedzi (Cu++).

Mechanizm działania

Podobny jak w przypadku wodorotlenku miedzi.

Spektrum działania.

Podobne jak w przypadku wodorotlenku miedzi.

Właściwości lecznicze.

Tlenochlorek miedzi ma działanie kontaktowe. Posiada właściwości grzybobójcze w takim samym zakresie

jak ciecz bordoska, ale przygotowanie preparatu trwa szybciej i nie jest potrzebne dodawanie wapna. Tlenochlorek miedzi i wapnia
działa szybciej w porównaniu z tlenochlorkiem tetramiedziowym, co zapewnia większą skuteczność i trwałość. Spośród wszystkich
preparatów na bazie miedzi, tlenochlorki są najbardziej skuteczne w zwalczaniu bakterioz.

Rejestracja.

We Włoszech zarejestrowano szereg preparatów na bazie tlenochlorku miedzi.

Klasa toksykologiczna.

Xn (szkodliwy), Xi (drażniący).

Okres karencji.

20 dni.

Obszar zastosowania.

Ziarnkowe, pestkowe, winorośl, cytrusy, oliwka, burak cukrowy, uprawy ogrodowe i kwiatowe. Stosowany

jest na polach ryżowych przeciwko glonom i mięczakom.

Toksyczność i selektywność

Jest mało toksyczny dla większości ptaków i ssaków (wartość LD50 doustnie dla szczura wynosi 700-

800 mg/kg), natomiast jest toksyczny dla ryb. Jest słabo toksyczny dla owadów, przede wszystkim dla pszczół i stawonogów. Według
Hassana et al. (1991) w laboratorium tlenochlorek okazał się umiarkowanie toksyczny dla owada drapieżcy Chrysoperla carnea i
toksyczny dla pasożyta owadów Verticillium lecanii.

Fitotoksyczność.

Zasadniczo odnoszą się te same uwagi, co w przypadku wodorotlenku miedzi, chociaż produkty zawierające

tlenochlorki miedzi są mniej fitotoksyczne w porównaniu z tymi, które zawierają wodorotlenek miedzi. Pewne doświadczenia włoskie
wykazały znakomitą selektywność upraw tlenochlorków w porównaniu z wodorotlenkami. Tlenochlorki miedzi i wapnia są z kolei mniej
fitotoksyczne w porównaniu z tlenochlorkami tretramiedziowymi.

Współdziałanie z innymi substancjami.

Nie zaleca się stosowania w mieszaninie z wielosiarczkami, preparatami na bazie

Bacillus thuringiensis oraz wirusem granulozy owocówki jabłkóweczki.

Trwałość w środowisku.

Zasadniczo odnoszą się te same uwagi, jak dla wodorotlenku miedzi.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Fungicyd. Takie samo jak wodorotlenku miedzi.

Miedź w postaci tlenochlorku.

Informacje ogólne

Odkrycia tlenochlorku miedzi dokonał Chuard w roku 1910

po wieloletnich badaniach nad aktywnością biologiczną różnych produktów na
bazie miedzi. Do dnia dzisiejszego wyodrębniono cały szereg związków chlorków
miedzi, wśród których najważniejsze to tlenochlorek miedzi i wapnia oraz
tlenochlorki tetramiedziowe. Tlenochlorek miedzi występuje w przyrodzie jako
minerał (atakamit) barwy od szmaragdowozielonej po zielono-brunatną. Produkty
na bazie tlenochlorku tetramiedziowego dostępne w handlu zawierają od 16 do
50% czystej miedzi, natomiast preparaty na bazie tlenochlorku miedzi od 24 do
56%.

Inne substancje stosowane tradycyjnie w biologicznej ochronie roślin

Substancja czynna.

Jon miedzi (Cu++).

Mechanizm działania

Podobny jak w przypadku wodorotlenku miedzi.

Spektrum działania.

Podobne jak w przypadku wodorotlenku miedzi.

Właściwości lecznicze.

Działanie grzybobójcze cieczy bordoskiej zależy od proporcji siarczanu miedzi i mleka

wapiennego: jeżeli uzyskany związek ma odczyn kwaśny, działa szybko, ale jest nietrwały, natomiast jeżeli odczyn jest
zasadowy, jest trwalszy, ale mniej skuteczny. Podobnie jak wszystkie produkty na bazie miedzi, nie ma działania
wgłębnego (interwencyjnego).

Rejestracja.

We Włoszech zarejestrowano szereg preparatów na bazie siarczanu miedzi trójzasadowego.

Klasa toksykologiczna.

Xn (szkodliwy), Xi (drażniący).

Okres karencji.

20 dni.

Obszar zastosowania.

Uprawy sadownicze, ogrodnicze, burak cukrowy, tytoń, zboża, oleiste, kwiatowe, rośliny

ozdobne i leśne.

Toksyczność i selektywność

Patrz uwagi na temat wodorotlenku miedzi (LD50 doustnie dla szczura wynosi 1.000

mg/kg).

Fitotoksyczność.

Fitotoksyczna dla większości gatunków roślin, jeżeli stosowany jest w czystej postaci, bez

neutralizacji wodorotlenkiem wapnia.

Współdziałanie z innymi substancjami.

Nie zaleca się mieszania cieczy bordoskiej z pyretrynami naturalnymi,

rotenonem, Bacillus thuringiensis, wirusem granulozy owocówki jabłkóweczki, wielosiarczkami i olejami mineralnymi.

Trwałość w środowisku.

Patrz uwagi na temat wodorotlenku miedzi.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Fungicyd. Takie samo jak wodorotlenku miedzi.

Miedź w postaci siarczanu trójzasadowego

Informacje ogólne

Siarczek miedzi jest bardzo dobrze rozpuszczalny w wodzie, a zawartość czystej miedzi wynosi

25,5% (preparaty dostępne w handlu mają od 13 do 25% czystej miedzi), pH raczej kwaśny, słabą przyczepność oraz
wysoką fitotoksyczność. Występuje w przyrodzie jako minerał kalkanit (niebieskie kryształy trójskośne). Zazwyczaj sól nie
jest stosowana jako taka, lecz po neutralizacji wodorotlenkiem wapnia (mlekiem wapiennym), w wyniku czego powstaje
ciecz bordoska, związek nierozpuszczalny mający postać zawiesiny w wodzie. Proporcje siarczanu miedzi i mleka
wapiennego określają odczyn kwaśny lub zasadowy cieczy bordoskiej.

Inne substancje stosowane tradycyjnie w biologicznej ochronie roślin

Informacje ogólne

W przyrodzie występuje jako minerał kupryt w postaci równych czerwonych ośmiościanów. Monotlenki

miedzi są to proszki amorficzne, o wysokiej masie cząsteczkowej, barwa waha się od żółtej do czerwonej w zależności od
metody przygotowania i rozmiarów cząsteczek. Chemicznie nienasycony, jest stabilny w suchym powietrzu, utlenia się
stopniowo pod wpływem wilgoci, przekształcając się w tlenek miedziawy. Jest praktycznie nierozpuszczalny w wodzie i
rozpuszczalnikach organicznych, natomiast rozpuszcza się w roztworach kwaśnych minerałów oraz w roztworach amoniaku i
jego soli.

Substancja czynna.

Jon miedzi (Cu++).

Mechanizm działania

Podobny jak w przypadku wodorotlenku miedzi.

Spektrum działania.

Podobne jak w przypadku wodorotlenku miedzi.

Właściwości lecznicze.

Tlenek miedziawy wykazuje dobrą przyczepność do rośliny poddanej zabiegowi, która zmienia się

w zależności od rozmiarów tworzących go cząsteczek. Zdolność rozpuszczania jest bardzo silnie ograniczona w czasie z
powodu dużej masy cząsteczkowej. Jego działanie fitotoksyczne jest większe w porównaniu z innymi produktami na bazie
miedzi. W tej postaci miedź jest dobrze wykorzystywana i dodatkowo ma działanie bakteriobójcze.

Rejestracja.

We Włoszech zarejestrowano szereg preparatów na bazie soli tlenku miedziawego.

Klasa toksykologiczna.

Xn (szkodliwy)

Okres karencji.

20 dni.

Obszar zastosowania.

Uprawy sadownicze, ogrodnicze, burak cukrowy, tytoń, zboża, oleiste, rośliny ozdobne i leśne.

Stosuje się także do zaprawiania pszenicy, jęczmienia i pomniejszych zbóż. Stosowany na polach ryżowych przeciwko glonom i
mięczakom.

Toksyczność i selektywność

Patrz uwagi na temat wodorotlenku miedzi. Mało toksyczny dla ptaków i pszczół (wartość

LD50 doustnie dla szczura wynosi 470 mg/kg).

Fitotoksyczność.

Może powodować opadanie kwiatów, ordzawienie owoców i obumieranie liści.

Trwałość w środowisku.

Patrz uwagi na temat wodorotlenku miedzi.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Fungicyd. Takie samo jak wodorotlenku miedzi.

Miedź w postaci tlenku miedziawego.

Substancja czynna.

Etylen. Gaz ten jest znacznie lepiej rozpuszczalny w wodzie w porównaniu z tlenem,

rozpuszczalność maleje jednak w miarę wzrostu temperatury; wytwarzany jest w procesie cracking termicznego ropy
naftowej i gazu naturalnego.

Mechanizm działania

Stymuluje dojrzewanie owoców, przekształcając skrobię w wolne cukry, zmniejszając stężenie

kwasów organicznych oraz indukcję syntezy enzymów pektolitycznych, które rozkładają substancje pektynowe ściany
komórki, powodując ogólne rozmięknienie tkanek. Ponadto etylen pobudza pojawianie się barwnych pigmentów i
niszczenie chlorofilu.

Spektrum działania.

Stymulator dojrzewania owoców.

Właściwości lecznicze.

Regulator rozwoju roślin. Etylen w temperaturach fizjologicznych ma postać gazu, ale w

komórkach występuje w postaci roztworu i jako taki dyfunduje w roślinach (w systemie międzykomórkowym). Ponadto,
ponieważ uruchamia proces starzenia się komórek, wywołuje efekt kaskadowy, ponieważ zwiększa syntezę siebie samego
(starzejące się komórki wytwarzają większe ilości etylenu).

Rejestracja.

We Włoszech w rolnictwie konwencjonalnym dopuszczona jest stosowanie etylenu w zabiegach na owocach

„w sytuacji, gdy rośliny nie osiągnęły jeszcze rozwoju fizjologicznego koniecznego do samodzielnego dojrzewania
biologicznego” (Rozp. Min. Zdrowia z dnia 15.02.1984, Dziennik Urzędowy nr 80 z dnia 21.03.1984). Nie jest
zarejestrowany do stosowania w rolnictwie ekologicznym, ale są zarejestrowane preparaty handlowe na bazie etylenu-
stymulatora rozwoju (Etacelasil, Etefon), dla których ma zastosowanie ustawa o środkach ochrony roślin.

Obszar zastosowania.

Dozwolone jest stosowanie na cytrusach, bananach i kaki (Rozp. Min. Zdrowia z dnia

15.02.1984 roku, Dziennik Urzędowy nr 80 z dnia 21.03.1984), także w mieszaninie z azotem lub innym gazem obojętnym,
spełniającej określone wymogi czystości (zawartośc etylenu 98%).

Toksyczność i selektywność

Ponieważ gęstość etylenu jest zbliżona do gęstości powietrza, a dolny limit palności jest

względnie niski (3%), w zetknięciu z powietrzem może łatwo tworzyć mieszankę łatwopalną. Ma działanie znieczulające,
które nie powoduje efektów ubocznych żadnego typu, ale w dużych stężeniach (20%) może mieć działanie duszące,
spowodowane spadkiem zawartości tlenu w atmosferze (LD w powietrzu dla myszy: 950.000 mg/kg).

Fitotoksyczność.

Jeżeli występuje w znaczącym stężeniu w powietrzu, może powodować zmiany w ruchach troficznych

górnej części roślin zwiększenie opadania i ogólne przyspieszenie procesów starzenia się tkanek roślinnych.

Współdziałanie z innymi substancjami.

Wysokie stężenie dwutlenku węgla i niska zawartość tlenu powodują

zahamowanie procesu starzenia się stymulowanego przez etylen (dojrzewanie owoców). Nie powoduje korozji, może
wchodzić w kontakt z dowolnym metalem.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Dopuszczone jest stosowanie wyłącznie do dojrzewania bananów. W

niektórych państwach członkowskich, między innymi we Włoszech, nie jest uznawany za środek ochrony roślin i nie
podlega przepisom o środkach ochrony roślin.

Etylen

Informacje ogólne

Wodorowęglan nienasycony o wysokiej reaktywności,

regulator wzrostu roślin. Odkrycia, że etylen bardzo skutecznie działa na wzrost i
rozwój roślin, dokonał w roku 1901 Nielubow, który wkrótce potem odkrył także, że
same rośliny wytwarzają etylen. Do roku 1953 poznano już większość efektów
fizjologicznych

etylenu

sprawdzono

doświadczalnie

możliwości

jego

wykorzystania praktycznego pod nazwą „hormonu wzrostu”. Etylen jest bardzo
niebezpiecznym gazem łatwopalnym (w zetknięciu z tlenem może eksplodować),
jest bezbarwny, stabilny chemicznie w normalnych warunkach, nietoksyczny.

Inne substancje stosowane tradycyjnie w biologicznej ochronie roślin

Substancja czynna.

Mydło jest przede wszystkim mieszaniną soli potasowej kwasów tłuszczowych różnego rodzaju, między innymi

kwasu oleinowego i linolowego. Mydła, w których skład wchodzą sole kwasów tłuszczowych oleju palmowego są nieskuteczne w
zwalczaniu fitofagów. Generalnie, spośród wszystkich mydeł, potasowe są o wiele skuteczniejsze i nie są fitotoksyczne.

Mechanizm działania

Działa kontaktowo, rozpuszczając woskową osłonę ochronną owadów i powodując śmierć owadów w

wyniku oddziaływania czynników atmosferycznych. Działanie owadobójcze trwa najwyżej 6 godzin. Wykazuje także działanie
pośrednie przeciwko grzybom saprofitycznym, ponieważ ułatwia rozpuszczanie słodkiej wydzieliny produkowanej przez owady
roślinożerne. Przypuszcza się, że działa także dusząco na owady.

Spektrum działania.

“Mydła” skutecznie działają przeciwko fitofagom o miękkim powłoce chitynowej (mszycom, mączlikowatym,

roztoczom, wciornastkowatym).

Właściwości lecznicze.

W połączeniu z insektycydami ma działanie zwilżające i zwiększające przyczepność, co pozwala na

jednolite rozprowadzenie substancji czynnej w mieszaninie, a zatem preparat lepiej pokrywa roślinę poddaną zabiegowi. Nie posiada
właściwości pozostawania (resztek) ani działania wgłębnego. Działa wyłącznie na miękkie części pasożyta, czyli te, które jeszcze nie
stwardniały lub nie pokryły się chityną.

Rejestracja.

We Włoszech różne preparaty są zarejestrowane.

Klasa toksykologiczna.

Xi (drażniący).

Okres karencji.

3 dni.

Obszar zastosowania.

Ziarnkowe (jabłoń, grusza), brzoskwinia, winorośl, dyniowate (ogórek, melon), psiankowate (pomidor,

papryka, bakłażan), zioła przyprawowe (bazylia, majeranek, rozmaryn, szałwia, mięta, tymianek), kwiaty (gerbera, poinsecja).

Toksyczność i selektywność

Jest szkodliwy dla organizmów wodnych. Toksyczny dla pszczół, zatem nie należy stosować w

okresie kwitnienia. W glebie ulega szybkiej degradacji.

Fitotoksyczność.

Generalnie, jeżeli przestrzegane są zalecane dawki, sól potasowa kwasów tłuszczowych jest słabo fitotoksyczna

(natomiast fitotoksyczne jest mydło sodowe). W rejonach Morza Śródziemnego zaleca się więc stosowanie przy zabiegach wodę o
odczynie obojętnym (w przeciwnym razie trzeba pH skorygować substancjami zakwaszającymi). Ewentualne szkody mogą wystąpić w
miejscach akumulowania się substancji (na brzegach liści) i delikatnych tkankach (np . rozwijajacych się pąkach). Ze względu na
różną wrażliwość roślin, przed przystąpieniem do właściwego zabiegu, należy zrobić próbę na niektórych roślinach (przede wszystkim
dotyczy to roślin ozdobnych).

Współdziałanie z innymi substancjami.

Produktu nie należy mieszać ze związkami zawierającymi jony metali, z nawozami

dolistnymi oraz substancjami chelatującymi.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Insektycyd

Sól potasowa kwasów tłuszczowych (mydło )

Informacje ogólne

Substancja pochodzenia roślinnego, stosowana do zwalczania pasożytów roślin o miękkiej

powłoce. Nazywana jest „miękkim mydłem”, chemicznie jest to sól potasowa kwasów karboksylowych o długim
łańcuchu (kwasów tłuszczowych). Sól ta posiada przede wszystkim zdolność rozpuszczania substancji organicznych,
takich jak tłuszcze. Z oczywistych racji był i jest stosowany przede wszystkim jako detergent (zwłaszcza w
przeszłości, czyli do lat 30-tych, kiedy wprowadzono detergenty syntetyczne), ale stosowany jest także jako środek
ochrony roślin. Uzyskuje się go poprzez saponifikację potasem olejów roślinnych otrzymanych z nasion niektórych
roślin (jęczmienia, słonecznika, soi, itp.). W preparatach dostępnych w handlu dodaje się często alkohole, jako jeden
ze składników formuły.

Inne substancje stosowane tradycyjnie w biologicznej ochronie roślin

Preparaty handlowe zawierające sól potasową kwasów

tłuszczowych (mydło miękkie)

Nazwa handlowa

Producent

Ciopper

Flipper

M-Pede

Euroagro

Guaber

Dow Agroscience

Informacje ogólne

Jest to minerał z grupy ałunów (soli podwójnych złożonych z jednego kationu jednowartościowego

i jednego trójwartościowego, zazwyczaj glinu), w którego skład wchodzi siarczan potasu i związków uwodnionych glinu.
Spośród ałunów, ałun potasowy jest najważniejszy i znany już od starożytności (660 lat p.n.e.). Pozyskiwano go głównie w
Mezopotamii . Jest rozpuszczalny w wodzie, tworząc kwaśny wodny roztwór. Występuje w postaci bezbarwnych
kryształków, które po podgrzaniu tracą wodę pozostałą z procesu krystalizacji i przekształcają się w białą, porowatą masę.
Większość ałunu pochodzi z boksytu lub czystego tlenku glinu poddanego działaniu kwasu siarkowego, następnie
odparowaniu wody i dodaniu potrzebnej ilości siarczanu potasu.

Substancja czynna.

Siarczan potasu i uwodnione związki glinu.

Mechanizm działania

Zapobiega zgniliźnie przechowywanych bananów.

Spektrum działania.

Nie ma zarejestrowanych preparatów handlowych. W niektórych państwach członkowskich UE,

między innymi we Włoszech, produkt nie jest uznawany za środek ochrony roślin, a zatem nie podlega ustawie o środkach
ochrony roślin.

Obszar zastosowania.

Przechowywane banany.

Toksyczność i selektywność

Jest to substancja, która ulega hydrolizie w wodzie uwalniając kwas siarkowy: roztwór

wodny jest kwaśny i może powodować lekkie podrażnienie skóry. Natomiast proszek ałunowy może powodować
podrażnienia dróg oddechowych przy wdychaniu. Słabo toksyczny dla ssaków (wartość LD50 doustnie dla szczura wynosi
1.120 mg/kg).

Współdziałanie z innymi substancjami.

Działa lekko korozyjnie na metalowe części narzędzi stosowanych do

zabiegów.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Zapobieganie dojrzewaniu bananów.

Ałun potasowy (kalinit)

Inne substancje stosowane tradycyjnie w biologicznej ochronie roślin

Informacje ogólne

Zastosowanie olejów do walki z pasożytami sięga końca

ubiegłego wieku. Olej parafinowy jest zazwyczaj mieszaniną węglowodorów, głównie
nasyconych. Zawartość procentowa węglowodorów parafinowych i naftalenowych
może sięgać 90-95% (przy czym zawartość oleju parafinowego wynosi ponad 60%).
Otrzymuje się je metodą rektyfikacji ropy naftowej, a względnie niska zawartość
węglowodorów nienasyconych jest dodatkowo zmniejszana metodą rafinacji przy
użyciu kwasu siarkowego. Olej parafinowy ulega destylacji już w temperaturze 335C.

Rafinowanie trwa do momentu, gdy pozostałość nie podlegająca reakcji z kwasem
siarkowym osiąga wartość 92% lub wyższą (średnio 95-96%). Ponieważ ma niewiele
wiązań podwójnych, jest mniej toksyczny dla roślin. Oleje dobrze rafinowane maja
kolor biały, niską lepkość (60-80 sekund), gęstość średnią i przedział destylacji
mniejszy w porównaniu z tradycyjnymi olejami mineralnymi.

Substancja czynna.

Węglowodory parafinowe.

Mechanizm działania

Oleje działają przede wszystkim dusząco: pokrywają ciała

owadów bądź roztoczy cienką błoną i wnikają kapilarnie przez ich przetchlinki,
powodując ich zatkanie (wskutek czego następuje podrażnienie i śmierć przez
zaduszenie). Ponadto działają odstraszająco na liczne fitofagi, powodując
zablokowanie żerowania i składania jaj.

Spektrum działania.

Oleje działają przede wszystkim na owady małe. Stosowane

są przede wszystkim w zwalczaniu koszenili, roztoczy, miodówek, mszyc, pluskwiaków
i larw motyli. W pewnym zakresie działają także na jaja roztoczy, natomiast nie są
aktywne wobec jaj mszyc.

Właściwości lecznicze.

Działają wyłącznie kontaktowo. Oleje parafinowe

zawierają duże ilości węglowodorów parafinowych, mających większą skuteczność
owadobójczą w stosunku do olejów naftalenowych oraz mniejszą fitotoksyczność w
porównaniu z olejkami eterycznymi.

Rejestracja.

We Włoszech nie ma rozróżnienia między olejami mineralnymi a

parafinowymi. Wszystkie preparaty zarejestrowane są jako oleje mineralne. Uznano
jednak, że należy umieścić na etykiecie sprzedawanych preparatów oznakowanie
„oleje parafinowe”.

Klasa toksykologiczna.

Xi (drażniąca), Nc (nie klasyfikowany).

Okres karencji.

15-20 dni.

Obszar zastosowania.

Cytrusy, ziarnkowe, pestkowe, porzeczka, figa, kaki, orzech,

orzech laskowy, winorośl, oliwka, karczoch, seler, koper włoski, dyniowate, pomidor,
papryka, fasola, ziemniak, burak cukrowy, kukurydza, rośliny ozdobne i leśne.

Toksyczność i selektywność

Nieszkodliwy dla ludzi, zwierząt i ekosystemu.

Działanie owadobójcze jest krótkotrwałe, co sprawia, że nie są szkodliwe dla owadów
pożytecznych, które mogą zjawić się na roślinach już kilka dni po zabiegu.

Fitotoksyczność.

Aby uniknąć zjawisk fitotoksyczności, oleju parafinowego nie

należy mieszać go z produktami zawierającymi siarkę, a kiedy przeprowadza się
zabiegi preparatami zawierającymi siarkę, należy przestrzegać 15-dniowej wykonać
go po co najmniej 15 -dniowej przerwie.

Współdziałanie z innymi substancjami.

Nie współdziałają z produktami

zawierającymi siarkę.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Insektycyd, akarycyd.

Olej parafinowy

Preparaty handlowe zawierające olej parafinowy

Nazwa handlowa

Producent

4 Stagioni (olej mineralny

parafinowy)

Agrofitol (olej biały parafinowy)

Agrol (olej biały parafinowy)

Agrumin (olej biały parafinowy)

Biolid E (olej biały o ścisłym

zakresie destylacji)

Biolio (olej parafinowy

rafinowany)

Citrone (czysty olej parafinowy)

Coccitox Fluido (olej biały

parafinowy)

Dueci Anticocciniglia (olej

mineralny parafinowy) (*)

Dueci Anticocciniglia Liquido

(czysty olej mineralny

parafinowy) (*)

Dueci Anticocciniglia Spray

(olej mineralny parafinowy) (*)

Ideal (olej parafinowy)

Mikonos E (olej biały

parafinowy)

Newoil (olej parafinowy narrow

range)

Oleocid (olej mineralny

parafinowy) (*)

Oleoter (olej biały parafinowy)

Oligreen (olej mineralny

parafinowy) (*)

Oliobianco Sandoz (olej

mineralny parafinowy )

Olioval (biały czysty olej

mineralny parafinowy)

Ovipron 2000 (olej mineralny

parafinowy )

Ovispray (czysty olej mineralny

parafinowy)

Para-Ravit 80 (olej parafinowy)

Sepr-Oil (olej biały

parafinowany)

Somol 80 (biały olej

parafinowy)

Spray OL (czysty biały olej

mineralny parafinowy)

Ultra Citrus (olej mineralny

parafinowy o ścisłym zakresie

Zapi Industrie Chimiche

Cheminova Agro Italia

Sipcam
Chimiberg

Sipcam

Copyr

Total Raffinage Distribution

Sariaf

Guaber

Syngenta Crop Protection

Sipcam

Scam

Cifo

Terranalisi

Overty

Syngenta Crop Protection

Copyr

Cerexagri Italia

Total Raffinage Distribution

Scotts-France

Sepran

Basf Agro

Sivam

Intrachem Bio Italia

Substancja czynna.

Różne postaci siarki, głównie pięciosiarczek i tiosiarczyn wapnia, w mniejszym stopniu

siarczyny, siarczany, monosiarczki, dwu-, trój- i tetrasiarczki, tiosiarczany, itp.

Mechanizm działania

Jako insektycyd działa kontaktowo i dusząco, kaustycznie na powłokę owadów. Działa na

układ oddechowy, ponieważ zatyka przetchlinki. Jest także w stanie częściowo rozpuścić niektóre składniki tarczki
miseczników . Jeśli jest uzywana jako fungicyd, ciecz kalifornijska ma działanie bezpośrednie na szkodniki poniewaz
zawiera ona trwały wielosiarczek wapnia. Poza tym wykazuje działanie ochronne dzięki działaniu siarki, która się
uwalnia stopniowo w formie precypitatu.

Spektrum działania.

Insektycyd, akarycyd, fungicyd. Wykazuje działanie owadobójcze przede wszystkim wobec

wszystkich gatunków biedronkowatych, działanie roztoczobójcze przede wszystkim na zimujące jaja przędziorka
owocowca, natomiast działanie grzybobójcze przede wszystkim na parcha jabłoni i gruszy, moniliozę, mączniaka i
wszystkie patogeny wrażliwe na siarkę.

Właściwości lecznicze.

Nie ma działania wgłębnego (interwencyjnego), działa jedynie kontaktowo. Aktywność

biologiczna wielosiarczku jest w dużym stopniu uwarunkowana temperaturą i wilgotnością względną powietrza.
Skuteczność preparatów zależy od procentowej zawartości wielosiarczków, które uwalniają się po rozpuszczeniu w
wodzie. Preparaty płynne są bardziej skuteczne, ponieważ wielosiarczki rozpuszczają się w wodzie dość długo.

Rejestracja.

We Włoszech zarejestrowano kilka preparatów w postaci płynnej i rozpuszczalnych proszków.

Klasa toksykologiczna.

Xi (drażniący).

Okres karencji.

30 dni.

Siarka wapniowa (wielosiarczek wapnia)

Informacje ogólne

Substancja nieorganiczna na bazie siarki, należąca do pierwszej generacji

insektycydów. Poza działaniem owadobójczym, przede wszystkim na miseczniki , ma także działanie
grzybobójcze, które wywołuje proces uwalniania siarki elementarnej. Po raz pierwszy zaczęto
stosować siarkę wapniową pod koniec XIX wieku w Kalifornii, przeciwko Cocciniglia S. Josè.
Obecnie wielosiarczek wapnia produkowany jest na skalę przemysłową metodą reakcji siarczku
wapnia z siarką, ale w przeszłości przygotowywano go także bezpośrednio w gospodarstwie,
stosując składniki w następujących proporcjach: 10 kg wapna niegaszonego, 20 kg siarki, 100 l
wody. Do grupy wielosiarczków należy także wielosiarczek baru i sodu, ale nie znalazły się w
wykazie w załączniku II B do Rozporządzenia EWG nr 2092/91.

Inne substancje stosowane tradycyjnie w biologicznej ochronie roślin

Obszar zastosowania.

Cytrusy, brzoskwinia, jabłoń, grusza, morela, czereśnia, śliwa, ziarnkowe, winorośl,

oliwka, rośliny szkółkarskie.

Toksyczność i selektywność

Jest lekko toksyczny dla ludzi (drażni drogi oddechowe przy wdychaniu oraz skórę

i oczy przy zetknięciu), zwierząt domowych, ryb i bydła, należy go więc stosować ostrożnie. Wielosiarczki są
szkodliwe dla roztoczy drapieżców i niektórych motyli pasożytów, Aphytis mytilaspidis i Aphytis lignanensis,
natomiast są nieszkodliwe dla chrząszczy koszenili (Cryptolaemus montrouzieri, Rodolia cardinalis, Stethorus
picipes) i Crysoperla carnea. W przyrodzie ulega degradacji na praktycznie nieszkodliwe elementy, takie jak siarka i
wapno.

Fitotoksyczność.

Wielosiarczek wapnia, dzięki mniejszej fitotoksyczności wobec roślin, pozwala na

przeprowadzanie zabiegów w przypadkach, gdy nie można stosować miedzi z powodu niebezpieczeństwa
uszkodzenia i ordzawienia roślin. Natomiast jest bardziej kaustyczny w porównaniu z wielosiarczkiem baru, należy
zatem zachować ostrożność przy stosowaniu go na poszczególne gatunki (na przykład brzoskwinię) i uprawy
szczególnie wrażliwe, w których może spowodować oparzenia gałązek i opadanie zalążków. Rozpylanie bardzo
drobnymi kroplami zmniejsza ryzyko fitotoksyczności, zwłaszcza w okresach wysokich temperatur lub nagłych
przymrozków po opryskach.

Współdziałanie z innymi substancjami.

Zabiegi z użyciem wielosiarczków należy przeprowadzać w odstępie

co najmniej 15 dni od zabiegów z użyciem olejów mineralnych. Wielosiarczek wapnia z powodu swego zasadowego
odczynu, zazwyczaj nie nadaje się do mieszania z innymi produktami. Ponadto jest bardzo korozyjny dla narzędzi
używanych do zabiegów (części metalowych i gumowych), należy zatem bardzo dokładnie myć narzędzia po każdym
użyciu.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Fungicyd, insektycyd, akarycyd. Dopuszczony do stosowania po

zatwierdzeniu go przez jednostkę certyfikujacą lub organ nadzoru.

Siarka wapniowa (wielosiarczek wapnia)

Inne substancje stosowane tradycyjnie w biologicznej ochronie roślin

Preparaty handlowe zawierające siarkę wapniową

(wielosiarczek wapnia)

Nazwa handlowa

Producent

Chimisol

Calciotiol

Calcium

Policalcio 30

Polisolfuro di Ca

Polisolfuro di Ca Polisenio

Polisolfuro di Ca Romagna

Salical L

Silcal

Solfocalcio Romagna

Chimberg

Sipcam

Agrosol

Chemia

Cheminova Agro Italia

Polisenio

Ind.Chimiche Caffaro

I.C.S. Ind.Chimiche Subalpine

Siapa

Ind.Chimiche Caffaro

Substancja czynna.

Wodorotlenki występujące w danym oleju. Działanie owadobójcze olejów

wzrasta w miarę wzrastania masy cząsteczkowej (do pewnego limitu) i podwójnych wiązań tworzących
je wodorotlenków.

Mechanizm działania

Działają na owady przede wszystkim drogą fizyczną, owijając ich ciało cienką

błoną i wnikając kapilarnie przez przetchlinki, zatykając je. Następuje śmierć przez zaduszenie.
Natomiast toksyczne działanie olejów na grzyby jest złożone i niezbyt dobrze jeszcze zbadane. Można je
wyjaśnić w ten sposób, że powstaje fizyczna bariera na powierzchni rośliny, wywołując bezpośrednie i
pośrednie działanie na wnikanie patogenów.

Spektrum działania.

Mszyce, biedronki, roztocza, grzyby (Cercospora musae, mączniaki).

Właściwości lecznicze.

Działają wyłącznie kontaktowo. Ich trwałość zależy od składu chemicznego

olejów, ale jest nie dłuższa niż kilka dni. Działanie owadobójcze jest o wiele skuteczniejsze, jeżeli
mieszanina będzie dokładnie rozpylona na całej powierzchni rośliny.

Rejestracja.

We Włoszech zarejestrowano wiele preparatów, przy czym wszystkie pochodne ropy

naftowej do użytku rolnego rejestrowane są jako oleje mineralne.

Klasa toksykologiczna.

Xi (drażniąca), Nc (nie klasyfikowany).

Okres karencji.

20 dni.

Obszar zastosowania.

Cytrusy, ziarnkowe, pestkowe, porzeczka, figa, kaki, orzech, orzech laskowy,

winorośl, oliwa, karczoch, seler, koper włoski, dyniowate, pomidor, papryka, fasola, ziemniak, burak
cukrowy, kukurydza oraz rośliny ozdobne i leśne.

Toksyczność i selektywność

Toksyczność wobec ssaków jest bardzo niska (wartość LD50 doustnie

dla szczura 4.300 mg/kg). Lekko toksyczny dla roztoczy Physeiidae. Nie występuje problem

akumulowania w glebie.

Fitotoksyczność.

Zależy od rodzaju oleju (oleje o dużej zawartości węglowodorów naftalenowych są

bardziej fitotoksyczne), od rodzaju uprawy, odmiany, warunków fizjologicznych (stres wodny powoduje
większą podatność roślin na uszkodzenia), od fazy fenologicznej uprawy (problemy fitotoksyczności
mogą dotyczyć roślin w fazie kiełkowania), od okresu zastosowania (zimowe opryski cytrusów mogą
zwiększyć ewentualne szkody spowodowane niską temperaturą). Generalnie nie zaleca się stosowania
olejów w najgorętszych godzinach dnia. Należy przeprowadzić próbny zabieg w przypadku niedawno
wprowadzonych odmian.

Współdziałanie z innymi substancjami.

Nie współdziałają z produktami zawierającymi siarkę.

Odstęp między dwoma zabiegami powinien wynosić co najmniej 15 dni. Należy bardzo dokładnie myć
opryskiwacze po zabiegu siarką, a przed jakimkolwiek zabiegiem z uzyciem preparatu na bazie oleju
mineralnego.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Insektycyd, fungicyd. Tylko drzewa owocowe,

winorośl, oliwki i uprawy tropikalne (np. banany). Wymagana zgoda jednostki certyfikującej lub organu
nadzoru.

Oleje mineralne

Informacje ogólne

Są to mieszaniny węglowodorów, zazwyczaj nasyconych, otrzymanych w drodze destylacji i rafinowania ropy

naftowej. Mogą zawierać węglowodory parafinowe, naftalenowe i aromatyczne. Ponieważ naftalenowe nie działają owadobójczo, a
aromatyczne są fitotoksyczne, powinny zawierać możliwie najwięcej wodorotlenków parafinowych. Otrzymuje się je poprzez destylację i
rafinowanie ropy naftowej. Oleje klasyfikuje się według różnych parametrów, główne z nich, to: punkt 50% destylacji, to znaczy,
temperatura, w jakiej destyluje połowa próbki oraz przedział 10-90% destylacji, czyli przedział temperatury, w jakiej destyluje się od 10
do 90% analizowanej próbki. Parametry te dają odpowiednio informację o składzie chemicznym danego oleju oraz jego jednorodności.
Oleje złożone z wodorotlenków o masie cząsteczkowej większej niż 330 mogą być fitotoksyczne, natomiast kiedy masa cząsteczkowa jest
niższa od 290, zmniejsza się działanie owadobójcze: wynika stąd, że masa cząsteczkowa wodorotlenków wchodzących w skład olejów
powinna zawierać się w przedziale 290-330. Zwiększenie masy cząsteczkowej gwarantuje lepsze działanie owadobójcze, ale także
bardziej fitotoksyczne (powodowane przez składniki nienasycone). Z tego powodu oleje z ropy naftowej poddawane są procesowi
rafinowania, w czasie którego znaczna część składników nienasyconych, przyczyna fitotoksyczności, nasycona zostaje kwasem
siarkowym. Procentową zawartość oleju, który nie reagował z kwasem siarkowym (wodorotlenków nasyconych) określa tzw. UR
(pozostałości nie podlegające sulfonowaniu): zwiększając UR zmniejsza się fitotoksyczność i jednocześnie potencjał owadobójczy.

Inne substancje stosowane tradycyjnie w biologicznej ochronie roślin

Preparaty handlowe zawierające oleje mineralne

Nazwa handlowa

Producent

Formuła prosta

Agroil

Agrumol

Agrumol Giardini (*)

Albene

Albene Giardino (*)

Biancaneve

Biancolio

Chemol

Chemol 90 EI

Coccidol E

Coccinil

Coccinoil (*)

Coccistop

Compo Anticocciniglia

Cyanolio Bianco

Diefesan TBZ (*)

Enoil 80

Estrol

Euroil

Foliol

Foliol 80

Koflor Giardino

Zwalczające koszenilę (*)

Kolflor Olio B

Link

Luxigreen (*)

Mibiol

Minerol (*)

Mirax A (*)

Oleotan

Oleoter Estate

Oleovis

Olio Bianco 80

Olio Bianco LBI

Oliocin

Oliovit

Olover

Omil 80

Opalene

Oylir

Paramon 80

Presidium

Primoil ES

Siapol

Pavoni & C.

Isagro Italia

Sariaf

Scam

Compo Agricoltura

Ind.Chimiche Caffaro

Chemia

Ind.Chimiche Caffaro

Orvital

Diachem

Compo Agricoltura

Basf Agro

Sepran

Montechimica Prodotti Chim.

Roloil

Eurozsolfi

Basf Agro

Kollant

Sipcam

Overty

Zapi Industrie Chimiche

Cifo

Guaber

Terranalisi

Scam

Agrico

Lab.Biofarmacot.Ital.

Bayer

Guaber

Linfa Cura Del Verde

Cifo

Chimiberg

Azf Agricoltura

DuPont De Nemours Italiana

Agrosol

Ital-Agro

Ind.Chimiche Caffaro

Informacje ogólne

Nadmanganian potasu jest najpowszechniej występująca solą manganu. Występuje w postaci

graniastosłupów koloru ciemnopurpurowo-fioletowego, a otrzymuje się metoda elektrolitycznego utleniania minerałów
manganu. W wodzie rozpuszcza się powoli, ma silne właściwości utleniające. Ze względu na swój potencjał utleniający,
nadmanganian potasu stosowany jest jako substancja odbarwiająca, dezynfekująca oraz do produkcji wielu substancji
organicznych: sacharyn, barwników, leków, itp.

Substancja czynna.

Nadmanganian potasu.

Mechanizm działania

Działanie utleniające na materię organiczną, które zachodzi w otoczeniu wilgotnym, polega

na zanikaniu nadmanganianu potasu i powstawaniu dwutlenku manganu, jako produktu reakcji. Ponieważ właściwości
grzybobójcze i bakteriobójcze wynikają ze zdolności degradowania materiału organicznego, nie rozwijają się szczepy

odporne.

Spektrum działania.

Dość szerokie, jako fungicyd i środek bakteriobójczy. Szkodniki pochodzenia grzybowego,

traktowane nadmanganianem potasu, to mączniak dyniowatych i drzew owocowych, fuzariozy, werticiliozy i mączniaków
rzekomych np. mączniaka winorośli, plamistość liści wywołana przez grzyb z rodzaju Phomopsis. Stosowany jest także w
zwalczaniu mchów i porostów.

Właściwości lecznicze.

Działa kontaktowo, natychmiastowo. Wykazuje działanie lecznicze wobec mączniaka i

zapobiegawcze wobec pozostałych patogenów. W przypadku zwalczania mączniaka prawdziwego zaleca się stosowanie
zabiegów na przemian z siarką. Trwałość jest niewielka, już po 48 godzinach należy przeprowadzić zabieg preparatami
na bazie siarki.

Rejestracja.

We Włoszech aktualnie nie ma zarejestrowanych preparatów. Są preparaty dopuszczone w niektórych

państwach europejskich.

Obszar zastosowania.

Winorośl, uprawy warzywne i sadownicze.

Toksyczność i selektywność

Jest to produkt o niskiej toksyczności dla fauny lądowej (wartość LD50 doustnie dla

szczura wynosi 1.090 mg/kg) i wodnej. Stosowanie go nie powoduje ryzyka pozostałości na roślinach, ponieważ jest to
produkt utleniania. Dwutlenek manganu, jest nierozpuszczalny w wodzie, obojętny i nie jest absorbowany przez rośliny.
Nadmanganian potasu jest bardzo toksyczny w roztworach stężonych.

Fitotoksyczność.

Jest szczególnie fitotoksyczny dla upraw roślinnych, należy też unikać oprysków przed zbiorami,

ponieważ po zabiegu mogą na owocach pozostać plamy.

Współdziałanie z innymi substancjami.

Roztwór nadmanganianu potasu przygotowuje się bezpośrednio przed

użyciem; nie można go mieszać z substancjami organicznymi, takimi jak nawozy dolistne, środki owadobójcze, jak
rotenon i pyretryny, z mikroorganizmami i wirusami. Można go natomiast mieszać z siarką, tlenochlorkiem miedzi i
olejem mineralnym. Nie powinno się także mieszać z substancjami kwaśnymi, ponieważ pozbawiają go aktywności. Jest
to produkt silnie korodujący, dlatego zaleca się umycie narzędzi od razu po zabiegu.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Fungicyd, insektycyd. Dopuszczone stosowanie tylko na drzewach

owocowych, oliwkach i winorośli.

Nadmanganian potasu

Inne substancje stosowane tradycyjnie w biologicznej ochronie roślin

Informacje ogólne

Jest to biały proszek powstały w wyniku rozpadu minerału o nazwie krzemianu kwarcu, a

zatem w jego skład wchodzi krzem krystaliczny. Określenie „krystaliczny” oznacza, że cząsteczki ditlenku krzemu
(kryształu górskiego) układają się w ściśle określonym istałym kierunku, natomiast zupełnie odwrotna sytuacja ma
miejsce wówczas, gdy organizacja molekuł jest przypadkowa, taki stan określa się jako „amorficzny”. Piasek
kwarcowy figuruje pośród proszków chemicznie obojętnych stosowanych do ochrony żywności magazynowanej w
spichrzach już w starożytnosci.
Jest to rodzaj skały osadowej, niespójnej, złożonej z elementów średnich lub drobnych, powstałej z przekształcanie
się innych skał, przede wszystkim granitowych oraz łupkowo-krystalicznych. Skład jest zmienny, przeważają
minerały odporne, takie jak kwarc, skaleń i mika.

Substancja czynna.

Nie da się wyodrębnić określonej substancji czynnej. Przypuszcza się, że na szkodniki roślin

działają kryształki kwarcu.

Mechanizm działania.

Nie wykazuje typowego działania owadobójczego, raczej działanie fizyczno-mechaniczne

zakłócające, niszcząc narząd gębowy owadów oraz ścierając ich kutykulę, przede wszystkim w miejscach błon
między segmentami.

Spektrum działania.

Owady, przede wszystkim karaluchy, świeżo wyklute larwy, biedronki.

Właściwości lecznicze.

Wydaje się, że intensywność działania związana jest z wilgotnością proszku, twardości i

stopnia jego rozdrobnienia, wilgotnością powietrza oraz temperaturą.

Rejestracja.

Obecnie nie ma we Włoszech zarejestrowanych preparatów. W niektórych państwach europejskich

nie jest uważany za środek ochrony roślin, a zatem rejestracja nie jest wymagana.

Toksyczność i selektywność.

Zazwyczaj proszki mineralne mają negatywne działanie na małe gatunki

szarańczaków. Dłuższe obcowanie ludzi z krzemem krystalicznym, takim jak kwarc, może powodować krzemicę
płuc.

Fitotoksyczność.

Z uwagi na obojętny charakter kwarcu nie powinny występować problemy fitotoksyczności.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Repelent

Piasek kwarcowy

Substancja czynna

Siarka.

Mechanizm działania

Znakomity środek przeciw mączniakowi właściwemu, działa przede wszystkim jako para, na grzybnię i

zarodniki pasożyta. Siarka wnika do komórki grzyba dzięki swej rozpuszczalności w tłuszczach; przebija błonę komórkową, co
prowadzi do utraty wody i w efekcie do śmierci grzyba. Siarka wykazuje także działanie na poziomie układu oddechowego (cytochrom
b), gdzie wchodzi w miejsce tlenu jako akceptor elektronów. Następuje redukcja siarki, powstaje siarkowodór, zapobiegając w ten
sposób powstaniu ATP i znaczną utratę energii na poziomie komórek. Potencjał grzybobójczy zmienia się w zależności od temperatury,
stopnia rozdrobnienia cząsteczek i wilgotności względnej. Temperatura otoczenia musi być wystarczająco wysoka, aby mógł powstać
sublimat cząsteczek stałych. Działanie grzybobójcze wzrasta stopniowo aż do temperatury 40C, a rozpoczyna się od temperatury

około 10-20C w przypadku siarki o drobnym proszku i 18-20C w przypadku siarki o grubszych cząsteczkach. Działanie to jest słabsze

w miarę zwiększania się wilgotności względnej otoczenia.

Spektrum działania.

Siarka jest szczególnie skuteczna w zwalczaniu mączniaka wywołującego mączniaka drzew owocowych,

winorośli, upraw ogrodowych i kwiatowych. Wykazuje także dość dobre działanie na roztocza.

Właściwości lecznicze.

Nie ma działania wgłębnego i jest mało trwała. Skuteczność lecznicza siarki jest wprost proporcjonalna do

stopnia rozdrobnienia cząsteczek oraz temperatury otoczenia, natomiast spada w warunkach wzrostu wilgotności względnej. Siarka do
oprysków, złożona z drobniejszych cząsteczek, jest bardziej skuteczna od preparatów do opylania, wymagających ponadto większych
dawek. Zabiegi opylania zapewniają lepsze wnikanie do wnętrza masy zielonej.

Rejestracja.

We Włoszech zarejestrowano wiele preparatów.

Klasa toksykologiczna.

Nc (nie klasyfikowany).

Okres karencji.

5 dni.

Obszar zastosowania.

Cytrusy, ziarnkowe, pestkowe, truskawka, orzech laskowy, winorośl, oliwka, warzywa, ziemniak, burak

cukrowy, zboża, słonecznik, soja, tytoń, rośliny leśne, ozdobne i sadzonki topoli. Zabiegi w uprawach pod osłonami.

Toksyczność i selektywność

Toksyczność wobec ssaków bardzo niska. Słabo toksyczna wobec ryb i pszczół. Nieznaczne ryzyko

dla dzikiej flory i fauny. Toksyczna dla niektórych owadów pożytecznych, takich jak błonkówki pasożytnicze z rodzaju Trichogramma i
umiarkowanie toksyczna dla roztoczy z rodziny Phytoseiidae - Amblyseius potentillae i A. andersoni oraz dla niektórych drapieżców,
takich jak tasznikowate. Etykieta umieszczana na preparatach handlowych powinna zawierać oświadczenie o braku selenu, który jest
metalem bardzo delikatnym i pokrewnym siarce, ale dość toksycznym dla ludzi i zwierząt. Przy zabiegach gruntowych siarka
elementarna podlega procesom utleniania o charakterze mikrobiologicznym, wywołanym przez bakterie z rodzaju Thiobacillus.

Fitotoksyczność.

Należy wziąć pod uwagę, że w wysokich temperaturach siarka we wszystkich postaciach staje się fitotoksyczna.

Zaleca się zatem przeprowadzanie zabiegów w najchłodniejszej porze dnia, szczególnie w lecie. Zazwyczaj siarka o drobniejszych
cząsteczkach (siarka koloidalna) jest bardziej szkodliwa w porównaniu z preparatami do opylania. Na działanie siarki są wrażliwe
niektóre gatunki jabłek (Golden Delicious, Imperator, Jonathan, Rome Beaty, Stayman), gruszki (Williams), brzoskwini i prawie
wszystkie gatunki moreli.

Współdziałanie z innymi substancjami.

Siarka nie współdziała z olejami mineralnymi oraz środkami owadobójczymi o

odczynie zasadowym.

Zastosowanie w rolnictwie ekologicznym.

Fungicyd, akarycyd, repelent.

Siarka

Informacje ogólne

Jest to substancja grzybobójcza stosowana już od ubiegłego wieku w sadownictwie i

uprawie winorośli, jako środek zwalczający mączniaka prawdziwego i rzekomego, działa także na liczne inne
grzyby. Jej właściwości lecznicze są znane już od czasów starożytnych (1000 lat p.n.e.). Wielorakie działanie, rola
siarki w fizjologii roślin oraz takie cechy, jak niewielki wpływ na środowisko i niski koszt sprawiają, że siarka jest
produktem bardzo ważnym dla rolnictwa. Jeżeli chodzi o zwalczanie pasożytów, siarka dzieli się na następujące
kategorie:
Siarka do opylania, zawierająca: siarkę naturalną o niskiej zawartości siarki; siarkę mieloną wentylowaną z
cząsteczkami otrzymanymi w wyniku mielenia i przesiewania siarki sublimowanej; siarki sublimowanej (kwiatu
siarkowego) rafinowanej, o bardzo rozdrobnionych cząsteczkach, otrzymywanej w wyniku stężenia par z
destylacji siarki naturalnej - bardzo aktywnej; siarki aktywowanej, mieszanej z sadzą, o znacznie skuteczniejszym
działaniu. Istnieją także inne produkty, w których siarka mieszana jest z różnymi substancjami, na przykład
związkami miedzi, związkami proteinowymi (proteinat siarki).

Inne substancje stosowane tradycyjnie w biologicznej ochronie roślin

Zwalczane szkodniki.

Jest drapieżcą blisko 60 gatunków mszyc, szczególnie Myzus persicae Sulz., Aphys gossypii

Glov., Macrosiphum rosae (L.) i Macrosiphum euphorbiae (Thom.).

Zakres zastosowania.

Uprawy warzywnicze, szczególnie dyniowate.

Sposób podawania.

Owady rozprowadza się przede wszystkim na uprawach chronionych. W sprzedaży produkt

występuje w postaci poczwarek umieszczonych w wermikulicie. Należy je rozprowadzić natychmiast po otrzymaniu
materiału, przy pomocy zwilżonej gąbki, przy pierwszym pojawieniu się mszyc, w ilości 1-2 poczwarek/m

. Zabiegi należy

powtórzyć 3-4 razy w odstępie tygodniowym. Jest to drapieżca bardzo skuteczny w zwalczaniu populacji mszyc, pod
warunkiem, że zostanie wprowadzony odpowiednio szybko. Szczególne warunki środowiska, takie jak suchy klimat,
temperatury w nocy poniżej 15-16C, stosowanie płacht do ściółkowania, sucha gleba, krótki czas działania światła i mała

ilość ofiar zmniejszają ich skuteczność.

Wpływ na środowisko i toksyczność na owady nie będące obiektem zabiegów.

Jest nieszkodliwa.

Współdziałanie z innymi substancjami.

Nie zaleca się rozprowadzania owadów kiedy występuje

niebezpieczeństwo pozostałości po zabiegach z użyciem insektycydów nie selektywnych. Deszczowanie nadkoronowe
drzew może powodować spadanie larw. Można stosować A. aphidimyza z innymi drapieżcami mszyc.

Aphidoteles aphidimyza

Informacje ogólne

Muchówka pryszczarkowata, której postać dorosła jest drobna i

mała (3-3,5 mm), a odnóża bardzo długie. Dymorfizm płciowy jest widoczny w czułkach,
które u samca są jasne i wydłużone, natomiast u samicy krótkie i czarne. Długość larw A.
aphidimyza Rond. wynosi około 2-3 mm, dojrzałe mają barwę pomarańczową. Gatunek
ten występuje powszechnie w całym świecie, także we Włoszech. Zastosowanie go w
programach ochrony roślin sięga końca lat 70-tych XX wieku.

Najważniejsze organizmy pożyteczne

Preparaty handlowe zawierające Aphidoletes aphidimyza

Nazwa handlowa

Producent

Aphidend

Aphidoletes System

Aphido-Line A

Koppert Italia

Biobest Italia

Novartis Bcm

Najważniejsze organizmy pożyteczne

Zwalczane szkodniki.

Stosuje się do zwalczania Planococcus citri (Risso), Pseudococcus longispinus Targ. i

Planococcus ficus (Sign.) oraz inne koszenile występujące na cytrusach i roślinach ozdobnych, także w uprawach pod
osłonami.

Zakres zastosowania.

Cytrusy, rośliny ozdobne i winorośl.

Sposób podawania.

Owad sprzedawany jest w postaci dorosłej w buteleczkach zawierających około 40 sztuk każda;

należy umieścić go możliwie najbliżej porażonych miejsc, aby w jak najkrótszym czasie uzyskał dostęp do zdobyczy.
Zazwyczaj C. montrouzieri wspomaga aktywność Leptomastyx dactylopii How., dlatego też należy umieścić po 3-10
osobników dorosłych na każdą roślinę, w ogniskach Planococcuc citri. W przypadku rozmieszczenia na całej powierzchni
stosuje się od 1.200 do 12.000 osobników/ha. Owada rozprowadza się w okresie od momentu przemieszczenia się samic
pasożyta do ich osiedlenia się na głównych gałęziach. Rozprowadzenie owada w późniejszym czasie, kiedy Planococcuc
citri jest już chroniony przez gniazdo nasienne lub rozetę owocu, zabieg nie daje rezultatu. Materiał należy rozprowadzić
natychmiast, a najpóźniej w ciągu 24 godzin od chwili zakupu, ponieważ w buteleczkach zawierających owady dorosłe
znajduje się ilość pożywienia wystarczająca tylko na czas transportu. Temperatury poniżej 20C znoszą jakąkolwiek

aktywność reprodukcyjną, natomiast temperatura 9C stanowi dla owada granicę biologiczną.

Wpływ na środowisko i toksyczność na owady nie będące obiektem zabiegów

. W wielu regionach owad

występuje powszechnie w przyrodzie. Nie jest szkodliwy dla owadów nie będących obiektem zabiegów.

Współdziałanie z innymi substancjami.

Jest wrażliwy na pozostałości insektycydów nieselektywnych. Często

stosowany jest w połączeniu z Leptomastix dactylopii. Wabią go mieniące się kolory.

Cryptolaemus montrouzieri

Informacje ogólne

Chrząszcz należący do biedronkowatych z podrodziny

Scymninae. Pochodzi z Australii i Polinezji, po raz pierwszy zastosowano go w
Kalifornii do zwalczania Planococcuc citri

cytrusów. We Włoszech zaczęto go

wprowadzać w początkach XX wieku. Obecnie stał się gatunkiem endemicznym w
niektórych rejonach Południa i Ligurii.

Preparaty handlowe zawierające Cryptolaemus montrouzieri

Nazwa handlowa

Producent

Formuła prosta

Criptopak 1000

Cryptobug

Cryptogard

Cryptoleaemus Montrouzieri Spata

Cryptolaemus System

Crypto-Line Mo

Formuła złożona

Leptosistem

Bioplanet

Koppert Italia

Intrachem Bio Italia

Spata

Biobest Italia

Novartis Bcm

Scam

Zwalczane szkodniki.

Dorosły owad Eretmocerus mundus Mec. rozmnaża się płciowo, dlatego też 50%

dorosłych wylatujących z pupariów to samce, chociaż w określonych warunkach (temperatura około 20C i obfitość

zdobyczy) proporcje samców i samic zmieniają się na korzyść samic. Samica po kopulacji składa średnio 100-200 jaj
pod ciałem larw B. tabaci i B. argentiofidi w III i IV stadium rozwoju, następnie larwa po wylęgu wnika do ciała
żywiciela żerując w jego płynach wewnętrznych. Opanowane przez pasożyta puparium puchnie, przybiera barwę od
żółtej po orzechową, a wewnątrz widać larwę lub poczwarkę parazytoida. Po wylocie motyla widoczny jest w
puparium okrągły otwór. W temperaturze 25-30C cykl biologiczny, który obejmuje 4 fazy (jajo, 3 stadia larwalne,

poczwarkę i postać dorosłą) trwa 15-18 dni, a wydłuża się do 35 dni w temperaturze 20C. Samica żyje do 10 dni

żywiąc się także ciałem ofiar (host feeding), dzięki czemu przyczynia się do ograniczenia populacji Bemisia.

Zakres zastosowania.

Uprawy warzywnicze, i roślin ozdobnych, tez pod osłonami.

Sposób podawania.

Produkt sprzedawany jest w postaci żółtych poczwarek umieszczonych wewnątrz

opanowanego przez pasożyta żywiciela, wymieszanych z materiałem rozprowadzającym, zazwyczaj trocinami.
Zazwyczaj rozprowadza się parazytoida na liściach najniższej części rośliny w ilości 6-9 pupariów/m

, 2 lub więcej

podań w odstępie tygodniowym. Kiedy uzyskuje się poziom 80-90% opanowania przez pasożyta, podawanie można
zawiesić. W każdym wypadku uważne monitorowanie porażenia fitofagiem oraz kontrola adaptacji entomofaga
pozwalają na lepsze zaprogramowanie zabiegu.
Parazytoida podaje się natychmiast po otrzymaniu materiału lub w ciągu 24 godzin (w razie opóźnień należy
przechować materiał w temperaturze 10C. Czynniki ograniczające aktywność parazytoida, to temperatura poniżej

15-16C lub powyżej 34-35C oraz nadmierna kutnerowatość liści roślin poddanych zabiegowi.

Wpływ na środowisko i toksyczność na owady nie będące obiektem zabiegów.

Bardzo selektywny,

nieszkodliwy dla organizmów nie będących obiektem zabiegów.

Współdziałanie z innymi substancjami.

Parazytoid jest dość wrażliwy na pozostałości środków ochrony

roślin nieselektywnych.

Eretmocerus mundus

Informacje ogólne

Błonkówka oścowata, parazytoid mączlikowatych,

osobnik dorosły ma 1 mm. Gatunek ten wykazuje lekki dymorfizm płciowy,
widoczny w kształcie czułków.

Najważniejsze organizmy pożyteczne

Preparaty handlowe zawierające Eretmocerus mundus

Nazwa handlowa

Producent

Mundupak 1000

Bioplanet

Najważniejsze organizmy pożyteczne

Zwalczane szkodniki.

Jest to drapieżca owadów takich jak mączlikowate (zwłaszcza Trialeurodes vaporariorum Westw. i

Bemisia tabaci Genn.), ale także mszyc, roztoczy i jaj owadów.

Zakres zastosowania.

Stosuje się przede wszystkim na psiankowatych (pomidor, bakłażan, papryka) i dyniowatych.

Sposób podawania.

Najlepsze rezultaty uzyskuje się rozprowadzając owady 2-3-krotnie w ciągu tygodnia (technika

powtarzanego podawania) w ilości 1-3 osobników/m2 w przypadku niewielkiego porażenia mączlikowatymi (mniej niż 1
osobnik na 10 roślin). Zbyt późne podanie nie gwarantują właściwego osiedlenia się drapieżcy z uwagi na dość powolny cykl
jego rozwoju. Natomiast jeżeli owad rozprowadzony jest zbyt wcześnie (w początkach porażenia), wystarczy 0,5 osobnika/m2.
Duża zaletą drapieżcy jest jego duża aktywność także w niskich temperaturach, dzięki czemu jest bardzo pożyteczny w
zimnych tunelach w okresie zimowym, w rejonach basenu Morza Śródziemnego. Żywotność owada spada w przypadku
długotrwałych okresów temperatur powyżej 35-36C, natomiast niższe temperatury, poniżej 15C spowalniają aktywność przy

składaniu jaj. Drapieżca pakowany jest w buteleczkach zawierających 250 osobników każda, umieszczonych w wilgotnym
wermikulicie. Maksymalny okres przechowywania preparatu wynosi 24 godziny w temperaturze 6-8C.

Wpływ na środowisko i toksyczność na owady nie będące obiektem zabiegów

Tasznikowate występują

powszechne w przyrodzie (znaną wieloletnią Inula viscosa można uznać za „naturalny zbiornik” M. caliginosus), a zatem
wprowadzenie go nie narusza równowagi naturalnego ekosystemu).

Współdziałanie z innymi substancjami.

Można stosować tasznikowate w połączeniu z Eretmocerus mundus Merc.i

Encarsia formosa (Gah.) bez wywołania niepożądanych interakcji. Jeżeli nie przeprowadza się zabiegów chemicznych, owad
kolonizuje dany areał na wiele lat i staje się gatunkiem endemicznym.

Macrolophus caliginosus

Informacje ogólne

Owady drapieżne z rodziny tasznikowatych. Dorosły owad jest

jasnozielony z cienkimi białymi szczecinkami, oczy ciemnoczerwone, a półpokrywy
jasne. Długość około 6 mm, proporcje samce:samice wynosi 1:2. Postacie młode SA
bardzo podobne do dorosłych, za wyjątkiem wielkości. Jest to gatunek
rozpowszechniony głównie w basenie Morza Śródziemnego, występuje przede
wszystkim w Europie Południowej i Afryce Północnej.

Preparaty handlowe zawierające Macrolophus caliginosus

Nazwa handlowa

Producent

Mirisistem

Miripak 250

Mirical

Macrolophus System

Macrolophus N System

Macro-Line C

Macrogard

Scam

Bioplanet

Koppert Italia

Biobest Italia

Novartis Bcm

Intrachem Bio Italia

Zwalczane szkodniki.

Jest to parazytoid wielu gatunków mszyc, zwłaszcza Myzus persicae (Sulz.) i Aphis

gossypii Glov. Wykazuje mniejszą skuteczność wobec Macrosiphum euphorbiae (Thom.) i Aulacorthum solani (Kalt.),
dlatego zaleca się często stosowanie w połączeniu z drapieżcą mszyc (Chrysoperla carnea Steph., Harmonia
axyridis Pallas, Aphidoteles aphidimizia Rond.)

Zakres zastosowania.

Melon, ogórek, papryka i rośliny ozdobne, w uprawach pod osłonami.

Sposób podawania.

Zazwyczaj w początkowym okresie porażenia mszycami podaje się 1-2 osobniki/m

, ale

może się okazać konieczne 2-3-krotne powtórzenie zabiegu z przerwą tygodniową. W miesiącach zimowych, jeżeli
pierwsze podanie jest odpowiednio wcześniej, wystarczy w sumie 0,5 osobnika/m

. Materiał składa się częściowo z

owadów dorosłych, które rozpraszają się w otoczeniu, a częściowo z mumii, które należy dokładnie rozprowadzić na
roślinach; należy go wykorzystać natychmiast po otrzymaniu, a najpóźniej w ciągu 12 godzin, przechowując w
temperaturze 8-10C. Czynnikami ograniczającymi są bardzo wysokie temperatury powyżej 27-28C oraz mrówki

żyjące w roślinach.

Wpływ na środowisko i toksyczność na owady nie będące obiektem zabiegów

. Nie jest szkodliwy.

Współdziałanie z innymi substancjami.

Nie należy stosować w pułapkach barwnych żółtych w uprawach, w

których stosuje się podawanie A. colemani z uwagi na fakt, że ten parazytoid jest przyciągany przez ten kolor
(natomiast nie ma żadnego problemu z pułapkami niebieskimi).

Aphidius colemani

Informacje ogólne

Błonkówka męczelkowata, parazytoid mszyc. Dorosły owad ma

kształt podłużny koloru czarniawego, długie czułki, długość około 2 mm. A. colemnani
Viereck stosowany jest od długiego czasu przede wszystkim w uprawachpod oslonami,
w których można rozprowadzać go przez cały rok. Pochodzi z Półwyspu Indyjskiego,
ale rodzaj Aphidius występuje także na innych obszarach Azji i w basenie Morza
Śródziemnego.

Najważniejsze organizmy pożyteczne

Preparaty handlowe zawierające Aphidius colemani

Nazwa handlowa

Producent

Aphidipak 500

Aphidius Mix System

Aphidius-System

Aphigard

Aphi-Line C

Aphipar

Aphisystem

Bioplanet

Biobest Italia

Intrachem Bio Italia

Novartis Bcm

Koppert Italia

Scam

Najważniejsze organizmy pożyteczne

W obecności Bemisia tabaci i trialeurodes vaporarium
skuteczniejsze jest podawanie łącznie E. formosa z
parazytoidem Eretmocerus mundur Merc., co daje zazwyczaj
lepsze rezultaty w zwalczaniu B. tabaci. Puparia E. formosa
należy rozmieścić równomiernie na całej zagrożonej
powierzchni, wieszając pudełka kartonowe na roślinach, tuż po
otrzymaniu materiału. Jeżeli z jakichkolwiek powodów podanie
materiału opóźnia się, należy go przechowywać do 24 godzin
w

temperaturze

8-10C.

Generalnie

czynnikami

ograniczającymi aktywność parazytoida są krótkie dni, mało
światła oraz temperatura poniżej 15-16C lub powyżej 30C.

Poza tym zdolność rozpoznawania przez dorosłe owady E.
formosa ograniczona jest w przypadku kutnerowatych liści
danej uprawy. Parazytoid jest także mniej skuteczny w
przypadku bardzo znacznego porażenia mączlikowatymi z
powodu dużej ilości redukowanej przez nie słodkiej wydzieliny.

Wpływ na środowisko i toksyczność na owady nie
będące obiektem zabiegów

Jest nieszkodliwy.

Współdziałanie z innymi substancjami.

Parazytoid jest

bardzo wrażliwy na pozostałości środków ochrony roślin nie
selektywnych (na przykład pyretryn syntetycznych).

Encarsia formosa

Informacje ogólne

Błonkówka oścowata, parazytoid mączlikowatych.

Pochodzi w rejonów tropikalnych i subtropikalnych, ale obecnie jest
rozpowszechniony także w Europie, Oceanii i Ameryce Północnej. Dorosły owad
ma brunatną głowę, tułów czarny, a odwłok błyszcząco żółty. Populacja składa się
niemal zawsze z samic, ponieważ rozmnażanie odbywa się bez kopulacji. Samce są
bardzo rzadkie i pojawiają się wyłącznie w niekorzystnych warunkach otoczenia.

Preparaty handlowe zawierające Encarsia formosa

Nazwa handlowa

Producent

Encar-Line (kartoniki)

Encar-Line (fiolki)

Encarsia System

Enermix

Engard

Enpak 1000

Ensistem

En-Strip

Novartis Bcm

Biobest Italia

Koppert Italia

Intrachem Bio Italia

Bioplanet

Scam

Koppert Italia

Zwalczane szkodniki.

Działa przeciwko mączlikowatym, zwłaszcza Trialeurodes vaporarorium (Westw.) i w mniejszym

stopniu Bemisia tabaci (Gen.). Jest to bardzo szczególny parazytoid, zdolny do osiągnięcia znacznego stopnia spasożytowania.

Zakres zastosowania.

Uprawy warzywne i uprawy roślin ozdobnych pod osłonami.

Sposób podawania.

E. formosa rozprowadza się w stadium poczwarek mączlikowatych opanowanych przez pasożyta w

pudełkach kartonowych zawieszonych na roślinach w pobliżu ognisk porażenia. Owady podaje się na początku porażenia, należy
starać się otwierać pudełka w środku tunelu, aby nie nastąpił wylot motyli, w przypadku gdy w czasie transportu nastąpiło
przeobrażenie. Zazwyczaj rozprowadza się 4 gniazd poczwarkowych /m2 4-5 razy. Liczba podań zależy od kilku czynników:
- obecność szkodników. Na przykład na pomidorach zaleca się rozpoczynać podawanie parazytoida przy porażeniu średnio 1
owadem dorosłym/roślinę. W takim przypadku, w warunkach optymalnej temperatury można podawać owady co 15 dni;
- uprawy, na której ma być przeprowadzony zabieg, biorąc pod uwagę malejącą skalę prędkości rozmnażania T. vaporarium,
głównego celu błonkówki parazytoida (bakłażan, gerbera, ogórek, pomidor, papryka, poinsecja);minimalnych temperatur w nocy
(15-16C) i maksymalnych w dzień (do 30C).

Sposób podawania.

Jeżeli chodzi o A. barkeri, w

uprawach pod osłonami zaleca się rozrzucanie 50-120
osobników/roślinę co 2 lub 3 tygodnie, natomiast w
uprawach gruntowych od 1.000 do 10.000 drapieżców/m

co 2 tygodnie. Jeżeli stosuje się A. cucumeris, rozrzucanie
powinno odbywać się przy bardzo małym stopniu
porażenia (biorąc pod uwagę zdolność Phytoseidae do
żywienia się pyłkiem) w dawce 250 osobników/m

podzielonych na 5 cotygodniowych zabiegów. Generalnie
aktywność drapieżczą i żywotność obydwu gatunków
zmniejszają takie czynniki, jak temperatura poniżej 15C

lub powyżej 26C oraz niska wilgotność względna.

Wpływ na środowisko i toksyczność na owady
nie będące obiektem zabiegów.

Organizmy te

występują powszechnie w przyrodzie.

Współdziałanie z innymi substancjami.

Należy

unikać stosowania substancji czynnych, których efekty
toksyczne na Phytoseidae mogą być długotrwałe
(pyretryn syntetycznych, rotenonu), substancji czynnych
nie

selektywnych

(pyretryn)

oraz

produktów

roztoczobójczych (mydeł owadobójczych). Roztocza te są
bardziej skuteczne, jeżeli wprowadzone są do upraw o
gładkich liściach.

Amblyseius

spp.

Cechy ogólne i morfologia.

Rodzaj Amblyseius spp., do którego należą różne gatunki

roztoczy drapieżców (A. barkeri Huges, A. cucumeris Oud., A. californicus McGregor, A. fallacis
Garman, A. degenerans Berlese) należy do rodziny Phytoseiidae. Najbardziej znane i
najpowszechniej wykorzystywane od lat gatunki do zwalczania wciornastkowatych, to A.
cucumeris i A. barkeri (synonim mckenziei). Ich wykorzystaniu sprzyjają niskie koszty hodowli
oraz duża zdolnośc adaptacji. Z punktu widzenia morfologicznego osobniki różnych gatunków nie
różnią się zbytnio od siebie: dorosły A. cucumeris jest różowo-beżowy, a A. barkeri brunatno-
czerwony. Obydwa mają ciało w kształcie gruszki i SA mniejsze i bardziej płaskie w porównaniu z
Phytoseielus persimilis Athios-Henriot.

Najważniejsze organizmy pożyteczne

Preparaty handlowe zawierające Amblyseius cucumeris (*)

Nazwa handlowa

Producent

Amblipak 50000

Ambly-Line Cu

Ambly-Line Cu Crs

Amblyseius Breeding System

Amblyseius System

Amblyseius Vermiculite System

Thripex

Thripex Plus

(*) Gatunek powszechnie

sprzedawany

Bioplanet

Novartis Bcm

Biobest Italia

Koppert Italia

Zwalczane szkodniki.

Są drapieżcami wiornastkowatych, szczególnie Thrips tabaci Lind. i Frankliniella occidentalis

(Perg.), ale dzięki zdolności adaptacji także jaj i osobników dorosłych przędziorka chmielowca (Tetranichus urticae Koch.).

Zakres zastosowania.

Warzywa (papryka, pomidor, ogórek), jabłoń, grusza, rośliny ozdobne. W Holandii od wielu lat

stosuje się na ogórka i paprykę prawie wyłącznie A. cucumeris, ponieważ jest on bardzo skuteczny i ma większą zdolności
adaptacji do środowiska upraw pod osłonami. Ponadto wydaje się, że lepiej toleruje pozostałości środków ochrony roślin
stosowanych w walce zintegrowanej.

Najważniejsze organizmy pożyteczne

Zwalczane szkodniki.

Tetranychus urticae czyli przędziorek chmielowiec.

Zakres zastosowania.

Rośliny ozdobne, truskawka, pomidor, bakłażan, papryka, melon, arbuz, ogórek, soja.

Sposób podawania.

P. persimilis sprzedawany jest w buteleczkach zawierających stadia mobilne Phytoseidae (zazwyczaj dorosłe

samice) wymieszane z materiałem rozpraszającym. Zawartość opakowania opróżniana jest szczególnie w miejscach szczególnego
porażenia. Stopniowo, w miarę wzrastania roślin i stabilizuje się styczność między liśćmi, przemieszczanie się drapieżcy w
poszukiwaniu zdobyczy staje się łatwiejsze. Najpowszechniej stosowaną techniką jest introdukcja powtarzana. Pierwszy raz należy
rozprowadzić Phytoseidae w momencie pojawienia się pierwszych ognisk porażenia w proporcji drapieżca:zdobycz 15-30:1, w
zależności od różnych czynników, takich jak wrażliwość uprawy na atak przędziorka (taka sama liczba roztoczy na liść jest bardziej
szkodliwa dla ogórka niż dla truskawki), warunków klimatycznych (na przykład na areałach Południowych Włoch potrzeba zazwyczaj
więcej drapieżców na jednostkę powierzchni, niż na Północy), rodzaju uprawy i jej stadium rozwoju. Generalnie wysokie temperatury
i suchy klimat sprzyjają fitofagom: w niektórych przypadkach należy nawadniać uprawy, aby ułatwić rozwój drapieżcy. W normalnych
warunkach ilość rozprowadzanych Phytoseidae waha się od 2 do 8 osobników/roślinę. Materiał należy rozprowadzić w ciągu 24
godzin, pod warunkiem, że przechowywany jest w temperaturze 8-10C.

Phytoseiulus persimilis

Cechy ogólne i morfologia.

Roztocze drapieżca z rodziny Phytoseiidae. Osobnik

dorosły mierzy 1 mm, jest koloru błyszcząco pomarańczowego, ma kształt gruszki, jest
większy i bardziej mobilny od swej ofiary Tetranychus urticae Koch. Posiada ogromną
zdolność wyszukiwania ofiar, mimo, że pozbawiony jest oczu. Po raz pierwszy
zasygnalizowano występowanie tego Phytoseiidae w Europie w roku 1958, kiedy
zaobserwowano go na korzeniach orchidei przywiezionych z Chile. Obecnie jest to
gatunek endemiczny w basenie Morza Śródziemnego, także w innych częściach świata.

Preparaty handlowe zawierające Phytoseiulus persimilis

Nazwa handlowa

Producent

Fitopak 2000

Fitosistem

Phytogard

Phyto-Leaf

Phyto-Line P

Phytoseiulus System

Phytoseiulus T System

Pre Phytoseiulus System

Spidex

Spidex-T

Bioplanet

Scam

Intrachem Bio Italia

Novartis Bcm

Biobest Italia

Koppert Italia

Wpływ na środowisko i toksyczność na owady
nie będące obiektem zabiegów.

Omawiany

drapieżca stał się bardzo powszechny w basenie Morza
Śródziemnego: jego wprowadzenie nie powoduje zatem
zaburzenia równowagi istniejącego ekosystemu.

Współdziałanie

innymi

substancjami.

Drapieżcę stosuje się często w połączeniu z roztoczem
drapieżcą Amblyseius californicus (McGregor). Należy
unikać stosowania substancji czynnych, których efekty
toksyczne na Phytoseidae mogą być długotrwałe
(pyretryn syntetycznych, rotenonu) substancji czynnych
nieselektywnych oraz produktów roztoczobójczych
(mydeł owadobójczych).

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49

ekologiczne środki ochrony roślin we włoszech

Document Outline