Podstawy diagnostyki i

leczenia chorób

nowotworowych krwi

Choroby rozrostowe

szpiku i układu chłonnego

1. Białaczki

• ostre ( AML, ALL)
• przewlekłe ( CML, CLL)

2. Chłoniaki złośliwe

• nieziarnicze chłoniaki złośliwe (NHL)
• ziarnica złośliwa (ZZ)
• szpiczak mnogi ( MM)

BIAŁACZKA ( ang.

Leukemia)

Jest to układowa, uogólniona i

autonomiczna proliferacja jednego typu
leukocytów. Złośliwa ekspansja jednego
klonu komórkowego prowadzi do jego
uogólnionego rozprzestrzeniania się w
wytwarzającym krew szpiku kostnym,
czasem do naciekania w narządach
pozaszpikowych oraz do siewu komórek
białaczkowych do krwi obwodowej.

Podział białaczek -

kliniczny:

1. Białaczki ostre ( AL.):
• ostra białaczka limfoblastyczna (ALL)
• ostra białaczka szpikowa (AML)
2. Białaczki przewlekłe:
• przewlekła białaczka szpikowa (CML)
• przewlekła białaczka limfatyczna

( CLL)

Ostre Białaczki

Ostrą białaczka określa się stan, w

którym dochodzi do nadmiernej
proliferacji i kumulacji niedojrzałych
morfologicznie i czynnościowo

komórek blastycznych,

wywodzących się z prekursorowej,
stransformowanej nowotworowo
komórki hematopoetycznej.

Epidemiologia- ostrych

białaczek

• Ostra białaczka szpikowa (AML)
80%- ostrych białaczek u dorosłych,
2-3 zachorowań / 100 tys. / rok
• Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL)
20% wszystkich ostrych białaczek u

chorych powyżej 15 roku życia

0,7 zachorowań /100 tys./ rok ( najczęściej

występuje w wieku dziecięcym)

Etiopatogeneza

• Promieniowanie jonizujące,
• Niektóre związki chemiczne ( benzen),
• Infekcje wirusowe ( retrowirusy, HTLV-

human T-cell leukemia viorus),

• Czynniki genetyczne ( występowanie

rodzinne, choroby genetycznie
uwarunkowane: zespół Downa, zespół
Wiskott-Aldricha )

• Na podłożu innych chorób ( MDS)

Klasyfikacja ostrych

białaczek

Klasyfikacja AML wg FAB ( French-

American- British)

M0- niskozróżnicowana
M1- bez cech dojrzewania , POX+, ( 20%)
M2- z cechami dojrzewania , POX+, (30%)
M3- promielocytowa , POX+, (5%)
M4- mielomonocytowa , POX+, Est.+, (30%)
M5- monocytowa , Est.+, (10%)
M6- erytroleukemia
M7- megakarioblastyczna

Klasyfikacja ostrych

białaczek

Klasyfikacja ALL wg FAB
L1- typ dziecięcy ( małe komórki blastyczne)
L2- typ dorosłych (hetrerogenna populacja komórek)
L3- typ Burkitta ( przeważnie blasty)
Klasyfikacja ALL- immunologiczna:
wczesny pre- B ( 11%)
common (52%)
pre-B ( 9%)
B-ALL ( 4%)
pre-T (6%)
T-ALL ( 18%)

Objawy kliniczne ostrych

białaczek

• osłabienie, gorączka, poty nocne, utrata masy ciała,
• podatność na infekcje bakteryjne ( stany zapalne na

pograniczu skóry i błon śluzowych, zakażenia grzybicze,

• niedokrwistość ( bladość powłok, duszność, męczliwość),
• małopłytkowość ( skaza skórno-śluzówkowa, krwawienia

z nosa i dziąseł),

• DIC ( białaczka promielocytowa),
• przerost dziąseł (AML- monocytowa M5),
• powiększenie węzłów chłonnych, śledziony i wątroby,
• nacieki skóry i narządów wewnętrznych, kości ( ALL),
• zajęcie OUN ( meningitis leucaemica)- ALL, AML.

Diagnostyka ostrych

białaczek

• Morfologia krwi obwodowej:

niedokrwistość, małopłytkowość,
leukopenia, leukocytoza, norma-WBC

w rozmazie WBC charakterystyczna jest

przerwa białaczkowa ( hiatus
leucaemicus)- występowanie obok
nielicznych , dojrzałych granulocytów
dużego odsetka komórek blastycznych bez
form o pośrednim stopniu dojrzałości.

Diagnostyka AL. - cd.

• Badanie cytologiczne szpiku kostnego ( powyżej

30% komórek blastycznych

w szpiku upoważnia

do rozpoznania ostrej białaczki) + badania
cytoenzymatyczne i immunofenotypowe,

• rtg klatki piersiowej ( ocena śródpiersia),
• usg- jamy brzusznej,
• badanie płynu mózgowo-rdzeniowego,
• badania biochemiczne krwi: kw. moczowy i LDH

- jako następstwo zwiększonego metabolizmu
komórek.

LECZENIE

W leczeniu ostrych białaczek

wyodrębnia się następujące fazy:

1. Indukcja remisji,
2. Konsolidacja/ intensyfikacja remisji
3. Leczenie podtrzymujące remisję

Przeszczepianie komórek

krwiotwórczych

Leczenie cd.

• Intensywan polichemioterapia

przeciwnowotworowa ( cytostatyki
podawane iv- zgodnie z przyjętymi
standardami leczenia)

• Chemioterapia dokanałowa w

profilaktyce OUN i leczeniu zajęcia
OUN przez nowotwór,

• Radioterapia- profilaktyka OUN.

Leczenie cd.

1. Indukcja remisji- jej celem jest zmniejszenie

liczby komórek nowotworowych do poziomu
niewykrywalności w mikroskopie
świetlnym.Przyjmuje się, że w chwili
rozpoznania całkowita liczba komórek
białaczkowych wynosi ok.. 10 12, co odpowiada
guzowi o masie 1 kg.

Remisja hematologiczna : Hb>11g%, plt>100

tys/mm3, neutrocyty>1500/mm3, mniej niż 5%
blastów w badaniu cytologicznym szpiku.

„ choroba resztkowa”- kom. nowotworowe do 1 g.

Leczenie cd.

2. Konsolidacja remisji ma na celu

wyeliminowanie „ choroby resztkowej”.

Na tym etapie przeprowadzamy również

profilaktykę OUN.

3. Leczenie podtrzymujące remisję- polega na

stosowaniu łagodnej chemioterapii przez okres
kilku lat do uzyskania remisji

Przeszczepy komórek krwiotwórczych:
• allogeniczne ( od dawcy rodzinnego lub innego)
• autologiczne ( z własnych komórek)

Rokowania w ostrych

białaczkach

Ostra białaczka, nieleczona doprowadzi

do zgonu w ciągu kilku tygodni do 2-3
miesięcy .

ALL- ok. 80% - remisji, wieloletnie

przeżycia wolne od objawów białaczki
25-35% chorych.

AML- ok. 50-80%, u 70-85% pacjentów

występuje nawrót białaczki w ciągu 2
lat od uzyskania remisji.

Przewlekła Białaczka

Szpikowa

PBS- powstaje w wyniku nowotworowej

transformacji wielopotencjalnej koórki
macierzystej szpiku.

20%- wszystkich białeczek, dotyczy

najczęściej ludzi w wieku 40-65 lat.

Charakteryzuje się niepohamowanym

rozrostem układu mieloidalnego w szpiku, a
także w narządach, które w okresie
płodowym pełniły rolę narządów
krwiotwórczych ( śledziona).

PBS

Chromosom Ph’ ( Philadelphia)-

translokacja fragmentu długiego ramienia
chr.22 pary na długie ramię chr. pary 9.

Powstaje onkogen BCR-ABL, który koduje

białko p210 zwiększające aktywność kinazy
tyrozynowej. Przyjmuje się, że ekspresja
kinazy tyrozynowej BCR-ABL ( hamuje
apoptozę) jest podstawowym czynnikiem
transformacji nowotworowej w PBS.

PBS- objawy kliniczne

Fazy choroby:
• przewlekła ( 3-4 lat),
• akceleracji ( przyśpieszenia),
• kryzy blastycznej.

• Objawy kliniczne: osłabienie, chudnięcie,

potliwość, gorączka, bóle kostne,
dolegliwości ze strony przewodu
pokarmowego, nudności, wzdęcia,
splenomegalia, hepatomegalia

PBS- diagnostyka

• Morfologia krwi:
leukocytoza (50-500 tys/mm3)- w rozmazie

przeważają granulaocyty, oraz formy młodsze:
promielocyty, metamielocyty, mielocyty,

nadpłytkowość, nieznaczna niedokrwistość.
• Badanie szpiku kostnego
• Badania cytogenetyczne ( Chr. Ph’)
• Badania molekularne ( gen BCR/ABL)
• Badanie rtg klatki piersiowej i usg jamy

brzusznej.

PBS- leczenie

• Cytostayki : Hydroksykarbamid (po)
• Interferon alfa ( indukcja remisji

hematologicznych oraz
cytogenetycznych)

• Immatinib ( ihibitor kinazy

tyrozynowej)- lek nowej generacji (po)

• Przeszczep szpiku: allogeniczny,

autologiczny.

Przewlekła białaczka

limfatyczna

PBL- jest choroba klonalną cechującą się

akumulacją monoklonalnych limfocytów B
we krwi obwodowej i w szpiku kostnym
oraz infiltracją węzłów chłonnych,
śledziony, wątroby przez te komórki co
prowadzi limfadenopatii i splenomegalii.

Chorobie tej często towarzyszą wtórne zaburzenia

funkcji układu odpornościowego zwłaszcze
hipogammaglobulinemia oraz procesy
autoimmunologiczne