Rachunek zysków i
strat

Roman Sass

Podstawową kategorią występującą w rachunku
zysków i strat jest wynik finansowy. Wynik
finansowy stanowi różnicę między osiągniętymi
przychodami i kosztami poniesionymi w celu
osiągnięcia tych przychodów.

Wynik finansowy = Przychody - Koszty

Rachunek zysków i strat, jako zestawienie
okresowych wyników działalności jednostki
gospodarczej, może być sporządzany według
różnych metod oraz różnych kryteriów
szczegółowości, układu i zawartości.

Rachunek zysków i strat, podobnie jak bilans, może

być zestawiony przy zastosowaniu jednej z trzech

metod brutto, netto lub mieszanej.

Metoda brutto

polega na wykazywaniu w rachunku

zysków i strat odrębnie kwot osiągniętych przychodów

oraz kwot kosztów poniesionych, aby osiągnąć te

przychody, kwot zysków nadzwyczajnych i start

nadzwyczajnych oraz obligatoryjnych obciążeń wyniku

finansowego.

Metoda netto

polega na wykazywaniu w rachunku

zysków i strat jedynie ostatecznych kwot i start

wygenerowanych z różnych rodzajów działalności. Przy

tej metodzie nie wykazuje się natomiast w

sprawozdaniu przychodów i kosztów, które wpłynęły

na wynik finansowy..

Metoda netto w odniesieniu do

rachunku zysków i strat jest ponadto sprzeczna z

obowiązującą w rachunkowości finansowej zasadą

niekompensowania.

Metoda mieszana w odniesieniu do rachunku

zysków i strat polega na połączeniu zalet

metody brutto i metody netto.

W Polsce, zgodnie z obowiązującymi

przepisami, przy sporządzaniu rachunku

zysków i strat stosuje się metodę mieszaną.

Ze względu na układ, w jakim są

przedstawione poszczególne pozycje, można

wyróżnić dwie wersje rachunku zysków i strat:



układ poziomy,



układ pionowy.

Ustawa o rachunkowości dopuszcza dwa
warianty rachunku zysków i strat:

1) wariant porównawczy,
2) wariant kalkulacyjny.

Wybór wariantu rachunku zysków i strat
został pozostawiony jednostce
gospodarczej.



Wariant porównawczy rachunku zysków i

strat polega na

wykazywaniu kosztów

własnych sprzedanych produktów w układzie

rodzajowym

w wysokości poniesionej w

okresie sprawozdawczym, dlatego koszty

według rodzajów, poniesione w danym

okresie, nie są współmierne z przychodami

ze sprzedaży produktów.



Wariant kalkulacyjny rachunku zysków i strat

polega na

wykazywaniu kosztów własnych

sprzedanych produktów według pozycji

kalkulacyjnych.

Układ rachunku zysków i
strat



Do ostatecznego wyniku finansowego,
którym jest wynik finansowy netto,
dochodzi się stopniowo. Sposób ten
polega na tym, że uwzględnia się coraz
większy

zakres

działalności

przedsiębiorstwa i każdemu rodzajowi
działalności

przyporządkowuje

się

osiągnięte przychody i poniesione
koszty.

Na potrzeby rachunku zysków i start zostały
wyodrębnione następujące rodzaje
działalności. Są to:



Działalność gospodarcza jednostki obejmuje
wszelkie podejmowane świadomie działania,
które są związane z przedmiotem jej
działalności, (operacyjna i finansowa)



Działalność operacyjna.



Podstawowa działalność operacyjna polega
na wytwarzaniu i sprzedaży wyrobów,
świadczenia usług, zakupie i sprzedaży
towarów oraz zakupie i sprzedaży materiałów.



Pozostała działalność operacyjna.

Działalność finansowa.



Działalność finansowa polega na

zaciąganiu kredytów, udzielaniu pożyczek,

lokowaniu środków pieniężnych w banku,

obrocie papierami wartościowymi

(akcjami, obligacjami) dokonywaniu

innych inwestycji, wystawianiu weksli na

spłatę zobowiązań itp.



Zdarzeniami nadzwyczajnymi



Zdarzeniami nadzwyczajnymi są

zwłaszcza zdarzenia losowe, takie jak np.

powódź czy pożar.

Schemat ustalania wyniku
finansowego

+ Przychody ze sprzedaży

- Koszty działalności operacyjnej

______________________________________________________

= Wynik ze sprzedaży
+ Pozostałe przychody operacyjne
- Pozostałe koszty operacyjne

______________________________________________________

= Wynik z działalności operacyjnej
+ Przychody finansowe
- Koszty finansowe

______________________________________________________

= Wynik z działalności gospodarczej
+ Zyski nadzwyczajne
- Straty nadzwyczajne

______________________________________________________

= Wynik brutto
- Obowiązkowe obciążenie wyniku finansowego

______________________________________________________

= Wynik netto

Wynik netto jest wykazywany w bilansie
jako składnik kapitału własnego jednostki
gospodarczej. Zysk netto wykazuje się
jako wielkość dodatnią, a stratę netto jako
wielkość

ujemną.

Dzięki

wynikowi

finansowemu netto rachunek zysków i
strat jest połączony z bilansem jednostki.

Przychody i zyski



Przychody zostały zdefiniowane jako

uprawdopodobnione zwiększenie korzyści

ekonomicznych w trakcie okresu obrotowego w formie

uzyskania lub ulepszenia aktywów albo zmniejszenia

zobowiązań, powodujące wzrost kapitału własnego, z

wyjątkiem wkładów wnoszonych przez udziałowców lub

akcjonariuszy.



Najważniejszą kategorią przychodów osiąganych przez

jednostkę są przychody ze sprzedaży składników

aktywów oraz z tytułu świadczonych usług.



Przychodem ze sprzedaży jest

kwota uzyskana lub

należna od odbiorcy

z tytułu dokonanej sprzedaży

składników aktywów jednostki oraz z tytułu

świadczonych usług, pomniejszona o należny podatek

od towarów i usług (VAT, akcyza)



Zgodnie z art. 3 ust.1, pkt. 31 ustawy o
rachunkowości przez koszty i straty rozumie się
uprawdopodobnione zmniejszenie w okresie
sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o
wiarygodnie określonej wartości, w formie

zmniejszenia

wartości

aktywów

albo

zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw,
które doprowadzą do zmniejszenia kapitału
własnego

lub zwiększenia jego niedoboru w

inny sposób niż wycofanie środków przez
udziałowców lub właścicieli.

Koszty i straty oraz obciążenia
wyniku finansowego

Wyróżnia się zatem;



koszty działalności operacyjnej
(podstawowej);



pozostałe koszty operacyjne;



koszty finansowe;

Odrębnie wykazuje się ponadto koszty

nadzwyczajne oraz obowiązkowe
obciążenia wyniku finansowego.



W

wariancie

porównawczym

rachunku zysków i strat koszty
działalności

operacyjnej

(podstawowej) są wykazywane w
układzie rodzajowym, w wysokości
poniesionej

w

okresie

sprawozdawczym.

Sprawozdawczy układ rodzajowy kosztów

przedstawia się następująco:



amortyzacja;



zużycie materiałów i energii;



usługi obce,



podatki i opłaty;



wynagrodzenia;



ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia;



pozostałe koszty rodzajowe.

W wariancie porównawczym rachunku zysków i strat

występują również dwie specyficzne pozycje. Są to:

1) zmiana stanu produktów,
2) koszty wytworzenia produktów na własne potrzeby

jednostki.

Zmiana stanu produktów jest

spowodowana występującą w czasie

rozbieżnością między momentem

osiągnięcia przychodów ze sprzedaży

produktów a momentem poniesienia

kosztów

związanych z tymi przychodami.

Koszty wytworzenia produktów na własne

potrzeby jednostki dotyczą tej produkcji,

która w ogóle nie jest przeznaczona do

sprzedaży na zewnątrz.



W wariancie kalkulacyjnym rachunku
zysków i strat koszty podstawowej
działalności operacyjnej wykazuje się
według pozycji kalkulacyjnych. Są to
mianowicie trzy pozycje:

1) koszty wytworzenia produktów sprzedanych,
2) koszty sprzedaży,
3) koszty ogólnego zarządu.



Dwiema najczęściej stosowanymi w
praktyce metodami kalkulacji kosztów
wytworzenia produktów są:



kalkulacja podziałowa,



kalkulacja doliczeniowa.