TRUDNOŚCI

W UCZENIU SIĘ

NIEPOWODZENIA W

KSZTAŁCENIU =

TRUDNOŚCI W UCZENIU

SIĘ.

Niepowodzenia w kształceniu

bywają identyfikowane z
trudnościami w uczeniu się.

NIEPOWODZENIE W

UCZENIU SIĘ

O niepowodzeniach mówimy wówczas,

gdy istnieje rozbieżność między
wymaganiami i oczekiwaniami związanymi

z

oddziaływaniami dydaktycznymi czy

własnym

wysiłkiem ucznia a jego osiągnięciami lub
możliwościami.

KILKA ZDAŃ NA TEMAT

TRUDNOŚCI

Trudności w uczeniu się

szkolnym są zjawiskiem
niepokojącym na które od
kilkudziesięciu lat zwraca się
uwagę na całym świecie,
występują bowiem niemal
powszechnie.



Znaczna część uczniów powtarza
klasę, zjawisko drugoroczności
przybiera ogromne rozmiary;



Duża liczba uczniów nie kończy
w przewidzianym czasie
obowiązującej wszystkich
szkoły;



Nie mało jest również osób,
które w ogóle nie kończą szkoły.

KONSEKWENCJE

NIEPOWODZEŃ SZKOLNYCH

Z psychicznego punktu widzenia:



Zahamowanie rozwoju;



W wyższych klasach stwierdza

się wzrost odsetka uczniów
ociężałych umysłowo;



Obniżenie ilorazu inteligencji;



Wtórny analfabetyzm

NASILAJĄCE SIĘ TRUDNOŚCI

W UCZENIU SIĘ PROWADZĄ

DO:



Frustracji;



Zniechęcenia;



Zaburzenia w zachowaniu:



A nawet do społecznego

nieprzystosowania.

PRZYCZYNY TRUDNOŚCI

Przyczyny trudności bywają

bardzo złożone.

Wywołują je czynniki:



ekonomiczno- społeczne;



biologiczno-

psychologiczne;



pedagogiczne.

CZYNNIKI EKONOMICZNO

- SPOŁECZNE

Wpływ tych czynników należy

rozumieć szeroko, nie tylko jako
rażące niedomaganie bytowe,
wyrażające się w
niezaspokajaniu podstawowych
potrzeb, ale jako brak warunków
do optymalnego rozwoju.

PRZYCZYNY

NIEPOWODZEŃ



Złe warunki materialne



Niedożywienie ;



Nieprawidłowa regulacja godzin snu
i czuwania;



Przeciążenie nadmiarem
obowiązków;



Niezaspokojenie podstawowych
potrzeb jednostki;



Niekorzystne sytuacje społeczne;

PRZYCZYNY

NIEPOWODZEŃ C.D.



Wykształcenie ogólne

rodziców;



Poziom kultury;



Przygotowanie pedagogiczne

rodziców



Ruchy migracyjne ludności.

CZYNNIKI BIOLOGICZNO-

PSYCHOLOGICZNE

To różnego rodzaju właściwości

ucznia, które decydują o
obniżonym poziomie jego
funkcjonowania i w
konsekwencji powodują że w
uczeniu się szkolnym nie czyni
on zadawalających postępów.

CZYNNIKI

PEDAGOGICZNE

To wielorakie błędy

dydaktyczne, przyczyniające
się do powstawania
trudności.

O wystąpieniu trudności w

uczeniu się nie decydują
zazwyczaj pojedyncze czynniki
lecz złożone ich układy.

Kompleksowy charakter przyczyn

sprawia, że trudnościami w
uczeniu się szkolnym zajmują się
przedstawiciele różnych dyscyplin
naukowych



Socjolodzy



Lekarze



Psycholodzy



Pedagodzy

Uznając konieczność współdziałania

TRUDNOŚCI W UCZENIU

DZIELIMY NA:

To trudności
które w porę
nie
zostaną
zlikwidowane

W momencie
powstania
są one łatwe
do
przezwycięże
nia



TRWAŁE



PRZEJŚCIOWE

PRZEJAWY TRUDNOŚCI W

UCZENIU SIĘ

Objawy zewnętrzne

Najłatwiejszym objawem

dostrzegalnym jest

- nienadążanie ucznia za klasą.

Można w nim wyróżnić trzy

kategorie zachowań świadczących
o różnych przyczynach trudności i
odmiennych poziomach
funkcjonowania jednostki

:

NIEZROZUMIENIE

POLECEŃ

Zawarte w nich informacje

nie zostają odebrane w

związku z czym uczeń nie

może wykonać działań,

których się od niego wymaga.

PO PROSTU NIE ROZUMIE TEGO

CO MÓWI NAUCZYCIEL

BRAK NIEZBĘDNYCH

WIADOMOŚCI LUB

UMIEJĘTNOŚCI

Nieumiejętność

wykonania zadania w
sytuacji, gdy polecenie
zostało zrozumiane.

ZADANIE PRZEKRACZA

UCZNIA .

TEMPO PRACY

Uczeń w pełni rozumie polecenie i

zadanie potrafi wykonać, mając
opanowane niezbędne wiadomości i
umiejętności, jednakże tempo jego
działania jest wolniejsze od przeciętnego
tempa rówieśników, w związku z czym

NIE NADĄŻA ON ZA NIMI

TRUDNOŚCI

WYCHOWAWCZE

Niezadowalające postępy w

uczeniu się mogą wiązać się z

trudnościami wychowawczymi.

Występują wówczas gdy:

uczeń prawidłowo odbiera

informacje oraz ma niezbędne
wiadomości i umiejętności, a
tempo jego działań jest
przeciętne, ale nie chce
wykonywać poleceń.

ZABURZENIA DYNAMIKI

PROCESÓW

NERWOWYCH

ZABURZENIA DYNAMIKI

PROCESÓW NERWOWYCH



    

 Prawidłowe funkcjonowanie

układu nerwowego ucznia,
stanowi podstawę podjęcia
wytężonego wysiłku umysłowego
i fizycznego dziecka
siedmioletniego
rozpoczynającego naukę w
szkole.



Kontakty dziecka z nauczycielami

oraz innymi dziećmi są
uzależnione od odpowiedniego
stopnia dojrzałości uczuciowej i
społecznej, a także od właściwego
ustosunkowania się do własnych
sukcesów i trudności.



Pierwszoklasista powinien umieć
przez dłuższy czas
skoncentrować się na jednym
przedmiocie, opanować swoje
emocje

Wśród zaburzeń dynamiki
procesów nerwowych wyróżnia
się najczęściej :

Nadpobudliwość
psychoruchową

zahamowanie
psychoruchowe

Chwiejność procesów nerwowych

NADPOBUDLIWOŚĆ

PSYCHORUCHOWA WG. M.

BOGDANOWICZ

„

Zespół cech zachowania, który

dotyczy czynności psychicznych i

motorycznych. Występuje w

postaci wzmożonego pobudzenia

ruchowego, nadmiernej

reaktywności emocjonalnej oraz

specyficznych zaburzeń funkcji

poznawczych".

NADPOBUDLIWOŚĆ

PSYCHORUCHOWA

Dzieci nadpobudliwe w sferze

ruchowej uważane są przez
nauczycieli za
niezdyscyplinowane.

Ich nieposłuszeństwo nie wynika z

negatywnej postawy emocjonalnej
wobec nauczycieli i szkoły,

lecz z niemożności zapanowania nad

własnym pobudzeniem ruchowym

.

TRUDNOŚCI DZIECI

NADPOBUDLIWYCH WIĄŻĄ SIĘ

Z:



Wzmożoną ruchliwością



Natychmiastowym reagowaniem na wszystko



Upośledzeniem procesu opóźnienia



Złą koncentracją

uwagi



Osłabieniem procesów analizy i syntezy



Nieumiejętnością zajmowania się czymkolwiek w ciągu dłuższego czasu



Brakiem systematyczności



Osłabioną zdolnością planowania



Osłabioną zdolnością realizacji długoterminowych zamierzeń



Wzmożoną emocjonalność

OBJAWY

NADPOBUDLIWOŚCI

PODCZAS LEKCJI:

Nie są zdolne do
kilkudziesięciominutow
ego
spokojnego siedzenia

wychodzą z ławki

kręcą

się

nie uważają

szybko
przestają
interesować
się
przebiegiem
lekcji

zajmują się

czynnościa
mi
ubocznymi

ZAHAMOWANIE

PSYCHORUCHOWE

Dzieci zahamowane są:



mniej ruchliwe.

Występuje u nich zwolniony przebieg

procesów poznawczych.

Ich reakcje uczuciowe są:



osłabione.



reagują jedynie na bardzo silne bodźce.

Zahamowanie to odbija się ujemnie

na

postępach w nauce i ogólnym

przystosowaniu społecznym.



w sferze ruchowej

–



ograniczenie spontanicznej
aktywności ruchowej,



niepokój ruchowy,



dezorganizacja czynności
wykonawczych;

DZIECI:



Są mniej ruchliwe od swoich

rówieśników



Nie biegają spontanicznie



Nie skaczą



Nie krzyczą



Nie zaczepiają rówieśników



Mało się poruszają :niechętnie

zmieniają miejsca



Na przerwach siedzą w ławkach



Stoją nieruchomo



Chodzą powoli blisko

ściany



w sferze poznawczej

– zawężenie

aktywności poznawczej;

Dzieci te sprawiają wrażenie:



Mało spostrzegawczych



Wolno kojarzących fakty



Potrzebują więcej czasu aby

rozwiązać zadanie



Na postawione pytania

odpowiadają z opóźnieniem



w sferze emocjonalnej

–

ograniczenie wyrażania
uczuć przy jednoczesnym
wzmożeniu pobudliwości
emocjonalnej;

Dzieci:



Słabo reagują emocjonalnie



Bardzo rzadko wybuchają gniewem lub
płaczem



Trudno je czymś zmartwić i bardzo ucieszyć



Dzieci reagują emocjonalnie jedynie na
bardzo silne bodźce



Trudno je czymś zainteresować



Kary i upomnienia odbierają dość obojętnie



Nie są skłonne do zawierania przyjaźni



w sferze somatycznej

–

wzmożona reaktywność
układu wegetatywnego

TRUDNOŚCI DZIECI

ZAHAMOWANYCH WIĄŻĘ

SIĘ Z:



Powolnością w sferze ruchowej i
poznawczej,



Z niełatwym kontaktem



Częstym popadaniem w stan
utrudnionego odbioru informacji
myślenia i porozumiewania się

OBJAWY ZAHAMOWANIA U

DZIECI PODCZAS LEKCJI :



Sprawiają wrażenie nie zainteresowanych

otoczeniem



Mało spostrzegawczych



Obojętnych na to, co się wokół nich dzieje



Często nie nadążają za biegiem lekcji



Mają trudności z rozwiązywaniem nowego

zadania



Mają trudności z przystosowaniem się do

zmian sytuacji



Wywołane do odpowiedzi okazują

bezradność nawet wówczas gdy dobrze

są przygotowane do lekcji

CHWIEJNOŚĆ PROCESÓW

NERWOWYCH

Wiąże się przede wszystkim z szybko

pojawiającym się

znużeniem

Dzieci:



Są niezdolne do systematycznych
działań



Łatwo się męczą

NIEPOWODZENIA

ZWIĄZANE Z

ODDZIAŁYWANIAMI

DYDAKTYCZNYMI

PRZYCZYNY TRUDNOŚCI :



Niewyrównany start dzieci;



Opóźnienia fragmentaryczne;



Nierespektowanie zasady powolnego
stopniowania zadań;



Wadliwe założenia tradycyjnej
dydaktyki;



Przeciążenie uczniów:



Zbyt duża liczebność klas;



Niejednolity poziom szkół i klas.

NIEWYRÓWNANY START

DZIECI

Za nieprzygotowanie znacznej

części dzieci do podjęcia przez
nich nauki w szkole
odpowiedzialny jest system
oświatowo- wychowawczy.

Do zapewnienia dzieciom równego

startu w szkole przywiązuje się

obecnie dużą wagę, czego wyrazem

jest m.in..



Reforma edukacji



Objęcie obowiązkiem szkolnym dzieci

6-letnich;



upowszechnienie wychowania

przedszkolnego dla dzieci w wieku

od 3 do 5 lat;



obowiązek rocznego przygotowania

przedszkolnego dla dzieci 5-letnich.

NIERÓWNY START

Dzieci, których ogólny rozwój

jest opóźniony na skutek nie
sprzyjających warunków
środowiskowych, nie ujawniają
niezbędnych zainteresowań, co
sprawia że, nie są zdolne do
podejmowania skutecznych
działań w szkole.

OPÓZNIENIA

FRAGMENTARYCZNE

W przypadku opóźnień , mimo

istnienia zainteresowań i
znacznych wysiłków ze strony
dzieci – także i one nie czynią
zadawalających postępów

.

KONSEKWENCJE

W konsekwencji narastających

różnic i

dostosowania nie

zróżnicowanych oddziaływań

dydaktycznych do możliwości

uczniów lepiej rozwiniętych,

trudności zwiększają się i

prowadzą do:



Drugoroczności;



Odsiewu;



Jednostka nie realizuje swych

szans rozwojowych.

Trudności związane z

niewyrównanym startem dzieci,
są na ogół niewielkie i łatwe do
przezwyciężenia, gdy zostaną w
porę zauważone i zlikwidowane.

NIERESPEKTOWANIE

ZASADY POWOLNEGO

STOPNIOWANIA ZADAŃ

Zasada ta okazuje się bardzo ważna.

Przy jej nieprzestrzeganiu i

skokowym wzroście złożoności
zadań

oraz związanym z nim podwyższeniu

wymagań pojawiają się często
trudności.

PRZYCZYNY



Niewłaściwie ułożony program

nauczania;



Progi w systemie szkolnym;



Nieprzestrzeganie zasad
stopniowania trudności w
codziennym postępowaniu
dydaktycznym;

NIEWŁAŚCIWIE UŁOŻONY

PROGRAM NAUCZANIA

Większa część trudności związana

jest z tym, że pewne lata nauki,
ze względu na realizowany
program, są trudniejsze od
innych, np.



duże różnice między
przedszkolem i szkołą mogą
powodować trudności w klasie 1

NIEWŁAŚCIWIE UŁOŻONY

PROGRAM NAUCZANIA C.D.



Radykalne zwiększenie wymagań w

toku nauki

szkolnej, zarówno pod

względem treści jak i sposobów ich

realizacji powoduje wzrost

występowania trudności.



Nieudolne przejście od tzw. nauczania

propedeutycznego do

systematycznego;



Zwiększenie złożoności zadań



Zamiana jednego nauczyciela-

wychowawcy na nauczycieli

poszczególnych przedmiotów.

KONSEKWENCJE

Tego rodzaju progi w systemie

szkolnym nie są uzasadnione
żadnymi racjonalnymi
względami, a ich konsekwencją
są:



Drugoroczność;



Odsiew;



Nieprawidłowa selekcja uczniów.

NIEPRZESTRZEGANIE ZASAD

STOPNIOWANIA TRUDNOŚCI W

CODZIENNYM POSTĘPOWANIU

DYDAKTYCZNYM



W toku realizacji całkowicie
prawidłowego programu,
nauczyciel wprowadza modyfikacje:



Pewnym zagadnieniom poświęca
szczególnie wiele uwagi i starania



Inne partie materiału przerabia w
sposób przyspieszony i skrótowy

NIEPRZESTRZEGANIE ZASAD

STOPNIOWANIA TRUDNOŚCI W

CODZIENNYM POSTĘPOWANIU

DYDAKTYCZNYM

Ten sposób postępowania

prowadzi do



Nieprzyswojenia treści



Uniemożliwia dalsze
zadawalające postępy;

KONSEKWENCJE

Powstające trudności nie ograniczają

się w takim przypadku do:



Gorszego opanowania jakichś partii

materiału,



Czy powstania luk w przyswajanych

treściach

Są powodem że:



dalsze wysiłki ucznia skazane są

na niepowodzenie dopóty, dopóki

nie zostaną zlikwidowane jego

zaległości

.

KONSEKWENCJE C.D.

Jest to sytuacja szczególnie groźna,

ponieważ uczeń – pomimo
uczestnictwa w procesie
dydaktyczny:



nie czyni postępów



treści przestają być dla niego
zrozumiałe



zadania przekraczają jego
możliwości

WADLIWE ZAŁOŻENIA

TRADYCYJNEJ DYDAKTYKI



koncentrowanie uwagi na
programie;



podający tok nauczania



nieuwzględnianie różnic
indywidualnych między uczniami:



dorywcza kontrola osiągniętych
rezultatów w celu dokonania ogólnej
oceny



niewykrywanie zastojów w
momencie powstawania, gdy łatwo
je przezwyciężyć.

NIEWŁAŚCIWY SPOSÓB

POSTĘPOWANIA

NAUCZYCIELA



Wadliwy tok postępowania,

związany z realizowaną konwencją
nauczania, według której
nauczyciel jest nadawcą, uczeń zaś
odbiorcą treści kształcących.



Niewielki stopień aktywizacji

uczniów sprawia, że ich osiągnięcia
są niższe od możliwych.

PRZECIĄŻENIE UCZNIÓW



Przeładowanie

programów

Traktowane jako
konieczność
wynikającą z
szybkiego rozwoju
nauki;

ZBYT DŁUGI CZAS NA

UCZENIE SIĘ

Decydują

lata nauki

inne obowiązki ucznia

brak czasu wolnego

NIEWŁAŚCIWY ROZKŁAD

ZAJĘĆ



Uwzględnienie poziomu rozwoju
dzieci i młodzieży przy
planowaniu długości jednostek
lekcyjnych.



Brak przerw między i
śródlekcyjnych obniża poziom
funkcjonowania dzieci w szkole.

ZBYT DUŻA LICZEBNOŚĆ

KLAS

Przyczyny



brak pomieszczeń



brak wyposażenia



niewystarczająca ilość etatów i nauczycieli



ograniczone środki finansowe

ZBYT DUŻA LICZEBNOŚĆ

KLAS

Konsekwencje:



Ograniczenie indywidualizowania
oddziaływań



Niedostosowanie wymagań i
środków do zróżnicowanych
możliwości uczniów.



Ograniczenie wglądu w przebieg
uczenia się poszczególnych osób

NIEJEDNOLITY POZIOM

SZKÓŁ

I KLAS

Ruch migracyjny

uczeń z klas (szkoły)

o poziomie niższym

trafia do klas (szkoły) o zdecydowanie
wyższym poziomie

NIEJEDNOLITY POZIOM

SZKÓŁ

I KLAS

Jego wiadomości i umiejętności

nie odpowiadają

wiadomościom i
umiejętnościom
nowych kolegów

NIE ZLIKWIDOWANE

RÓŻNICE

PROWADZĄ DO SYTUACJI
GDZIE:

Uczeń przestaje
odnosić korzyści
z
uczęszczania do
szkoły

Uczeń nie czyni
żadnych postępów
w nauce

BIBLIOGRAFIA

M.PRZETACZNIK- GIEROWSKA
Z. WŁODARSKI
„PSYCHOLOGIA WYCHOWAWCZA”

Wydawnictwo Naukowe PWN

Warszawa 1998

H. Spionek „ Psychologiczna analiza

trudności i niepowodzeń szkolnych”

Państwowe Zakłady Wydawnictw

Szkolnych Warszawa 1970