PROCES PODEJMOWANIA DECYZJI

Potrzeba decydowania w
organizacji pojawia się gdy:

1. nie potwierdzają się dotychczasowe

doświadczenia

2. występują odchylenia od planu

3. wzrasta efektywność konkurentów

4. inni przedstawiają kierownikom
problemy do rozwiązania

Podstawową funkcją procesu
decyzyjnego

jest zapewnienie ciągłości
funkcjonowania organizacji;
funkcję tę można sprowadzić do
koordynacji różnorodnych działań,
do zmian we wzorcach zachowań
oraz do utrzymywania równowagi
pomiędzy rozbieżnymi tendencjami
w organizacji. Wiąże się więc ona
ze sterowaniem zmianą (i) lub z
utrzymywaniem status quo w
organizacji.

Podejmowanie decyzji

to dokonywanie nielosowego
wyboru spośród zbioru
alternatyw mających znaczenie
w działaniu kierowniczym.
Dokonywanie wyboru to
dawanie z jakiegoś względu
pierwszeństwa jednemu
elementowi zbioru przed innymi.

Przykłady korzyści z
posiadania informacji
użytecznej

Proces zarządzania

jest realizowany przez ciągłe

podejmowanie decyzji na
różnych szczeblach organizacji w
różnych sferach jej działania.

Zarządzanie jest sekwencyjnym,
wieloetapowym procesem
podejmowania decyzji.

Słowo decyzja pochodzi od
łacińskiego wyrażenia
decisio, które znaczy
„postanawiam”,
„rozstrzygam”.

Termin decyzja ma dwa

podstawowe znaczenia:

1.wynik określonego wyboru

2.procedura wyboru

Decyzja jest to wybór jednej
możliwości spośród zbioru
możliwych decyzji.

Proces wyboru, często z wielu
wariantów nazywa się
procesem podejmowania
decyzji, a naukę zajmującą się
tym problemem – teorią
podejmowania decyzji.

Teorie decyzji to obszar
zainteresowań wielu dziedzin
nauki, obejmuje analizę i
wspomaganie procesu
podejmowania decyzji.
Korzystają z niej i rozwijając
ją:

kognitywistyka, matematyka,
statystyka, psychologia,
socjologia, ekonomia,
zarządzanie, filozofia,
informatyka, medycyna.

Teorie decyzji wykorzystuje się
tam, gdzie podjęcie decyzji jest
z pewnych powodów trudne,
np.:

- skomplikowany proces decyzyjny,
- duża liczba możliwych
wariantów, - możliwość
wysokich korzyści

lub dużych lub dużych strat,

- skomplikowana sytuacja
decyzyjna.

Proces podejmowania

decyzji

1.określenie przedmiotu i celu decyzji

2.poszukiwanie alternatywy

3.porównywania i analizowanie

alternatyw

4.akt wyboru

5.sterowanie realizacją decyzji

6.kontrola

Co jest istotne w

procesie
podejmowania decyzji?

Kryteria wyboru decyzji – czynniki
mające znaczenie przy podejmowaniu
decyzji

- kryterium korzyści ogólnonarodowej
- kryterium korzyści jakiejś grupy społecznej
- kryterium korzyści osobistej
- kryterium opłacalności
- kryterium szybkości uzyskania celu
- kryterium skuteczności

Czym jest wdrażanie
decyzji?

przekształcenie decyzji w czyn;
obejmuje jej przekazanie tym,
których dotyczy i
doprowadzenie do ich
zaangażowania się w nią.

Typy decyzji

Ze względu na specyfikę decyzji można
wyróżnić:

- Decyzje międzynarodowe – mają najszerszy
zasięg

oddziaływania, np. decyzje

podejmowanie przez

NATO, ONZ

- Decyzje polityczne – wiążą się z istniejącym
systemem

politycznym, mają na celu

uzyskanie albo umocnienie

władzy

- Decyzje administracyjne – ich przedmiotem
są stosunki

społeczne

- Decyzje kierownicze

Klasyfikacja decyzji

kierowniczych:

I. Kryterium funkcji zarządzania - decyzje:

- planistyczne

-  organizatorskie

-  koordynacyjne

-  rozkazodawcze

-  kontrolne

II. Kryterium stopnia uczestnictwa
podwładnych w procesie decyzyjnym - decyzje:

-  indywidualne kierowników

-  indywidualne kierowników ze zbiorowym
rozpoznaniem

-  zbiorowe

III. Kryterium wariantów decyzji - decyzje:

-  zamknięte - tzw. problemy oceny

-  otwarte - problemy poszukiwawcze i rozwojowe

IV.

Kryterium stosowanych technik decyzyjnych -

decyzje:

-  programowane
-  nieprogramowane

V. Kryterium ilości informacji którymi
dysponuje decydent - decyzje:

-  podejmowane w warunkach pewności

-  podejmowane w warunkach ryzyka

-  podejmowane w warunkach niepewności

VI. Kryterium poziomu hierarchicznego

(szczebla decyzyjnego) - decyzje:

- strategiczne

-  taktyczne

-  operacyjne

Decyzje programowane:

dotyczą problemów
decyzyjnych rutynowych,
powtarzalnych, dla których
można opracować rutyny
(procedury) postępowania, np.
zwyczaje, modele statystyczne,
modele matematyczne.

Decyzje
nieprogramowane:

dotyczą problemów decyzyjnych
pojawiających się
nieoczekiwanie, jednorazowych,
często słabo
ustrukturyzowanych,
podejmowane są za pomocą
ogólnej metodologii
rozwiązywania problemów
decyzyjnych.

Warunki podejmowania
decyzji

Menedżer podejmuje decyzje
w warunkach pewności
wtedy, gdy zna wszystkie
możliwe warianty rozwiązania
danego problemu oraz zna
skutki każdego z wariantów.
Takie decyzje podejmowane są
przez niego niezwykle rzadko.
Są to najczęściej decyzje
zaprogramowane.

Menedżer podejmuje decyzje
w warunkach ryzyka, gdy zna
lub potrafi oszacować
prawdopodobieństwo
wystąpienia skutków każdego z
wariantów.

Z takimi

decyzjami ma on do czynienia
stosunkowo często. Wymagają
one od niego prawidłowego
określenia
prawdopodobieństwa
wystąpienia skutków każdego z
wariantów.

Decyzje podejmowane w
warunkach niepewności
charakteryzują się tym, że
menedżer podejmując decyzję
nie zna wszystkich wariantów
rozwiązania danego problemu,
nie zna i nie potrafi oszacować
prawdopodobieństwa
wystąpienia skutków
poszczególnych wariantów.

Kryterium szczebla
decyzyjnego:

Decyzje strategiczne –
dotyczą najczęściej całej
organizacji i polegają na
wyborze długofalowych
kierunków działania w okresie
wieloletnim,

są

niepowtarzalne, jednostkowe,
podejmowane od czasu do
czasu

Decyzje taktyczne –
determinują cele i sposoby ich
realizacji w krótszych
okresach, dotyczą
rozwiązywania konfliktów
między strategią a
wykonawstwem, mają na celu
zapewnienie warunków do
sprawnej realizacji celów
instytucji

Decyzje operacyjne –
określają doraźne zadania i
warunki ich realizacji w
okresach krótszych niż jeden
rok, są to decyzje powtarzalne,
jest ich duża liczba, są
podejmowane często, dotyczą
optymalizacji wykorzystania
zasobów organizacji

Sposób

podejmow

ania

decyzji

Fazy procesu decyzyjnego

rozpoznani

e

projektowani

a

wybór

jednoosobo
we

menedżer
grupa
grupa

menedżer
menedżer
grupa

menedżer
menedżer
menedżer

grupowe

grupa

grupa

grupa

Sposoby podejmowania
decyzji

Decyzje jednoosobowe - są decyzjami,
które zostały podjęte przez menedżera,
który sam uczestniczył w całym procesie
decyzyjnym, a więc sam rozpoznawał
sytuację decyzyjną, projektował warianty
rozwiązań, a także dokonywał wyboru
najlepszego rozwiązania. Decyzjami
jednoosobowymi są również takie decyzje
podejmowane przez menedżera, w których
w pierwszych dwóch etapach procesu
decyzyjnego uczestniczy więcej niż jedna
osoba.

Decyzje grupowe - charakteryzują się
tym, że we wszystkich fazach procesu
decyzyjnego uczestniczy więcej niż jedna
osoba.

Decyzje jednoosobowe

Zalety:

- stosunkowo duża szybkość podejmowania decyzji
- jednoznaczna odpowiedzialność menedżera za
podjętą decyzję

Wady:

- podejmowanie decyzji w oparciu o ograniczoną
ilość informacji

- rozważanie małej liczby wariantów rozwiązania
danego problemu

decyzyjnego

- nieakceptowanie decyzji przez podwładnych

Decyzje grupowe

/zespołowe/ -

cechy

wyróżniające

- decyzje grupowe są bardziej
ryzykowne

- w grupie znajdują się przywódcy
i ludzie

wpływowi, którzy

preferują wyższy poziom ryzyka
od przeciętnego

- grupa dysponuje większą ilością

informacji co zmniejsza jej

niepewność

- skutek decydowania grupowego
stanowi

wynik złożonych procesów

grupowych, takich jak konformistyczne
myślenie,

tendencyjna selekcja

informacji, superoptymizm, złudzenie
inicjatywne

- w grupie lepiej rozpoznaje się problem

decyzyjny i warianty jego

rozwiązania i

prawdopodobnie

wybierze się najlepsze rozwiązanie

- mankamentem jest czasochłonność i

konieczność poniesienia wyższych

nakładów

Podczas grupowego podejmowania decyzji
może wystąpić zjawisko myślenia
grupowego.

Symptomy myślenia grupowego:

1. Fałszywa jednomyślność

2. Bezwarunkowa wiara w moralność grupy

3. Racjonalizacja

4. Stereotypizacja

5. Autocenzura

6. Cenzura grupy

7. Stróże prawomyślności

8. Iluzja jednomyślności

Racjonalność
podejmowania decyzji

Racjonalność – określenie
wyborów konsekwentnych i
maksymalizujących wartość
przy danych ograniczeniach

Menedżer powinien dążyć do
tego, aby podejmowane
decyzje były racjonalne, czyli
najlepsze jakie można podjąć w
określonych warunkach.

Można powiedzieć, że jest to
działanie rozumne oparte na
logice, wiedzy i faktach.

Prakseologia wyróżnia dwa
rodzaje racjonalności
decyzji:
metodologiczną i rzeczową.

Decyzja racjonalna
metodologicznie, to taki wybór
działania, który dokonany został
na podstawie dostępnych dla
decydującego informacji, i
zgodnie z zasadami
podejmowania decyzji.

Racjonalność w sensie
rzeczowym -polega na wyborze
takiego wariantu, którego
realizacja doprowadza do
osiągnięcia zamierzonego celu.
Decyzja przeistoczona w działanie
jest zgodna z rzeczywistością,
zgodna z prawami nią rządzącymi
a także z warunkami działania.

Ludzie… często szukają
rozwiązań… wystarczająco
dobrych

Bariery racjonalności

- bariera informacyjna
- bariera zasobowa
- bariera osobowościowa i kompetencyjna
- bariera społeczna
- bariera motywacyjna
- bariera organizacyjna
- bariera biurokratyczna
- bariera konkurencyjna