Teorie osobowości

Teorie osobowości

Co to jest teoria

Co to jest teoria

osobowości?

osobowości?

Teorie osobowości są próbami opisania w

systematyczny i uporządkowany sposób

struktury osobowości. Dobra teoria musi

powiązać różne elementy charakterystyki

jednostek w całość, która wykazuje trwałe

rozpoznawalne cechy, specyficzne dla

każdej jednostki, a jednak pozwalające na

porównywanie ludzi miedzy sobą.

Istnieje wiele teorii - częściowo dlatego,

że osobowość jest zdefiniowana tak

nieściśle, że nie wszystkie teorie dotyczą

tego samego przedmiotu, a częściowo

dlatego, że fakty, na których pełna teoria

musi się opierać, nie są jeszcze

wystarczająco dobrze

znane.

Teoria psychoanalityczna

Teoria psychoanalityczna

Freuda

Freuda

Determinizm

Determinizm

psychologiczny

psychologiczny

– każde

zachowania
zdeterminowane jest
przez cechy
psychologiczne.
Podstawowe popędy to
popęd płciowy i
agresja.

Id

Id

jest jedną ze struktur osobowości w modelu

psychoanalitycznym, obok ego oraz superego.

Id jest rodzajem "brzucha matki", w którym

dochodzi do ukształtowania ego i superego.
Zawiera w sobie dziedziczne i wrodzone

wyposażenie psychiczne z popędami włącznie,

działa na zasadzie impulsów i

natychmiastowej gratyfikacji, zaspokojenia

potrzeb. Pozostaje w ścisłym związku z

procesami fizjologicznymi z których czerpie

energię.

Id

Id

reprezentuje wewnętrzny świat

subiektywnych doznań i nie posiada żadnej

wiedzy o rzeczywistości obiektywnej. Nie

potrafi tolerować przyrostów energii, które są

odczuwane jako powodujące dyskomfort

napięcia. Zasada redukcji napięcia, zgodnie z

którą działa id nosi nazwę zasady

przyjemności.
Redukcja ta zachodzi za pomocą czynności

odruchowych (redukują napięcie natychmiast)

i procesu pierwotnego (redukuje złożone

reakcje psychiczne, np. wytworzeniu

wyobrażenia przedmiotu zaspokajającego

potrzeby psychiczne

).

Id jest sferą biologiczną człowieka.

Ego

Ego

wytwarza się ponieważ

zaspokojenie potrzeb organizmu

wymaga działań w świecie rzeczywistym

(obiektywnym) poprzez przekształcanie

wyobrażeń w spostrzeżenia.
Jest podporządkowane zasadzie

rzeczywistości, działa za pośrednictwem

procesu wtórnego, sprawuje kontrolę

nad funkcjami poznawczymi i

intelektualnymi.
Ta część osobowości decyduje o

przystąpieniu do działania, które popędy

i w jaki sposób zostaną zaspokojone,

oraz o tym które życzenia zostaną

wyparte

.

.

Zasadnicza rola ego to godzenie
wymagań organizmu z warunkami
środowiskowymi czyli id i superego.
Nie należy jednak popełniać błędu
utożsamiając ego i świadomość.
Nie wszystkie obszary ego są
świadome.
W obszar ego zaliczane są
mechanizmy obronne, które ze swej
natury nie są świadome.

Superego

Superego

Stanowi wewnętrzną reprezentację wartości moralnych

i ideałów uznawanych przez daną społeczność, które

przekazywane są dziecku przez rodziców w procesie

socjalizacji.
Jest to instancja „moralna”, dążąca do doskonałości (w

przeciwieństwie do id kierującego się zasadą

przyjemności).
Główne funkcje superego to hamowanie impulsów id,

przekonywanie ego, aby cele realistyczne zastąpiło

moralnymi.

 

Jest to ostatni wykształcający się element

osobowości, kształtuje się pod wpływem kar

i nagród, stosowanych przez rodziców.
To, co wychowawcy aprobują i nagradzają,

włączane jest w obręb subsystemu superego

- ja idealnego. Sumienie karze, wywołując

poczucie winy, ja idealne nagradza,

powodując poczucie dumy.
Samokontrola zajmuje miejsce kontroli

sprawowanej przez rodziców. Superego jest

sferą moralną człowieka.

Mechanizmy obronne

Mechanizmy obronne

To używane przez ego w celu ochrony
przed myślami budzącymi lęk

Zaprzeczanie

Zaprzeczanie

– odrzucanie myśli (nie

mam kłopotu z piciem!)

Intelektualizacja

Intelektualizacja

– myślenie o bodźcach

lękowych w sposób maksymalnie

racjonalny (ale kiepski ten scenarzysta

w Darkwater...)

Projekcja

Projekcja

– przypisywanie innym

swoich myśli (chcesz mieć romans!)

Racjonalizacja

Racjonalizacja

– tworzenie

wyjaśnień uzasadniających
odczuwany lęk. pozornie
racjonalne uzasadnianie po fakcie
swoich decyzji i postaw, kiedy
prawdziwe motywy pozostają
ukryte, często także przed własną
świadomością.

 

Dwie typowe odmiany racjonalizacji

zostały nazwane "kwaśnymi

winogronami" i "słodkimi cytrynami".

Kwaśne winogrona

to uznawanie za

nieważny cel, którego nie

osiągnęliśmy.

Słodkie cytryny

to wmawianie sobie,

że przykre zdarzenia i sytuacje,

będące naszym udziałem są w

rzeczywistości przyjemne.

Reakcja upozorowana

Reakcja upozorowana

polega na

radzeniu sobie z
nieakceptowanymi impulsami
przez wyrażanie
przeciwstawnych im impulsów.
Np.: nie lubimy szefa, lecz do
niego mówimy "zrobić Panu
herbatki".

Wyparcie

Wyparcie

to usunięcie ze

świadomości myśli, uczuć,
wspomnień, impulsów, fantazji,
pragnień itp., które przywołują
bolesne skojarzenia lub w inny
sposób zagrażają spójności
osobowości danej jednostki (na
przykład prowokują pytania o
moralność, wywołują poczucie
winy itp.).

Wyparcie

Wyparcie

zachodzi wtedy gdy

zaspokojenie popędu (związane z
przyjemnością) może spowodować
– z uwagi na inne wymogi –
przykrość. Wyparte myśli istnieją
nadal, jednakże nie są dostępne
świadomości. Wyparcie nie jest
procesem jednorazowym i
wymaga ciągłego nakładu energii.

Wyparcie

Wyparcie

jest jednym z podstawowych

pojęć psychoanalizy. Według Freuda dzieli

się ono na dwa typy:

Tzw.

wyparcie pierwotne

wyparcie pierwotne

ma miejsce,

kiedy pewne przeżycia lub emocje na

bieżąco są nie dopuszczane do

świadomości. Takie zjawiska nigdy do niej

nie docierają. Wyparcie pierwotne ma

miejsce raz, w bardzo wczesnym etapie

dzieciństwa, kiedy z nieświadomości

wyodrębnia się świadomość.

Tzw.

wyparcie wtórne

, albo

następcze albo właściwe ma
miejsce, kiedy zjawiska, które
pojawiły się w świadomości, ale
wtórnie zostały wypchnięte do
nieświadomości.

Wyparte zjawiska pozostają w
nieświadomości dzięki
mechanizmowi zwanemu cenzurą,
kontrolowanemu przez superego,
czasem jednak pojawiają się
niespodziewanie kiedy cenzura
słabnie (np. pod wpływem alkoholu,
osłabienia ego, choroby, we śnie
itp.), mogą też być przyczyną nerwic.

Jednym z kierunków psychoanalizy jest
więc wydobywanie wypartych
wspomnień wydarzeń na powierzchnię
świadomości, co ma leczyć nerwice.
Do tego celu służy szereg metod, m.in.:



interpretacja snów



analiza czynności pomyłkowych



metoda wolnych skojarzeń



hipnoza

Sublimacja

Sublimacja

-

-

przesunięciu popędu

(potrzeb, motywów) z celu,
którego nie można zrealizować ze
względu na niezgodność z
przyjętymi zasadami, na inny,
zastępczy obiekt lub czynność.
Przykład: Boję się podrywać
dziewczyny, więc piję piwo, aż
skończy się impreza.

Anulowanie

Anulowanie

–

– działania mające

anulować budzące lęk życzenia
lub myśli