Istota i metody analizy

finansowej

Plan wykładu

1.

Istota analizy finansowej

2.

Miejsce analizy finansowej w analizie

ekonomicznej przedsiębiorstwa

3.

Klasyfikacja analizy finansowej

4.

Cele analizy finansowej

5.

Materiały źródłowe analizy finansowej

6.

Metody analizy finansowej

7.

Analiza struktury

8.

Analiza dynamiki

Definicja analizy finansowej

• Przedmiotem analizy finansowej są wielkości

ekonomiczne, charakteryzujące działalność jednostki

gospodarczej, które są wyrażone w jednostkach

pieniężnych.Zwłaszcza chodzi tu o zasoby

finansowe,stan finansowy oraz wyniki działalności

gospodarczej.

• Analiza finansowa jest najważniejszym narzędziem

badawczym oceny działalności jednostek

gospodarczych.

Istota analizy finansowej

• Istotą analizy finansowej jest

rozpatrywanie zjawisk i procesów
finansowych, które odzwierciedlają
efektywność działalności całego
przedsiębiorstwa.

Miejsce analizy finansowej w analizie
ekonomicznej przedsiębiorstwa

Analiza

ekonomiczna

Analiza działalności

przedsiębiorstwa

Analiza

otoczenia

Analiza

techniczno-

ekonomiczn

a

Analiza

finansowa

Analiza

otoczenia

ogólnego

Analiza

otoczenia

szczegółow

ego

Analiza

powiązań

przedsiębiorst

wa

z otoczeniem

Efektywność

inwestycji

Efektywność

finansowa

Efektywność

operacyjna

Końcowe rezultaty

i wytworzona

wartość ekonomiczna

Szeroki kontekst analizy
ekonomiczno-finansowej

Klasyfikacja analizy finansowej

Wg. czasu przeprowadzania analizy
• ex ante
• ex post (np.analiza okresowa)

Klasyfikacja analizy finansowej

W zależności od rodzaju przyjętej podstawy

odniesienia rozróżnia się następujące kierunki
porównań:

• porównania ze wskaźnikami okresów ubiegłych lub

przyszłych,

• porównywania ze wskaźnikami postulowanymi,
• porównania ze wskaźnikami innych jednostek

gospodarczych.

Podstawowy cel

Dostarczenie odpowiednio

przetworzonych informacji
analitycznych, które są potem
wykorzystywane do oceny jednostek
gospodarczych i podejmowania
decyzji.

• Celem analizy ekonomicznej jest odpowiedź na

pytanie „jak zarządzać finansami jednostki?”.

• Analizie poddaje się bilans oraz rachunek zysków

i strat, bądź jeśli jednostka nie prowadzi pełnej
ewidencji

rachunkowej

należy

zgromadzić

najważniejsze informacje o przychodach i kosztach
firmy.

Cele analizy ekonomiczno -
finansowej

Pytania, na które dostarcza
odpowiedzi analiza finansowa

• Czy działalność jednostki była efektywna i czy ta efektywność

ulegnie poprawie czy pogorszeniu w przyszłości?

• Czy zgromadzone środki rzeczowe i zespół pracowników są

racjonalnie wykorzystywane i czy gwarantują realizacje zadań
bieżących i przyszły rozwój jednostki?

• Czy stan finansowy przedsiębiorstwa gwarantuje terminową

realizację bieżących płatności?

• Jakie są mocne i słabe strony zarządzania finansami w jednostki?
• Jakie występują bariery zarządzania przedsiębiorstwem i jakie są

możliwości ich pokonania?

Generalnie do głównych celów analizy można zaliczyć:

1. Przewidzenie przyszłych zdarzeń

stanowiących zagrożenie dla przedsiębiorstwa
na podstawie znajomości relacji
historycznych.

2. Porównanie wyników przedsiębiorstwa z

własnymi wynikami historycznymi oraz
wynikami firm konkurencyjnych (w branży) w
celach optymalizacyjnych.

Materiały źródłowe analizy
finansowej

• Materiały wewnętrzne – zawierają

informacje pochodzące z wewnątrz
przedsiębiorstwa

• Materiały zewnętrzne – informują o

otoczeniu, czyli o zewnętrznych
warunkach funkcjonowania jednostki.

Materiały wewnętrzne

• Dane pochodzące z ewidencji gospodarczej:

– Dokumentacja pierwotna lub wtórna,
– Zapisy z urządzeń ewidencyjnych np. konta, rejestry,

zestawienia obrotów i sald,

– Sprawozdawczość

• Dane pozaewidencyjne:

– Wyniki poprzednich analiz zwłaszcza z roku ubiegłego
– Dane planistyczne, np.. Plan finansowy, biznesplan,

kalkulacje wstępne, kosztorysy,

– Protokoły z kontroli,
– Protokoły z posiedzeń zarządu i rad nadzorczych,
– Informacje od pracowników.

Materiały zewnętrze

• Informacje o rynku, na którym funkcjonuje

przedsiębiorstwo, np. badania chłonności,
struktury klientów rynków

• Wyniki finansowe przedsiębiorstw konkurencyjnych
• Rozwiązania prawne, finansowe i podatkowe
• Badania dot. rynku zaopatrzenia i zbytu,

opłacalności sprzedaży, działania konkurentów, itp.

Sprawozdania finansowe

U wszystkich jednostek gospodarczych:
• Bilans
• Rachunek zysków i strat
• Informacja dodatkowa
U większych jednostek gospodarczych:
• Zestawienie zmian w kapitale własnym
• Rachunek przepływów pieniężnych

Kanony zarządzania finansami

• „Celem i miernikiem sukcesu przedsiębiorstwa jest wzrost jego wartości.

Wzrost wartości firmy następuje poprzez maksymalizację DCF – wolnych
strumieni

pieniężnych

zdyskontowanych

stopą

procentową

uwzględniającą ryzyko.”

• „Firma może przez pewien czas działać nie będąc rentowną, jednak

długotrwały brak rentowności musi w końcu doprowadzić do braku
płynności i bankructwa.”

• „Całkowita utrata płynności oznacza dla firmy bankructwo, jej

ograniczenie wpłynie na zmniejszenie rentowności i tym samym w
długim okresie czasu na dalsze ograniczenie płynności i bankructwo.”

Potrzeby informacyjne

Grupa wskaźników

Jakie jest zagrożenie dla istnienia

przedsiębiorstwa w najbliższym

czasie?

Analiza płynności finansowej

(pozwala stwierdzić jaka jest

zdolność przedsiębiorstwa do

regulowania wymagalnych w

terminie zobowiązań)

Jakie jest zagrożenie dla istnienia

przedsiębiorstwa w długim

okresie?

Analiza wypłacalności

długoterminowej pozwala

stwierdzić jaka jest zdolność

przedsiębiorstwa do

regulowania wszystkich

zobowiązań.

Jakie są sposoby

postępowania które mogą

uchronić przedsiębiorstwo

przed zakończeniem istnienia

lub umożliwia lepsze

wykorzystanie obecnych

źródeł ?
Jakie są sposoby zwiększania

istniejących korzyści?

Analiza sprawności

zarządzania pozwala

stwierdzić jakie są

umiejętności kadry w

zakresie zarządzania całym

przedsiębiorstwem i jego

częściami.

Jaki jest rozmiar już osiąganej

korzyści i potencjalnych

korzyści

Analiza rentowności pozwala

stwierdzić jakie są korzyści

finansowe z prowadzonej

działalności.

Metody analizy finansowej

Metody analizy finansowej są sposobami

postępowania, które stosuje się przy badaniu
różnych zjawisk. Określona metoda obejmuje
zespół czynności związanych z przetwarzaniem
informacji badanych zjawisk i procesów.

Istnieje kilka grup metod analizy finansowej, każda

oparta jest na określonej grupie ogólnych założeń.

Metody wg stopnia szczegółowości
badań analitycznych

1. Metody ogólne
2. Metody szczegółowe

Metody ogólne

Stosowane do badania bardzo złożonych zjawisk.
Wytaczają jedynie kierunek badań analitycznych.

Charakterystyczne jest tu rozpatrywanie zjawisk

we wzajemnych współzależnościach i
wnioskowanie na temat ich kształtowania się.

Dwie metody badań ogólnych:

• Metoda indukcyjna
• Metoda dedukcyjna

Metoda indukcyjna

• Analiza rozpoczyna się od zjawisk

elementarnych i stopniowo przechodzi do
syntetycznych

• Istotą metody jest dokonywanie uogólnionych

ocen procesów finansowych na podstawie
rozpoznania elementarnych zjawisk
wpływających na kształtowanie się procesu.

Metoda dedukcyjna

• Odwrotna do indukcji.
• Analiza rozpoczyna się od zjawisk

syntetycznych i stopniowo przechodzi
do elementarnych.

Metody szczegółowe

Przeznaczone są do pogłębionego

badania analitycznego. Umożliwiają
dokładną ocenę stanu zjawisk i
wskazanie na ich przyczynę.

Podział metod szczegółowych wg
stopnia wnikliwości badań:

• 1. Metody porównań
• 2. Metody badań szczegółowych

Metody porównań

Polegają na ocenie kształtowania się

danego zjawiska poprzez odniesienie
ich wartości do wartości, która
stanowi podstawę tego odniesienia

Wielkości

średniobranżowe

Wielkości wskaźników

różnych branż

Wielkości przeciętne w

całej gospodarce

Wielkości

postulowane

Wielkości

zaplanowane

Wielkości

osiągnięte w

poprzednich

okresach

Baza porównawcza

WEWNĘTRZNA

ZEWNĘTRZNA

Trzy stosowane rodzaje porównań:

1. Porównanie w czasie – podstawą

odniesienia są dane z poprzednich okresów

2. Porównanie z wartościami wzorcowymi –

mogą to być wartości standardowe
normatywne, planowane

3. Porównanie przekrojowe – do wartości

innych jednostek

Metody badań przyczynowych

• Polegają na rozpatrywaniu zależności

występujących pomiędzy określonymi
zjawiskami finansowymi.

• Umożliwiają wnikniecie w przyczynę

kształtowania się różnych zjawisk.

• Ustalają kierunek i siłę oddziaływania

przyczyny na przebieg danego zjawiska.

Metody wg stopnia
skwantyfikowania

1. Metody analizy jakościowej
2. Metody analizy ilościowej

Metody analizy jakościowej

Obrazują badane zjawisko w sposób

opisowy, nie pozwalają na
kwantyfikację. Stosowane są głównie
na etapie wstępnym analizy.

Stanowią podstawę analizy ilościowej.

Metody analizy ilościowej

• Przedstawiają za pomocą liczb zależności

występujące między zjawiskami.

• Pozwalają osiągnąć większą precyzję i

obiektywność wyników analizy, co sprzyja

jednoznaczności ocen.

• Są stosowane w pogłębionych badaniach

analitycznych, których celem jest wykrycie

zależności przyczynowo-skutkowych.

Analiza struktury

Dostarcza informacji o

prawidłowościach proporcji pomiędzy
poszczególnymi wielkościami.

Podstawowym narzędziem badawczym

jest wskaźnik struktury.

Wskaźnik struktury

Zjawisko X jest złożone z m składników:

X

1

, X

2

, ..., X

m

Zachodzi zatem relacja:

X =

Stąd wskaźnik struktury:

k=1, 2,…,m

u

k

– wskaźnik struktury k-tego składnika





m

k

m

X

1

X

X

u

k

k



Wskaźnik struktury

Wartość tego wskaźnika informuje

udziale elementu X

k

w całości

zjawiska X.

Suma tak obliczonych wskaźników

struktury = 1.

Wskaźnik struktury procentowo

100





X

X

U

k

k

k = 1, 2, …, m.

Informuje o tym, jaki procent zjawiska X

stanowi element struktury X

k

.

Suma wszystkich procentowych wskaźników

struktury = 100.

Wskaźnik udziału

• Szczególny przypadek wskaźnika

struktury.

• Stosowany jest do wybranego elementu

struktury. Wtedy, gdy trzeba zbadać,
jaka część całości danego zjawiska
stanowi wybrany element, a pozostałe
elementy składowe są nieistotne.

Bilans (zł)

Stan na

31.12.2005

Wskaźni

k

struktur

y

Procentowy

wskaźnik

struktury

Aktywa trwałe

466 797,77

0,20

20

Rzeczowe aktywa trwałe

466 797,77

0,20

20

Należności długoterminowe

0,00

0,00

0

Inwestycje długoterminowe

0,00

0,00

0

Długoterminowe rozliczenia

międzyokresowe

0,00

0,00

0

Aktywa obrotowe

1 918

422,01

0,80

80

Zapasy

7 743,10

0,00

0

Należności krótkoterminowe

1 614

374,51

0,68

68

Inwestycje krótkoterminowe

292 967,88

0,12

12

Krótkoterminowe rozliczenia

międzyokresowe

3 336,52

0,00

0

RAZEM AKTYWA

2 385

219,79

1,00

100

 

 

 

 

Kapitał własny

382 662,45

0,16

16

Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

2 002

557,33

0,84

84

Zobowiązania długoterminowe

195 000,00

0,08

8

Zobowiązania krótkoterminowe

1 788

317,33

0,75

75

Rozliczenia międzyokresowe

0,00

0,00

0

RAZEM PASYWA

2 385

219,78

1,00

100

Jeżeli porównujemy wskaźniki
struktury w kilku latach to możemy
wykorzystać:

• Bezwzględny wskaźnik podobieństwa

struktur

• Względny wskaźnik podobieństwa

struktur

Bezwzględny wskaźnik podobieństwa
struktur







m

k

k

k

b

u

u

P

1

2

1

)

,

min(

u

k1

, u

k2

– wskaźniki struktury badanego zjawiska w

porównywalnych jednostkach

Względny wskaźnik podobieństwa
struktur











m

k

k

k

m

k

k

k

u

u

u

u

Pw

1

2

,

1

1

2

1

)

max(

)

,

min(

u

k1

, u

k2

– wskaźniki struktury badanego zjawiska w

porównywalnych jednostkach

Wskaźniki podobieństwa struktur

• Przyjmują wartości z przedziału (0,1).
• Im wartość tych wskaźników jest

bliższa 1, tym bardziej są do siebie
podobne struktury badanego zjawiska
w porównywalnych jednostkach.

Analiza dynamiki

• Jeden z ważniejszych elementów w analizie

finansowej.

• Ma na celu ustalić kierunek, tempo i intensywność

zmian w czasie zjawisk finansowych.

• Mierniki dynamiki pokazują zmiany poziomu

wyróżnionego zjawiska w różnych okresach w
stosunku do poziomu tego samego zjawiska z
okresu przyjętego za podstawę.

Wskaźniki dynamiki

Informują o ile procent wzrosła lub spadła

dana wielkość w porównaniu z jej
poziomem w okresie podstawowym.

Prawie zawsze wyrażone są w

procentach.

Podział mierników dynamiki za
względu na podstawę odniesienia
zjawiska

• Mierniki dynamiki jednopodstawowe
• Mierniki dynamiki łańcuchowe

Mierniki dynamiki
jednopodstawowe

Mają stałą podstawę odniesienia. Zwykle

jest to poziom zjawiska w pierwszym
danym okresie.

Informują, jakie zmiany zjawiska nastąpiły

w kolejnych okresach w stosunku do
okresu uznanego za podstawowy.

Wskaźnik dynamiki jednopodstawowy

100

1

1





x

x

i

t

t

Mierniki dynamiki łańcuchowe

• Mierniki o zmiennej, ruchomej podstawie

odniesienia. Za podstawę odniesienia dla
wartości zjawiska z bieżącego okresu przyjmuje
się poziom zjawiska z okresu poprzedniego.

• Informują, jakie zmiany poziomu zjawiska

występują w kolejnych okresach.

Wskaźnik dynamiki łańcuchowy

100

1







t

t

t

x

x

i

Przyrost absolutny

Różnica pomiędzy wartością zjawiska w okresie badanym

a wartością zjawiska w okresie podstawowym

• Przyrosty absolutne są wartościami mianowanymi, czyli

wyrażonymi w tych samych jednostkach miary, co
badane zjawisko.

Informują o ile jednostek

zmniejszył się lub zwiększył poziom zjawiska w
okresie badanych w stosunku do okresu z roku
poprzedniego

.

Sprowadzanie do wartości
porównywalnych

• Wielkości nominalne (w cenach bieżących)
• Wielkości realne (w cenach stałych, w

wartościach porównywalnych)

UWAGA!

Jeżeli do porównania przyjmujemy ceny

bieżącego okresu, to wówczas dane z okresu

poprzedniego

mnożymy

przez wskaźnik

wzrostu cen.

Jeżeli badane zjawisko chcemy wyrazić w cenach

okresu poprzedniego, to wówczas dane z okresu

bieżącego

dzielimy

przez wskaźnik wzrostu

cen.

Przyrost absolutny jednopodstawowy

(o stałej podstawie x

1

):

x

1t

= x

t

–x

1

,

t = 1,2,..n

Przyrost absolutny łańcuchowy

(o zmiennej podstawie x

t

)

x

1t

= x

t

–x

t-1

,

t = 1,2,..n

Bilans (zł)  

Stan na:

Przyrost o stałej

podstawie

Przyrost

o zmiennej

podstawie

31.12.0

3

31.12.0

4

31.12.0

5

31.12.04

31.12.05

31.12.0

4

31.12.0

5

Aktywa trwałe

213 933

257 166

466 798

43 233

252 865

43 233

209 632

Rzeczowe

aktywa
trwałe

213 933

257 166

466 798

43 233

252 865

43 233

209 632

Aktywa

obrotowe

1 091

674

1 726

625

1 918

422

634 951

826 748

634 951

191 797

Zapasy

173 765

37 049

7 743

-136 716

-166 022

-136 716

-29 306

Należności

krótkoterm
inowe

219 277

1 163

530

1 614

375

944 253

1 395

097

944 253

450 844

Inwestycje

krótkoterm
inowe

615 233

521 948

292 968

-93 285

-322 265

-93 285

-228 980

Krótkotermino

we
rozliczenia
międzyokr
esowe

83 399

4 098

3 337

-79 301

-80 062

-79 301

-761

RAZEM

AKTYWA

130560

7

1 983

791

2 385

220

678 184

1 079

613

678 184

401 429

Przyrost względny

• Stosunek przyrostu absolutnego do

poziomu zjawiska w okresie
przyjętym za podstawę porównań.

• Najczęściej wyrażane są w

procentach. Określa się je wtedy
mianem tempa zmian.

Tempo zmian

Tempo zmian

jednopodstawowe

(o stałej podstawie x

1

)

Tempo zmian łańcuchowe

(o zmiennej podstawi x

t

)

100

1

1

1







x

x

x

w

t

t

100

1

1











t

t

t

t

x

x

x

w

 

Stan na:

tempo zmian o

sałej

podstawie

tempo zmian o

zmiennej

podstawie

Bilans (zł)

31.12.0

3

31.12.0

4

31.12.0

5

31.12.0

4

31.12.0

5

31.12.0

4

31.12.0

5

 

 

 

 

 

 

 

 

Aktywa

trwałe

213 933

257 166

466 798

20%

118%

20%

82%

Rzeczowe

aktywa
trwałe

213 933

257 166

466 798

20%

118%

20%

82%

Aktywa

obrotow
e

1 091

674

1 726

625

1 918

422

58%

76%

58%

11%

Zapasy

173 765

37 049

7 743

-79%

-96%

-79%

-79%

Należności

krótkote
rminowe 219 277

1 163

530

1 614

375

431%

636%

431%

39%

Inwestycje

krótkote
rminowe

615 233

521 948

292 968

-15%

-52%

-15%

-44%

Krótkotermi

nowe
rozlicze
nia
międzyo
kresowe

83 399

4 098

3 337

-95%

-96%

-95%

-19%

RAZEM

AKTYWA

1 305

607

1 983

791

2 385

220

52%

83%

52%

20%

Tempo zmian

Tempo zmian informuje, o ile procent

poziom zjawiska w badanym okresie
jest wyższy lub niższy od poziomu
zjawiska w okresie przyjętym za
podstawę porównań.

Odchylenia względne

• Stosowane są wtedy, gdy zjawiska

gospodarcze są powiązane ze sobą w
tym sensie, że jedno determinuje
drugie.

Przykład:

Wzrost wielkości sprzedaży określa możliwość wzrostu

zysku. Odchylenia względne oblicza się wtedy
następująco:

100

0

1

WDS

Z

Z

Z

w









Z

w

– odchylenia względne zysku ze sprzedaży,

Z

1

– wielkość zysku ze sprzedaży w okresie badanym,

Z

0

–wielkość zysku ze sprzedaży w okresie poprzednim,

WDS – wskaźnik dynamiki sprzedaży.