ANATOMICZNIE UKŁAD NERWOWY DZIELI SIĘ NA:

OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY OBWODOWY UKŁAD

NERWOWY

MÓZG I RDZEŃ KRĘGOWY NERWY MÓZGOWE I RDZENIOWE

CZYNNOŚCIOWO UKŁAD NERWOWY DZIELI SIĘ NA:

UKŁAD SOMATYCZNY UKŁAD

AUTONOMICZNY(WEGETATYWNY)

ODBIERA I REAGUJE NA BODŹCE ODBIERA I REAGUJE NA BODŹCE POCHODZACE

POCHODZĄCE Z ZEWNĄTRZ ORGANIZMU, Z WNĘTRZA ORGANIZMU

KIERUJE PROCESAMI ZALEŻNYMI KIERUJE CZYNNOŚCIAMI ZACHODZĄCYMI

OD WOLI ORGANIZMU: NIEZALEŻNYMI OD WOLI ORGANIZMU

CZYNNOŚCI MIĘŚNI SZKIELTOWYCH CZYNNOŚĆ SERCA, GRUCZOŁÓW,

MIEŚNI GŁADKICH.

JĄDRA W MÓZGOWIU I SKUPIENIA ZWOJE I NERWY
KOMÓREK NERWOWYCH W RDZENIU
KRĘGOWYM

CZĘŚĆ OŚRODKOWA CZĘŚĆ OBWODOWA

UKŁAD AUTONOMICZNY

WSPÓLCZULNY = SYMPATYCZNY PRZYWSPÓŁCZULNY = PARASYMPATYCZNY

OBA UKŁADY DZIAŁAJĄ WZGLĘDEM SIEBIE ANTAGONISTYCZNIE

•

W UKŁADZIE AUTONOMICZNYM DROGA

ODŚRODKOW (EFERENTNA) SKŁADA SIĘ Z

DWÓCH NEURONÓW. W ODRÓŻNIENIU DO

UKŁADU SOMATYCZNEGO, GDZIE OD

RDZENIA KRĘGOWEGO BIEGNIE JEDEN

NEURON.

•

W OBRĘBIE UKŁAD WSPÓŁCZULNEGO I

PRZEWSPÓŁCZULNEGO ISTNIEJĄ ROŻNICE

POLEGAJĄCE NA DŁUGOŚCI WŁÓKIEN

PRZEDZWOJOWYCH I POZAZWOJOWYCH

ORAZ POSIADANIU LUB BRAKU OTOCZKI

MIELINOWEJ.

CZĘŚĆ WSPÓŁCZULNA

•

OŚRODKI CZĘŚCI WSPÓŁCZULNEJ

, STANOWIĄCE PERIKARIONY NEURONÓW PRZEDZWOJOWYCH, ZNAJDUJĄ SIĘ

W ISTOCIE SZAREJ RDZENIA KRĘGOWEGO OD VIII ODCINKA SZYJNEGO, PRZEZ CAŁĄ CZĘŚĆ PIERSIOWĄ, DO

III ODCINKA LĘDŹWIOWEGO.

•

AKSONY

NEURONÓW PRZEDZWOJOWYCH

WYCHODZĄ Z RDZENIA KRĘGOWEGO KORZENIAMI BRZUSZNYMI

RAZEM Z NERWAMI RDZENIOWYMI, KIERUJĄC SIĘ DO ZWOJÓW PRZYKRĘGOWYCH, KTÓRE PO OBU BOCZNYCH

STRONACH KRĘGOSŁUPA TWORZĄ

PIEŃ WSPÓŁCZULNY

.

•

CZĘŚĆ WŁÓKIEN PRZEDZWOJOWYCH PO WNIKNIĘCIU DO PNIA WSPÓŁCZULNEGO KOŃCZY SIĘ W JEGO ZWOJACH,

TWORZĄC SYNAPSY Z DRUGIMI NEURONAMI WSPÓŁCZULNYMI. AKSONY DRUGICH NEURONÓW (

WŁÓKNA

POZAZWOJOWE

) WRACAJĄ DO NERWÓW RDZENIOWYCH I RAZEM Z NIMI BIEGNA DO EFEKTORA

•

INNA CZĘŚĆ

WŁÓKIEN PRZEDZWOJOWYCH

PRZEBIEGA JEDYNIE PRZEZ ZWOJE PNIA WSPÓŁCZULNEGO (NIE

KOŃCZY SIĘ W NICH SYNAPSAMI), DOCIERAJĄC DO DALEJ POŁOŻONYCH ZWOJÓW, I DOPIERO TAM TWORZY

SYNAPSY Z DRUGIMI NEURONAMI.

•

POBUDZENIE CZĘŚĆ WSPÓLCZULNEJ POWODUJE BARDZO PODOBNE SKUTKI JAK WYDZIELENIE

ADRENALINY DO KRWI W STRESIE. SPOWODOWANE JEST TO TYM, ŻE RDZEŃ NADNERCZY STANOWI

KOMÓRKI NEUROSEKRECYJNE, KTÓRE SĄ ZMODYFIKOWANYMI NEURONAMI POZAZWOJOWYMI.

•

WZMOŻONA AKTYWNOŚCI UKŁADU WSPÓŁCZULNEGO WYSTĘPUJE W SYTUACJACH ALARMOWYCH, W

STANACH ZAGROŻENIE, STRESU I WYSIŁKU FIZYCZNEGO – DLATEGO OKREŚLA SIĘ GO JAKO

ERGOTROPOWY(ERGON -WYSIŁEK)

CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNA

•

OŚRODKI CZĘŚCI PRZYWSPÓŁCZULNEJ WYSTĘPUJĄ W

ŚRÓDMÓZGOWIU

,

RDZENIU

PRZEDŁUŻONYM

I CZEŚCI

KRZYŻOWEJ RDZENIA KRĘGOWEGO

. W ODRÓŻNIENIU OD

CZEŚCI WSPÓŁCZULNEJ, W KTÓREJ ZWOJE ZNAJDUJĄ SIĘ BLISKO RDZENIA KRĘGOWEGO, A

WŁÓKNA PRZEDZWOJOWE SĄ KRÓTKIE, W CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNEJ ZWOJE LEŻĄ Z DALA

OD OŚRODKÓW – W POBLIŻU LUB W ŚCIANIE UNERWIANYCH NARZĄDÓW, A ICH WŁÓKNA

PRZEDZWOJOWE SĄ DŁUGIE.

•

WŁÓKNA PRZEDZWOJOWE CZĘŚCI CZASZKOWEJ UKŁADU PRZYWSPÓŁCZULNEGO BIEGNĄ W

NERWACH MÓZGOWYCH: OKORUCHOWYCH (n.III), TWARZOWYM (n.VII), JĘZYKOWO-

GARDŁOWYM (n. IX), I BŁEDNYM (n.X).

•

WŁÓKNA PRZEDZWOJOWE ODCINKA KRZYŻOWEGO WYCHODZĄ Z RDZENIA KRĘGOWEGO

KORZENIAMI BRZUSZNYMI WRAZ Z II- IV NERWAMI KRZYŻOWYMI JAKO NERWY

MIEDNICZE.

UKŁAD AUTONOMICZNY DZIAŁA NA ZASADZIE ANTAGONISTYCZNEJ

•

PRZEWAŻAJĄCA CZĘŚĆ NARZĄDÓW JEST UNERWIANA PRZEZ OBA TYPY WŁÓKIEN

AUTONOMICZNYCH, ZARÓWNO PRZEZ WŁÓKNA WSPÓŁCZULNE JAK I PRZYWSPÓŁCZULNE. W

PRZYPADKU NIEKTÓRYCH NARZĄDÓW BRAK JEST UNERWIENIA PRZYWSPÓŁCZULNEGO –

MIĘŚNIE PRZYWŁOSOWE, ŚLEDZIONA.

•

NA ZASADZIE HAMOWANIA WZAJEMNIE ZWROTNEGO

WZMOŻENIE AKTYWNOŚCI

NEURONÓW REGULUJĄCYCH CZYNNOŚĆ DANEGO NARZĄDU – ZMNIEJSZA AKTYWNOŚĆ

ANTAGONISTYCZNYCH NEURONÓW DRUGIEJ CZĘŚCI UKŁADU AUTONOMICZNEGO.

NARZĄD WYKONAWCZY

EFEKT DZIAŁANIA WŁÓKIEN

WSPÓŁCZULNYCH

EFEKT DZIAŁANIA WŁÓKIEN

PRZYWSPÓŁCZULNYCH

OKO

- ŹRENICA

- ROZSZERZENIE

- ZWĘŻENIE

SERCE

- PRZYSPIESZENIE AKCJI

- ZWOLNIENIE AKCJI

PŁUCA

- ROZSZERZENIE MIĘŚNI OSKRZELI

- ZWĘŻENIE MIĘŚNI OSKRZELI

PRZEWÓD POKARMOWY

- ŚLINIANKI

- ŻOŁĄDEK, JELITA

- TRZUSTKA

- PĘCHERZYK ŻÓŁCIOWY

- WĄTROBA

- POBUDZAJĄ SKĄPE WYDZIELANIE ŚLINY

-ZMNIEJSZAJĄ PERYSTALTYKĘ,

HAMUJĄ WYDZIELANIE SOKÓW

TRAWIENNYCH

--------------

- ROZKURCZ

- ROZKŁAD GLIKOGENU

-POBUDZAJĄ OBFITE WYDZIELANIE

WODNISTEJ SLINY

-ZWIĘKSZAJĄ PERYSTALTYKĘ

I WYDZIELANIE SOKÓW TRAWIENNYCH

- POBUDZAJĄ WYDZIELANIE SOKU

TRZUSTKOWEGO

- SKURCZ (WYDZIELANIE ŻÓŁCI)

- SYNTEZA GLIKOGENU

PĘCHERZ MOCZOWY

- M.WYPIERACZ MOCZU
- M.ZWIERACZ CEWKI

- ROZKURCZ (TRZYMANIE MOCZU)

- SKURCZ (TRZYMANIE MOCZU)

- SKURCZ (ODDAWANIE MOCZU)

- ROZKURCZ (ODDAWANIE MOCZU)

ŚLEDZIONA

- SKURCZ

SKÓRA

- M. PRZYWŁOSOWY

- STROSZENIE WŁOSÓW

----------------