Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

9.06.21

Różnice morfologiczne komórek

układu krwiotwórczego i krwi

Agata Sakowicz

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

2

Rola krwi

1.

1.

Transportowa

Transportowa

2.

2.

Odpornościowa

Odpornościowa

3.

3.

Udział w procesach

Udział w procesach

krzepnięcia

krzepnięcia

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

3

Hematopoeza=Krwiotworzenie

• 3Hbd – pęcherzyk żółtkowy tzw. „wyspy krwi”

• Rejon AGM (aorta, gonady, mesonephros)

• Wędrówka komórek do wątroby (pierwsze 3

miesiące życia płodowego) – główne siedlisko

komórek do okresu przedporodowego

• Szpik krwiotwórczy (czerwony) – rozwój płodowy

do okresu dorastania we wszystkich kościach.

• 7 rok życia – stopniowe wypieranie szpiku

czerwonego przez tkankę tłuszczową (szpik

żółty)

• Po 18 roku życia szpik czerwony – kości

biodrowe, kręgi, żebra, mostek, czaszka,

proksymalne przynasady kości ramiennych i

udowych

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

4

Hematopoeza (2)

Zarodek 3 Hbd

Płód 3
miesiąc

Po urodzeniu

Pozaszpikowa hematopoeza jest patologią również u
donoszonych noworodków i może mieć miejsce w
wątrobie i śledzionie.

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

5

Lokalizacja i budowa szpiku

Szpik czerwony (medulla ossium
rubra ) – gąbczasta masa

zawarty jest w jamach szpikowych, a
także w przestrzeniach
międzybeleczkowych istoty
gąbczastej kości

Rusztowaniem dla komórek
szpikowych jest tkanka łączna
siateczkowa, do której docierają
naczynia krwionośne i nerwy

Tkanka siateczkowata zawiera
komórki macierzyste CFU - F i
fibroblasty

Fibroblasty produkują liczne związki
białkowe regulujące proces
powstawania krwinek

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

6

Komórki macierzyste krwi

Cechy charakterystyczne komórki pluripotencjalnej:

Cechy charakterystyczne komórki pluripotencjalnej:

a) samoodnawialność – podtrzymanie istnienia układu

a) samoodnawialność – podtrzymanie istnienia układu

b) różnicowanie się – proces stopniowy

b) różnicowanie się – proces stopniowy

Pluripotencjalna komórka macierzysta

Mieloidalne komórki

macierzyste
(multipotencjalna)

Limfoidalne komórki
macierzyste

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

7

Różnicowanie się komórek

 

 

 

 

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

8

Rozwój poszczególnych linii komórkowych

 

                                                                                                                       

 
 

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

9

Rozpoznawanie komórek układu

krwiotwórczego

1. Wielkość i kształt cytoplazmy
2. Regularności zarysów i kształtu komórki
3. Barwliwości cytoplazmy i jądra
4. Obecności i rodzaju ziarnistości w

cytoplazmie

5. Kształtu jądra i stosunku jego wielkości do

cytoplazmy

6. Położenia jadra w komórce
7. Budowy chromatyny jądrowej (zbita lub

luźna)

8. Obecności jąderek w jądrze

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

10

Ocena dojrzałości komórek

1. Komórki młode są na ogół większe od

dojrzałych

2. W jadrze młodych komórek chromatyna

jest luźna

3. W miarę dojrzewania komórek stosunek

wielkości jądra do cytoplazmy przesuwa
się na korzyść cytoplazmy

4. W jądrach komórek młodych są na ogół

widoczne jąderka

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

11

Linia erytroidlana – cechy

charakterystyczne

PROERYTROBLAST

1. Cytoplazma skąpa silnie

zasadochłonna (barwi się
ciemno niebiesko)

2. Cytoplazma wokół jądra

ma nieco jaśniejsze
zabarwienie

3. Jądro okrągle lub owalne

luźne

4. W jądrze są widoczne

jedno lub dwa jąderka

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

12

Linia erytroidlana – cechy

charakterystyczne

ERYTROBLAST ZASADOCHŁONNY

1. Cytoplazma nieco obfitsza i

jaśniejsza niż w
proerytroblaście

2. Jądro bardziej skupione

3. Brak jąderek

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

13

Linia erytroidlana – cechy

charakterystyczne

ERYTROBLAST WIELOBARWLIWY (POLICHROMATOFILNY)

1. Cytoplazma ma

zabarwienie od
szaroniebieskiej do
różowoniebieskiej

2. Jądro ulega zagęszczeniu

i przyjmuje barwę
ciemnofioletową

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

14

Linia erytroidlana – cechy

charakterystyczne

ERYTROBLAST KWASOCHŁONNY

1. Cytoplazma obfita barwi się

na kolor różowy właściwy
dla dojrzałych erytrocytów

2. Jądro niewielkie, zbite dość

często ułożone
ekscentrycznie

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

15

Linia erytroidlana – cechy

charakterystyczne

RETIKULOCYTY I ERYTROCYTY

1. Retikulocyt – erytrocyt

zawierający polirybosomy w
postaci ziarenek i drobnej
siateczki widoczne tylko w
barwieniu przyżyciowym

2. Erytrocyt:

a) brak jądra

b) posiada okrągły kształt

c) barwi się różowo z

przejaśnieniem w części
środkowej (delta)

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

16

Linia granulocytarna – cechy

charakterystyczne

MIELOBLAST

1. Cytoplazma ma jasnoniebieskie

zabarwienie lub lekko fioletowe

2. Brak ziarnistości w cytoplazmie

3. Lekko owalne jądro wypełnia

niemal całą komórkę

4. Chromatyna jądrowa ma

delikatne utkanie

5. W jadrze widoczne jąderka

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

17

Linia granulocytarna – cechy

charakterystyczne

PROMIELOCYT

1. Cytoplazma posiada

jasnoniebieskie zabarwienie i
drobne ziarnistości

2. Jądro – lekko owalne mniejsze

niż w mieloblaście. Posiada
jaderka nie zawsze widoczne

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

18

Linia granulocytarna – cechy

charakterystyczne

MIELOCYT

1. Cytoplazma – posiada

ziarnistość obojętnochłonną
(drobna różowo niebieska),
kwasochłonną (drobna
ceglasta) lub zasadochłonną
(gruba ciemnoniebieska)

2. Jądro – okrągłe bez jąderek

zepchnięte na obrzeże
cytoplazmy

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

19

Linia granulocytarna – cechy

charakterystyczne

METAMIELOCYT

1. Cytoplazma – jak w mielocycie

2. Jądro – przybiera kształt

nerkowaty, duże około 1/3
całej komórki

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

20

Linia granulocytarna – cechy

charakterystyczne

GRANULOCYT O JĄDRZE PAŁECZKOWATYM

1. Cytoplazma – ma ziarnistość

charakterystyczną dla linii
granulacytarnych
(kwasochłonnej, zasadochłonnej
lub neutrochłonnej)

2. Jądro – tworzy podkowę bez

przewężeń

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

21

Linia granulocytarna – cechy

charakterystyczne

GRANULOCYT O JĄDRZE PODZIELONYM

1. Cytoplazma –

charakterystyc
zna dla linii
granulocytarnej

2. Jądro –

wyraźnie
podzielone na
płaty
połączone
cienkimi
mostkami

neutrofil

eozynofil

bazofil

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

22

Linia monocytarna – cechy

charakterystyczne

PROMONOCYT

1. Cytoplazma –

szaroniebieska, skąpa
ziarnistość

2. Jądro – o nieregularnym

kształcie posiada jąderka 1-3
słabo widoczne, chromatyna
jądrowa luźna

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

23

Linia monocytarna – cechy

charakterystyczne

MONOCYT

1. Cytoplazma –

szaroniebieskodymny odcień
mogą być wodniczki

2. Jądro – pofałdowane o

delikatnej strukturze,
nieregularnym kształcie

3. Ma zdolność do

przekształcania się w komórki
żerne makrofagi lub komórki
dendrytyczne typu I

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

24

Linia limfocytarna – cechy

charakterystyczne

LIMFOBLAST

1. Cytoplazma –

jasnoniebieska, skąpa

2. Jądro – okrągłe, wypełnia

niemal całą komórkę,
różowofioletowe, obecne
jąderko

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

25

Linia limfocytarna – cechy

charakterystyczne

PROLIMFOCYT

1. Cytoplazma –

jasnoniebieska, niekiedy
posiada ziarnistość

2. Jądro – mniejsze niż w

limfoblaście, luźne

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

26

Linia limfocytarna – cechy

charakterystyczne

LIMFOCYT

1. Cytoplazma – skąpa

niebieska, niekiedy
może mieć ziarnistość
(pobudzone limfocyty)

2. Jądro – zbite

ciemnofioletowe

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

27

Linia limfocytarna – cechy

charakterystyczne

PLAZMOCYT=LIMFOCYT B

PRODUKUJĄCY PRZECIWCIAŁA

1. Cytoplazma – zabarwienie

niebieskie z odcieniem
fioletowym, może zawierać
wodniczki, wokół jądra
przejaśnienie

2. Jądro – zbite zepchnięte na

obrzeże komórki

3. Komórka przypomina „pawie

oczko”

4. Niekiedy w komórce mogą być

dwa jadra co nie jest patologią

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

28

Linia megakariopoetyczna – cechy

charakterystyczne

MEGAKARIOBLAST

1. Cytoplazma – silnie

zasadochłonna ma
zabarwienie
ciemnoniebieskie

2. Jadro – duże okrągłe lub

nerkowate, zawiera
jąderka

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

29

Linia megakariopoetyczna – cechy

charakterystyczne

PROMEGAKARIOCYT

1. Cytoplazma – obfita,

niebieska miejscami
różowa, czasem zawiera
wodniczki

2. Jądro – nieregularne,

płatowe

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

30

Linia megakariopoetyczna – cechy

charakterystyczne

MEGAKARIOCYT

1. Cytoplazma – różowa

2. Jądro – nieregularne,

płatowe a płaty
połączone są ze sobą
cienkimi nitkami

3. Brak widocznych

jąderek

4. Na obwodzie komórki

znajdują się płytki
krwi z których część
pozostaje w kontakcie
z cytoplazmą

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

31

Linia megakariopoetyczna – cechy

charakterystyczne

TROMBOCYTY = PŁYTKI KRWI

1. Kształt komórki

okrągły,
niekiedy z
wypustką

2. Część środkowa

(granulomer)
jest ziarnista

3. Część

obwodowa
(hialomer) jest
gładka

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

32

Podstawowe parametry morfologiczne krwi

obwodowej

PARAMETR

DOROŚLI

WBC [x 10

9

/l]

4-10,9

NEUTROFILE [%]

50-65

EOZYNOFILE [%}

0-3

BAZOFILE [%]

0-1

LIMFOCYTY [%]

25-40

MONOCYTY [%]

4-6

RBC [x10

12

/l}

4,2-6,2

HGB [g/dl]

12,0-16,4

HCT [%]

34,8-46,4

MCV [fl]

82-96,7

MCH [pg]

29-34

MCHC [g/dl]

32,2-35,8

PLT [x 10

9

/l]

140-400

1. WBC – ilość krwinek białych

2. RBC – ilość krwinek czerwonych

3. HGB – stężenie hemoglobiny

4. HCT – hematokryt (stosunek

pomiędzy krwinkami a osoczem
krwi)

5. MCV – średnia objętość

erytrocyta

6. MCH – średnia waga hemoglobiny

7. MCHC – średnie stężenie

hemoglobiny

8. PLT – ilość płytek krwi

LEGENDA:

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

33

Literatura

1. „Diagnostyka hematologiczna”
Doc. Dr hab.. Med.. Alina Wierzbowska

Akademia Medyczna w Łodzi Instytut

Patologii Zakład Diagnostyki

Laboratoryjnej Tom CLXXIV rok 1988

2. „Podstawy hematologii” pod redakcją Anny

Dmoszyńskiej i Tadeusza Robaka wyd. I

rok 2003

3. Atlas hematologiczny dostępny on line :
www.hematologica.pl

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zakład Biotechnologii Medycznej

34

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ