Metody

usprawniania po

udarze mózgu

Epidemiologia

Świat – wg WHO



Ok. 5.5 mln rocznie przypadków
śmiertelnych



ok. 80% przeżywa atak



Od 50%-75% częściowo niepełnosprawni

Czynniki ryzyka



Nadciśnienie



Tytoń



Cukrzyca



Otyłość



Nadużywanie alkoholu



Wiek powyżej 55 lat



Dziedziczność

Czynniki ryzyka c.d.



Wcześniejsze występowanie udaru, TIA lub
ataku serca



Choroby tętnic



Wysoki poziom cholesterolu (gł.LDL)



Niska aktywność fizyczna



Socjoekonomia



Rasa czarna i latynoamerykańska



Płeć

Udar – co to jest?

Incydent naczyniowy spowodowany

zakłóceniem dopływu krwi do mózgu

w wyniku:



Zablokowania

lub



Pęknięcia

tętnicy zaopatrującej mózg w krew

Rodzaje udarów

Niedokrwienny

[ischemic] -

72% - 86%



Zakrzepowy [thrombotic]



Zatorowy [embolic]



Ogólnoustrojowy

[systemic

hypoperfusion]



Żylny zakrzepowy

[venous thrombosis]

Blokada tętnicy

Rodzaje udarów c.d.

Krwotoczny [hemorrhagic]

9 - 18%



Śródmózgowy [intercerebral]



Podpajęczynówkowy [subarachnoid]

Przyczyny:

•

Nadciśnienie

•

Pęknięcie drobnych

naczyń tętniczych

•

Malforacje naczyniowe-

tętniaki, naczyniaki

•

nowotwory

Obrzęk kory

Przyczyny:



Choroby serca



Zmiany miażdżycowe



Materiał zatorowy z ukł. żylnego



Nagłe spadki ciśnienia



Zaburzenia krzepnięcia



Choroby krwi



Zmiany zapalne naczyń



Uszkodzenie ściany tętnic



Zakrzep zatok żylnych mózgu



i żył mózgowych

Tętniak

TIA (Transient Ischeamic

Attack)



Tzw. „mini udar” lub „ostrzegawczy udar”



Symptomy:



Nagłe drętwienie i osłabienie twarzy, K.G. i
K.D. jednej strony ciała



Zmieszanie, problemy z mową i rozumieniem



Nagłe problemy widzenia w jednym lub w
obu oczach



Nagłe zaburzenia chodu, utrata równowagi i
koordynacji



Nagłe ostre bóle głowy

Etapy zdrowienia

Stadium zwiotczenia – znaczna

utrata zdolności czuciowych

Powrót do normalnego

napięcia mięśniowego

Ewolucja w kierunku hipertonii

Typowy wzorzec patologiczny



Bark:

Bark: retrakcja i depresja



Ramię:

Ramię: rot. wewnętrzna i przywiedzenie



Łokieć:

Łokieć: zgięty



Przedramię:

Przedramię: rot. wewnętrzna



Ręka:

Ręka: zaciśnięta w pięść, opadająca



Miednica:

Miednica: skierowana do tyłu



Biodro:

Biodro: wyprost



Udo:

Udo: rot. wewnętrzna



Kolano i staw skokowy:

Kolano i staw skokowy: wyprost



Stopa:

Stopa: zgięta ku

dołowi

, opadająca,

supinacja



Tułów:

Tułów: boczne zgięcie

CHÓD

film

Skutki udaru ze względu na

obszar:



Płat czołowy

•

zaburzony automatyzm chwytny rąk i ust



Niemożność chodzenia

•

Objaw Kralla

•

Echopraxia

•

Echolalia

•

Agrafia

•

Otępienie

•

Afazja Brock’a (ruchowa)

•

apraksja

Skutki udaru ze względu na

obszar:



Płat ciemieniowy:

•

Dermoleksja

•

Astereognozia

•

Autopatognozja

•

Połowicze zaniedbanie (neglect)

•

Afazja ciemieniowa

•

Afazja amnestyczna

•

Abarognozja

•

Zaburzenia prioprioceptywne

Skutki udaru ze względu na

obszar:



Płat skroniowy:

•

Afazja czuciowa (Wernickego)

•

Agnozja słuchowa

•

Agrafia

•

Akalkulia

•

Agnozja muzyczna

Skutki udaru ze względu na

obszar:



Płat potyliczny:

•

Agnozja twarzy

•

Agnozja barw

•

inne

Powikłania ogólnoustrojowe w

ostrym okresie udaru mózgu-

groźne dla życia



Hiperglikemia



Zaburzenia wydzielania hormonu antydiuretycznego



Wzrost RR



Odoskrzelowe zapalenie płuc



Zaburzenia połykania



Zakrzepica żył głębokich



Zaburzenia rytmu serca, nagły zgon sercowy



Zakażenie dróg moczowych



Odleżyny



Obrzęki kończyn porażonych, zaburzenia troficzne,

odwapnienie

Inne problemy w

rehabilitacji



Bolesny bark



Depresja

DLACZEGO REHABILITACJA?

Skale uszkodzenia w ocenie

pacjentów po udarze mózgu



National Institutes of Health Stroke Scale



Scandinavian Stroke Scale



Skala uszkodzenia „Repty”

METODY FIZJOTERAPEUTYCZNE



Rehabilitacja domowa i pielęgnacja



PNF



Met. Bobath



Met. Johnstone



Met. Vojty



Met. Brunnstrom



Reedukacja chodu



Met. wymuszenia ruchu (CIT)



Met. S.E.T.



Masaż

Wielospecjalistyczny zespół

terapeutyczny:



Lekarz (neurolog,

kardiolog)



Pielęgniarka



Fizjoterapeuta



Logopeda



Psycholog



Pracownik socjalny

Inne elementy rehabilitacji



Logopedia



Psychoterapia



Terapia społeczna



Bio- feedback



Adaptacja przestrzeni



Dieta

Rehabilitacja wczesna



W pierwszej fazie leczenia udaru mózgowego zabiegi

rehabilitacyjne są równoznaczne z intensywną opieką

pielęgnacyjną;



Od kilku dni do 1-3 tygodni po udarze;



Włączenie wczesnej rehabilitacji, już w 1. dobie

udaru, zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań

pozamózgowych związanych z unieruchomieniem

chorego oraz stymulując zjawisko plastyczności

mózgu - zmniejsza objawy deficytu ruchowego.



Rodzina nie powinna zastępować chorego

w czynnościach, które potrafi wykonywać

samodzielnie!

Cele wczesnej rehabilitacji:



Zapobieganie odleżynom, przykurczom i

nieprawidłowym ułożeniom kończyn dolnych;



Zapobieganie powikłaniom płucnym



Regulowanie czynności pęcherza moczowego



Nawiązanie kontaktu z chorym



Wzmacnianie motywacji do czynnego udziału

w rehabilitacji,



Edukacja członków rodziny i czynne ich

włączenie w proces rehabilitacji

Wczesna rehabilitacja-

postępowanie:



odpowiednie ułożenie i częsta zmiana pozycji,



ćwiczenia oddechowe



bierne ruchy kończyn, masaż i inne zabiegi

fizykalne



stopniowa pionizacja (siadanie, wstawanie,

stanie, pierwsze próby chodzenia)



ćwiczenia czynne



terapia mowy



terapia zaburzeń psychicznych (uwagi,

emocji, funkcji poznawczych, itd.)



terapia zajęciowa

Pozycje

ułożeniowe

METODY FIZYKALNE



Elektroterapia – elektrostymulacja



Krioterapia



Hydroterapia



Pole magnetyczne



Stymulacja eksteroceptywna:

- Masaż ręczny rozluźniający

- masaż segmentarny

- oklepywanie spastycznych mięśni

Elektroterapia

Tonoliza



Metoda torowania proprioceptywnego z

wykorzystaniem prądów małej

częstotliwości;

pojedynczy impuls na mięśnie spastyczne

silny skurcz

rozluźnienie

stymulacja mięśni antagonistycznych

Elektrostymulacja prądem stałym

Impulsy prostokątne

Różny czas trwania

Wpływ na poszczególne ogniwa łuku

odruchowego

Stosowana zarówno na kkd (przezskórna

elektrostymulacja nerwu strzałkowego),

jak i na kkg

Przewlekła elektrostymulacja ręki

1. specjalna rękawica:

Anoda po stronie dłoniowej

Katoda po stronie grzbietowej ręki

2. Impulsy elektryczne o częstotl. 50 Hz

3. Zmniejsza napięcie spastyczne

Funkcjonalna elektrostymulacja (FES)

Np. Przezskórna stymulacja nerwu

strzałkowego

Kriostymulacja



Przed terapią ruchową;



Czas zabiegu od 3 – 5 min.



Działanie:



Spowolnienie przewodnictwa

nerwowo – mięśniowego w nerwach

czuciowych i wegetatywnych



Obniża napięcie mięśniowe

Hydroterapia

Zabiegi:



Kąpiele solankowe



Kąpiele siarczkowo

– siarkowodorowe



Kąpiele

kwasowęglowe



Kąpiele

jodobromowe

Pole

magnetyczne

Działanie:

Zwiększenie przewodnictwa

międzyneuronalnego i modulacja

aktywności motoneuronów

Poprawa metabolizmu komórki nerwowej

Zmniejszenie tonusu naczyń mózgowych

Zwiększenie unaczynienia tętnic

szyjnych

Nasilenie procesów regeneracyjnych w

tkance nerwowej

Zwiększenie siły mięśniowej

Poprawa czynności zwieraczy pęcherza

moczowego

PNF

Ruchy wykonywane w pracy i życiu codziennym

mają charakter diagonalny i spiralny

Najważniejsze elementy terapii:

- terapia oparta na opracowanych wzorcach

miednicy, łopatki, kkg, kkd, głowy i tułowia

- Stosowanie odpowiednich technik:

- Pozycja wyjściowa, kierunek ruchu,

rozciągnięcie mięśni, ciąg, nacisk

- Wzmocnienie aktywności mięśni z

wykorzystaniem mechanizmów odruchowych

PNF c.d.

- Opór, chwyt, kolejność pracy

mięśniowej

- Istotą terapii PNF jest odtwarzanie

bodźcowania na obwodzie

- Praca przez irradiację

Metoda usprawniania przy

użyciu lustra

Twórca- Eric Altschuler

Uszkodzeniom mózgu towarzyszy

tzw. deficyt poznawczy zwany

zespołem zaniedbywania

jednostronnego

Zastępcze sprzężenie

zwrotne:

1. Oddziaływanie powrotne skutku

danego zjawiska na jego przyczynę

Dodatnie

Ujemne

2. Platforma do ćwiczeń równowagi

- Ćwiczenia symetrycznego obciążania

kkd

Met. B. i K. Bobath



Zgodność ćwiczeń z naturalnym

rozwojem ruchowym człowieka



Hamowanie



Torowanie



Praca z punktami kluczowymi :

Głównymi: głowa, szyja, obręcze

barkowa i biodrowa

Pomocniczymi: nadgarstek, stopa,

palce

Met. Bobath

Okres wiotki: właściwe ułożenie
w łóżku, ćwiczenia zmian
pozycji ciała, usprawnianie KG,
kontrola KD, ćw. równowagi

II.

Spastyczność: ćw. w pozycjach
wyższych - siedząca, pionowa

III.

Lokomocja + przywracanie
funkcji KG

IV.

Dalsze doskonalenie funkcji
ręki

Metoda wymuszenia ruchu

Constrain - Induced Movement

Therapy



90’- prof. Taub i wsp.

Uniwersytet Alabama w

Birmingham



Unieruchomienie zdrowej

kończyny na 4-9h dziennie

przez 2-3 tyg



Zestaw ćwiczeń „remodeling

and shaping”



Przeciwwskazana u osób z

całkowitym porażeniem

kończyny oraz przy braku

zgody

Metoda Johnstone

Główne założenia programu:



Ustalenie 24h pozycjonowania – wpływ

na napięcie mięśniowe



Wzrost aktywności ruchowej ze

stopniowym obciążaniem



Kierowanie się ruchowymi wzorcami

rozwoju



Wczesne obciążanie poprzez prawidłowo

ustabilizowane stawy i ćwiczenie rotacji



Stosowanie mankietów ciśnieniowych

Met. Johnstone

Mankiety ciśnieniowe „SPLINTY”

30-40 mmHg



hamowanie dominujących odruchów



stabilizacji postawy ciała



kontrola napięcia mm



hamowanie spastyczności



stabilizacja do ćwiczeń

Met. Johnstone

Pracujemy kolejno

w pozycjach:

•

TOCZENIE

• LEŻENIE BOKIEM

• LEŻENIE
PRZODEM W
PODPORZE NA
PRZEDRAMIONACH

• KLĘK

• KLĘK PODPARTY

• STANIE

• CHODZENIE

Met. Johnstone

Metoda V. Vojty

Reflex Locomotion

Czas działania bodźca: 20 – 30 min

Częstotliwość: 1-2 razy dziennie

Pozycje:

pronacyjna (reflex creeping)

supinacyjna (reflex rolling)

pozycje pośrednie np. na boku

Metoda V. Vojty

Reflex Locomotion

Met. Brunnstr

Koncepcja opiera się na torowaniu przez
wykorzystanie:


Patologicznych synergizmów (wywołanie

ruchu)



Pobudzeń eksteroreceptywnych



Pobudzeń prioprioreceptywnych

(rozciąganie, poklepywanie, pocieranie itp.)



Odruchów tonicznych



Odruchów nastawczych



Współruchów np. kontralateralnych

Met. Brunnstr

Etapy postępowania:



Wyzwalanie ruchów synergistycznych



Opanowywane ruchów
synergistycznych



Uzyskiwanie kontroli nad ruchami
synergistycznymi



Wykonywanie ruchów dowolnych

Metoda Sling Exercise

Therapy

Charakterystyka metody



wykorzystuje zasady ćwiczeń

czynnych w odciążeniu



można ja stosować w okresie

ostrym, przewlekłym

schorzenia



łączy się z takimi pojęciami jak:

łańcuchy biokinematyczne,

sprzężenie, kinestezja



kontrola sensomotoryczna,

równowaga

Metoda Sling Exercise

Therapy

Możliwosci zastosowania :



1.System diagnostyki i

leczenia w łancuchu

kinetycznym otwartym i

zamkniętym



2.Działanie przeciwbólowe



3.Rozluźnienie



4.Trakcje, autotrakcje



5.Mobilizacje, automobilizacje



6.Stretching



7.Zwiększenie ruchomosci



8.Trening siły



9.Trening wytrzymałosci



10.Trening sensomotoryczny



11.Trening stabilizacji



12.Program komputerowy

umżoliwiajacy indywidualny

dobór ćwiczeń



13.Cwiczenia w domu



14.Cwiczenia grupowe

Metoda Sling Exercise

Therapy

Ćwiczenia w łańcuchu
otwartym

pojedynczych grup mm

- odtwarzają pojedyncze
wzorce ruchowe
- zwiększona komponenta sił
ściskających
- aktywizują mm.agonistyczne
- aktywizują
mm.synergistyczne
- nie nadają się do treningu
czynności dnia codziennego

Ćwiczenia w łańcuchu
zamkniętym

- angażuje duże zespoły
mięśniowe
- odtwarzają wzorce
funkcjonalne
- zwiększenie komponentu sił
kompresujących
- aktywizują m.agonistyczne,
synergistyczne
- aktywizują antagonistyczne
-odzwierciedlają czynności
dnia codziennego
- lepsza stabilizacja
dynamiczna - propriocepcja