SKÓRA

SKÓRA

Budowa i Funkcje

Budowa i Funkcje

Ewa Trznadel-Budźko

Ewa Trznadel-Budźko

Klinika Dermatologii i Dermatologii

Klinika Dermatologii i Dermatologii

Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w

Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w

Łodzi

Łodzi

2005

2005

SKÓRA - NAJWIĘKSZY ORGAN

SKÓRA - NAJWIĘKSZY ORGAN



Bariera między środowiskiem

Bariera między środowiskiem

zewnętrznym a organizmem

zewnętrznym a organizmem



Średni ciężar - 4 kg

Średni ciężar - 4 kg



Powierzchnia około 2 m

Powierzchnia około 2 m

2

2

FUNKCJE SKÓRY

FUNKCJE SKÓRY

Bierne:

Bierne:

1.

1.

Ochrona przed zimnem, ciepłem,

Ochrona przed zimnem, ciepłem,

promieniowaniem

promieniowaniem

2.

2.

Ochrona przed uciskiem,

Ochrona przed uciskiem,

uderzeniem,

uderzeniem,

tarciem

tarciem

3. Ochrona przed działaniem

3. Ochrona przed działaniem

substancji

substancji

chemicznych

chemicznych

4. Ochrona przed drobnoustrojami

4. Ochrona przed drobnoustrojami

(bakterie, wirusy, grzyby)

(bakterie, wirusy, grzyby)

FUNKCJE SKÓRY

FUNKCJE SKÓRY

Czynne:

Czynne:

1. Zwalczanie drobnoustrojów chorobotwórczych

1. Zwalczanie drobnoustrojów chorobotwórczych

w skórze (fagocyty, układ immunologiczny)

w skórze (fagocyty, układ immunologiczny)

2. Termoregulacja (wydzielanie potu, ukł. naczyniowy

2. Termoregulacja (wydzielanie potu, ukł. naczyniowy

i nerwowy)

i nerwowy)

3. Odbieranie bodźców z otoczenia (ból, dotyk,

3. Odbieranie bodźców z otoczenia (ból, dotyk,

temperatura)

temperatura)

4. Rozpoznawanie alergenów (k. Langerhansa)

4. Rozpoznawanie alergenów (k. Langerhansa)

5. Produkcja witaminy D

5. Produkcja witaminy D

6. Produkcja barwnika

6. Produkcja barwnika

Prawidłowy obraz histologiczny skóry (A. Du Vivier)

Prawidłowy obraz histologiczny skóry (A. Du Vivier)

Struktura kolagenu i elastyny

(A. du

Vivier)

Struktura kolagenu i elastyny

(A. du

Vivier)

Korneocyt

keratynoc
yt

Korneocyt

keratynoc
yt

Przestrzeń
międzykomórko

wa

Przestrzeń
międzykomórko

wa

Lipidy

dwuwarstwowe
Przestrzenie

hydrofilne

Lipidy

dwuwarstwowe
Przestrzenie

hydrofilne

Struktura

Struktura

Warstwy Rogowej

Warstwy Rogowej

Układ „cegiełek i spoiwa”

Układ „cegiełek i spoiwa”

Ciałka
Odlanda

Ciałka
Odlanda

„Cegiełki” - około 20 warstw korneocytów”

„Spoiwo” -ceramidy (50%), kwasy tłuszczowe (26%), cholesterol (20%)

WARSTWA ROGOWA

WARSTWA ROGOWA

spójna strukturalnie i chemicznie

spójna strukturalnie i chemicznie

niezbędna

niezbędna

dla życia człowieka w środowisku suchym

dla życia człowieka w środowisku suchym

Prawidłowa warstwa rogowa jest miękka, elastyczna,

pozwala na swobodne poruszanie się, nie powodując pęknięć i zarysowań

Budowa Warstwy Rogowej

Budowa Warstwy Rogowej

59%

30%

11%

Keratyna
NMF
Lipidy

NMF

NMF

(Natural Moisturizing Factor)

(Natural Moisturizing Factor)

Rozpuszczalne w wodzie frakcje

Rozpuszczalne w wodzie frakcje

niskocząsteczkowych środków nawilżających.

niskocząsteczkowych środków nawilżających.

NMF odpowiada za zdolność wiązania wody przez

NMF odpowiada za zdolność wiązania wody przez

warstwę rogową.

warstwę rogową.



Aminokwasy

Aminokwasy

40%

40%



Kwas pirolidonowo-karboksylowy

Kwas pirolidonowo-karboksylowy

12%

12%



Mleczany

Mleczany

12%

12%



Mocznik

Mocznik

7%

7%



Na, Ca, K, fosforany, chlorki

Na, Ca, K, fosforany, chlorki

18%

18%



Kwas moczowy, glikozoamina,

Kwas moczowy, glikozoamina,

kreatynina 1,5%

kreatynina 1,5%



Substancje niezidentyfikowane

Substancje niezidentyfikowane

Jacobi, 1959)

Skład Lipidów Warstwy

Skład Lipidów Warstwy

Rogowej

Rogowej



CERAMIDY 30-50%

CERAMIDY 30-50%



Sterole 17-27%

Sterole 17-27%

Kwasy tłuszczowe 9-20%

Kwasy tłuszczowe 9-20%



Triglicerydy

Triglicerydy

0- 13%

0- 13%



Cholesterol (estry) 0- 10%

Cholesterol (estry) 0- 10%



Wosk/Estry wosku 0- 6%

Wosk/Estry wosku 0- 6%



Skwalen, n-alkeny 0- 10%

Skwalen, n-alkeny 0- 10%



Inne 6-11%

Inne 6-11%

Ilość Lipidów Warstwy Rogowej

Ilość Lipidów Warstwy Rogowej

zależy od:

zależy od:



Okolicy ciała

Okolicy ciała



Płci

Płci



Wieku

Wieku



Pory roku

Pory roku

LIPIDY

LIPIDY

ZALEŻNOŚĆ OD WIEKU

ZALEŻNOŚĆ OD WIEKU

Ceramidy

Ceramidy

Naskórka

Naskórka

Ceramid 1 Ceramidy 2

Ceramid 1 Ceramidy 2

-

-

6

6

Kompleks

sfingozyny

i kwasu linolowego

Kompleks

sfingozyny

i kwasu linolowego

Kompleks sfingozyny /
fitosfingozyny

oraz kwasów tłuszczowych

Kompleks sfingozyny /
fitosfingozyny

oraz kwasów tłuszczowych

Płaszcz Lipidowy Skóry

Płaszcz Lipidowy Skóry



Lipidy warstwy rogowej

Lipidy warstwy rogowej



Łój gruczołów łojowych

Łój gruczołów łojowych



Pot

Pot



Związki pochodzenia zewnętrznego

Związki pochodzenia zewnętrznego

CECHY POWIERZCHNI SKÓRY

CECHY POWIERZCHNI SKÓRY

Naturalne poletkowanie skóry

Naturalne poletkowanie skóry



Zmarszczki o głębokości 0,1- kilkanaście mm

Zmarszczki o głębokości 0,1- kilkanaście mm

system bruzd

system bruzd

powierzchownych głębokich

powierzchownych głębokich

struktura geometryczna skóry zależna jest od

struktura geometryczna skóry zależna jest od

warunków

warunków

miejscowych

miejscowych

Różnice we wzorze powierzchni zależą, od rozmiarów

Różnice we wzorze powierzchni zależą, od rozmiarów

wielokątnych jednostek i głębokości rowkowania.

wielokątnych jednostek i głębokości rowkowania.



Brodawki naskórkowe w okolicy dużych stawów

Brodawki naskórkowe w okolicy dużych stawów

Schorzenia Skóry

Schorzenia Skóry



Rybia łuska

Rybia łuska

Schorzenia Skóry

Schorzenia Skóry



Łuszczyca

Łuszczyca

Schorzenia Skóry

Schorzenia Skóry



Atopowe zapalenie skóry

Atopowe zapalenie skóry

Schorzenia Skóry

Schorzenia Skóry



Wyprysk

Wyprysk

Czynniki Przyczynowe Suchej Skóry

Zmiany

po ekspozycji na UV

Zmiany

po ekspozycji na UV

Czynniki Przyczynowe Suchej

Czynniki Przyczynowe Suchej

Skóry

Skóry

Przyczyny pielęgnacyjne

Przyczyny pielęgnacyjne

Stopnie Suchości Skóry

Stopnie Suchości Skóry

0

0

Stopnie Suchości Skóry

Stopnie Suchości Skóry

1

1

Stopnie Suchości Skóry

Stopnie Suchości Skóry

2

2

Stopnie Suchości Skóry

Stopnie Suchości Skóry

3

3

PROCES STARZENIA SIĘ SKÓRY

PROCES STARZENIA SIĘ SKÓRY

Zmiany jakościowe oraz ilościowe

Zmiany jakościowe oraz ilościowe

Naskórek

Naskórek

Skóra właściwa

Tkanka podskórna

Skóra właściwa

Tkanka podskórna

PRZYDATKI SKÓRY

PRZYDATKI SKÓRY

GRUCZOŁ ŁOJOWY

GRUCZOŁ ŁOJOWY

(Holokrynowy)

(Holokrynowy)

Skład łoju

Skład łoju

: kwasy tłuszczowe,

: kwasy tłuszczowe,

squalen

squalen

cholesterol

cholesterol

tróglicerydy

tróglicerydy

wolne kw. Tłuszczowe

wolne kw. Tłuszczowe

Rola łoju

Rola łoju

: ochrona mechaniczna,

: ochrona mechaniczna,

chemiczna,

chemiczna,

przeciw

przeciw

drobnoustrojom

drobnoustrojom

Ilość

Ilość

: zależy od wieku, pory roku,

: zależy od wieku, pory roku,

hormonów,

hormonów,

okolicy ciała

okolicy ciała

PRZYDATKI SKÓRY

PRZYDATKI SKÓRY

CHOROBY

CHOROBY

GRUCZOŁÓW ŁOJOWYCH

GRUCZOŁÓW ŁOJOWYCH



Łojotok

Łojotok



Trądzik pospolity

Trądzik pospolity



Łojotokowe zapalenie skóry

Łojotokowe zapalenie skóry



Trądzik różowaty

Trądzik różowaty

CHOROBY GRUCZOŁÓW

CHOROBY GRUCZOŁÓW

ŁOJOWYCH

ŁOJOWYCH

Trądzik pospolity

Trądzik pospolity

CHOROBY GRUCZOŁÓW

CHOROBY GRUCZOŁÓW

ŁOJOWYCH

ŁOJOWYCH

Trądzik pospolity

Trądzik pospolity

CHOROBY GRUCZOŁÓW

CHOROBY GRUCZOŁÓW

ŁOJOWYCH

ŁOJOWYCH

Łojotokowe zapalenie skóry

Łojotokowe zapalenie skóry

CHOROBY GRUCZOŁÓW

CHOROBY GRUCZOŁÓW

ŁOJOWYCH

ŁOJOWYCH

Trądzik różowaty

Trądzik różowaty

GRUCZOŁY

GRUCZOŁY

POTOWE

POTOWE

Ekrynowe, apokrynowe

Ekrynowe, apokrynowe