Choroby układu
oddechowego

Bartosz Szafran

Centrum Kardiologiczne
PROCORDE

Zatorowość płucna

Zatorowość płucna polega na gwałtownym

zamknięciu lub zwężeniu tętnicy płucnej lub

części jej rozgałęzień przez materiał

zatorowy:



Skrzepliny z układu żylnego kończyn dolnych

– najczęściej



Płyn owodniowy



Tkanka tłuszczowa



Masy nowotworowe



Ciała obce

Zatorowość płucna

Wyróżnia się 3 kliniczne postaci zatorowości

płucnej:

1.

Masywna – przebiega z hypotonią

(ciśnienie ponizej 90 mmHg) trwająca co

najmniej 15 minut

2.

Submasywna – przebiega z prawidłowym

ciśnieniem, ale z cechami przeciążenia

prawej komory serca

3.

Niemasywna – przebiega z prawidłowym

ciśnieniem tętniczym i nie upośledza funkcji

prawej komory

Zatorowość płucna

Czynniki ryzyka:

-

duże zabiegi operacyjne, szczególnie w

obrębie miednicy, kończyn dolnych

-

Urazy, złamania kończyn dolnych, miednicy

związane z unieruchomieniem

-

Niedowład, porażenie kończyn

-

Nowotwory złośliwe mózgu, jajnika, trzustki,

płuc

-

Przebyta zakrzepowa choroba żylna

-

Ciąża i połóg

-

Wiek powyżej 40 lat

Zatorowość płucna

Czynniki ryzyka c.d.:

-

Stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych

-

Trombofilia wrodzona lub nabyta

-

Posocznica (sepsa)

-

Obłożna choroba leczona zachowawczo

-

Niewydolność serca

-

Choroby szpiku

-

Choroby zapalne jelit

-

Otyłość

-

Palenie papierosów

Zatorowość płucna

Objawy kliniczne:

-

Duszność

-

Ból w klatce piersiowej

-

Kaszel

-

Zasłabnięcie, omdlenie

-

Krwioplucie

-

Przyspieszony oddech

-

Przyspieszona akcja serca

Zatorowość płucna

Nieprawidłowości w badaniach:

-

Zwiększone stężenie troponiny, D-dimeru,

obniżenie saturacji krwi tlenem

-

W ekg zmiany dotyczą odprowadzeń V1 – V4

– ujemne T, niekiedy blok prawej odnogi

pęczka Hisa, uniesienie ST, niekiedy

stwierdza się załamek S w I i Q w III

-

RTG klatki piersiowej zazwyczaj prawidłowe,

ewentualnie powiększenie sylwetki serca,

uniesienie przepony, płyn w jamie opłucnowej

Zatorowość płucna

-

Scyntygrafia wentylacyjna płuc – pokazuje

ubytki wypełnienia płuc kontrastem

radioaktywnym

-

Tomografia komputerowa spiralna z

podaniem kontastu – dokumentuje ubytki

wypełnienia kontrastem tętnic płucnych

zajętych zatorami

-

Arteriografia płucna – badanie uważane za

najbardziej miarodajne w diagnozowaniu

zatorowości płucnej, ale inwazyjne i

niewykonywane przez wszystkie ośrodki

Zatorowość płucna

-

Echokardiografia – najbardziej dostępne

badanie, można je często powtarzać,

pozwala udokumentować przeciążenie

prawej komory serca, a niekiedy też

uwidocznić skrzepliny w jamach serca lub

tętnicach płucnych

-

Usg żył kończyn dolnych pozwala stwierdzić

obecność zakrzepicy w żyłach, co przy

współistnieniu objawów zatorowosci w pełni

potwierdza rozpoznanie

Zatorowość płucna

Rozpoznanie różnicowe:

-

Ostre zespoły wieńcowe

-

Astma oskrzelowa

-

Przewlekła obturacyjna choroba płuc

-

Odma opłucnowa

-

Zapalenie płuc i opłucnej

-

Niewydolność serca

-

Tamponada serca

-

Neuralgia miedzyżebrowa

Zatorowość płucna

Leczenie masywnej zatorowości płucnej:

-

leczenie fibrynolityczne jak w zawale mięśnia

sercowego z uniesieniem odcinka ST (streptokinaza,

alteplaza)

-

Po fibrynolizie leczenie heparyną w dożylnym wlewie

i jednoczasowo doustnymi antykoagulantami

-

Wspomaganie krążenia aminami presyjnymi,

tlenoterapia, niekiedy oddech zastępczy,

wyrównywanie zaburzeń wodno – elektrolitowych i

metabolicznych

-

W razie niepowodzenia leczenia farmakologicznego

– leczenie operacyjne polegające na usunięciu

skrzeplin z serca i tętnic płucnych – tzw

embolektomia płucna

Zatorowość płucna

Leczenie zatorowości płucnej sub- i

niemasywnej:

-

Tlenoterapia

-

Heparyna niefrakcjonowana we wlewie

-

J ednocześnie od 2-3 dnia leczenie doustnym

antykoagulantem

-

Przerwanie heparyny po osiągnięciu

skutecznego hamowania krzepliwości lekami

doustnymi

Zatorowość płucna

Czas trwania podawania doustnego

antykoagulanta po epizodzie ZP:

-

1-szy epizod przy obecności odwracalnych

czynników ryzyka (złamania itp.) – 3 m-cy

-

1 epizod przy obecności nowotworu – aż do

wyleczenia nowotworu

-

1 epizod przy obecności wrodzonych lub

nabytych zaburzeń krzepnięcia – 6-12

miesięcy

-

2 epizod ZP z jakiejkolwiek przyczyny -

dożywotnio

Zatorowość płucna

Sytuacje, w których należy stosować profilaktykę ZP (tzn stosować

opatrunki uciskowe na podudia lub/i podawać heparynę

drobnocząsteczkową we wstrzyknięciach podskórnych):

-

Zabiegi operacyjne ortopedyczne, szczególnie na stawach

biodrowym i kolanowym

-

Zabiegi operacyjne w zakresie chirurgii ogólnej

-

Zabiegi urologiczne i ginekologiczne

-

Zabiegi neurochirurgiczne

-

Urazy, oparzenia

-

Długotrwałe leczenie zachowawcze związne z pozostawaniem

w łózku

-

Długotrwałe podróże, zwłaszcza samolotem u osób z

czynnikami ryzyka

-

Ciąża i poród u kobiet z czynnikami ryzyka

Zatorowość płucna

Leczenie doustnymi antykoagulantami (acenokumarol i

warfaryna):

-

wymaga ścisłej współpracy między pacjentem/jego

rodziną a prowadzącym lekarzem

-

Wymaga systematycznej kontroli stopnia

„rozrzedzenia” krwi – co 2-4 tygodnie i

dostosowywania dawki leku do otrzymanego wyniku

-

W wypadku powikłań krwotocznych (krwawienia z

nosa, dziąseł, z przewodu pokarmowego, układu

moczowego itp.) konieczne jest przerwanie leczenia i

niekiedy podawanie witaminy K i preparatów krwi

(osocze, krwinki czerwone)

Zatorowość płucna

Przypadek kliniczny:

-

65 – letnia kobieta, profesor ekonomii, z żylakami

podudzi, z nieznaczną otyłością pokarmową przebyła

zabieg wymiany lewego stawu biodrowego

-

W 10 dobie po zabiegu przekazana do Oddziału

Rehabilitacji celem uruchomienia, „nauki chodzenia”

-

W 4 dobie leczenia w O. Rehabilitacyjnym chora

spionizowana

-

W drugim dniu „chodzenia” nagły ból w klatce

piersiowej, duszność, spadek ciśnienia tętniczego do

90/60 mmHg, osłabienie

-

przekazana do Oddziału Kardiologicznego

Zatorowość płucna

Przypadek kliniczny c.d.:

-

w ekg AS 98/min, blok prawej odnogi pęczka Hisa,

-

W badaniach laboratoryjnych obniżona saturacja krwi

tętniczej, wysokie D-dimery, nieco podwyższona

troponina

-

W usg serca – powiększona prawa komora,

nadciśnienie płucne

-

Ciśnienie krwi 100/60 mmHg

-

Rozpoznano submasywną zatorowość płucną

-

Wdrożono leczenie heprayną niefrakcjonowaną, od 3

doby jednocześnie acenokumarolem

Zatorowość płucna

Przypadek kliniczny c.d.:

-

w 7 dobie odstawiono heparynę, w

kontrolnych badaniach prawie zupełna

normalizacja poziomu D-dimerów i troponiny

-

W 10 dobie przekazano do dalszej

rehabilitacji ruchowej z zaleceniem

przyjmowania acenokumarolu przez co

najmniej 6 miesięcy i zgłoszenia się po tym

czasie do Oddziału Kardiologicznego celem

badań kontrolnych i ustalenia dalszego

postępowania

Astma oskrzelowa

Przewlekła zapalna choroba dróg

oddechowych, w której przewlekłe zapalenie

jest przyczyną nadreaktywności oskrzeli, co

prowadzi do nawracających epizodów

świszczącego oddechu, duszności, uczucia

ściskania w klatce piersiowej i kaszlu,

wystepujących szczególnie w nocy i nad

ranem. Epizodom tym towarzyszy rozlane

zwężenie oskrzeli, ustępujące samoistnie lub

pod wpływem leczenia farmakologicznego.

Astma oskrzelowa

Czynniki ryzyka zachorowania na astmę

oskrzelową:

-

Predyspozycje genetyczne

-

Nadreaktywność oskrzeli

-

Alergia

-

Płeć żeńska

-

Rasa czarna

Astma oskrzelowa

Czynniki środowiskowe sprzyjające rozwojowi astmy:

-

alergeny wystepujące wewnątrz pomieszczeń –

roztocza kurzu domowego, zwierząt domowych,

grzyby pleśniowe

-

Pyłki roślin

-

Dym tytoniowy (palenie czynne i bierne)

-

Zanieczyszczenia atmosferyczne

-

Zakażenia ukladu oddechowego – bakteryjne,

wirusowe, pasożytnicze

-

Status ekonomiczno – społeczny

-

Otyłość pokarmowa

Astma oskrzelowa

Czynniki wywołujące napady astmy:

-

alergeny występujące wewnątrz pomieszczeń i w powietrzu

atmosferycznym

-

Zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego i wewnątrz

pomieszczeń

-

Zakażenia układu oddechowego

-

Wysiłek fizyczny i hyperwentylacja

-

Zmiany pogody

-

Pokarmy, dodatki do żywności (konserwanty)

-

Leki (beta – blokery, kwas acetylosalicylowy, niesteroidowe leki

przeciwzapalne)

-

Silne emocje

-

Dym tytoniowy

-

Czynniki drażniące (aerozole, opary farb itp..)

Astma oskrzelowa

Objawy podmiotowe:

-

Duszność głownie wydechowa, ma charakter

napadowy o zmiennym nasileniu

-

Niektórzy chorzy oceniają dusznośc jako ucisk w

klatce piersiowej

-

Świszczący oddech

-

Kaszel – suchy, napadowy, najczęściej towarzyszy

duszności, może wystepować jako jedyny objaw

napadu astmy

-

Zaangażowanie dodatkowych mięśni oddechowych

-

Niepokój, pobudzenie chorego

Astma oskrzelowa

Badania dodatkowe:

-

Spirometria: obniżone próby świadczące o obturacji

płuc – przede wszystkim nasilona

pierwszosekundowa objętość wydechowa i

szczytowy przepływ wydechowy

-

Gazometria – może być prawidłowa, przy ciężkich

napadach obniżone stężenie tlenu i podwyższone

dwutlenku węgla

-

RTG klatki piersiowej – zazwyczaj prawidłowe, mogą

występować objawy rozdęcia płuc

-

Zwiększone stężenie czynników alergicznych we krwi

Astma oskrzelowa

Rozpoznanie różnicowe:

-

Przewlekła obturacyjna choroba płuc

-

Dysfunkcja strun głosowych

-

Niewydolność krążenia

-

Rozstrzenie oskrzeli

-

Zatorowość płucna

-

Zakażenia układu oddechowego

-

Guz lub ciała obce w drogach oddechowych

-

Zwężenie tchawicy

-

Odma opłucnowa

Astma oskrzelowa

Cele skutecznego leczenia astmy:

-

Trwałe opanowanie wszystkich objawów astmy

-

Zapobieganie występowaniu zaostrzeń

-

Utrzymywanie wydolności układu oddechowego na

jak najwyższym poziomie

-

Niedopuszczenie do nieodwracalnego uszkodzenia

dróg oddechowych

Leczenie astmy obejmuje:

-

wyeliminowanie narastania na czynniki wyzwalające

lub nasilające przebieg choroby

-

Leczenie przewlekłe

-

Leczenie zaostrzeń choroby

Astma oskrzelowa

Leczenie przewlekłe:

-

Wziewne glikokortykosteroidy

-

Doustne glikokortykosteroidy

-

Kromoglikan sodowy

-

Długodziałające beta – mimetyki wziewne, które

zawsze stosuje się w połączeniu z

glikokortykosteroidami wziewnymi, nigdy w

monoterapii

-

Metyloksantyny (teofilina, aminofilina) w formie

preparatów doustnych

-

Leki stosowane doraźnie – w razie nasilania

duszności – beta mimetyki krótkodziałające, leki

przeciwcholinergiczne

Astma oskrzelowa

Leczenie doraźne – leczenie napadu astmy:

-

Inhalacje z beta-mimetyku wziewnego

-

Tlenoterapia

-

Glikokortykosteroidy podawane

ogólnoustrojowo (na ogół dożylnie)

-

Siarczan magnezu podawany dożylnie

-

Leki przeciwcholinergiczne w inhalacjach z

beta-mimeykami

-

Teofilina, aminofilina dożylnie

Astma oskrzelowa

Zapobieganie zaostrzeniom:

-

unikanie ekspozycji na alergeny powodujace
zaostrzenia (zwierzęta, kurz, alergeny
pokarmowe, dym tytoniowy itp.)

-

Przyjmowanie leków przeciwuczuleniowych,
zwłaszcza w okresie nasilonego pylenia roślin

-

Swoiste odczulanie

Przewlekła obturacyjna choroba
płuc

J est to niecałkowicie odwracalne ograniczenie

przepływu powietrza przez drogi oddechowe,
mające postępujący charakter i towarzyszy
mu nieprawidłowa odpowiedź zapalna płuc
na szkodliwe pyły i gazy, a której
najpowazniejsza przyczyną jest dym
tytoniowy. W Polsce chorobę tę stwierdza się
u około 10% populacji powyżej 40 r.ż.

Przewlekła obturacyjna choroba
płuc

Najważniejszym czynnikiem ryzyka

zachorowania na POChP jest dym tytoniowy.
Zachorowalność wśród palaczy fajki i cygar
sa mniejsze niż u palaczy papierosów, ale
większa niż u osób niepalących. Także bierne
wdychanie dymu tytoniowego zwiększa
ryzyko zachorowania. POChP pojawia się u
około 15% palaczy, co świadczy o istotnym
udziale czynników genetycznych.

Przewlekła obturacyjna choroba
płuc

Objawy kliniczne:

-

Przewlekły kaszel, występujący okresowo lub
codziennie, często przez cały dzień, rzadko
wyłącznie w nocy

-

Przewlekłe odkrztuszanie plwociny,
największe po przebudzeniu

-

Duszność, początkowo wysiłkowa, nasilajaca
się z upływem czasu, wreszcie spoczynkowa

Przewlekła obturacyjna choroba
płuc

Nieprawidłowości w badaniach:

-

spirometria – obnizenie pierwszosekundowej nasilonej objetosci
wydechowej i jej „stosunku” do całkowitej objetości wydechowej

-

Zmniejszenie tolerancji wysiłku – np. w teście 6 minutowego
marszu

-

Rtg klatki piersiowej – zwiekszenie przejrzystości płuc,
poszerzenie tętnic płucnych

-

Morfologia – zwiększone stężenie Hgb, hematokrytu,
leukocytoza przy zaostrzeniach

-

Gazometria – obniżone stężenie tlenu, podwyższone, niekiedy
znacznie stężenie dwutlenku węgla

Przewlekła obturacyjna choroba
płuc

Rozpoznanie różnicowe:

-

Astma oskrzelowa

-

Zastionowa niewydolnośc serca

-

Gruźlica

-

Rozstrzenie oskrzeli

Przebieg choroby jest zazwyczaj przewlekle

postepujący, nigdy nie osiąga się pełnego

wylecznia, niekorzystny przebieg

przyspieszają częste zaostrzenia,

utrzymyanie narażenia na dym tytoniowy.

Przewlekła obturacyjna choroba
płuc

Leczenie przewlekłe:

-

Przede wszystkim zaprzestanie palenia tytoniu, co może

spowolnić postep choroby, ale już go nie odwróci

-

Leki rozszerzające oskrzela identyczne jak w astmie – wziewne

sterydy, beta – mimetyki, leki antycholinergiczne,

metyloksantyny

-

Nie znajdują zastosowania leki przeciwalergiczne

-

W opanowywaniu duszności przydatne są opioidy – na przykład

morfina

-

Tlenoterapia przy niewydolności oddechowej – średnio

15h/dobę również w warunkach domowych

-

Przy wysokich stężeniach hemoglobiny upusty krwi

zmniejszające lepkośc krwi i ryzyko zakrzepowo - zatorowe

Przewlekła obturacyjna choroba
płuc

Najczęstsze przyczyny zaostrzeń POChP:

-

zakażenie układu oddechowego wirusowe lub

bakteryjne

-

Wzrost zanieczyszczenia powietrza

atmosferycznego, narazenie na dym tyoniowy

-

Zatorowość płucna

-

Odma opłucnowa

-

Płyn w jamie opłucnowej

-

Niewydolność krążenia

-

Zlamania żeber

-

Leki

Przewlekła obturacyjna choroba
płuc

Leczenie zaostrzeń:

-

wziewne krótkodziałające beta mimetyki lub

leki antycholinergiczne

-

Sterydy doustnie lub dożylnie

-

Przy zakażeniach antybiotyki

-

Tlenoterapia, ale ostrożnie i w małych

dawkach przy wysokim stężeniu dwutlenku

węgla w badaniu gazometrycznym

-

W ciężkich zaostrzeniach może zaistniec

konieczność stosowania oddechu

wspomaganego lub zastępczego

Przewlekła obturacyjna choroba
płuc

Rehabilitacja odgrywa ważną rolę w każdym

stadium POChP. Kompleksowy program

rehabilitacji oddechowej zapewnia

zmniejszenie duszności, zwiększenie

tolerancji wysiłku i poprawe jakości życia, jeśli

chory uczestniczy w nim przez więcej niż 2

miesiące.Do programu rehabilitacji kwalifikują

się chorzy, u których pomimo optymalnego

leczenia utrzymuje się duszność, a

zmniejszona tolerancja wysiłku powoduje

ograniczenie codziennej aktywności życiowej.

Przewlekła obturacyjna choroba
płuc

Programy rehabilitacji obejmują:

-

Ćwiczenia oddechowe (drenaże ułożeniowe

statyczne i dynamiczne, zabiegi zwiększające

efektywność drenażu, treningi mięśni

oddechowych itp.)

-

Ogólnousprawniające ćwiczenia fizyczne

-

Edukacja chorych i ich bliskich

-

Odzwyczajanie od palenia tytoniu

-

Poradnictwo w zakresie żywienia

-

Wsparcie psychiczne

Gruźlica

Gruźlica jest to choroba zakaźna wywołana przez prątki

gruźlicy. Ich źródłem jest chory wydalający prątki

podczas oddychania, mówienia, a zwłaszcza kaszlu.

Mieszczą się one w drobnych kropelkach plwociny,

które wysychają w powietrzu imogą być inhalowane

do dróg oddechowych przez innych ludzi. Przy w

pełni sprawnym układzie odpornościowym są one

niszczone w drogach oddechowych i nie dochodzi do

rozwoju choroby. Dlatego największa

zachorowalnośc dotyczy osób z upośledzonym

układem odpornościowym (AIDS, po przeszczepach,

żyjących w złych warunkach ekonomicznych itp.)

Gruźlica



Gruźlicą zarażonych jest >30% ludzi na

świecie



J edna z najczęstszych przyczyn zgonów w

krajach rozwijających się



Zapadalność (na 100.000 ludności/rok):

- Ok. 10 w krajach Europy Zachodniej
- Rosja 50-100
- Kraje rozwijające się >100



Polska około 31/100.000/rok



Najczęściej nowe przypadki u osób młodych,

pomiędzy 20-40 rokiem życia

Gruźlica

Podział na okresy:
Gruźlica pierwotna – wszystkie objawy choroby

wystepują po pierwszym zetknięciu się ustroju
z prątkami, dotyczy około 5% zakazonych

Gruźlica popierwotna – izolowana gruźlica

narządowa po przebytym zakażeniu
pierwotnym, pojawia się po upływie
zmiennego czasu od pierwotnego zakażenia

Gruźlica

Typowe objawy:

-

Podwyższona temperatura ciała

-

Utrata apetytu i masy ciała

-

Nocne poty

-

Złe samopoczucie

-

Trwający ponad 3 tygodnie kaszel (poczatkowo

suchy, później wilgotny) niereagujący na typowe

leczenie antybiotykami

-

Wykrztuszanie sluzowej, a następnie ropnej

wydzieliny

-

Duszność pojawiająca się w zaawansowanych

etapach choroby

Gruźlica

Nieprawidłowości w badaniach:

-

Rtg klatki piersiowej – badanie podstawowe – typowe
zagęszczenia w środkowych i dolnych partiach płuc,
powiększenie węzłów chłonnych (pierowtna), „stara” gruźlica to
podobne zmiany, ale głównie w partiach górnych, szczytowych
płuc (popierwotna)

-

Posiewy plwociny – bardzo ważne, ale ich wynik uzyskuje się po
nawet 6 tygodniach od pobrania, dlatego w celu szybszego
potwierdzenia choroby stosuje się metody genetyczne i
preparaty bezpośrednie

-

Niecharakterystyczne zmiany w badaniach laboratoryjnych –
leukocytoza, niedokrwistość, zmiany w gazometrii

Gruźlica

Postaci szczególne gruźlicy płucnej:
 Gruźlica węzłów wnękowych
 Wysiękowe zapalenie opłucnej (początkowo także suche – tarcie

opłucnej, ból przy oddychaniu)

 „zmiany minimalne”– drogą rozsiewu krwiopochodnego, często w

polach szczytowych płuc,

 gruźlica prosówkowa (krwiopochodny rozsiew do różnych

narządów – płuca, opony mózgowo rdzeniowe, wątroba,

śledziona, nerki, nadnercza, naczyniówka oka) – przebieg

gwałtowny i mało korzystny



serowate zapalenie płuc – również bardzo ciężki przebieg



włóknisto-jamista – u pacjentów późno lub źle leczonych,

charakterystyczny obraz w rtg

Gruźlica

Postaci pozapłucne:

-

gruźlica układu moczowo – płciowego – dyskretne,

niecharakterystyczne objawy przypominające banale

zakażenie

-

Gruźlica kości i stawów – bóle, obrzeki stawów,

upośledzenie ruchomości – głównie u ludzi starszych

-

Gruźlica centralnego układu nerwowego –

najgroźniejsza postać, przebiega jak zapalenie opon

mózgowo – rdzeniowych

-

Gruźlica układu pokarmowego – rzadka, przebiega

skrycie, objawy mało specyficzne

-

Gruźlica skóry – bardzo rzadko

Gruźlica

Zasady leczenia gruźlicy:

-

odpowiednio długie podawanie leków o sprawdzonej
skuteczności

-

Prawidłowe dawkowanie leków dostosowane do masy chorego

-

Leczenie powinno zawierać co najmniej dwa leki o
udowodnionej skutezcności

-

Leczenie powinno być nadzorowane

-

Typowo leczymy 4 antybiotykami przez 2 miesiące, nastepnie 2
antybiotykami przez kolejne 4 miesiące

-

Po 2 miesiącach większość chorych nie jest zakażajaca i nie
musi być dalej izolowana

Gruźlica

Szczepienia:

-

zasadnicza rola szczepienia polega na ochronie dzieci przed
ciężkimi posatciami gruźlicy, ma mniejsze znaczenie jeśli chodzi
o ludzi starszych

-

Podaje się ją ludziom niezakażonym, dlatego też przed
szczepionką wykonuje się próbę tuberkulinową, mającą
wykluczyć zakażenie

-

W Polsce szczepieniu podlegają dzieci oraz osoby narażone w
sposób szczególny na zakażenie

-

Szczepienie wykonuje się:

- 24 h po urodzeniu
- w 12 miesiącu oraz 7 i 12 roku życia

Nowotwory układu oddchowego

Rak płuca stanowiący około 90% wszystkich

nowotworów układu oddechowego jest

najczęstszym nowotworem złosliwym na

świecie. Wystepuje częściej u mężczyzn. W

Polsce rocznie stwierdzamy około 20 000

nowych zachorowań.Średnia wieku

zachorowania wynosi około 60 r.ż. Stanowi w

Polsce przyczynę 1/3 zgonów z powodu

chorób nowotworowych wśród mężczyzn i

11% u kobiet.

Nowotwory układu oddchowego

Czynniki etiologiczne:

-

Rakotwórcze substancje zawarte w dymie

tytoniowym – czynne palenie jest przyczyna

około 90% zachorowań, zwiększone ryzyko

zachorowania obejmuje też palenie bierne

-

Predyspozycje genetyczne

-

Narażenie na radon, azbest, przemysłowe

zanieczyszczenia powietrza, metale ciężkie,

promieniowanie jonizujące, niektóre

substancje chemiczne

Nowotwory układu oddchowego

Objawy kliniczne:

-

Kaszel, u palaczy zmiana charakteru kaszlu

-

Duszność

-

Ból w klatce piersiowej

-

Krwioplucie

-

Nawracające zapalenia płuc

-

Bóle barku przy nacieczeniu kości

-

Bóle opłucnowe przy zajęciu opłucnej

-

Zespół żyły głownej górnej przy masywnym zajęciu

śródpiersia

-

Chrypka przy porażeniu nerwu krtaniowego

-

Objawy ogólne: chudnięcie, bóle głowy, nudności itp.

Nowotwory układu oddchowego

Nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych:

-

rtg klatki piersiowej – podstawowe badanie obrazowe

dokumentujace obecnośc dużych guzów

nowotworowych

-

Inne badania obrazowe (TK, NMR, PET) pozwalają

zobrazować guzy mniejszych rozmiarów

-

Bronchoskopia – endoskopia dróg oddechowych

pozwala nie tylko zobrazować niewielkie zmiany

nowotoworowe, ale również pobrać wycinki,

popłuczyny itp. do badania histopatologicznego

-

Biopsja przezskórna – zmiany połozone obwodowo,

poza zasięgiem bronchoskopu

Nowotwory układu oddchowego

Leczenie:

-

Leczenie operacyjne

-

Leczenie chemioterapią

-

Leczenie naświetlaniami

-

Leczenie skojarzone

W większości przypadków rozpoznanie raka

płuc stawiwane jest bardzo późno, w

zaawansowanym stadium rozwoju i dlatego

skuteczność leczenia jest niska, często

leczymy tylko paliatywnie a nie radykalnie.

Rokowanie w nowotworach płuc jest bardzo

złe, nawet w dość wczesnych stadiach.

Nowotwory układu oddechowego

Inne nowotwory układu oddechowego:

-

międzybłoniak opłucnej – dotyczny nie drzewa

oskrzelowego, lecz opłucnej, jest charakterystycznie

związny z narażeniem na azbest, jest to nowotwór

bardzo źle rokujący

-

Nowotwory krtani – bardzo silnie związane z

narażeniem na dym tytoniowy, we wczesnych

stadiach dobrze poddający się leczeniu,

charakterystyczny objaw to chrypka, leczenie głównie

operacyjne oraz chemioterapia

-

Przerzuty nowotworowe z innych narządów –

najczęściej z jelita grubego, sutka, nerki, jądra, kości i

tkanek miękkich oraz przerzuty czerniaka

Zapalenia płuc

Podział:

-

Pozaszpitalne zapalenie płuc

-

Szpitalne zapalenie płuc

Najczęstsze czynniki etiologiczne:

-

bakterie: streptococcus pneumoniae,

haemophillus influenzae, streptococcus

aureus

-

Mykoplazmy i chlamydie

-

Wirusy

-

Grzyby rzadko

Zapalenia płuc

Czynniki ryzyka:

-

Podeszły wiek

-

Palenie tytoniu

-

Przewlekła niewydolność serca

-

Przewlekła obturacyjna choroba płuc

-

Cukrzyca

-

Leczenie glikokortykosteroidami

-

Praca w narażeniu na wdychanie pyłu metalicznego

-

Choroby przyzębia, próchnica, zła higiena jamy ustnej

-

Choroby sprzyjające zachłyśnięciu: naduzywanie alkoholu,

zatrucia lekami, narkotykami, zaburzenia świadomości

-

Choroby układu nerwowego

-

Choroby przełyku

Zapalenia płuc

Obraz kliniczny:

-

Gorączka

-

Dreszcze, zlewne poty

-

Ból w klatce piersiowej o charakterze

opłucnowym

-

Kaszel, niekiedy wykrztuszanie ropnej

wydzieliny

-

Duszność, przyspieszony oddech

-

Zmiany osłuchowe nad płucami

Zapalenia płuc

Badania dodatkowe:

-

podwyższone markery stanu zapalnego: leukocytoza,

CRP

-

Obniżone utlenowanie krwi włośniczkowej i tętniczej

w badaniu gazometrycznym

-

Rtg klatki piersiowej – róznorodne zmiany –

zacienienia plamiste, linijne pól płucnych, płyn w

jamach oplucnowych

-

Badania mikrobiologiczne: dodatnie posiewy przy

zakażeniach bakteryjnych i grzybiczych, dodatnie

wyniki badań genetycznyh przy zakażeniach

wirusowych i mykoplazmatyzcnych

Zapalenia płuc

Różnicowanie:

-

Rak płuca

-

Gruźlica

-

Zatorowość płucna

-

Niewydolność krążenia zastoinowa

-

Śródmiąższowe choroby płuc

-

Zmiany płucne w chorobach układowych

(reumatycznych, hematologicznych, w

zapaleniach naczyń)

Zapalenia płuc

Leczenie:

-

początkowo terapia antybiotykowa empiryczna, tzn.

oparta o dane o wrazliwości na antybiotyki

drobnoustrojów najczęściej powodujących zapalenia

płuc

-

Po uzyskaniu wyników posiewów celowana

antybiotykoterapia

-

Tlenoterapia

-

Leczenie wspomagające: podaż płynów w

odpowiedniej ilości, niepalenie tytoniu, odpoczynek,

leki przeciwgorączkowe, poprawiajace odporność,

witaminy itp.

Śródmiąższowe choroby płuc

Przewlekle przebiegający proces zapalny

z zajęciem tkanki śródmiąższowej i błon
pęcherzykowo-włośniczkowych, w
wyniku którego, poprzez rozplem tkanki
łącznej dochodzi do nieodwracalnego
zwłóknienia płuc.

Śródmiąższowe choroby płuc

Przyczyny:



Zakażenia (np. pneumocystoza)



Szkodliwości inhalacyjne (pyły nieorganiczne –

pylice, pyły organiczne, gazy, dymy drażniące)



Szkodliwości nieinhalacyjne (leki, promieniowanie

jonizujące, herbicydy)



Zaburzenia krążenia łożyska płucnego (przewlekłe

płuco zastoinowe)



Nowotwory



Choroby układowe (sarkoidoza, RZS, kolagenozy,

mukowiscydoza)



Samoistne włóknienie płuc (gdy przyczyna jest

nieznana)

Śródmiąższowe choroby płuc

Dominujące objawy kliniczne:



Duszność, początkowo wysiłkowa a następnie

spoczynkowa



Przyspieszenie oddechu



Suchy kaszel



Sinica,



Zaburzenia restrykcyjne w badaniach

czynnościowych ( spirometria – zmniejszenie

pojemności życiowej i całkowitej płuc)



Charakterystyczny obraz radiologiczny



Spadek wysycenia krwi tlenem, zwłaszcza przy

wysiłku fizycznym

Zewnątrzpochodne alergiczne
zapalenie pęcherzyków płucnych

Reakcja nadwrażliwości pęcherzyków płucnych i tkanki

śródmiąższowej na zewnątrzpochodne antygeny

(organiczne)

 Antygeny bakteryjne:

Płuco farmerów (pleśniejące siano)
Płuco hodowców pieczarek (kompost i kultury pieczarek)
Pleśnie klimatyzacyjne

 Antygeny grzybicze:

Płuco pracujących w papierniach, przy słodzie (spleśniały

owies, słód, pył papierowy)

Płuco robotników tartacznych (kora klonów, dębów

korkowych )

Płuco serowników

Zewnątrzpochodne alergiczne
zapalenie pęcherzyków płucnych

 Antygeny zwierzęce:
Płuco hodowców ptaków (gołębie, papużki

faliste, kury)

Płuco kuśnierzy
Płuco mielących mączkę rybną
 Antygeny roślinne:
Płuco robotników leśnych
 Antygeny chemiczne:
Płuco robotników chemicznych (przemysł

gumowy, poliuretan, izocyjanki)

Zewnątrzpochodne alergiczne
zapalenie pęcherzyków płucnych

Objawy kliniczne:



Postać ostra: 6-8 godzin po ekspozycji na
alergen, kaszel, duszność, gorączka,
dreszcze



Postać podostra i przewlekła: powolne
narastanie objawów, duszność kaszel,
zaburzenia wentylacji typu restrykcyjnego



Z czasem zwłóknienie płuc