Jak dochodzimy

Jak dochodzimy

do rozumienia

do rozumienia

innych ludzi

innych ludzi

Spostrzeganie innych

Spostrzeganie innych

ludzi

ludzi

Nazywane jest in. percepcją społeczną,

Nazywane jest in. percepcją społeczną,

percepcją interpersonalną lub

percepcją interpersonalną lub

spostrzeganiem społecznym.

spostrzeganiem społecznym.

Polega nie tylko na odzwierciedlaniu

Polega nie tylko na odzwierciedlaniu

cech, obserwowaniu zachowań innych

cech, obserwowaniu zachowań innych

ludzi, ale także na interpretowaniu,

ludzi, ale także na interpretowaniu,

selekcji, przetwarzaniu, na integrowaniu

selekcji, przetwarzaniu, na integrowaniu

informacji o obiekcie percepcji.

informacji o obiekcie percepcji.

Obserwując zachowanie

Obserwując zachowanie

innych wnioskujemy o

innych wnioskujemy o

intencjach, potrzebach,

intencjach, potrzebach,

cechach osobowości,

cechach osobowości,

cechach moralnych i in.

cechach moralnych i in.

Przebieg procesów

Przebieg procesów

spostrzegania ludzi

spostrzegania ludzi

wyjaśnia Teoria atrybucji

wyjaśnia Teoria atrybucji

Teoria atrybucji

Teoria atrybucji

Dotyczy tego, w jaki sposób

Dotyczy tego, w jaki sposób

człowiek stara się doszukiwać

człowiek stara się doszukiwać

związków przyczynowo-

związków przyczynowo-

skutkowych związanych ze

skutkowych związanych ze

swoim zachowaniem lub

swoim zachowaniem lub

zachowaniem innych osób.

zachowaniem innych osób.

Atrybucja to przypisywanie innym

Atrybucja to przypisywanie innym

ludziom lub samemu sobie

ludziom lub samemu sobie

określonych cech osobowości bądź

określonych cech osobowości bądź

systemu wartości, potrzeb,

systemu wartości, potrzeb,

motywów na podstawie

motywów na podstawie

zewnętrznych zachowań, m. in.

zewnętrznych zachowań, m. in.

wypowiedzi, mimiki, gestów.

wypowiedzi, mimiki, gestów.

Atrybucja wewnętrzna

Atrybucja wewnętrzna

(dyspozycyjna)

(dyspozycyjna)

Polega na szybkim, nierzadko błędnym

Polega na szybkim, nierzadko błędnym

wyciąganiu wniosków o osobie i

wyciąganiu wniosków o osobie i

przypisywaniu jej odpowiednich cech

przypisywaniu jej odpowiednich cech

charakteru.

charakteru.

Zbyt pochopna ocena wynikająca tylko

Zbyt pochopna ocena wynikająca tylko

z atrybucji wewnętrznej jest nazywana

z atrybucji wewnętrznej jest nazywana

"podstawowym błędem atrybucji".

"podstawowym błędem atrybucji".

Atrybucja zewnętrzna

Atrybucja zewnętrzna

(sytuacyjna)

(sytuacyjna)

Związana jest z wydarzeniami, które mogły

Związana jest z wydarzeniami, które mogły

mieć wpływ na działalność jednostki.

mieć wpływ na działalność jednostki.

Często używamy tutaj pytań: w jaki sposób...,

Często używamy tutaj pytań: w jaki sposób...,

dlaczego, co się stało, że... .

dlaczego, co się stało, że... .

Atrybucja zewnętrzna jest przejawem

Atrybucja zewnętrzna jest przejawem

pewnego rodzaju wytrwałości w

pewnego rodzaju wytrwałości w

doszukiwaniu się przyczyn, wewnętrzna

doszukiwaniu się przyczyn, wewnętrzna

ogranicza się niekiedy tylko do nadania

ogranicza się niekiedy tylko do nadania

etykiety osobie np. leniwy, głupi, agresywny

etykiety osobie np. leniwy, głupi, agresywny

itp.

itp.

Błędy w percepcji wynikają z tego, że u

Błędy w percepcji wynikają z tego, że u

ludzi istnieje silna tendencja do

ludzi istnieje silna tendencja do

szukania przyczyn zachowania

szukania przyczyn zachowania

wewnątrz jednostki, w jego osobowości,

wewnątrz jednostki, w jego osobowości,

a pomijania lub niedoceniania

a pomijania lub niedoceniania

rzeczywiście działających czynników

rzeczywiście działających czynników

pozaosobowościowych i sytuacyjnych

pozaosobowościowych i sytuacyjnych

Trzy możliwe błędy w wyjaśnieniu

Trzy możliwe błędy w wyjaśnieniu

zdarzeń społecznych:

zdarzeń społecznych:

•

Podstawowy błąd atrybucji

Podstawowy błąd atrybucji

•

Błąd aktora-obserwatora

Błąd aktora-obserwatora

•

Egocentryzm atrybucji

Egocentryzm atrybucji

Podstawowy błąd

Podstawowy błąd

atrybucji

atrybucji

Opisuje powszechną skłonność do

Opisuje powszechną skłonność do

wyjaśniania zachowania obserwowanych

wyjaśniania zachowania obserwowanych

osób w kategoriach przyczyn

osób w kategoriach przyczyn

wewnętrznych i stałych (np. cech

wewnętrznych i stałych (np. cech

osobowości) przy jednoczesnym

osobowości) przy jednoczesnym

niedocenianiu wpływów sytuacyjnych,

niedocenianiu wpływów sytuacyjnych,

zewnętrznych.

zewnętrznych.

Różnice perspektywy

Różnice perspektywy

aktora i obserwatora

aktora i obserwatora

Polega na odmiennym interpretowaniu zjawisk

Polega na odmiennym interpretowaniu zjawisk

wtedy, gdy się w nich uczestniczy i wtedy,

wtedy, gdy się w nich uczestniczy i wtedy,

gdy się je tylko obserwuje.

gdy się je tylko obserwuje.

Jeśli jesteśmy podmiotem danego działania

Jeśli jesteśmy podmiotem danego działania

(aktorami), to zwykle tłumaczymy swoje

(aktorami), to zwykle tłumaczymy swoje

zachowanie w kategoriach okoliczności.

zachowanie w kategoriach okoliczności.

Gdy to samo zachowanie widzimy u innych

Gdy to samo zachowanie widzimy u innych

ludzi (jesteśmy obserwatorami), poszukujemy

ludzi (jesteśmy obserwatorami), poszukujemy

przyczyn tego działania wewnątrz

przyczyn tego działania wewnątrz

obserwowanej osoby.

obserwowanej osoby.

Egocentryzm atrybucji

Egocentryzm atrybucji

Przypisywanie sobie większej

Przypisywanie sobie większej

odpowiedzialności za

odpowiedzialności za

konsekwencje wspólnie

konsekwencje wspólnie

wykonywanej pracy niż skłonny

wykonywanej pracy niż skłonny

jest to uznać postronny

jest to uznać postronny

obserwator.

obserwator.

Atrybucje obronne

Atrybucje obronne

To

To rodzaj atrybucji będących jednocześnie

mechanizmami obronnymi, w taki sposób

fałszujących odbiór rzeczywistości, aby

dana osoba mogła uniknąć emocji takich

jak strach i lęk, a szczególnie lęk przed

śmiercią

Wiara w sprawiedliwy świat

Wiara w sprawiedliwy świat

- forma

- forma

atrybucji obronnej wynikająca z

atrybucji obronnej wynikająca z

założenia, że złe rzeczy zdarzają się złym

założenia, że złe rzeczy zdarzają się złym

ludziom, natomiast dobre rzeczy

ludziom, natomiast dobre rzeczy

spotykają ludzi dobrych

spotykają ludzi dobrych

Ukryta teoria osobowości pozwala

Ukryta teoria osobowości pozwala

wyciągnąć wnioski o ludziach na

wyciągnąć wnioski o ludziach na

podstawie niewielkiej porcji

podstawie niewielkiej porcji

informacji i budować obszerne i

informacji i budować obszerne i

wewnętrzne spójne obrazy

wewnętrzne spójne obrazy

drugiego człowieka.

drugiego człowieka.

Ludzie przyswajają sobie określone

Ludzie przyswajają sobie określone

stereotypy dotyczące zachowania

stereotypy dotyczące zachowania

ludzi latami pod wpływem

ludzi latami pod wpływem

przekazu pokoleniowego, książek,

przekazu pokoleniowego, książek,

filmów, programów telewizyjnych.

filmów, programów telewizyjnych.

Stereotypy

Stereotypy

Stereotypy to żywione przez ludzi

Stereotypy to żywione przez ludzi

przekonania, które nie znajdują

przekonania, które nie znajdują

potwierdzenia w rzeczywistości, ale

potwierdzenia w rzeczywistości, ale

których niechętnie się pozbywamy,

których niechętnie się pozbywamy,

ponieważ ich istnienie zapewnia nam

ponieważ ich istnienie zapewnia nam

względne bezpieczeństwo umysłowe

względne bezpieczeństwo umysłowe

Innymi słowy: stereotyp jest to

Innymi słowy: stereotyp jest to

przypisywanie jakiejś osobie cech,

przypisywanie jakiejś osobie cech,

posiadanych przez wszystkich

posiadanych przez wszystkich

członków grupy, do której ta osoba

członków grupy, do której ta osoba

przynależy, ze względu na jakąś

przynależy, ze względu na jakąś

łatwo zauważalną cechę np. kolor

łatwo zauważalną cechę np. kolor

skóry albo ubiór, których to

skóry albo ubiór, których to

nauczyliśmy się, że u owej grupy

nauczyliśmy się, że u owej grupy

występują w toku naszych

występują w toku naszych

doświadczeń.

doświadczeń.

Dlaczego tak się dzieje?

Dlaczego tak się dzieje?

Odpowiedź jest prosta - tak działa ludzki umysł.

Odpowiedź jest prosta - tak działa ludzki umysł.

Nasz mózg ma bowiem tendencję do

Nasz mózg ma bowiem tendencję do

kategoryzowania obiektów, ze względu na ich

kategoryzowania obiektów, ze względu na ich

właściwości .

właściwości .

Kategoryzacja jest jedną najczęściej

Kategoryzacja jest jedną najczęściej

wymienianych przyczyn procesów

wymienianych przyczyn procesów

stereotypizacji.

stereotypizacji.

Ćwiczenie

Włosi są
doskonałymi ..............................................

...........................................................piłk
arzami

Politycy są
często ............................................

...........................................................skor
umpowani

Koszykarze
są ...................................................

..................................................................
.....wysocy

Jedynacy są
często...............................................

.................................samolubni i
rozpieszczeni

Francuzi są
świetnymi ............................................

.................................................................k
ochankami

To zadanie służyło temu, by pokazać, jak łatwo
przychodzi nam uogólnianie.

Spontanicznie, bez większego zastanowienia
formułujemy swe oczekiwania wobec
określonych kategorii osób. Kierując się
wyłącznie cechą lub zachowaniem danej osoby
przypisujemy jej dodatkowe cechy.

Ukryte teorie osobowości

Ukryte teorie osobowości

Ukryte teorie osobowości to

Ukryte teorie osobowości to

schematy, które ludzie stosują, by

schematy, które ludzie stosują, by

pogrupować różne rodzaje cech

pogrupować różne rodzaje cech

osobowości

osobowości

.

.

Pełnią te same funkcje, co inne

Pełnią te same funkcje, co inne

schematy tzn. wystarczy nam zaledwie

schematy tzn. wystarczy nam zaledwie

kilka obserwacji odnoszących się do

kilka obserwacji odnoszących się do

danej osoby, by stosując swe

danej osoby, by stosując swe

schematy, stworzyć znacznie bogatszy

schematy, stworzyć znacznie bogatszy

jej obraz.

jej obraz.

Ukryte teorie osobowości

Ukryte teorie osobowości

Teorie

Teorie

, bo związki między cechami

, bo związki między cechami

przypominają teorię naukową, na

przypominają teorię naukową, na

podstawie jednych cech można

podstawie jednych cech można

przewidzieć inne.

przewidzieć inne.

Osobowości,

Osobowości,

nasze osobiste teorie.

nasze osobiste teorie.

Ukryte

Ukryte

, bo stosujący tę teorię

, bo stosujący tę teorię

ludzie nie zdają sobie sprawy, że

ludzie nie zdają sobie sprawy, że

to robią, że oceniają.

to robią, że oceniają.

Ukryte teorie osobowości

Ukryte teorie osobowości

Ukształtowały się w

Ukształtowały się w

procesie socjalizacji, w

procesie socjalizacji, w

wyniku osobistych

wyniku osobistych

doświadczeń, opinii osób

doświadczeń, opinii osób

znaczących, obserwacji

znaczących, obserwacji

innych oraz samego

innych oraz samego

siebie.

siebie.

Ukryte teorie osobowości wyznaczają kierunek

Ukryte teorie osobowości wyznaczają kierunek

naszego wnioskowania o innych ludziach.

naszego wnioskowania o innych ludziach.

Może się zdarzyć taka sytuacja, że jakaś

Może się zdarzyć taka sytuacja, że jakaś

dominująca cecha człowieka będzie wpływać

dominująca cecha człowieka będzie wpływać

na to, ze będziemy mu przypisywać również te

na to, ze będziemy mu przypisywać również te

cechy, których nie posiada.

cechy, których nie posiada.

Dla opisania tego zjawiska stworzono

Dla opisania tego zjawiska stworzono

określenia:

określenia:

•

Halloefekt

Halloefekt

•

Efekt Polyanny

Efekt Polyanny

•

Efekt fałszywej jednomyślności

Efekt fałszywej jednomyślności

Halloefekt

Halloefekt

Polega na tendencji do generalizowania

Polega na tendencji do generalizowania

określonych cech.

określonych cech.

Halloefekt pozytywny

Halloefekt pozytywny

- na podstawie

- na podstawie

jednej pozytywnej cechy, przypisujemy

jednej pozytywnej cechy, przypisujemy

jednostce cały szereg pozytywnych cech

jednostce cały szereg pozytywnych cech

Halloefekt negatywny

Halloefekt negatywny

- na podstawie

- na podstawie

jednej negatywnej cechy, przypisujemy

jednej negatywnej cechy, przypisujemy

jednostce cały szereg negatywnych cech

jednostce cały szereg negatywnych cech

Efekt Polyanny

Efekt Polyanny

(efekt charakterystyczny dla

(efekt charakterystyczny dla

kobiet)

kobiet)

Polega na tym, ze ludzie przeważnie

Polega na tym, ze ludzie przeważnie

preferują obraz drugiego człowieka,

preferują obraz drugiego człowieka,

który jest jednostronnie pozytywny, niż

który jest jednostronnie pozytywny, niż

obraz jednostronnie negatywny.

obraz jednostronnie negatywny.

Jednostka, która posiada już pewne

Jednostka, która posiada już pewne

informacje dotyczące drugiej osoby

informacje dotyczące drugiej osoby

(pozytywne lub negatywne), częściej

(pozytywne lub negatywne), częściej

uzupełnia ten obraz przypisywaniem

uzupełnia ten obraz przypisywaniem

cech pozytywnych.

cech pozytywnych.

Efekt fałszywej

Efekt fałszywej

jednomyślności

jednomyślności

Polega na tym, ze

Polega na tym, ze

ludzie zakładają,

ludzie zakładają,

że inni są do nich

że inni są do nich

podobni.

podobni.

Ukryte teorie osobowości umożliwiają

Ukryte teorie osobowości umożliwiają

szybkie ocenianie innych na podstawie

szybkie ocenianie innych na podstawie

informacji często niepełnych, czyli

informacji często niepełnych, czyli

umożliwiają one wychodzenie poza

umożliwiają one wychodzenie poza

dostarczone informacje, a brakujące

dostarczone informacje, a brakujące

informacje ludzie uzupełniają innymi,

informacje ludzie uzupełniają innymi,

zakodowanymi w strukturach

zakodowanymi w strukturach

umysłowych.

umysłowych.