Materiały pochodzą z Platformy

Edukacyjnej Portalu

www.szkolnictwo.pl

Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego

Użytkowników

wyłącznie

w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian,

przesyłanie,

publiczne

odtwarzanie

i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby

własne

oraz

do

wykorzystania

w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

ABC der deutschen Phonetik...

ABC niemieckiej fonetyki...

...czyli jak to się wymawia?

Arkadiusz Więzowski

Lekcja ta ma na celu zapoznać nas z poprawną wymową niemiecką, z którą tak

wielu z nas ma problemy. Czasami mamy wątpliwości, czy wymawiane przez

nas słówko brzmi poprawnie w języku niemieckim. Po dzisiejszej lekcji będzie

to dla nas znacznie łatwiejsze!

Poznamy między innymi

:

- poprawne wymawianie głosek,

- samogłoski krótkie i długie,

- sylaby akcentowane i nieakcentowane.

A więc zaczynamy...!

Litera

„ä”

Literę „ä” wymawiamy podobnie jak polskie "e", jednak otwieramy nieco szerzej usta
(przy nieco niższej pozycji języka, niż przy wymowie polskiego "e".)
Przykłady:

die

Ä

pfel – jabłka

die

Ä

hnlichkeit – podobieństwo

ä

lter – starszy

das M

ä

dchen – dziewczyna

die

Ä

nderung – zmiana

der

Ä

rger - złość

Litera "ü"

Głoska, która odpowiada tej literze jest głoską pośrednią między "u" oraz "i".
Uzyskujemy ją przez wymówienie "i" przy jednoczesnym ułożeniu ust jak do
tworzenia głoski "u" (usta wysunięte do przodu oraz zaokrąglone).

das

Ü

bel – zło

h

ü

bsch – ładny, piękny

ü

ben – ćwiczyć

ü

berall – wszędzie

die

Ü

berdosis – przedawkowanie

der

Ü

berfall – najazd, napad

Wymawiamy ją układając usta jakbyśmy chcieli powiedzieć "o"
(wargi wysunięte do przodu i zaokrąglone) i nie zmieniając położenia warg
wymawiamy polskie "e".

Litera "ö"

die

Ö

de – pustkowie, nuda

ö

ffentlich – publiczny

ö

ffnen – otwierać

die

Ö

kologie – ekologia

das

Ö

l – olej

das

Ö

sterreich – Austria

m

ö

gen – lubić, chcieć

die Kom

ö

die – komedia

Litery "ei", "ey", "ai", "ay"

Te litery wymawiamy jako dyftong "ai".

die

Ei

be – ciś

der L

ei

b – ciało

Der M

ai

– maj

die W

ai

se – sierota

die M

ay

onnaise – majonez

der

Ey

ecatcher – przyciąganie wzroku

(np. w reklamie)

der

Ey

eliner – kredka do oczu

Litery "äu", "eu"

Natomiast te litery wymawiamy jako dyftong "oi".

der

Eu

ro - Euro

das

Eu

ropa – Europa

h

eu

te - dzisiaj

die

Äu

ßerung – wypowiedź

n

eu

- nowy

die M

äu

se – myszy

die H

äu

ser - domy

der R

äu

ber - rabuś

Litery "ie",

"ieh"

Litery „ie” oraz „ieh” wymawiamy jako długie polskie „i”.

l

ie

ben – kochać

die W

ie

se - łąka

mont

ie

ren – montować

sp

ie

len – grać

die Psycholog

ie

– psychologia

die Geolog

ie

– geologia

Ich l

ieh

das Buch. - Pożyczyłem książkę.

das V

ieh

- bydło

Litery "ß" oraz "ss"

W takim wypadku litery te zawsze wymawiamy jak polskie "s", z tym, że przed "ß"

wymawiamy długie samogłoski, a przed "ss" – krótkie. Ale o tym później...

die Stra

ß

e – ulica

der Strafsto

ß

– rzut karny

schie

ß

en – strzelać

der Strau

ß

– bukiet

mi

ss

lingen – nie powieść się

der Schlu

ss

– koniec

mi

ss

achten – lekceważyć

Litera "z"

Literę „z” wymawiamy jak polskie "c".

z

usammen – razem

kur

z

– krótko

der

Z

ucker – cukier

der Ar

z

t – lekarz

die Li

z

en

z

– licencja

der

Z

oo – zoo

der Mär

z

– marzec

die Kompeten

z

– kompetencja

der

Z

auber – czar

die Gren

z

e – granica

Litery "tsch"

W ten sposób wymawiamy niemieckie "cz", które jest w pewnym sensie połączeniem
głosek "t" oraz "sz".

die Ku

tsch

e – dorożka

das

Tsch

echen – Czechy

tsch

üss – cześć! (na pożegnanie)

kla

tsch

en – chlapać

pla

tsch

en – pluskać się

das

Tsch

ad – Czad (Państwo)

Litery "sch"

Litery te wymawiamy prawie zawsze jak polskie "sz".
Wyjątkiem jest słówko : bis

sch

en.

der

Sch

ulab

sch

luss – ukończenie szkoły

sch

uldig – winny

die

Sch

allmauer – bariera dźwięku

sch

wimmen – pływać

lö

sch

en – gasić

komi

sch

– zabawny, dziwaczny

Literę „h” wymawiamy na kilka sposobów:
- Na początku sylaby, gdy nie ma przed nią samogłoski – jako niemieckie "h",
Jest to tzw. "Hauchlaut" – czyli dźwięk brzmiący podobnie jak bezgłośne wydychanie
powietrza przez otwarte usta. Np: die

H

and – ręka, der

H

ammer - młotek.

- Na początku sylaby poprzedzonej samogłoską - nie wymawiamy tutaj żadnego
dźwięku, łącząc tylko sąsiednie samogłoski.Np. na

h

e – w pobliżu, die Ko

h

le - węgiel

- Na końcu sylaby - nie wymawiamy, przedłużając jedynie samogłoskę w sylabie.
Np. das Re

h

– sarna, we

h

- bolesny

- Po spółgłoskach w wyrazach zapożyczonych:
ph wymawiamy jak „f” Np. der

Ph

ilosoph – filozof, die

Ph

ilharmonie – filharmonia.

th - jako [t]. Np. das

Th

eater – teatr, die Ma

th

e – matematyka, die Me

th

ode - metoda.

Litera "h"

- Po samogłoskach: "i", "e", "ä", "ö", "ü", "ei", "eu" oraz w końcówce "-chen"
wymawiamy głoskę pośrednią pomiędzy "ś" oraz "ch"
(inaczej mówiąc "ś" które wymawiamy z użyciem tylnej części języka).

- Po samogłoskach: "a", "o", "u", "au" wymawiamy jak polskie "ch".

Litery "ch"

i

ch

– ja

das Li

ch

t - światło

das Mäd

ch

en – dziewczyna

au

ch

– także

der Bau

ch

– brzuch

Wymawiamy ją przeważnie jako polskie "sz", choć zdarzają się częste odstępstwa
od tej reguły.
Np. w wyrazach: ko

st

en, Re

st

, We

st

e.

Litera "s" przed "p" i "t"

sp

aren – oszczędzać

sp

annend – zajmujący, ciekawy

der

Sp

ort – sport

der

St

ress – stres

der

St

aat – Państwo

st

ammen – pochodzić

der Bau

st

ein – kamień budowlany

Literę tę wymawiamy jak polskie "f" na końcu sylab oraz na początku sylab w
słowach rdzennie niemieckich.
Np.

v

oll – pełny

der

V

ater – ojciec

v

orne – z przodu

v

or – przed

die

V

orahnung - przeczucie

v

on – od, o, przez

natomiast w internacjonalizmach na początku sylaby tworzymy głoskę "w"
Np.

die

V

ase – waza

das

V

erb – czasownik

das

V

ideo – wideo

Litera "v"

Litery "qu"

Litery te wymawiamy zawsze jak polskie "kw"

das

Aq

uarium – akwarium

das

Aq

uarell – akwarela

das Anti

qu

ariat – antykwariat

qu

asi – pseudo

die Elo

qu

enz – elokwencja

der

Qu

arz – kwarc

qu

ellen – wypływać, namoczyć

Wymawiamy je na początku sylaby dźwięcznie, a na końcu – bezdźwięcznie

(podobnie jak polskie: "p", "t", "k").

Litery "b", "d", "g"

der

B

aum – drzewo; das Lau

b

– liście

der

D

achboden – strych, poddasze; der Wal

d

– las

der

G

lauben – wiara, die Umgebun

g

– okolica

Sylaba ta jest końcówką dużej części przymiotników. Jest także cząstką końcówki
liczebników głównych w zakresie 20-90. Wymawiamy ją jak sylabę "ich".

zwanz

ig

– dwadzieścia

siebz

ig

– siedemdziesiąt

ew

ig

– wiecznie

lust

ig

– śmiesznie

knoch

ig

– kościsty

konkurrenzfäh

ig

– konkurencyjny

langweil

ig

– nudny

Sylaba "ig"

Literę „”r” wymawiamy na kilka sposobów, w zależności od położenia:

- Na początku sylaby (także, gdy jest poprzedzona inną spółgłoską) – wymawiamy
niemieckie "r", używając tylnej części języka. Np. das

R

adio – radio,

r

ot - czerwony.

- Na końcu sylaby - nie wymawiamy jako spółgłoskę, tworząc szeroką głoskę
zbliżoną do [a] (tak zwane zwokalizowane „r”).

Np. die Mutte

r

– mama

die Butte

r

– masło

der Mechanike

r

– mechanik

Litera "r"

Samogłoski krótkie i długie

Jeśli po samogłosce występuje podwójna spółgłoska, wymawiamy ją krótko

(gdy jest to "i" wymawiamy głoskę zbliżoną bardziej do krótkiego "y").
Jeśli natomiast jest to spółgłoska pojedyncza, wymawiamy samogłoskę długą.
Wymawianie samogłosek długich i krótkich w języku niemieckim jest bardzo
ważne! Niektóre wyrazy mają bardzo zbliżoną wymowę i różnią się tylko długością
samogłosek. Mają natomiast różne znaczenie :

der Staat – państwo oraz die Stadt – miasto
bitten – prosić oraz bieten – oferować
das Polen – Polska oraz der Pollen – pyłek

Sylaby akcentowane i nieakcentowane

Część sylab (przedrostków) w języku niemieckim jest zawsze akcentowana w

wyrazie, a część - nie. Najprościej rozróżnić te dwie grupy wiedząc, że

nieakcentowane są sylaby będące przedrostkami w czasownikach nierozdzielnych,

a akcentowane - w rozdzielnych.

Akcentowalne sylaby: ab ,an ,auf, aus, ein, mit, statt, teil, vor, weg, zu, zusammen,

zurück.

Nieakcentowane sylaby: be, ge, emp, ent, er, miss, ver, zer.

an

rufen – zadzwonić

aus

gehen – wyjść

teil

nehmen – uczestniczyć

ver

trauen – ufać

zer

stören – niszczyć

ent

ziehen – pozbawić, odebrać