Elementy oceny stanu

Elementy oceny stanu

ogólnego jako wprowadzenie

ogólnego jako wprowadzenie

do badania

do badania

fizjoterapeutycznego dziecka

fizjoterapeutycznego dziecka

Jacek A. Pietrzyk

Jacek A. Pietrzyk

AWF Kraków 2012/2013

AWF Kraków 2012/2013

OCENA PACJENTA

OCENA PACJENTA

Badanie fizykalkne (w tym –

Badanie fizykalkne (w tym –

fizjoterapeytyczne):

fizjoterapeytyczne):

•

Badanie podmiotowe (anamneza, wywiad)

Badanie podmiotowe (anamneza, wywiad)

•

Badanie przedmiotowe (fizykalne),

Badanie przedmiotowe (fizykalne),

w tym:

w tym:

1.

1.

oglądanie (

oglądanie (

inspectio

inspectio

)

)

2.

2.

badanie dotykiem (palpacyjne,

badanie dotykiem (palpacyjne,

palpatio

palpatio

)

)

3.

3.

opukiwanie (

opukiwanie (

percussio

percussio

)

)

4.

4.

osłuchiwanie (

osłuchiwanie (

auscultatio

auscultatio

)

)

OCENA PACJENTA

OCENA PACJENTA

Badanie fizjoterapeutyczne

Badanie fizjoterapeutyczne

:

:

-

-

oględziny

oględziny

-

badanie palpacyjne

badanie palpacyjne

-

pomiar długości kończyn

pomiar długości kończyn

-

badanie zakresu ruchów

badanie zakresu ruchów

-

badanie siły mięśniowej

badanie siły mięśniowej

-

przeprowadzenie testów diagnostycznych

przeprowadzenie testów diagnostycznych

(narządu ruchu)

(narządu ruchu)

Badania dodatkowe:

Badania dodatkowe:

rentgenodiagnostyka,

rentgenodiagnostyka,

ultrasonografia, tomografia komputerowa, rezonans

ultrasonografia, tomografia komputerowa, rezonans

magnetyczny, EMG, EEG, badania scyntygraficzne,

magnetyczny, EMG, EEG, badania scyntygraficzne,

diagnostyka biochemiczna i enzymologiczna

diagnostyka biochemiczna i enzymologiczna

OCENA PACJENTA

OCENA PACJENTA

WSTĘPNA OCENA PACJENTA

WSTĘPNA OCENA PACJENTA

OGLĄDANIE, BADANIE

OGLĄDANIE, BADANIE

Ocena stanu ogólnego, z uwzględnieniem wydolności

Ocena stanu ogólnego, z uwzględnieniem wydolności

oddechowej, krążenia, stanu świadomości i stanu

oddechowej, krążenia, stanu świadomości i stanu

narządu ruchu (sprawność-dysfunkcja).

narządu ruchu (sprawność-dysfunkcja).

•

Ocena skutków ew. interwencji

Ocena skutków ew. interwencji

ortopedycznych/chirurgicznych/lekarskich rzutujących na

ortopedycznych/chirurgicznych/lekarskich rzutujących na

niepełnosprawność.

niepełnosprawność.

Relacje / stosunki

Relacje / stosunki

•

ocena charakteru relacji między dzieckiem i jego opiekunem.

ocena charakteru relacji między dzieckiem i jego opiekunem.

Czy relacja ujawnia cechy troski, złości lub obojętności ?

Czy relacja ujawnia cechy troski, złości lub obojętności ?

•

inne istotne spostrzeżenia, które należy poczynić podczas

inne istotne spostrzeżenia, które należy poczynić podczas

badania: - Czy dziecko korzysta z urządzeń medycznych (np.

badania: - Czy dziecko korzysta z urządzeń medycznych (np.

inhalatora, butli z tlenem, ortezy, innego sprzętu

inhalatora, butli z tlenem, ortezy, innego sprzętu

ortopedycznego lub rehabilitacyjnego? )

ortopedycznego lub rehabilitacyjnego? )

•

prośba o udostępnieni e pełnej posiadanej dokumentacji

prośba o udostępnieni e pełnej posiadanej dokumentacji

medycznej (karty wypisowe, informacyjne, zdjęcia rtg, wyniki

medycznej (karty wypisowe, informacyjne, zdjęcia rtg, wyniki

badań),

badań),

Zmodyfikowano, na podstawie Aehlert

Zmodyfikowano, na podstawie Aehlert

B.: Rapid pediatric emergency care, 2008

B.: Rapid pediatric emergency care, 2008

SKŁADOWE PEDIATRYCZNEJ OCENY

SKŁADOWE PEDIATRYCZNEJ OCENY

PACJENTA

PACJENTA

W praktyce pewne elementy mogą zostać przeprowadzone w

W praktyce pewne elementy mogą zostać przeprowadzone w

tym samym czasie, szczególnie jeśli obecny jest i lekarz.

tym samym czasie, szczególnie jeśli obecny jest i lekarz.

Wstępna ocena

Wstępna ocena

•

Trójkąt pierwszej oceny pediatrycznej (pierwsze

Trójkąt pierwszej oceny pediatrycznej (pierwsze

wrażenie)

wrażenie)

•

Podstawowe badania (ocena ABCDE)

Podstawowe badania (ocena ABCDE)

Badanie szczegółowe

Badanie szczegółowe

:

:

•

oznaki aktywności życiowej: oddechu, krążenia,

oznaki aktywności życiowej: oddechu, krążenia,

świadomości, poruszania się

świadomości, poruszania się

•

dokładny wywiad,

dokładny wywiad,

•

szczegółowe badanie przedmiotowe

szczegółowe badanie przedmiotowe

(fizjoterapeutyczne).

(fizjoterapeutyczne).

Monitorowanie stanu pacjenta

Monitorowanie stanu pacjenta

WSTĘPNA OCENA

WSTĘPNA OCENA

Trójkąt oceny pediatrycznej (

Trójkąt oceny pediatrycznej (

PAT, pediatric

PAT, pediatric

assessment triangle

assessment triangle

)

)

Pierwsze wrażenie / ocena w chwili wejścia

Pierwsze wrażenie / ocena w chwili wejścia

pacjenta do gabinetu lub kontaktu z

pacjenta do gabinetu lub kontaktu z

pacjentem)

pacjentem)

•

Przyglądając się i słuchając z niewielkiej

Przyglądając się i słuchając z niewielkiej

odległości, należy szybko ocenić, czy istnieją

odległości, należy szybko ocenić, czy istnieją

problemy zagrażające życiu dziecka, które

problemy zagrażające życiu dziecka, które

wymagają natychmiastowej interwencji.

wymagają natychmiastowej interwencji.

•

PAT powinien trwać nie dłużej niż 60 sekund.

PAT powinien trwać nie dłużej niż 60 sekund.

Nie jest wymagany żaden sprzęt dodatkowy (monitor

Nie jest wymagany żaden sprzęt dodatkowy (monitor

rejestrujący pracę serca, mankiet do mierzenia

rejestrujący pracę serca, mankiet do mierzenia

ciśnienia tętniczego, stetoskop)

ciśnienia tętniczego, stetoskop)

TRÓJKĄT OCENY PEDIATRYCZNEJ

TRÓJKĄT OCENY PEDIATRYCZNEJ

Wygląd

Wygląd

,

,

stan

stan

psychiczny,

psychiczny,

napięcie

napięcie

mięśniowe

mięśniowe

Oddychanie

Oddychanie

,

,

ułożenie ciała,

ułożenie ciała,

widoczne ruchy klatki

widoczne ruchy klatki

piersiowej/brzucha,

piersiowej/brzucha,

Skuteczność

Skuteczność

oddychania (częstość

oddychania (częstość

oddechów/wysiłek),

oddechów/wysiłek),

Słyszalne dźwięki

Słyszalne dźwięki

oddechowe

oddechowe

Krążenie

Krążenie

,

,

barwa
skóry

TRÓJKĄT OCENY PEDIATRYCZNEJ

TRÓJKĄT OCENY PEDIATRYCZNEJ

•

Trójkąt oceny pediatrycznej (PAT) oraz

Trójkąt oceny pediatrycznej (PAT) oraz

podstawowe badania stosuje się w celu

podstawowe badania stosuje się w celu

szybkiej oceny, czy dziecko jest chore, czy

szybkiej oceny, czy dziecko jest chore, czy

nie.

nie.

•

Należy pamiętać, że stan pacjenta może

Należy pamiętać, że stan pacjenta może

się zmieniać.

się zmieniać.

•

Stan dziecka, które na początku nie

Stan dziecka, które na początku nie

zdradza oznak chorobowych może szybko

zdradza oznak chorobowych może szybko

ulec zmianie i dziecko może zacząć

ulec zmianie i dziecko może zacząć

wykazywać oznaki choroby.

wykazywać oznaki choroby.

•

Należy często ponawiać ocenę stanu

Należy często ponawiać ocenę stanu

dziecka.

dziecka.

TRÓJKĄT OCENY PEDIATRYCZNEJ

TRÓJKĄT OCENY PEDIATRYCZNEJ

•

Pomaga ustalić ciężkość choroby lub urazu

Pomaga ustalić ciężkość choroby lub urazu

(z oznakami choroby – niestabilny lub

(z oznakami choroby – niestabilny lub

bez oznak choroby – stabilny)

bez oznak choroby – stabilny)

•

Pozwala ustalić bezpośrednią kategorię

Pozwala ustalić bezpośrednią kategorię

zaburzeń fizjologii (np. sercowo-płucne,

zaburzeń fizjologii (np. sercowo-płucne,

neurologiczne, metaboliczne, zatrucie,

neurologiczne, metaboliczne, zatrucie,

uraz)

uraz)

•

Określa, jak szybko powinna być wykonana

Określa, jak szybko powinna być wykonana

kolejna ocena pacjenta lub dane działanie

kolejna ocena pacjenta lub dane działanie

terapeutyczne.

terapeutyczne.

Ocena pediatryczna – wygląd

Ocena pediatryczna – wygląd

dziecka

dziecka

Odzwierciedla stopień utlenowania krwi,

Odzwierciedla stopień utlenowania krwi,

wentylacji, perfuzji mózgowej, homeostazy

wentylacji, perfuzji mózgowej, homeostazy

oraz czynności ośrodkowego układu

oraz czynności ośrodkowego układu

nerwowego.

nerwowego.

Badanie poszczególnych obszarów.

Badanie poszczególnych obszarów.

•

Prawidłowy wynik badania

Prawidłowy wynik badania

•

Prawidłowe napięcie mięśniowe.

Prawidłowe napięcie mięśniowe.

•

Dziecko reaguje na swoje imię (jeśli jest starsze niż

Dziecko reaguje na swoje imię (jeśli jest starsze niż

6-8 miesięcy)

6-8 miesięcy)

•

Ruchy wszystkimi kończynami w równym stopniu

Ruchy wszystkimi kończynami w równym stopniu

•

Oczy otwarte

Oczy otwarte

•

Prawidłowa mowa lub płacz

Prawidłowa mowa lub płacz

Ocena stanu ogólnego

Ocena stanu ogólnego

Zaburzenia:

Zaburzenia:

Jeśli podczas badania stwierdzi się odchylenie od

Jeśli podczas badania stwierdzi się odchylenie od

stanu prawidłowego, należy natychmiast

stanu prawidłowego, należy natychmiast

przejść do badania podstawowego, które może

przejść do badania podstawowego, które może

wskazywać na:

wskazywać na:

•

Pobudzenie.

Pobudzenie.

•

Znaczną drażliwość

Znaczną drażliwość

•

Drażliwość paradoksalna (dziecko jest drażliwe

Drażliwość paradoksalna (dziecko jest drażliwe

w trakcie trzymania na rękach, natomiast jeśli

w trakcie trzymania na rękach, natomiast jeśli

pozostawi się je samo, jest nadmiernie senne;

pozostawi się je samo, jest nadmiernie senne;

często występuje u niemowląt i małych dzieci

często występuje u niemowląt i małych dzieci

chorujących na infekcje neurologiczne).

chorujących na infekcje neurologiczne).

Ocena stanu ogólnego

Ocena stanu ogólnego

•

Obniżona odpowiedź na bodźce.

Obniżona odpowiedź na bodźce.

•

Ślinienie (poza okresem niemowlęctwa,

Ślinienie (poza okresem niemowlęctwa,

zwłaszcza w ząbkowaniu).

zwłaszcza w ząbkowaniu).

•

Wiotkie lub sztywne napięcie

Wiotkie lub sztywne napięcie

mięśniowe.

mięśniowe.

•

Nieukojony płacz.

Nieukojony płacz.

•

Niemożność rozpoznania opiekuna.

Niemożność rozpoznania opiekuna.

TICLS

TICLS

– ELEMENTY BADANIA

– ELEMENTY BADANIA

SŁUŻĄCE DO OCENY CHOREGO

SŁUŻĄCE DO OCENY CHOREGO

DZIECKA

DZIECKA

•

T

T

(ang.

(ang.

t

t

one) –

one) –

napięcie mięśniowe, czy dziecko

napięcie mięśniowe, czy dziecko

aktywnie się porusza, czy ma obniżone napięcie

aktywnie się porusza, czy ma obniżone napięcie

mięśniowe, czy jest osowiałe lub wiotkie ?

mięśniowe, czy jest osowiałe lub wiotkie ?

•

I

I

(ang

(ang

.

.

i

i

nteractiviti

nteractiviti

y) – reakcja dziecka, czy dziecko

y) – reakcja dziecka, czy dziecko

zwraca uwagę na swoje otoczenie, jest czujne czy

zwraca uwagę na swoje otoczenie, jest czujne czy

apatyczne i niezainteresowane otoczeniem ?

apatyczne i niezainteresowane otoczeniem ?

•

C

C

(ang.

(ang.

c

c

onsolability

onsolability

) – możliwość ukojenia, czy dziecko

) – możliwość ukojenia, czy dziecko

daje się uspokoić przez opiekuna, lekarza,

daje się uspokoić przez opiekuna, lekarza,

fizjoterapeutę ?

fizjoterapeutę ?

•

L

L

(ang.

(ang.

l

l

ook/gaze

ook/gaze

) – wejrzenie, czy oczy dziecka śledzą

) – wejrzenie, czy oczy dziecka śledzą

ruch, czy patrzą w dal ?

ruch, czy patrzą w dal ?

•

S

S

(ang.

(ang.

s

s

peech/cry

peech/cry

) – mowa, płacz, czy głos lub płacz

) – mowa, płacz, czy głos lub płacz

dziecka jest silny czy cichy albo zachrypnięty ?

dziecka jest silny czy cichy albo zachrypnięty ?

n

n

a podstawie Amerykańskiej Akademii Pediatrii:Textbook of pediatric

a podstawie Amerykańskiej Akademii Pediatrii:Textbook of pediatric

education for prehospital professional. Jones&Barlett, Sudbury, MA,

education for prehospital professional. Jones&Barlett, Sudbury, MA,

2000

2000

Ocena pediatryczna: Układ

Ocena pediatryczna: Układ

oddechowy

oddechowy

Odzwierciedla prawidłowości dróg oddechowych,

Odzwierciedla prawidłowości dróg oddechowych,

utlenowania oraz wentylacji.

utlenowania oraz wentylacji.

Obszar badania

Obszar badania

•

Ułożenie ciała.

Ułożenie ciała.

•

Widoczne ruchy oddechowe (klatki

Widoczne ruchy oddechowe (klatki

piersiowej/brzucha, tor oddechowy)

piersiowej/brzucha, tor oddechowy)

•

Częstość oddechów

Częstość oddechów

•

Wysiłek oddechowy.

Wysiłek oddechowy.

•

Słyszalne dźwięki oddechowe.

Słyszalne dźwięki oddechowe.

Prawidłowy wynik badania

Prawidłowy wynik badania

•

Ciche oddychanie, bez wysiłku

Ciche oddychanie, bez wysiłku

•

Równomierne wznoszenie się i opadanie klatki

Równomierne wznoszenie się i opadanie klatki

piersiowej, akcja < 40 oddechów (24 - u starszych).

piersiowej, akcja < 40 oddechów (24 - u starszych).

•

Częstość oddechów w prawidłowym zakresie wartości.

Częstość oddechów w prawidłowym zakresie wartości.

Ocena pediatryczna: Układ

Ocena pediatryczna: Układ

oddechowy

oddechowy

Zaburzenia

Zaburzenia

•

nieprawidłowe ułożenie ciała (np.

nieprawidłowe ułożenie ciała (np.

ułożenie wdechowe, pozycja „trójnogu”,

ułożenie wdechowe, pozycja „trójnogu”,

szybkie, krótkie ruchy głowy).

szybkie, krótkie ruchy głowy).

•

rozwieranie skrzydełek nosa.

rozwieranie skrzydełek nosa.

•

zaciąganie przestrzeni m-żebrowych,

zaciąganie przestrzeni m-żebrowych,

zapadanie dołka szyjnego, dołków

zapadanie dołka szyjnego, dołków

nadobojczykowych

nadobojczykowych

•

przytłumiona lub zachrypła mowa.

przytłumiona lub zachrypła mowa.

Ocena pediatryczna: Układ

Ocena pediatryczna: Układ

oddechowy

oddechowy

•

krtaniowy świst wdechowy,

krtaniowy świst wdechowy,

pochrząkiwanie, „łapanie oddechu”,

pochrząkiwanie, „łapanie oddechu”,

rzężenie, świsty , postękiwanie

rzężenie, świsty , postękiwanie

(niemowlęta), sinica

(niemowlęta), sinica

•

nieprawidłowa częstość oddechów (>40!)

nieprawidłowa częstość oddechów (>40!)

•

używanie dodatkowych

używanie dodatkowych

(wspomagających) mięśni

(wspomagających) mięśni

oddechowych, ruchy skrzydełek nosa

oddechowych, ruchy skrzydełek nosa

(rozwarcie nozdrzy), postękiwanie

(rozwarcie nozdrzy), postękiwanie

wydechowe, wał przepony.

wydechowe, wał przepony.

Objawy niewydolnośći krążeniowo-

Objawy niewydolnośći krążeniowo-

oddechowej

oddechowej

– Duszność
– Sinica
– Tachykardia/tachypnoe
– Hiperkapnia (pCO2 >40

mmHg)

Odrębny problem: mierzenie ciśnienia

Odrębny problem: mierzenie ciśnienia

krwi, ocena nadciśnienia/hipotensji;

krwi, ocena nadciśnienia/hipotensji;

wypełnienia tętna, miarowości akcji serca

wypełnienia tętna, miarowości akcji serca

(puls, słuchawka)

(puls, słuchawka)

Ocena stanu ogólnego –

Ocena stanu ogólnego –

podsumowanie (1)

podsumowanie (1)

•

Przytomność (stan zachowania

Przytomność (stan zachowania

świadomości)

świadomości)

•

Samoistna aktywność ruchowa,

Samoistna aktywność ruchowa,

kontakt afektywny

kontakt afektywny

•

Stan odżywienia

Stan odżywienia

•

Pozycja ciała (w tym przymusowa –

Pozycja ciała (w tym przymusowa –

zdefiniowana); ruchomość

zdefiniowana); ruchomość

Ocena stanu ogólnego –

Ocena stanu ogólnego –

podsumowanie (2)

podsumowanie (2)

•

Temperatura

Temperatura

•

Stopień niewydolności narządowej

Stopień niewydolności narządowej

(krążenie-oddech)

(krążenie-oddech)

•

Stan ukadu kostno-stawowego (biodra,

Stan ukadu kostno-stawowego (biodra,

obojczyki) oraz siły i napięcia mięśni.

obojczyki) oraz siły i napięcia mięśni.

•

Cechy dysmorfii / widoczne zaburzenia

Cechy dysmorfii / widoczne zaburzenia

somatyczne zmieniające wygląd /

somatyczne zmieniające wygląd /

czynność

czynność

Podsumowanie

Podsumowanie

•

Oceń sam lub zapytaj innych o stan

Oceń sam lub zapytaj innych o stan

pacjenta

pacjenta

•

Zapoznaj się z bieżącą dokumentacją

Zapoznaj się z bieżącą dokumentacją

dziecka

dziecka

•

Wpisz swoje uwagi odnośnie stanu

Wpisz swoje uwagi odnośnie stanu

pacjenta lub wykonywanych ćwiczeń

pacjenta lub wykonywanych ćwiczeń

(

(

decursus morbi et therapiae

decursus morbi et therapiae

)

)

•

Wskazania –p-wskazania do działań FT

Wskazania –p-wskazania do działań FT