31 Metody otrzymywania i pomiaru próżni systematyka, por

background image

Metody otrzymywania i

pomiaru próżni –

systematyka,

porównanie

Szymon Kamycki 117654

background image

Próżnia - definicje

• Dosłowne znaczenie

Przestrzeń pozbawiona materii

• Definicja wg techniki

Stan gazu, którego ciśnienie jest
mniejsze od atmosferycznego

background image

Próżnia – zakresy ciśnień

• Niska: 100 – 10 mmHg – droga swobodna

cząsteczki znaczenie mniejsza od naczynia w
którym się znajduje

• Średnia: 10 – 1 mmHg – droga swobodna

porównywalna z rozmiarami naczynia

• Wysoka: 1 – 0,01 mmHg – droga swobodna

znacznie większa od rozmiarów naczynia

• Bardzo wysoka: < 0,01 mmHg –

prawdopodobieństwo zderzenia dwóch cząsteczek
pomijalnie małe

background image

Jednostki ciśnienia

• 1 Pa = 1 N/m

2

,

• 1 atm. = 1013,27 hPa

• 1 Tor = 1 mmHg = 133 Pa

background image

Pompy próżniowe – podział

• Zasada działania:

mechaniczne: objętościowe, molekularne,
turbomolekularne
strumieniowe: dyfuzyjne
sorpcyjne.

• Uzyskiwana próżnia końcowa:

pompy próżni wstępnej,
pompy pośrednie,
pompy wysokiej próżni.

• Sposób pompowania:

pompy przepompowujące gaz,
pompy magazynujące gaz.

background image

Pompy objętościowe –
olejowe
Pompa łopatkowa - budowa

Stator

Łopatka

Wał napędowy

Sprężyna
Pokrywa

Wirnik

Przewód
wlotowy

Zawór
wylotowy

background image

Pompy objętościowe –
olejowe
Pompa łopatkowa – praca
pompy

Faza zasysania gazu

Faza przetaczania gazu

Faza kompresji gazu

Faza wydechu

background image

Pompy objętościowe –

olejowe

Pompa łopatkowa –

parametry

• Geometryczna prędkość

pompowania

• Teoretyczna szybkość

pompowania

• Maksymalny stopień kompresji

z

g

V

n

S

2





p

p

S

S

g

t

1

m

z

V

a

V

p

p

K

0

max

Objętość martwa

background image

Pompy objętościowe –

olejowe

Pompa suwakowa

Przegubowe mocowanie suwaka

Zawór wylotowy

Wał napędowy wirnika

Wirnik

Stator

H

2

O

H

2

O

Suwak

Tuleja

suwak
a

background image

Pompy objętościowe –
olejowe
Pompa suwakowa – praca
pompy

Faza zasysania gazu

Faza przetaczania gazu

Faza kompresji gazu

Faza wydechu

background image

Pompy objętościowe –

olejowe

Pompa Roots’a - budowa

1, 3 – tłok pompy

2 – korpus pompy

a – objętość wlotowa

b – objętość przetaczana

c – objętość wylotowa

background image

Pompy objętościowe –

olejowe

Pompa Roots’a - parametry

• Geometryczna szybkość

pompowania

z

g

V

n

S

4

pompa Rootsa

p

w

=p

1800

1500

1200

900

600

300

0

S

R

S

w

[m

3

/h]

10

-3

10

-2

10

-1

10

0

10

1

10

2

10

3

10

4

p=p

pompa próżni
wstępnej

p[Pa]

n=3000-6000
[1/min]

background image

Pompy objętościowe – suche
Pompa membranowa

Zawór

Membrana

Charakterystyka pompowania

10

5

10

4

10

3

10

2

0,01

0,1

1

5

p[Pa]

S[m

3

/h]

n=1500 [1/min]

Znane szerzej pod nazwą

DIVAC

background image

Pompy objętościowe – suche
Pompa śrubowa

1, 2. Dwie śruby (lewo- i prawoskrętna)
3. Łożysko
4. Komora sprężania
5. Wlot
6. Kanał ciśnieniowy
7. Wylot gazów
8. Komory chłodnicze
9. Korpus pompy
10. Wlot gazu/płynu chłodniczego

Charakterystyka pompowania

10

5

10

4

10

3

10

2

10

1

10

0

10

-1

0

200

400

600

800

1000

S [m

3

/h]

p [Pa]

background image

Pompy objętościowe – suche
Pompa spiralna

10

0

10

1

10

2

10

3

10

4

10

5

p[Pa
]

49

35

14

7

h

m

S

3

I

II

background image

Pompy objętościowe

Pompa z pierścieniem

wodnym

1.Pierścień wodny

2.Wirnik łopatkowy

3.Korpus pompy

4.Otwór wlotowy

5.Otwór wylotowy

Wirnik zamocowany mimośrodowo.

Pompowanie gazu gdy przestrzeń statora staje się największa.

Kompresja w momencie zmniejszania się przestrzeni nie wypełnionej wodą.

p

=20 – 30 hPa

background image

Pompy molekularne

Ogólna zasada działania

• Nadawanie cząsteczkom momentu kierunkowego przez

szybko wirującą powierzchnię wirnika

• Dzięki temu między wlotem a wylotem ustala się pewna

różnica ciśnień.

Wlot

Wylot

Przegroda

Wirnik

Stator

h

s

h

u.l

k

exp

p

p

K

0

max

dla h

s

=0

u – prędkość obwodowa wirnika

l – długość kanału pompującego

h – szerokość kanału pompującego

a

8v

3

k

V

a

– prędkość średnia

arytmetyczna cząsteczek
gazu

background image

Pompa molekularna

Gaudego

kanał wylotowy

kanał wlotowy

kanał pompujący

przegroda

wałek napędowy

wirnik

stator

rowki smarujące

background image

Pompa molekularna

Siegbahna

kolekto
ry
wlotow
e

wlot pompy

kanały pompujące w statorze

stator

wirnik

wałek napędowy

łożyska wirnika

kanały wylotowe

background image

Pompy turbomolekularne

Zasada działania

wlot

wylot wlot

wylot

α

β

γ

α
'

β
'

γ
'

'

'

Właściwości kierunkowe tarczy:

• cząsteczki gazu padają na
skraj tarczy (n>>v

p

)

• podczas przelotu między
łopatkami nie ulegają
wzajemnym zderzeniom (L

śr

>>

l)

Efekt pompowania uzyskuje się
dzięki:

• nadawaniu cząsteczkom gazu
pędu
w kierunku wylotu pompy

• kierunkowość tarczy

background image

Pompy turbomolekularne

WLOT

WYLOT


wirnika

łożysko

łożysk
o

silni
k

K

m a x

M

0

2

3

4

5

6

1 0

0

1 0

2

1 0

4

1 0

6

1 0

8

1 0

1 0

A r

N

2

N e

H e

H

2

M – m a s a m o lo w a

1 0

1 2

1

background image

Pompa dyfuzyjna - budowa

1 – grzejnik

2 – parnik

3 – obudowa pompy

4 – przewody chłodzące

6 – cząsteczki gazu

5 – kołnierz wysokiej próżni

7 – strumień par

8 – wylot gazów

A-D – stopnie pompy

background image

Pompa dyfuzyjna – zasada

działania

• Ukierunkowany przekaz pędu od cząsteczek par

cieczy pompującej do cząsteczek pompowanego
ośrodka.

• Podgrzanie cieczy do momentu intensywnego

parowania

• Pary kierowane są ku górze pompy przez zespół

dysz

• Cząsteczki gazu dyfundują do strumienia par i

zderzają się z nimi

• Cząsteczki gazu uzyskują pęd skierowany ku dołowi

do obszaru o większym ciśnieniu

• Odpompowywany gaz usuwany jest przez pompę

próżni wstępnej

• Pary oleju uderzają w chłodzone ścianki pompy,

ulegają skropleniu i wracają do rezerwuaru

background image

Pompa dyfuzyjna – zasada

działania

Czynniki zakłócające proces

pompowania

• Dyfuzja gazu z obszaru próżni

wstępnej do obszaru

opróżnianego

• Strumień wsteczny par oleju

• Transport gazu przez kondensat

background image

Pompy dyfuzyjne –

właściwości oleju

• duża masa molowa
• niskie ciśnienie pary nasyconej w

temperaturze pokojowej

• duża stabilność termiczna (duża

energia dysocjacji)

• mała aktywność chemiczna
• mała tendencja do rozpuszczania

gazów

• mała wartość ciepła parowania

background image

Pompy sublimacyjne

Pręty Ti-Mo

Kołnierz

Przewody prądowe

background image

Pompy jonowo – sorpcyjne

-

+

B

anoda

katoda

jony
elektrony

atomy Ti
cząsteczki gazu

Zjawiska zachodzące na
katodzie:

•rozpylanie materiału
katody

•emisja elektronów
wtórnych

•wnikanie jonów w warstwę
Ti

•odbicia jonów z
równoczesną neutralizacją

Zjawiska zachodzące na anodzie:

•napylanie warstwy Ti
•adsorpcja chemiczna na warstwie Ti
•zagrzebywanie cząsteczek gazu
•wnikanie jonów odbitych od katody

background image

Pompa jonowo – sorpcyjna z
gorącą katodą

anoda

katoda

katoda

pole

magnetyczne

zjonizowany

gaz

Jonizacja gazu

polem

elektrycznym

Zjonizowane cząsteczki

gazu są bardziej

aktywne chemicznie

background image

Pompy jonowo – sorpcyjne –
zasada działania

Duża (kilka kV) różnica potencjałów anoda - katoda

Przyśpieszenie elektronów emitowanych z katody

Odbicie od siatki

Przejście w obszar pola

hamującego (między siatką

i korpusem)

Elektrony wytracają pęd i wracają w kier. siatki

Przejście w obszar pola
hamującego (między siatką
i katodą)

Odbicie od siatki

Chmura oscylujących elektronów

Zderzenia z cz. gazu -> jonizacja gazu

Neutralizacja i powrót do obszaru jonizacji

Wbicie się w naparowywaną warstwę tytanu

background image

Pompy kriosorpcyjne -
mechanizmy

Kriokondensacja -

fizyczne wiązanie atomów lub

cząsteczek gazu na powierzchni pokrytej uprzednio
warstwą tego samego gazu; energia wiązania równa
jest ciepłu parowania

Kriosorpcja -

fizyczne wiązanie atomów lub

cząsteczek gazu na czystej powierzchni ciała
stałego lub innego kondensatu; energia wiązania
równa jest energii desorpcji (E

d

>E

p

)

Kriopułapkowanie -

fizyczne wiązanie atomów lub

cząsteczek trudno kondensującego gazu przez
„zagrzebywanie ich w ciągle narastającej
warstwie łatwo kondensującego gazu (np. H

2

w

Ar)

Cząsteczki gazu trudno
kondensującego

Cząsteczki gazu łatwo
kondensującego

background image

Chłodziarka Gifforda
McMahona

1, 2 – zbiorniki wyrównawcze

3 – regenerator

4 – cylinder boczny z tłokiem

5 – sprężarka

7 – zawór wylotowy

6 – zawór wlotowy

A – część wysokotemperaturowa cylindra

B – część niskotemperaturowa cylindra

Uzyskiwana temperatura – 35 K
Niezawodne ze względu na prostotę konstrukcji.

4 fazy pracy:
1.Napełnianie gazem
2.Przetaczanie gazu
3.Wypływ swobodny gazu
4.Opróżnianie komory zimnej

background image

Pompa kriosorpcyjna -
budowa

ekran

kondensor

I stopień

II stopień

kompresor

background image

Porównanie parametrów
pomp

Pompa

p

[Pa]

S

N

[l/s]

Membranowa

10

4

kilka

Tłokowa

400

kilkadzie

siąt

Roots’a

60

kilkadzie

siąt

Pazurowe

15

kilkadzie

siąt

Śrubowe

<1

600

Spiralne

>10

3

kilkadzie

siąt

Dyfuzyjne

10

-

5

10

-7

12,5 -

60000

Molekularne

10

-4

1,5 – 80

Turbomolekul

arne

10

-

6

10

-8

50 - 900

Sublimacyjne

< 10

-8

Bardzo

duża

Jonowe

< 10

-8

12 - 1000

Kriosorpcyjne

10

-

7

10

-8

350 -

60000

background image

Próżniomierze

background image

Próżniomierze

hydrostatyczne

p

atm

p

x

ρ.g.h

p

p

atm

x

h

p

0

<< p

x

p

x

h

ρ.g.h

p

p

0

x

background image

Próżniomierz rurkowy

p

x

1. Rurka Bourdona
2. Króciec
3. Obudowa
4. Cięgno
5. Korek
6. Przekładnia zębata
7. Wskazówka

Kąt skręcenia
rurki

= f(F) = f(p)

= f(p

x

)

Dolny zakres pomiarowy ograniczony przez opory tarcia.

Obniżenie zakresu pomiarowego przez:

Zastąpienie rurki metalowej spiralą kwarcową

Odczyt mechaniczny zastąpić odczytem optycznym

background image

Próżniomierz membranowy

osłona
próżniowa

dźwign
ia

p

x

popycha
cz

obudo
wa

skal
a

sprężyn
ka

wskazów
ka

membra
na

Ugięcie membrany y
= f(
p)

Pomiar ciśnienia:

background image

Próżniomierz membranowy

- pojemnościowy

p

x

p

0

membra
na

50 m

elektrod
a

stała

izolatory

gniazdo

Membranę stanowi okładka
kondensatora.

Odczyt ciśnienia to odczyt pojemności.

0,010

0,008

0,006

0,004

0,002

0,0

0

p

p

C

δC

p[Pa]

4 mm

2

2 mm

2

Zależność względnej zmiany
pojemności od w funkcji
ciśnienia.

background image

Próżniomierz oporowy

R

x

Wzrost ciśnienia

Wzrost ilości cząsteczek powietrza

Wzrost ilości ciepła

odprowadzanego z

włókna

Maleje temperatura włókna

Maleje oporność rezystora R

x

2 metody pomiaru:

• metoda stałej temperatury

• metoda stałego napięcia

Ograniczenie dolnego zakresu pomiarowego – zdolność pomiaru małych napięć.

Ograniczenie górnego zakresu pomiarowego – wzrost średniej drogi
swobodnej cząsteczek, zbyt szybkie zmniejszanie się temperatury
włókna

background image

Próżniomierz

termoelektryczny

V

p

x

Miarą ciśnienia

jest

siła

elektromotoryczna jest

wprostproporcjonalna do ciśnienia.

Stosowana termopary:

Pt-PtRh
Cu-CuNi (konstantan 45% Ni)
CuNi-NiCr (nichrom 80% Ni)

Ograniczenie zakresu pomiarowego:

• czułość zastosowanego miernika napięcia

• zmiany prądu grzejnego termopary

background image

Próżniomierze jonizacyjne

z gorącą katodą

katod
a

kolektor
elektronów

kolektor
jonów

p

x

osłona
próżniowa

+

+

+

+

+

+U

k

e

-U

kj

I

ke

I

kj

I

k

katoda kolektor
elektronów

kolektor
jonów

I

kj

=I

j

+I

x

Gdzie: I

j

~ p

x

I

x

= I

f

+ I

d

=const.

I

ke

=I

k

+I

ej

Współczynnik

czułości

kj

x

j

x

ke

I

273

c =η

L =

T

p .I

ke

x

x

kj

I

p

c

I

background image

Ograniczenie zakresu

pomiarowego od strony

niskich ciśnień

I

x

=I

f

+

I

d

I

j

I

kj

p[Pa]

10

-6

10

-

5

I

f

I

ke

I

d

 I

ke

Prąd
fotoelektryczny

Prąd desorpcyjny





x

x

d

f

ke

x

x

kj

p

c

c

c

I

p

c

I

1

Charakterystykę liniowa dla

1

,

0

x

x

d

f

p

c

c

c

f

d

x min lin

x

c +c

p

=10

c

background image

Ograniczenie zakresu

pomiarowego od strony

wysokich ciśnień

10

-2

10

-1

10

0

10

1

10

2

10

3

p[Pa]

10

-3

10

-6

10

-4

10

-5

10

-7

10

-8

10

-9

I

kj

[A]

2 zjawiska:

• rekombinacja jonów z wolnymi
elektronami

• maleje Lśr, maleje ilość
procesów jonizacji na rzecz
przechodzenia cząsteczek w stan
wzbudzenia, maleje efektywność
jonizacji i czułość próżniomierza

• może wystąpić zapłon
wyładowania jarzeniowego

Charakterystyka

liniowa dla:

c

x

p

x

0,1

Stąd, górna granica zakresu
pomiarowego

x max lin

x

0,1

p

=

c

background image

Próżniomierz jonizacyjny z
zimną katodą

B

U[kV]

R

I

p[Pa]

10

-6

10

-

5

I

x

=I

u

+I

e

p

I

j

10

-1

10

0

+

_

p

x

wtyk w.n.

magnes

katod
a

anoda

U

I =

R

n

x

I ~p

n =
1
1,2

-2

x

dI

A

10

dp

Pa

� �

� �

� �

I

u

– prąd upływności izolatora

I

ep

– prąd emisji

polowej

izolator

background image

Zakresy pomiarowe

próżniomierzy

10

-11

10

-10

10

-9

10

-8

10

-7

10

-6

10

-5

10

-4

10

-3

10

-2

10

-1

1 10

1

10

2

10

3

10

4

10

5

p.
rurkowe

p.
membranow
e

p.
hydrostatycz
ne

p.
pojemnościo
we

p.
kompresyjn
e

p.
lepkościow
e

p.
cieplnoprzewodności
owe

p.
konwekcyjne

p. jonowe z gorącymi
katodami

p. jonowe z zimnymi
katodami

p
[Pa]

background image

Dziękuję!


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
31 Metody otrzymywania i pomiaru próżni systematyka, porów
31 Metody otrzymywania i pomiaru próżni systematyka, porów
170 Metody otrzymywania dwuwarstw lipidowych i pomiar ich grubosci
170 Metody otrzymywania dwuwarstw lipidowych i pomiar ich grubosci
10 Metody otrzymywania zwierzat transgenicznychid 10950 ppt
16 Metody fotodetekcji Detektory światła systematyka
Metodyka punktow wezlowych w realizacji systemu informatycznego
J Kossecki, Cele i metody badania przeszłości w różnych systemach sterowania społecznego
10 Metody otrzymywania sztywnych pianek poliuretanowych
metody otrzymywania soli, ENERGETYKA AGH, sem 2, chemia
metody otrzymywania plynow 1, Kosmetologia, Chemia
Metodyka punktow wezlowych w realizacji systemu informatycznego, Informatyka, Studia dodać do folder
09 Praktyczne metody otrzymywania polimerówid 7774
Metody nauczania to?lowo i systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami(1)
Procesy stalownicze, metody otrzymywania surówki w wielkim piecu Kopia
METODY POSREDNIE POMIAROW SONDAZOWYCH, Nauka, marketing

więcej podobnych podstron