Psychoterapia dzieci i młodzeży-definicja

•Każda interwencja, której celem jest zmniejszenie

dolegliwości psychicznych, zredukowanie
zachowania nieprzystosowawczego, poprawienie
zachowania przystosowawczego, i która
posługuje się takimi środkami jak poradnictwo
czy ustrukturalizowane interwencje behavioralne
( Weisz, Weiss, Han, Granger i Morton, 1995)

Specyfika psychoterapii

z dzieckiem i

nastolatkiem

Cel interakcji

psychoterapeutyczn

ej

• Zmiana uczuć, myśli, postaw lub działań

osoby, która szukała pomocy lub której
opiekunowie szukali dla niej pomocy

• Poprawa przystosowania

• Redukcja niedomagań

Rola pacjenta i rola

terapeuty

• Terapeuta stwarza odpowiednie warunki do

rozwoju relacji interpersonalnej (wsparcie,
akceptacja, zachęta) oraz dostarcza
doświadczeń, które prowadzą do zmiany

• Pacjent i jego opiekunowie opisują problemy,

warunki, w których występują problemy oraz
oczekiwania dotyczące zmiany. Pacjent i/lub
jego opiekunowie stosują środki, zalecane
przez terapeutę dla osiągnięcia zmiany.

Środki prowadzące do

zmiany

• rozmowa z pacjentem,

• rozmowa z opiekunami,

• zabawa,

• stosowanie behawioralnych technik

modyfikacji zachowania,

• ćwiczenie czynności,

• eksperymenty myślowe

• Interwencje, które wykorzystują środki biologiczne i

medyczne (dieta, leki),

• Interwencje ukierunkowane na polepszenie wyników w

nauce

• Interwencje środowiskowe typu taniec, harcerstwo,

sport, dostosowanie środowiska tak by pacjent mógł w
nim funkcjonować mimo deficytów. Interwencje te
mogą poprawić funkcjonowanie, ale nie spełniają
formalnych wymogów psychoterapii. W niektórych
typach zaburzeń dziecięcych przeważa ten rodzaj
interwencji i mimo, że nie jest psychoterapią,
stosowany jest przez psychoterapeutów.

Z definicji psychoterapii wyklucza

się

1. identyfikacja dysfunkcji

2. Pomiar dysfunkcji

3. Pomiar efektów terapii

4. Silna rola kontekstu

5. Zmiany rozwojowe kontekstu

6. Motywacja do uczestnictwa w terapii

5. Zmiany rozwojowe podmiotu terapii

Główne trudności typowe dla psychoterapii

dzieci i młodzieży

• Zachowanie trudne bywają wynikiem etapu rozwoju

• Dokładny wiek, na którym dane zachowania pojawiają

się lub zanikają można ustalić jedynie w przybliżeniu

• Wymaga rozstrzygnięcia czy jakościowe i ilościowe

cechy zachowania mieszczą się w granicach normy dla
danego okresu rozwojowego czy też wykraczają poza
tę normę

Identyfikacja dysfunkcji w

psychoterapii dzieci i młodzieży i

związane z tym problemy

Pomiar dysfunkcji

• Dziecko, poniżej 8 r.ż., ze względu na wiek,

często nie jest wiarygodnym źródłem informacji

• Relacja dzieci powyżej 8 r.ż. może być

wiarygodna, ale wymaga zaadaptowania formy
pytań do wieku dziecka (np. która lalka jest do
ciebie bardziej podobna) (Mash i Terdal 1997)

• Rodzice jako główne źródło informacji. Oceny

rodziców uzyskuje się przy pomocy
standaryzowanych skal. Rodzicielska ocena
problemu dziecka jest dokonywana przez
pryzmat sytuacji rodzica i rodziny

• Relacjonowana poprawa funkcjonowania dziecka pod

koniec terapii może odzwierciedlać:

a. Rzeczywiste zmiany w funkcjonowaniu dziecka

b. Zmianę oczekiwań rodziców wobec dziecka

c. Nie związaną z funkcjonowaniem dziecka redukcję stresu

rodziców

d. Poprawę relacji między członkami rodziny

e. Kombinację tych czynników

Trudności w pomiarze efektów

terapii

• Relacjonowany przez rodziców brak

poprawy może wynikać z:

a. braku zmiany w funkcjonowaniu dziecka

b. nie dostrzegania zmiany przez

rodziców

Kontekst

(

układy

środowiskowe, które mają wpływ na

funkcjonowanie dziecka)

a. Relacje interpersonalne (np. z

rodzicami, z kolegami)

b. Systemy (np. rodzina, klasa)

c. Otoczenie (np. wieś, małe miasto)

•Dzieci są szczególnie silnie zależne od

kontekstu

Wybór podmiotu

terapii

•

W związku z silną zależnością dziecka od
czynników kontekstowych powstaje
problem wyboru podmiotu terapii- kto ma
być adresatem leczenia lub interwencji w
celu zlikwidowania dysfunkcji. Mogą to być:

•

Dziecko, lub rodzice, lub rodzina jako całość

•

Rówieśnicy, lub nauczyciele, lub
prawodawstwo lokalne, lub nauczyciele, lub
zasady panujące w danej szkole

Rozwojowa

zmienność

kontekstu

• Kontekst i jego wpływ na dziecko

zmienia się w miarę rozwoju

• W zależności od wieku w terapii z różną

siłą pojawia się potrzeba uwzględnienia
różnych wpływów kontekstowych

Motywacja do

uczestnictwa w

leczeniu

• Dzieci rzadko same stwierdzają, że

doświadczają stresu

• Zapytane o powód zgłoszenia na

leczenie, dzieci podaja zwykle inne
przyczyny niż rodzice, którzy dziecko
przyprowadzili (Yeh i Weisz 2001)

• W terapii dzięcięcej większa część

leczenia skierowana jest na problemy
zaburzające (dzieci eksternalizujące) a
nie na zaburzone (dzieci internalizujące)

• Przedmiotem pracy terapeuty staje się

często problem, który wywołuje stres u
kogoś innego niż pacjent.

Motywacja c.d.

• Dzieci często nie wykazują motywacji do

zaangażowania się w zadania, jakich
wymaga terapia

• Problem regularnego przychodzenia

• Problem nie dopuszczenia do

przedwczesnej rezygnacji z terapii
(Kazdin 1996)