Diagnoza

Diagnoza

społeczna w

społeczna w

pracy socjalnej

pracy socjalnej

Dudzic Katarzyna

Dudzic Katarzyna

Grzybek Marta

Grzybek Marta

Praca socjalna

Praca socjalna

W publikacjach z zakresu pracy socjalnej

W publikacjach z zakresu pracy socjalnej

występuje wiele różnorodnych definicji pojęcia

występuje wiele różnorodnych definicji pojęcia

„praca socjalna”. W pracach H. Radlińskiej

„praca socjalna”. W pracach H. Radlińskiej

jego synonimem jest „praca społeczna”.

jego synonimem jest „praca społeczna”.

„

„

Praca społeczna polega na wydobywaniu i

Praca społeczna polega na wydobywaniu i

pomnażaniu sił ludzkich, na ich usprawnianiu i

pomnażaniu sił ludzkich, na ich usprawnianiu i

organizacji wspólnego działania dla dobra ludzi”

organizacji wspólnego działania dla dobra ludzi”

.

.

„

„

Praca socjalna obejmuje się urządzenia i

Praca socjalna obejmuje się urządzenia i

przedsięwzięcia, które powinno pomóc ludziom w

przedsięwzięcia, które powinno pomóc ludziom w

ich integracji ze społeczeństwem, aby prowadzili w

ich integracji ze społeczeństwem, aby prowadzili w

nim takie życie, które odpowiada ludzkiej

nim takie życie, które odpowiada ludzkiej

godności”

godności”

. (Słownik pracy socjalnej)

. (Słownik pracy socjalnej)

„

„

Praca socjalna to działalność zawodowa skierowana na

Praca socjalna to działalność zawodowa skierowana na

pomoc osobom i rodzinom we wzmocnieniu lub

pomoc osobom i rodzinom we wzmocnieniu lub

odzyskaniu zdolności do funkcjonowania w

odzyskaniu zdolności do funkcjonowania w

społeczeństwie oraz na tworzenie warunków

społeczeństwie oraz na tworzenie warunków

sprzyjających temu celowi”

sprzyjających temu celowi”

(Ustawa o pomocy

(Ustawa o pomocy

społecznej z 28 listopada 1990 roku).

społecznej z 28 listopada 1990 roku).

„

„

Praca socjalna jest specyficzną działalnością zawodową,

Praca socjalna jest specyficzną działalnością zawodową,

mającą na celu lepszą adaptację wzajemną osób, rodzin,

mającą na celu lepszą adaptację wzajemną osób, rodzin,

grup i środowiska społecznego, w jakim żyją, oraz

grup i środowiska społecznego, w jakim żyją, oraz

rozwijanie poczucia godności osobistej i

rozwijanie poczucia godności osobistej i

odpowiedzialności jednostek na drodze odwoływania się

odpowiedzialności jednostek na drodze odwoływania się

do potencjalnych możliwości poszczególnych osób, do

do potencjalnych możliwości poszczególnych osób, do

powiązań międzyprofesjonalnych, a także sił i środków

powiązań międzyprofesjonalnych, a także sił i środków

społecznych”

społecznych”

(Komitet Rady Europejskiej, 1967).

(Komitet Rady Europejskiej, 1967).

Typy badań w pracy

Typy badań w pracy

socjalnej

socjalnej

Podobnie jak we wszystkich naukach społecznych,

Podobnie jak we wszystkich naukach społecznych,

także w teorii pracy socjalnej problematykę badań

także w teorii pracy socjalnej problematykę badań

empirycznych i teoretycznych dociekań kształtują

empirycznych i teoretycznych dociekań kształtują

dwojakiego rodzaju motywacje:

dwojakiego rodzaju motywacje:



Praktyczno-społeczne

Praktyczno-społeczne

: gdy badacz oczekuje, iż

: gdy badacz oczekuje, iż

wyniki jego badań dostarczą opisu nowych

wyniki jego badań dostarczą opisu nowych

obszarów rzeczywistości, doprowadzą do

obszarów rzeczywistości, doprowadzą do

weryfikacji lub falsyfikacji istniejących w

weryfikacji lub falsyfikacji istniejących w

„naukowym obiegu” hipotez, pozwolą na

„naukowym obiegu” hipotez, pozwolą na

wzbogacenie teorii naukowych.

wzbogacenie teorii naukowych.



Naukowo-poznawcze

Naukowo-poznawcze

: inspiracją jest ciekawość,

: inspiracją jest ciekawość,

chęć usunięcia „białych plam” w dotychczasowej

chęć usunięcia „białych plam” w dotychczasowej

wiedzy, ambicja sprawdzenia nowych metod

wiedzy, ambicja sprawdzenia nowych metod

badawczych. Tego typu badania w niewielkim

badawczych. Tego typu badania w niewielkim

stopniu tworzą dorobek teorii pracy socjalnej.

stopniu tworzą dorobek teorii pracy socjalnej.

Przewodnią dyrektywą jest poznawanie świata po

Przewodnią dyrektywą jest poznawanie świata po

to, by go zmienić i dzięki temu, że się go zmienia.

to, by go zmienić i dzięki temu, że się go zmienia.

W pracy socjalnej dominują badania, których autorzy

W pracy socjalnej dominują badania, których autorzy

kierują się motywacją praktyczno-społeczną. Ich

kierują się motywacją praktyczno-społeczną. Ich

celem może być opis i teoretyczna diagnoza

celem może być opis i teoretyczna diagnoza

problemów społecznych i jednostkowych, empiryczna

problemów społecznych i jednostkowych, empiryczna

ocena działań praktycznych, zaproponowanie

ocena działań praktycznych, zaproponowanie

procedur interwencji społecznej bądź prognozowanie

procedur interwencji społecznej bądź prognozowanie

zmian.

zmian.

Wyróżniamy trzy rodzaje badań ze względu na

Wyróżniamy trzy rodzaje badań ze względu na

problematykę badawczą, oraz przedmiot badania:

problematykę badawczą, oraz przedmiot badania:



Badania w pracy socjalnej,

Badania w pracy socjalnej,



Badania nad pracą socjalną,

Badania nad pracą socjalną,



Badania dla pracy socjalnej.

Badania dla pracy socjalnej.

Badania w pracy

Badania w pracy

socjalnej

socjalnej

Są one wkomponowane bezpośrednio w proces interwencji

Są one wkomponowane bezpośrednio w proces interwencji

socjalnej. Jej pierwszym etapem jest diagnoza sytuacji,

socjalnej. Jej pierwszym etapem jest diagnoza sytuacji,

dostarczająca informacji wyjściowych potrzebnych do

dostarczająca informacji wyjściowych potrzebnych do

opracowania planu działania. Także na zakończenie należy

opracowania planu działania. Także na zakończenie należy

przeprowadzić badania, po to by ocenić rezultaty

przeprowadzić badania, po to by ocenić rezultaty

podjętych działań praktycznych. Rzetelne porównanie

podjętych działań praktycznych. Rzetelne porównanie

między „stanem wyjściowym” i uzyskanymi efektami

między „stanem wyjściowym” i uzyskanymi efektami

wymaga opracowania systemu zmiennych i wskaźników

wymaga opracowania systemu zmiennych i wskaźników

charakteryzujących sytuację osób i grup, wobec których

charakteryzujących sytuację osób i grup, wobec których

podejmuje się interwencję socjalną.

podejmuje się interwencję socjalną.

Dzięki takim

Dzięki takim

zobiektywizowanym miarom można też przeprowadzić

zobiektywizowanym miarom można też przeprowadzić

porównawczą analizę działalności różnych pracowników

porównawczą analizę działalności różnych pracowników

socjalnych, pracujących w tym samym środowisku.

socjalnych, pracujących w tym samym środowisku.

Owe mierniki i wskaźniki powinny wynikać z kreowanych

Owe mierniki i wskaźniki powinny wynikać z kreowanych

w teorii pracy socjalnej docelowych modeli sytuacji

w teorii pracy socjalnej docelowych modeli sytuacji

społecznych, które odpowiadają na przykład na pytania,

społecznych, które odpowiadają na przykład na pytania,

jak powinny kształtować się relacje międzypokoleniowe, co

jak powinny kształtować się relacje międzypokoleniowe, co

powinno charakteryzować „dobrą starość”.

powinno charakteryzować „dobrą starość”.

Badania nad praca

Badania nad praca

socjalną

socjalną

Do zakresu tych badań należą opisy i analizy

Do zakresu tych badań należą opisy i analizy

historyczne (dzieje instytucji i idei) oraz wąsko

historyczne (dzieje instytucji i idei) oraz wąsko

rozumiana teoria pracy socjalnej (twierdzenia

rozumiana teoria pracy socjalnej (twierdzenia

teoretyczne, definicje podstawowych pojęć).

teoretyczne, definicje podstawowych pojęć).

Należy zaliczyć do nich również badania nad

Należy zaliczyć do nich również badania nad

kwalifikacjami i kompetencjami pracowników

kwalifikacjami i kompetencjami pracowników

socjalnych oraz rozważania nad etyką zawodową,

socjalnych oraz rozważania nad etyką zawodową,

wyjaśnianie rezultatów interwencji socjalnej

wyjaśnianie rezultatów interwencji socjalnej

(przyczyn porażek i sukcesów), bądź analiza

(przyczyn porażek i sukcesów), bądź analiza

zależności między pracą socjalną a kwestiami

zależności między pracą socjalną a kwestiami

społecznymi.

społecznymi.

Badania dla pracy

Badania dla pracy

socjalnej

socjalnej

Polegają na tworzeniu i testowaniu narzędzi

Polegają na tworzeniu i testowaniu narzędzi

badawczych. Do tego typu badań należy też

badawczych. Do tego typu badań należy też

opracowywanie i analiza kategorii, mierników

opracowywanie i analiza kategorii, mierników

wykorzystywanych w pracy socjalnej, a nie

wykorzystywanych w pracy socjalnej, a nie

będących bezpośrednim odzwierciedleniem jej

będących bezpośrednim odzwierciedleniem jej

celów. Taką kategorią, do której często odwołują

celów. Taką kategorią, do której często odwołują

się pracownicy socjalni, jest na przykład

się pracownicy socjalni, jest na przykład

minimum socjalne.

minimum socjalne.

W badaniach empirycznych, służących

W badaniach empirycznych, służących

gromadzenia wiedzy o faktach społecznych,

gromadzenia wiedzy o faktach społecznych,

wykorzystuje się różnorodne metody badawcze.

wykorzystuje się różnorodne metody badawcze.

W zależności od problemu badawczego i

W zależności od problemu badawczego i

stosowanych w konkretnych przypadkach metod

stosowanych w konkretnych przypadkach metod

pracy socjalnej, stosuje się:

pracy socjalnej, stosuje się:



Obserwację,

Obserwację,



Analizę dokumentów (zwłaszcza urzędowych),

Analizę dokumentów (zwłaszcza urzędowych),



Wywiad (dla metody prowadzenia

Wywiad (dla metody prowadzenia

indywidualnego przypadku jest to Podstawowe

indywidualnego przypadku jest to Podstawowe

narzędzie diagnozy),

narzędzie diagnozy),



Ankietę,

Ankietę,



Techniki socjometryczne,

Techniki socjometryczne,



Lustracje społeczną.

Lustracje społeczną.

Zainteresowania diagnostyką stanowią trwały

Zainteresowania diagnostyką stanowią trwały

składnik pedagogiki społecznej i koncentrują się

składnik pedagogiki społecznej i koncentrują się

na ekologicznych aspektach procesu edukacji

na ekologicznych aspektach procesu edukacji

(wychowania). Od chwili postanowienia problemu

(wychowania). Od chwili postanowienia problemu

praktycznej diagnozy środowiskowej (H.

praktycznej diagnozy środowiskowej (H.

Radlińska 1935) literatura z zakresu pedagogiki

Radlińska 1935) literatura z zakresu pedagogiki

społecznej obfituje w uzasadnienia konieczności

społecznej obfituje w uzasadnienia konieczności

rozpoznawania środowiska dla celów pracy

rozpoznawania środowiska dla celów pracy

pedagogicznej – pracy społeczno –

pedagogicznej – pracy społeczno –

wychowawczej.

wychowawczej.

Pojęcie diagnozy

Pojęcie diagnozy

Termin

Termin

diagnoza

diagnoza

pochodzi z języka

pochodzi z języka

greckiego (diagnosis) i oznacza

greckiego (diagnosis) i oznacza

rozpoznanie

rozpoznanie

, ściślej –

, ściślej –

rozóżnienie

rozóżnienie

.

.

Termin diagnoza najwcześniej był używany w

Termin diagnoza najwcześniej był używany w

medycynie i do dziś jeszcze polskie słowniki podają

medycynie i do dziś jeszcze polskie słowniki podają

wyłącznie medyczne znaczenie tego określenia (Mały

wyłącznie medyczne znaczenie tego określenia (Mały

słownik… 1986):

słownik… 1986):

„diagnoza, rozpoznanie choroby (…)

„diagnoza, rozpoznanie choroby (…)

w przenośni: diagnoza społeczna”

w przenośni: diagnoza społeczna”

.

.

Encyklopedia Britannica:

Encyklopedia Britannica:

„diagnoza to zbieranie

„diagnoza to zbieranie

danych, zrobienie użytku z mających znaczenie i

danych, zrobienie użytku z mających znaczenie i

pominięcie danych bez znaczenia oraz podanie

pominięcie danych bez znaczenia oraz podanie

ostatecznego sądu”

ostatecznego sądu”

.

.

S. Ziemski:

S. Ziemski:

„Rozpoznanie istoty i uwarunkowań

„Rozpoznanie istoty i uwarunkowań

złożonego stanu rzeczy na podstawie jego cech

złożonego stanu rzeczy na podstawie jego cech

(objawów) w oparciu o znajomość ogólnych

(objawów) w oparciu o znajomość ogólnych

prawidłowości panujących w danej dziedzinie”

prawidłowości panujących w danej dziedzinie”

.

.

H. Radlińska:

H. Radlińska:

„Diagnoza określa się jako

„Diagnoza określa się jako

rozpoznanie w poszczególnych przypadkach

rozpoznanie w poszczególnych przypadkach

przyczyn badanego stanu, ocenę jego objawów i

przyczyn badanego stanu, ocenę jego objawów i

możliwości przemian”

możliwości przemian”

.

.

Klasyfikacja

Klasyfikacja

Stefan Ziemski sklasyfikował diagnozę w obszarze

Stefan Ziemski sklasyfikował diagnozę w obszarze

pięciu faz:

pięciu faz:

1.

1.

Diagnoza typologiczna

Diagnoza typologiczna

– inaczej klasyfikacyjna

– inaczej klasyfikacyjna

lub nozologiczna (nozologia – to określenie

lub nozologiczna (nozologia – to określenie

nazewnictwa chorób) polega na

nazewnictwa chorób) polega na

przyporządkowaniu pewnego zespołu objawów

przyporządkowaniu pewnego zespołu objawów

jakiejś znanej jednostce klasyfikacyjnej.

jakiejś znanej jednostce klasyfikacyjnej.

2.

2.

Diagnoza genetyczna

Diagnoza genetyczna

– to taki typ rozpoznania i

– to taki typ rozpoznania i

oceny sytuacji, gdzie w postępowaniu

oceny sytuacji, gdzie w postępowaniu

diagnostycznym i ostatecznie sformułowanej

diagnostycznym i ostatecznie sformułowanej

diagnozie kładziemy nacisk na genezę zjawiska,

diagnozie kładziemy nacisk na genezę zjawiska,

jego źródło.

jego źródło.

3.

3.

Diagnoza znaczenia

Diagnoza znaczenia

– jej zadaniem jest

– jej zadaniem jest

wyjaśnienie znaczenia deficytu dla jego układu,

wyjaśnienie znaczenia deficytu dla jego układu,

dla całości organizmu.

dla całości organizmu.

4.

4.

Diagnoza fazy

Diagnoza fazy

– to typ diagnozy polegający na

– to typ diagnozy polegający na

określeniu stadium choroby lub zaburzenia

określeniu stadium choroby lub zaburzenia

bądź też etapu rozwoju badanego zjawiska.

bądź też etapu rozwoju badanego zjawiska.

5.

5.

Diagnoza prognostyczna

Diagnoza prognostyczna

– inaczej rozwojowa,

– inaczej rozwojowa,

to typ diagnozy, w którym nacisk kładziemy na

to typ diagnozy, w którym nacisk kładziemy na

przypuszczalny rozwój danego zjawiska.

przypuszczalny rozwój danego zjawiska.

Klasyfikacja wg Lesława Pytki:

Klasyfikacja wg Lesława Pytki:

1.

1.

Diagnoza opisowa

Diagnoza opisowa

– jej celem jest dokładny i

– jej celem jest dokładny i

szczegółowy opis cech i mechanizmów regulujących

szczegółowy opis cech i mechanizmów regulujących

dany typ zachowania z punktu widzenia przyjętych

dany typ zachowania z punktu widzenia przyjętych

norm społecznych.

norm społecznych.

2.

2.

Diagnoza projektująca

Diagnoza projektująca

– jest programem ewentualnych

– jest programem ewentualnych

zmian, których należy dokonać w celu przywrócenia

zmian, których należy dokonać w celu przywrócenia

funkcjonalnej równowagi jednostki z otoczeniem.

funkcjonalnej równowagi jednostki z otoczeniem.

3.

3.

Diagnoza sprawdzająca

Diagnoza sprawdzająca

– inaczej weryfikująca; ma na

– inaczej weryfikująca; ma na

celu wdrażanie oraz sprawdzenie wdrożonych do

celu wdrażanie oraz sprawdzenie wdrożonych do

realizacji programów interwencyjnych:

realizacji programów interwencyjnych:

wychowawczych, edukacyjnych, terapeutycznych,

wychowawczych, edukacyjnych, terapeutycznych,

resocjalizacyjnych.

resocjalizacyjnych.

Rodzaje i typy diagnoz

Rodzaje i typy diagnoz

Diagnoza rozwinięta zawiera w sobie szereg

Diagnoza rozwinięta zawiera w sobie szereg

aspektów, które Ziemski nazywa „diagnozami

aspektów, które Ziemski nazywa „diagnozami

cząstkowymi”:

cząstkowymi”:

1.

1.

Aspekt identyfikacyjny

Aspekt identyfikacyjny

2.

2.

Aspekt genetyczny

Aspekt genetyczny

3.

3.

Aspekt celowościowy

Aspekt celowościowy

4.

4.

Aspekt fazy

Aspekt fazy

5.

5.

Aspekt rozwojowy, czyli prognostyczny

Aspekt rozwojowy, czyli prognostyczny

Nie w każdym przypadku diagnozowania

Nie w każdym przypadku diagnozowania

występują wszystkie aspekty diagnozy i nie

występują wszystkie aspekty diagnozy i nie

zawsze wszystkie są jednakowo ważne.

zawsze wszystkie są jednakowo ważne.

Przynajmniej dwa, spośród omówionych powinny

Przynajmniej dwa, spośród omówionych powinny

być w każdym przypadku uwzględnione w

być w każdym przypadku uwzględnione w

czynnościach diagnostycznych pedagoga

czynnościach diagnostycznych pedagoga

praktyka: diagnoza przyporządkowująca oraz

praktyka: diagnoza przyporządkowująca oraz

diagnoza genetyczna lub przyczynowa. Jest to

diagnoza genetyczna lub przyczynowa. Jest to

wymóg elementarny i dotyczy tych sytuacji, w

wymóg elementarny i dotyczy tych sytuacji, w

których – ze względu na okoliczności – musimy

których – ze względu na okoliczności – musimy

dokonać jedynie diagnozy skróconej.

dokonać jedynie diagnozy skróconej.

Inny, wymagający uwzględnienia aspekt

Inny, wymagający uwzględnienia aspekt

diagnozy niezupełnie mieści się w czynnościach

diagnozy niezupełnie mieści się w czynnościach

diagnostycznych i wiąże się z dalszym

diagnostycznych i wiąże się z dalszym

postępowaniem pedagogicznym –

postępowaniem pedagogicznym –

przewidywaniem (rozwojowy, czyli prognostyczny

przewidywaniem (rozwojowy, czyli prognostyczny

aspekt diagnozy). Uwzględniając aspekt

aspekt diagnozy). Uwzględniając aspekt

prognostyczny, podział diagnozy – proponowany

prognostyczny, podział diagnozy – proponowany

przez Ziemskiego – musi ulec modyfikacji i

przez Ziemskiego – musi ulec modyfikacji i

wygląda następująco:

wygląda następująco:



diagnoza definicyjna

diagnoza definicyjna



diagnoza genetyczna

diagnoza genetyczna



diagnoza znaczenia

diagnoza znaczenia



diagnoza fazy

diagnoza fazy



diagnoza genetyczna – przewidywanie przyczyn

diagnoza genetyczna – przewidywanie przyczyn



diagnoza znaczenia

diagnoza znaczenia



diagnoza fazy - przewidywanie zmian, jakie

diagnoza fazy - przewidywanie zmian, jakie

mogą zaistnieć w przyszłości i w jakim okresie

mogą zaistnieć w przyszłości i w jakim okresie

czasu będą występować

czasu będą występować

Możliwe pełne uwzględnienie aspektów diagnozy

Możliwe pełne uwzględnienie aspektów diagnozy

pozwala na jej rozwiniętą definicję:

pozwala na jej rozwiniętą definicję:

„ Diagnoza

„ Diagnoza

jest to rozpoznanie na podstawie

jest to rozpoznanie na podstawie

zebranych objawów i znanych ogólnych

zebranych objawów i znanych ogólnych

prawidłowości badanego złożonego stanu

prawidłowości badanego złożonego stanu

rzeczy przez przyporządkowanie go do

rzeczy przez przyporządkowanie go do

typu albo gatunku, dalej przez wyjaśnienie

typu albo gatunku, dalej przez wyjaśnienie

genetyczne i celowościowe, określenie jego

genetyczne i celowościowe, określenie jego

fazy obecnej oraz przewidywanego

fazy obecnej oraz przewidywanego

rozwoju”

rozwoju”

(S. Ziemski).

(S. Ziemski).

W pedagogice społecznej akcentuje się

W pedagogice społecznej akcentuje się

niejednokrotnie znaczenie diagnozy genetycznej,

niejednokrotnie znaczenie diagnozy genetycznej,

oraz podkreśla się wielopłaszczyznowość stanów

oraz podkreśla się wielopłaszczyznowość stanów

rzeczy i zjawisk psychospołecznych i znaczenie

rzeczy i zjawisk psychospołecznych i znaczenie

różnorodności przyczyn, a także zwraca się

różnorodności przyczyn, a także zwraca się

uwagę na zjawiska sprzężone. Możemy wyróżnić

uwagę na zjawiska sprzężone. Możemy wyróżnić

następujące rodzaje przyczyn:

następujące rodzaje przyczyn:

1.

1.

przyczyny wywołujące („pierwsze”, istotne)

przyczyny wywołujące („pierwsze”, istotne)

2.

2.

predysponujące (tkwiące we właściwościach

predysponujące (tkwiące we właściwościach

danego obiekty, stanu, rzeczy)

danego obiekty, stanu, rzeczy)

3.

3.

podtrzymujące lub sprzyjające rozwojowi danego

podtrzymujące lub sprzyjające rozwojowi danego

stanu rzeczy lub zjawiska.

stanu rzeczy lub zjawiska.

Opierając się na dotychczasowym

Opierając się na dotychczasowym

rozumowaniu, można powiedzieć, że

rozumowaniu, można powiedzieć, że

diagnoza w

diagnoza w

pedagogice społecznej to opis wyników badania

pedagogice społecznej to opis wyników badania

określonego wycinka rzeczywistości dokonany na

określonego wycinka rzeczywistości dokonany na

podstawie zebranych i ocenionych danych z

podstawie zebranych i ocenionych danych z

różnych źródeł, przy czym rozwinięte

różnych źródeł, przy czym rozwinięte

rozpoznanie obejmuje opis poszczególnego

rozpoznanie obejmuje opis poszczególnego

złożonego stanu i jego genezę lub przyczyny oraz

złożonego stanu i jego genezę lub przyczyny oraz

wyjaśniania znaczenia i etapu rozwoju, a także –

wyjaśniania znaczenia i etapu rozwoju, a także –

w rozpoznaniu decyzyjnym – ocenę możliwości

w rozpoznaniu decyzyjnym – ocenę możliwości

jego zmiany w kierunku pedagogicznie

jego zmiany w kierunku pedagogicznie

pożądanym.

pożądanym.

Diagnoza decyzyjna

Diagnoza decyzyjna

Ten typ diagnozy, to opis wyników badania określonego

Ten typ diagnozy, to opis wyników badania określonego

wycinka rzeczywistości, zawierający elementy, które są

wycinka rzeczywistości, zawierający elementy, które są

istotne z punktu widzenia działania praktycznego.

istotne z punktu widzenia działania praktycznego.

Natomiast środowiskowa diagnoza decyzyjna jest

Natomiast środowiskowa diagnoza decyzyjna jest

opisem wyników badania środowiska – ściślej,

opisem wyników badania środowiska – ściślej,

elementów środowiska wraz z ich powiązaniami –

elementów środowiska wraz z ich powiązaniami –

zawierającym składniki, które są istotne z punktu

zawierającym składniki, które są istotne z punktu

widzenia działania pedagogicznego, ściślej – z punktu

widzenia działania pedagogicznego, ściślej – z punktu

widzenia przekształcania środowiska ze względu na

widzenia przekształcania środowiska ze względu na

potrzeby pomocy ludziom w rozwoju. Środowiskowa

potrzeby pomocy ludziom w rozwoju. Środowiskowa

diagnoza decyzyjna to końcowy wniosek, wynikający z

diagnoza decyzyjna to końcowy wniosek, wynikający z

dokonanej przez pedagoga krytycznej oceny zebranych

dokonanej przez pedagoga krytycznej oceny zebranych

symptomów subiektywnych i obiektywnych, łącznie z

symptomów subiektywnych i obiektywnych, łącznie z

nadaniem zespołowi tych symptomów właściwej nazwy

nadaniem zespołowi tych symptomów właściwej nazwy

(taki a taki syndrom, taki a taki stan rzeczy, obiektu,

(taki a taki syndrom, taki a taki stan rzeczy, obiektu,

zjawiska).

zjawiska).

Właściwości diagnozy

Właściwości diagnozy

decyzyjnej

decyzyjnej

Diagnoza decyzyjna wynika z faktu sprzężeń

Diagnoza decyzyjna wynika z faktu sprzężeń

zwrotnych czynności diagnostycznych,

zwrotnych czynności diagnostycznych,

projektowania i związanych z realizacją projektu,

projektowania i związanych z realizacją projektu,

łącznie z końcową oceną podsumowującą. Diagnoza

łącznie z końcową oceną podsumowującą. Diagnoza

tego typu jest zespołem czynności rozpoznania, które

tego typu jest zespołem czynności rozpoznania, które

towarzyszą w zasadzie całemu przebiegowi działania

towarzyszą w zasadzie całemu przebiegowi działania

zorganizowania.

zorganizowania.

Diagnoza decyzyjna szczególnie rozwinięta w istotny

Diagnoza decyzyjna szczególnie rozwinięta w istotny

sposób związana jest z prognozą. W diagnostyce

sposób związana jest z prognozą. W diagnostyce

decyzyjnej podmiot diagnozujący ma „naturalny” –

decyzyjnej podmiot diagnozujący ma „naturalny” –

często długotrwały – kontakt bezpośredni ze

często długotrwały – kontakt bezpośredni ze

stosunkowo szerokim strumieniem informacji – nie

stosunkowo szerokim strumieniem informacji – nie

ograniczonym technika kwestionariusza

ograniczonym technika kwestionariusza

badawczego.

badawczego.

Diagnoza decyzyjna (rozumiana głównie w

Diagnoza decyzyjna (rozumiana głównie w

znaczeniu diagnozy identyfikacyjnej) – w

znaczeniu diagnozy identyfikacyjnej) – w

odróżnieniu od poznawczej – wykazuje cechę

odróżnieniu od poznawczej – wykazuje cechę

szczególną: chodzi w niej o wykrycie zgodności

szczególną: chodzi w niej o wykrycie zgodności

lub niezgodności faktu z tym, co wiemy o

lub niezgodności faktu z tym, co wiemy o

rzeczywistości na podstawie wiedzy uogólnionej.

rzeczywistości na podstawie wiedzy uogólnionej.

W diagnozie poznawczej – w przeciwieństwie do

W diagnozie poznawczej – w przeciwieństwie do

diagnozy decyzyjnej – nie wystarczy stwierdzenie

diagnozy decyzyjnej – nie wystarczy stwierdzenie

wspomnianej zgodności lub niezgodności, ale

wspomnianej zgodności lub niezgodności, ale

potrzebne jest także jeszcze sprawdzenie danej

potrzebne jest także jeszcze sprawdzenie danej

teorii z alternatywnymi teoriami.

teorii z alternatywnymi teoriami.

Postdiagnoza

Postdiagnoza

W pedagogice społecznej postdiagnoza może mieć

W pedagogice społecznej postdiagnoza może mieć

zastosowanie nie tylko ściśle poznawcze, ale także

zastosowanie nie tylko ściśle poznawcze, ale także

praktyczne. Bywa pomocna w praktyce w tych

praktyczne. Bywa pomocna w praktyce w tych

wszystkich przypadkach, w których jesteśmy skłonni,

wszystkich przypadkach, w których jesteśmy skłonni,

albo musimy w czynnościach rozpoznania

albo musimy w czynnościach rozpoznania

(odróżniania) uwzględniać stosunkowo szerokie

(odróżniania) uwzględniać stosunkowo szerokie

przedziały czasowe.

przedziały czasowe.

Postadiagnoza polega przede wszystkim na

Postadiagnoza polega przede wszystkim na

wzbogaceniu kompetencji w zakresie diagnostyki u

wzbogaceniu kompetencji w zakresie diagnostyki u

podmiotu działającego. Bowiem badanie empiryczne i

podmiotu działającego. Bowiem badanie empiryczne i

szerszy (lub głębszy) wgląd w większy przedział

szerszy (lub głębszy) wgląd w większy przedział

czasowy rzeczywistości nie są wzajemnie

czasowy rzeczywistości nie są wzajemnie

zastępowalne.

zastępowalne.

Zalety posdiagnozy:

Zalety posdiagnozy:

1.

1.

jej wyniki stosunkowo w najmniejszym stopniu

jej wyniki stosunkowo w najmniejszym stopniu

dezaktualizują się (postdiagnoza

dezaktualizują się (postdiagnoza

identyfikacyjna),

identyfikacyjna),

2.

2.

posiada wyjątkową moc weryfikacyjną,

posiada wyjątkową moc weryfikacyjną,

3.

3.

informuje o tym, co i jak było rzeczywiście

informuje o tym, co i jak było rzeczywiście

możliwe.

możliwe.

Diagnoza poznawcza

Diagnoza poznawcza

Współcześnie twierdzi się, że we wszelkiej

Współcześnie twierdzi się, że we wszelkiej

działalności praktycznej dobra diagnoza jest

działalności praktycznej dobra diagnoza jest

podstawą racjonalnego działania. W

podstawą racjonalnego działania. W

zorganizowanej działalności edukacyjnej

zorganizowanej działalności edukacyjnej

(wychowawczej, opiekuńczej) diagnoza może

(wychowawczej, opiekuńczej) diagnoza może

znaleźć zastosowanie w trzech zakresach:

znaleźć zastosowanie w trzech zakresach:

1.

1.

bezpośrednio w procesie wychowania,

bezpośrednio w procesie wychowania,

2.

2.

w poradnictwie pedagogicznym, w doradztwie i

w poradnictwie pedagogicznym, w doradztwie i

ekspertyzach,

ekspertyzach,

3.

3.

w działalności organizatorskiej, np. w kierowaniu

w działalności organizatorskiej, np. w kierowaniu

zespołami ludzkimi.

zespołami ludzkimi.

Diagnoza stosowana w działalności praktycznej –

Diagnoza stosowana w działalności praktycznej –

jest decyzyjną. Jedną z głównych jej cech jest fakt, iż

jest decyzyjną. Jedną z głównych jej cech jest fakt, iż

przeprowadzana jest w ścisłym związku z

przeprowadzana jest w ścisłym związku z

projektowaniem pedagogicznym.

projektowaniem pedagogicznym.

Projektowanie to zespół czynności, które wymagają

Projektowanie to zespół czynności, które wymagają

wiedzy o zależnościach.

wiedzy o zależnościach.

Czynności diagnostyczne stanowią składniki

Czynności diagnostyczne stanowią składniki

wszystkich trzech głównych etapów cyklu

wszystkich trzech głównych etapów cyklu

działalności zorganizowanej

działalności zorganizowanej

*

*

, a diagnoza w nim

, a diagnoza w nim

zawarta spełnia następujące funkcje zasadnicze:

zawarta spełnia następujące funkcje zasadnicze:

1.

1.

stanowi punkt wyjścia w czynnościach

stanowi punkt wyjścia w czynnościach

projektowania;

projektowania;

2.

2.

pozwala na systematyczną kontrolę przebiegu

pozwala na systematyczną kontrolę przebiegu

procesu wychowania;

procesu wychowania;

3.

3.

służy ocenie wyników działalności

służy ocenie wyników działalności

pedagogicznej, umożliwiając kontrolę

pedagogicznej, umożliwiając kontrolę

przebiegu działań i korekturę danego lub

przebiegu działań i korekturę danego lub

następnego cyklu organizacyjnego działalności

następnego cyklu organizacyjnego działalności

pedagogicznej.

pedagogicznej.

*

*

Cykl działania pedagogicznego (cykl działalności

Cykl działania pedagogicznego (cykl działalności

zorganizowanej):

zorganizowanej):

1.

1.

etap preparacyjny, zawierający preparację celów działania,

etap preparacyjny, zawierający preparację celów działania,

czynności projektowe i czynności niezbędne do

czynności projektowe i czynności niezbędne do

pozyskiwania i rozmieszczania zasobów potrzebnych do

pozyskiwania i rozmieszczania zasobów potrzebnych do

realizacji projektu;

realizacji projektu;

2.

2.

etap realizacji projektu, czyli wykonanie zadań

etap realizacji projektu, czyli wykonanie zadań

przewidzianych w projekcie i planie działalności, przy czym

przewidzianych w projekcie i planie działalności, przy czym

w zależności od przebiegu realizacji – występuje tu w

w zależności od przebiegu realizacji – występuje tu w

większym lub mniejszym stopniu konieczność uzyskiwania

większym lub mniejszym stopniu konieczność uzyskiwania

zasobów uzupełniających;

zasobów uzupełniających;

3.

3.

etap kontroli realizacji projektu, który w istocie polega na

etap kontroli realizacji projektu, który w istocie polega na

ocenie realizacji projektowanych czynności.

ocenie realizacji projektowanych czynności.

Diagnoza środowiskowa

Diagnoza środowiskowa

Diagnoza środowiskowa możemy określić

Diagnoza środowiskowa możemy określić

jako diagnozę elementów środowiska czynnych

jako diagnozę elementów środowiska czynnych

pedagogicznie, przy czym środowisko głownie

pedagogicznie, przy czym środowisko głownie

oznacza dla nas aktualne i potencjalne

oznacza dla nas aktualne i potencjalne

uwarunkowania przedmiotu u procesu

uwarunkowania przedmiotu u procesu

wychowania. Określenie to zakłada, że w skład

wychowania. Określenie to zakłada, że w skład

diagnozy środowiskowej wchodzi diagnoza

diagnozy środowiskowej wchodzi diagnoza

elementów osobowości ( diagnoza

elementów osobowości ( diagnoza

psychologiczna).

psychologiczna).

Cechą diagnozy środowiskowej jest selektywne

Cechą diagnozy środowiskowej jest selektywne

badanie. Badacz, wykrywając i analizując

badanie. Badacz, wykrywając i analizując

zależności między dość prostymi wyizolowanymi

zależności między dość prostymi wyizolowanymi

faktami i zjawiskami, dąży przede wszystkim do

faktami i zjawiskami, dąży przede wszystkim do

ustalenia dominujących wpływów środowiska na

ustalenia dominujących wpływów środowiska na

proces wychowania.

proces wychowania.

Poza cechami osobowymi jednostek – diagnozie

Poza cechami osobowymi jednostek – diagnozie

środowiskowej zazwyczaj podlegają trzy grupy

środowiskowej zazwyczaj podlegają trzy grupy

czynników środowiskowych:

czynników środowiskowych:



środowisko materialne,

środowisko materialne,



wzory osobowe,

wzory osobowe,



organizacja życia.

organizacja życia.

„

„

Dobra diagnoza”

Dobra diagnoza”

Zdaniem S. Ziemskiego postawienie dobrej

Zdaniem S. Ziemskiego postawienie dobrej

diagnozy jest czynnością złożoną, wymaga

diagnozy jest czynnością złożoną, wymaga

dużego wkładu pracy rozpoznawczej, zarówno

dużego wkładu pracy rozpoznawczej, zarówno

przy zbieraniu danych, jak i przy ich umysłowym

przy zbieraniu danych, jak i przy ich umysłowym

opracowywaniu: różnicowania, sprawdzania

opracowywaniu: różnicowania, sprawdzania

hipotezy, wyjaśniania przyczynowego i

hipotezy, wyjaśniania przyczynowego i

celowościowego, których nie można sprowadzić

celowościowego, których nie można sprowadzić

jedynie do całościowego ujęcia obrazu zjawiska,

jedynie do całościowego ujęcia obrazu zjawiska,

intuicyjnego wczucia się w nie.

intuicyjnego wczucia się w nie.

S. Ziemski wśród istotnych walorów czynności

S. Ziemski wśród istotnych walorów czynności

diagnosty wymienia: staranność, wytrwałość i

diagnosty wymienia: staranność, wytrwałość i

wprawę.

wprawę.

Staranność

Staranność

polega na wnikliwym i wieloaspektowym

polega na wnikliwym i wieloaspektowym

zbadaniu i przemyśleniu danego stanu rzeczy. Jest ona

zbadaniu i przemyśleniu danego stanu rzeczy. Jest ona

niewątpliwie pewnym walorem praktycznym

niewątpliwie pewnym walorem praktycznym

składającym się na sprawność w pracy diagnostycznej.

składającym się na sprawność w pracy diagnostycznej.

Druga z wymienionych cech tj.

Druga z wymienionych cech tj.

wytrwałość

wytrwałość

ma miejsce

ma miejsce

wtedy, kiedy postawienie diagnozy nastręcza

wtedy, kiedy postawienie diagnozy nastręcza

trudności, ale nie przekracza kompetencji nauczyciela.

trudności, ale nie przekracza kompetencji nauczyciela.

Wreszcie

Wreszcie

wprawa

wprawa

w stawianiu diagnoz, to umiejętność

w stawianiu diagnoz, to umiejętność

wykorzystywania wiedzy i sposobów badawczych.

wykorzystywania wiedzy i sposobów badawczych.

Uzyskuje się ją przez dobrą znajomość diagnostyk

Uzyskuje się ją przez dobrą znajomość diagnostyk

czy stopniowe ćwiczenie w posługiwaniu metodami

czy stopniowe ćwiczenie w posługiwaniu metodami

i technikami badawczymi przy dochodzeniu do

i technikami badawczymi przy dochodzeniu do

kolejnych faz diagnozy. Nie jest możliwe dojście do

kolejnych faz diagnozy. Nie jest możliwe dojście do

wprawy w sytuacji, gdy nauczyciel rzadko

wprawy w sytuacji, gdy nauczyciel rzadko

wykorzystuje te techniki w swojej pracy, a diagnozę

wykorzystuje te techniki w swojej pracy, a diagnozę

opiera na intuicyjnym ujęciu przyczyn danego

opiera na intuicyjnym ujęciu przyczyn danego

stanu rzeczy. Aby osiągać skuteczność w działaniu

stanu rzeczy. Aby osiągać skuteczność w działaniu

warto i trzeba ten wysiłek podejmować.

warto i trzeba ten wysiłek podejmować.

Wymienione wyżej czynniki zasadniczo składają się

Wymienione wyżej czynniki zasadniczo składają się

na tzw. sprawność w pracy diagnostycznej.

na tzw. sprawność w pracy diagnostycznej.

Bibliografia

Bibliografia

B. Szatur – Jaworska:

B. Szatur – Jaworska:

Teoretyczne podstawy pracy

Teoretyczne podstawy pracy

socjalnej.

socjalnej.

(w:) T. Pilch, I. Lepalczyk (red.):

(w:) T. Pilch, I. Lepalczyk (red.):

Pedagogika społeczna

Pedagogika społeczna

.

.

E. Mazurkiewicz:

E. Mazurkiewicz:

Diagnostyka w pedagogice

Diagnostyka w pedagogice

społecznej.

społecznej.

(w:) T. Pilch, I. Lepalczyk (red.):

(w:) T. Pilch, I. Lepalczyk (red.):

Pedagogika

Pedagogika

społeczna

społeczna

.

.

S. Ziemski:

S. Ziemski:

Problemy dobrej diagnozy.

Problemy dobrej diagnozy.

Prezentacje przygotowały:

Prezentacje przygotowały:

Dudzic Katarzyna

Dudzic Katarzyna

Grzybek Marta

Grzybek Marta

Dziękujemy

Dziękujemy



