mgr Beata Jachno

Tuk 2a
zajęcia 2.09.2012. 12:10-14:50 (3h)

13.10.2012. 8:00-10:25 (3h)
27.10.2012. 12:10-15:40 (4h) 

egzamin

Tuk 2c
zajęcia 2.09.2012. 9:40-12:05 (3h)

30.09.2012. 8:00-10:25 (3h)
27.10.2012. 8:50-12:05 (4h) 

egzamin

e-mail: [e-mail]

PROBLEMY ŻYWIENIOWE NA

ŚWIECIE

Wyżywienie ludności polega na zaspokajaniu
potrzeb pokarmowych pod względem ilości i
jakości, Jest ograniczane ilością żywności
wyprodukowanej i dostępnej do spożycia.
Celem polityki wyżywienia jest dostarczenie
takiej ilości żywności, jaka zapewni realizację
potrzeb pokarmowych.

Ze względu na wzrastającą liczbę ludności na
świecie (obecnie prawie 7mld.), podstawowym
zadaniem polityki wyżywienia jest zwiększanie
produkcji żywności. Osiąga się to przez:
a)zmniejszanie strat w czasie zbiorów i
przechowywania żywności,
b)intensyfikację upraw i hodowli oraz
wprowadzanie nowych odmian zbóż i gatunków
zwierząt.

W krajach Trzeciego Świata
najważniejszym problemem jest głód i
niedostatek żywności, dlatego
nadrzędnym celem jest tam zwiększenie
jej ilości (podaży). W krajach wysoko
rozwiniętych problemy wyżywienia wiążą
się z nadprodukcją i złymi nawykami
żywieniowymi. Powodują one rozwój
wielu groźnych chorób.

W Polsce, podobnie jak w innych
wysoko rozwiniętych krajach, istotna
jest poprawa sposobu żywienia, gdyż
nawyki i przyzwyczajenia żywieniowe
Polaków często odbiegają od zaleceń.
Dużą rolę może tu odgrywać
upowszechnianie wiedzy o
racjonalnym żywieniu (edukacja
żywieniowa społeczeństwa).

Problematyką wyżywienia zajmują się różne
organizacje i instytucje międzynarodowe i
krajowe:

Spośród

organizacji

międzynarodowych najważniejsze są:

Światowa Organizacja ds. Wyżywienia i

Rolnictwa (FAO)

. Jej celem jest poprawa

warunków wyżywienia i życia ludności świata,
rozwój

rolnictwa,

rynku

żywności

oraz

zapobieganie klęsce głodu;

Światowa

Organizacja

Zdrowia

(WHO)

.

Podstawowym celem tej organizacji jest
dążenie do możliwie najlepszego stanu zdrowia
ludności całego świata. Zajmuje się m.in.
przyczynami powstawania chorób, sposobami
ich leczenia oraz profilaktyką.

W

Polsce

placówkami

naukowo-

badawczymi zajmującymi się żywnością i
żywieniem są m.in. Instytut Żywności i
Żywienia, Instytut Matki i Dziecka,
Centrum Zdrowia Dziecka, Państwowy
Zakład

Higieny,

Wojskowy

Instytut

Higieny i Epidemiologii.

Stacje

sanitarno-epidemiologiczne

(sanepid) prowadzą kontrolę higienicznej
jakości żywności oraz sprawują nadzór
nad jej bezpieczeństwem zdrowotnym.

CHOROBY CYWILIZACYJNE

To schorzenia związane z negatywnymi
skutkami życia w warunkach wysoko
rozwiniętej cywilizacji.

Zaliczamy do nich m. in.: nadciśnienie
tętnicze, chorobę niedokrwienną serca, udar
mózgu, nowotwory, cukrzycę, osteoporozę,
otyłość, choroby alergiczne, dnę moczanową,
kamice (żółciową i moczową).

Czynniki sprzyjające rozwojowi chorób
cywilizacyjnych są związane ze stylem
życia, który narzucają wysoko
rozwinięte społeczeństwa. Są to przede
wszystkim:

siedzący tryb życia

nieprawidłowa dieta (obfitująca w
tłuszcze zwierzęce i cukry proste)

palenie papierosów

nadużywanie alkoholu

wysoki poziom stresu

OSTEOPOROZA

z gr.  osteon (kość) + poros (dziura, otwór)

Jest chorobą układu szkieletowego,
charakteryzującą się obniżeniem masy i
gęstości kostnej oraz zaburzeniami
mikroarchitektury tkanki kostnej, co w
konsekwencji zwiększa kruchość kości i
ich podatność na złamania.

Na osteoporozę narażone są przede
wszystkim kobiety w okresie około- i
pomenopauzalnym. Mogą na nią także
cierpieć starsi mężczyźni, a nawet dzieci.

Mineralizacja kości podlega naturalnym
zmianom związanym z wiekiem:

-do 25 r.ż.

 dojrzewanie i osiągniecie

szczytowej masy kostnej;

-po 35 r.ż.

 ciągły, stopniowy ubytek

masy kostnej (o 0,3-0,5%/rok), z nagłym
przyspieszeniem u kobiet po menopauzie
(1-2%/rok) z powodu gwałtownego
deficytu estrogenów.

W wieku 90 lat typowy ubytek masy
kostnej u kobiet wynosi ok. 40% a u
mężczyzn 27% wartości początkowej.

Osteoporoza nie pojawia się nagle.
Jest chorobą podstępną, rozwija się
przez wiele lat, nie objawiając się
początkowo

w

żaden

szczególny

sposób. Bardzo często pierwszym
objawem osteoporozy, będącej już w
stadium zawansowanym (utrata ok.
30% masy kostnej), jest złamanie kości.

CZYNNIKI RYZYKA OSTEOPOROZY:

a)płeć żeńska
b)rasa biała
c)predyspozycje rodzinne
d)wątła budowa i mała masa ciała
e)przedwczesne klimakterium (przed 45
r.ż.)
f)niedobór hormonów płciowych
g)nierodzenie
h)mała aktywność fizyczna
i)palenie papierosów
j)nieprawidłowa dieta
k)niektóre leki

Najlepsze efekty leczenia

=

prawidłowa aktywność fizyczna

+

eliminacja czynników ryzyka

+

prawidłowa dieta

+

ochrona przed upadkami mogącymi

prowadzić do złamań

+

stosowanie odpowiednich leków.

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

Jest to podwyższenie skurczowego
(>140mmHg) i/lub rozkurczowego
(>90mmHg) ciśnienia tętniczego o
charakterze pierwotnym lub wtórnym.

Przyczyny:
a)czynnik genetyczny (30-60%)
b)czynnik nerwowy
c)nieprawidłowa gospodarka
hormonów układu krwionośnego

Leczenie niefarmakologiczne obejmuje
zmianę dotychczasowego trybu życia i
sposobu żywienia.

↓ masy ciała
zaniechanie palenia tytoniu
↑ aktywności fizycznej
↓ spożycia alkoholu
modyfikacje i ograniczenia
dietetyczne

CUKRZYCA

Z gr. diabetes mellitus; grupa chorób
metabolicznych charakteryzujących się
hiperglikemią,

wynikającą

z

defektu

dotyczącego wydzielania insuliny lub jej
działania,

lub

też

z

obu

zjawisk

jednocześnie. Jest przyczyną uszkodzenia
różnych

narządów

(wzroku,

naczyń

krwionośnych,

serca,

nerek,

układu

nerwowego).

OBJAWY CUKRZYCY:

Początek choroby jest utajony, rozpoznanie
ułatwiają:

 ↑ pragnienie

 ↑ oddawanie moczu (2-5 l/d)

 ↑ apetyt

 osłabienie fizyczne i psychiczne

 zaburzenia widzenia

 dodatkowe choroby (zmiany skórne,
grzybica)

PODSTAWY LECZENIA CUKRZYCY:

1.odpowiednia dieta

2.leki doustne

3.preparaty insuliny

OTYŁOŚĆ

Jest

stanem

nadmiernego

nagromadzenia się tkanki tłuszczowej w
organizmie, co skutkuje uszkodzeniem
czynności i struktury poszczególnych
narządów

lub

układów,

które

zwiększają ryzyko skrócenia średniego
oczekiwanego okresu życia. Otyłość,
która na początku nie wykazuje
objawów

patologicznych,

zagraża

zdrowiu w miarę przedłużania się czasu
jej trwania.

PRZYCZYNY OTYŁOŚCI:

Zasadniczo rozwój otyłości wynika z
braku równowagi w ilości dostarczanej
do organizmu energii nad jej wydatkami
trwającej przez dłuższy czas.
W powstawaniu otyłości współdziałają
czynniki genetyczne, biologiczne,
psychologiczne, jak i środowiskowe.
Przyjmuje się, że geny mogą stanowić
do 40% przyczyn prowadzących do
otyłości, pozostałe 60% stanowią
czynniki które można modyfikować.

czynniki biologiczne

: otyłość na tle

chorobowym (choroby mózgu, tarczycy,
zaburzenia hormonalne), występuje bardzo
rzadko;

czynniki farmakologiczne

: do przyrostu

masy ciała prowadzą niektóre leki
psychotropowe, insulina, steroidy;

czynniki psychologiczne

: zaburzenia

nastroju, depresja, lęki, zespół napięcia
przedmiesiączkowego, zaprzestanie palenia
tytoniu;

czynniki środowiskowe

: postęp

technologiczny, siedzący tryb życia,
łatwiejszy dostęp do żywności, większa
gęstość energetyczna pokarmów, reklamy,
brak czasu.

METODY LECZENIA OTYŁOŚCI:

1.dieta
2.farmakoterapia (leki ↓ apetyt, trawienie
tłuszczu, ↑ perystaltykę jelit)
3.metody chirurgiczne
4.metody pomocnicze (psychoterapia,
ruch, akupunktura)

NOWA PIRAMIDA ŻYWIENIA

Wzór nowej piramidy żywienia opracowany
został kilka lat temu w Szkole Zdrowia
Publicznego Uniwersytetu Harvarda.

Najważniejsze założenia nowej
piramidy żywienia:
- poszczególne porcje nie są podane,
pokarmy są podzielone na te do
spożywania codziennie, kilka razy w
tygodniu i parę razy w miesiącu,

-podstawą jest ruch – min. 30 minut
dziennie oraz codzienna kontrola masy
ciała,

-najczęściej powinniśmy jeść produkty
zbożowe, ale pełnoziarniste (białe
pieczywo można jeść kilka razy w
miesiącu) oraz ziemniaki,

-

drugie piętro to tłuszcze roślinne (oleje i

miękkie margaryny), do spożywania
codziennie,

- codziennie należy jeść również jarzyny,
warzywa strączkowe, orzechy i owoce, a
także (choć w mniejszych ilościach) sery i
jogurty,
- kilka razy w tygodniu w menu powinny się
znaleźć ryby; mają one pierwszeństwo
przed drobiem i jajami; słodycze można
jeść tylko parę razy w miesiącu,

- czerwone mięso, występujące na szczycie
piramidy, wolno jeść tylko parę razy w
miesiącu,
- dla dorosłych, od czasu do czasu polecana
jest lampka wina.

Nowa piramida żywienia oparta jest na
diecie śródziemnomorskiej. Okazuje się, że
ludzie, którzy żyją w okolicach Morza
Śródziemnego, a więc Włosi, Grecy,
Hiszpanie są mniej otyli oraz rzadziej
chorują na serce i nowotwory.