IV. Rola banku

centralnego

w polskim systemie

bankowym

SYSTEM BANKOWY

Dr Janina Laudańska-Trynka

2

Unormowania prawne NBP

Działalność NBP regulowana jest :

 Konstytucją

Rzeczpospolitej

Polskiej

(ustawa z 2 kwietnia 1997 r , Dz. U. nr

78/1997, poz. 483, art. 227)

 ustawą o Narodowym Banku Polskim

(ustawa z 29 sierpnia 1997 r, Dz.U.

Nr

140/1997,

poz.938

wraz

z nowelizacjami z lat 1998 - 2004)

 ustawą Prawo Bankowe

(ustawa z 29

sierpnia 1997, Dz.U. nr 140/1997, poz.939

wraz

z nowelizacjami z lat 1998 - 2005)

3

Cel NBP

• Konstytucja 1997 r.: „Centralnym bankiem

państwa

jest

Narodowy

Bank

Polski.

Przysługuje mu wyłączne prawo emisji

pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki

pieniężnej. Narodowy Bank Polski odpowiada

za …………………………………...” (art. 227, par.

1)

• Ustawa

o

NBP:

„Podstawowym

celem

działalności NBP jest utrzymanie stabilnego

…………………., przy jednoczesnym wspieraniu

polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza

to ……………………………. NBP” (art. 3, par. 1)

4

Niezależność NBP

 Niezależność …………………. – Rada Ministrów nie ma

żadnego formalnego wpływu ani na powoływanie ani też

na skracanie kadencji członków Zarządu NBP

lub członków RPP.

Prezesa NBP powołuje ……………na wniosek ………………

na …………….. kadencję. Odwołanie Prezesa przed

upływem kadencji jest możliwe wyłącznie w sytuacjach

przewidzianych przepisami ustawy.

Przewodniczącym 10-osobowej Rady Polityki Pieniężnej jest

……………………. Pozostałych członków na 6-letnią

kadencję powołują spośród wybitnych specjalistów

z dziedziny finansów po 3 osoby: …………………………….

Członków zarządu NBP, w tym wiceprezesów, powołuje

…………………. na wniosek Prezesa NBP.

5

cd. Niezależność NBP

 Niezależność finansowa – niezależność w prowadzeniu

własnej ………………………………….. - oddzielenie finansów

banku centralnego od sfery wydatków publicznych (art. 220

p.2 Konstytucji RP). Bank centralny prowadzi gospodarkę

finansową, opierając się na własnych funduszach.

Ważny dla niezależności banku centralnego jest całkowity

……………….. bezpośredniego finansowania przez bank

centralny ……………………………………..

 Niezależność

funkcjonalna

NBP

–

niezależność

podejmowania …………….. - polega na nadaniu NBP takich

uprawnień

i kompetencji, dzięki którym może …………………..

prowadzić politykę pieniężną.
NBP dysponuje zatem swobodą w kształtowaniu metod i

form prowadzenia polityki pieniężnej.

.

6

cd. Niezależność NBP.

Niezależność instytucjonalna polega na takim określeniu ………..między

bankiem centralnym a innymi organami państwa, aby NBP mógł …………….

podejmować decyzje i działać nie podlegając ani rządowi, ani parlamentowi. W

ustawie o NBP precyzyjnie uregulowano kwestię współpracy banku centralnego

z organami państwa, opiniowania aktów prawnych, przekazywania informacji

i analiz, a także realizacji polityki walutowej.

NBP

współdziała

z

właściwymi

organami

państwa

w kształtowaniu i realizacji polityki gospodarczej państwa

poprzez:

 przekazywanie organom państwa założeń polityki ……………… oraz informacji

dotyczących realizacji polityki pieniężnej oraz sytuacji w systemie bankowym,

 współdziałanie z Ministrem Finansów w opracowywaniu planów ………………..

państwa,

 opiniowanie

projektów

aktów

normatywnych

ze

sfery

polityki

………………………...

NBP

współdziała

z

właściwymi

organami

państwa

w kształtowaniu i realizacji polityki gospodarczej państwa

poprzez:

 przekazywanie organom państwa założeń ……………………. oraz informacji

dotyczących realizacji polityki pieniężnej oraz sytuacji w systemie bankowym,

 współdziałanie z Ministrem ……………………………….. w opracowywaniu planów

finansowych państwa,

 opiniowanie projektów aktów normatywnych ze sfery polityki gospodarczej.

7

Organy Narodowego Banku

Polskiego

 Prezes NBP,

 Rada Polityki Pieniężnej

 Zarząd NBP.

Funkcję

prezesa

można

pełnić

najwyżej

przez

………………. kadencje.

Prezes NBP jest

• przewodniczącym Rady Polityki Pieniężnej,

• przewodniczącym Zarządu NBP oraz

• członkiem Komisji Nadzoru Bankowego

Reprezentuje bank centralny na zewnątrz, odpowiada

za wykonanie uchwał RPP i zadań Zarządu.

8

Rada Polityki Pieniężnej

Funkcję członka RPP można pełnić tylko

…………………

Zadaniem Rady Polityki Pieniężnej jest

coroczne ustalanie założeń polityki
pieniężnej oraz podstawowych zasad
jej realizacji.

W posiedzeniach RPP może uczestniczyć

przedstawiciel

rządu,

ale

bez

…………….

9

cd. RPP

RPP
• ustala corocznie założenia polityki …………………..

i

przedkłada

je

do

wiadomości

Sejmowi

równocześnie

z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu

ustawy budżetowej,

• składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń

polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od

zakończenia roku budżetowego,

• ustala wysokość ……………………. NBP,
• ustala

zasady

naliczania

i

stopę

rezerwy

obowiązkowej

banków

oraz

wysokość

jej

oprocentowania,

• ustala zasady operacji otwartego rynku.

10

cd. RPP

• określa górne granice zobowiązań wynikających

z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów

w ……………………..instytucjach bankowych

i finansowych,

• zatwierdza

plan

finansowy

NBP

oraz sprawozdanie z działalności NBP,

• przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP,

• uchwala

zasady

rachunkowości

NBP

przedłożone przez Prezesa NBP,

• RPP dokonuje …………………… Zarządu NBP w

zakresie realizacji założeń polityki pieniężnej.

11

Zarząd NBP

Zarząd NBP - kieruje działalnością banku

i

realizuje

uchwały

RPP.

Zarządza

rezerwami dewizowymi Banku Centralnego.

W jego skład wchodzi Prezes NBP, dwóch

wiceprezesów oraz 4 - 6 członków.

Jeden z wiceprezesów, pierwszy zastępca

prezesa NBP, zastępuje go w czasie
nieobecności.

12

Funkcje NBP

Bank centralny pełni funkcje:

banku emisyjnego,

banku banków,

centralnego banku państwa.

13

Funkcja emisyjna

• Narodowy Bank Polski ma wyłączne prawo

emitowania ………………pieniężnych będących

prawnym środkiem płatniczym w Polsce.

• NBP

 określa wielkość emisji pieniądza, wzory i wartość

nominalną znaków pieniężnych,

 określa moment wprowadzenia pieniądza

do obiegu,

 organizuje obieg pieniężny i reguluje ilość

pieniądza

w obiegu,

 odpowiada za płynność obiegu pieniądza.

14

cd. Funkcja emisyjna

Wielkość zapotrzebowania gospodarki na pieniądz gotówkowy

(banknoty

i monety) zależy od:

 wielkości produktu krajowego brutto,

 poziomu cen,

 szybkości obiegu jednostki pieniężnej.

Ilość pieniądza potrzebnego w obiegu można określić przy pomocy

formuły:
I = (T - K - B + Z) / S

• I - ilość pieniądza potrzebnego w obiegu

• T - suma cen towarów i usług przeznaczonych na …………..

• K - wartość transakcji ……………………….

• B - wartość transakcji kompensacyjnych

• Z - spłata ………………….

• S - średnia …………….. obiegu pieniądza

Zmniejsza się udział pieniądza ……………….. w obiegu wraz z rozwojem

usług bankowych i postępem technologicznym w sferze rozliczeń

i płatności (obecnie udział ten wynosi ok. 20%).

15

cd. Funkcja emisyjna

Znaki pieniężne

banknoty

monety

powszechnego obiegu

kolekcjonerskie

lokacyjne

powszechnego obiegu

kolekcjonerskie

16

cd. Funkcja emisyjna

Dotychczas

ukazało

się

ponad

470

monet

kolekcjonerskich.

Monety te emitowane są obecnie w trzech grupach:

• monety złote o nominałach 100 zł i 200 zł,

• monety srebrne o nominałach 10 zł i 20 zł,

• monety o nominale 2 zł ze stopu miedzi,

aluminium, cynku i cyny (Nordic Gold).

Poza monetami kolekcjonerskimi NBP emituje również

monety przeznaczone na cele lokacyjne. Są to

monety tzw. bulionowe wykonane ze złota

(zawierające 1/10, 1/4, 1/2, oraz 1 uncję czystego

złota).

17

cd. Funkcja emisyjna

W przyszłości, po przyjęciu euro jako

prawnego

środka

płatniczego

emitentem

banknotów

będzie

…………………….. Centralny, natomiast

NBP pozostanie emitentem monet –

tak powszechnego obiegu, jak i

kolekcjonerskich

i lokacyjnych.

Będą one wyrażone w euro, zamiast

w złotych.

18

cd. Funkcja emisyjna.

Do NBP należy również:

 wycofywanie z obiegu poszczególnych znaków

pieniężnych,

 ustalanie

zasady

wymiany

zużytych

i

uszkodzonych

znaków

pieniężnych

oraz

zatrzymywania fałszywych znaków pieniężnych.

Znaki zużyte lub uszkodzone tracą moc prawnego

środka płatniczego i podlegają wymianie. Fałszywe

znaki pieniężne są natomiast zatrzymywane bez

prawa posiadacza do ………………………………………..

19

Polityka pieniężna.

Podstawowy cel polityki pieniężnej - utrzymanie

stabilnego poziomu cen.

Od 1999 r. w realizacji polityki pieniężnej - strategia

bezpośredniego celu inflacyjnego.

Rada Polityki Pieniężnej określa cel inflacyjny

i do niego dostosowuje poziom podstawowych stóp

procentowych

NBP

tak,

by

zmaksymalizować

prawdopodobieństwo osiągnięcia tego celu.

Od początku 2004 r. Narodowy Bank Polski realizuje ciągły

cel inflacyjny na poziomie …………….. z dopuszczalnym

przedziałem wahań +/- 1 punkt procentowy.

20

Instrumenty polityki

pieniężnej NBP –operacje

otwartego rynku

1.

Operacje otwartego rynku

 są to transakcje pożyczkowo-lokacyjne zawierane

pomiędzy NBP a bankami komercyjnymi

dokonywane

z inicjatywy ………………………….;

 celem operacji otwartego rynku jest regulowanie

…………………………… w sektorze bankowym, a

poprzez

to

–

oddziaływanie

na

poziom

…………………….

………………………

na

rynku

międzybankowym.
Bank centralny zasila sektor bankowy w pieniądz,

gdy go brakuje na rynku międzybankowym, a ściąga

z rynku wolne środki pieniężne wtedy, gdy jest ich

tam nadmiar.

21

cd.Operacje otwartego

rynku

 obejmują bezwarunkową i warunkową sprzedaż

albo kupno papierów wartościowych lub dewiz, a

także emisje własnych papierów dłużnych banku

centralnego.

Operacje bezwarunkowe (outright) – bank centralny

kupuje lub sprzedaje bankom komercyjnym

papiery

wartościowe

(najczęściej

papiery

skarbowe);

operacje te realizowane są stosunkowo rzadko –

dla operacji ………………… oraz jako instrument

sygnalizowania rynkowi kierunku zmian polityki

pieniężnej banku centralnego.

22

cd. Operacje otwartego rynku

Operacje warunkowe

 Operacje warunkowego zakupu (repo – repurchase

agreement) – bank centralny kupuje papiery wartościowe

od banków komercyjnych, zobowiązując je do ich

…………………… po określonej cenie i w określonym

terminie;

stanowią

odpowiednik

krótkoterminowych

……………….. udzielanych przez bank centralny bankom

komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych

 Operacje warunkowej sprzedaży (reverse repo –

reverse repurchase agreement) – bank centralny

sprzedaje papiery wartościowe bankom komercyjnym

zobowiązując je do ich ……………… po określonej cenie

i w określonym terminie; odpowiednik oprocentowanych

………………krótkoterminowych

przyjmowanych

przez

bank centralny pod zastaw papierów krótkoterminowych.

23

cd. Operacje otwartego

rynku

Od kilku lat podstawowe operacje otwartego rynku

polegają na sprzedaży/odkupie przez Narodowy Bank

Polski własnych 7-dniowych bonów pieniężnych

na

cotygodniowych

przetargach.

Minimalna

rentowność

tych

bonów

jest

równa

stopie

referencyjnej wyznaczonej przez Radę Polityki

Pieniężnej.

W przypadku ………………………. NBP płaci odsetki

bankom za pożyczenie od nich pieniędzy.

W przypadku zasilania w płynność banki komercyjne

płacą odsetki ……………………za pożyczenie od niego

pieniędzy.

Oprocentowanie operacji otwartego rynku jest określone

przez stopę ……………………….

cd. Operacje otwartego

rynku

Poprzez stopy procentowe bank centralny realizuje swój

podstawowy cel, jakim jest stabilność poziomu cen.

Rentowność bonów pieniężnych, oddziałuje na

wysokość stawki rynku pieniężnego SW WIBOR

(depozyt …………………..), która odpowiada terminowi

zapadalności bonów pieniężnych. Tym samym bank

centralny

wpływa

na

cenę

pieniądza

na rynku międzybankowym.

Od 2006 r. do przetargów na bony pieniężne

dopuszczone są wszystkie banki działające w Polsce

uczestniczące

w

systemach

rozliczeń

niezbędnych

do

przeprowadzenia tej operacji. Przed 2006 r.

uczestnikami

przetargów

na bony pieniężne były tylko banki posiadające status

dealera rynku pieniężnego.

24

25

cd. Operacje otwartego

rynku.

Oprócz

operacji

podstawowych

mogą

być

też

przeprowadzane:

• operacje dostrajające i

• operacje strukturalne.

Operacje

dostrajające

mogą

być

podejmowane

w przypadku nieoczekiwanej krótkoterminowej zmiany

płynności

sektora

bankowego,

prowadzącej

do

niepożądanych – z punktu widzenia polityki pieniężnej –

wahań krótkoterminowych stóp procentowych. Operacje te

obejmują operacje absorbujące i zasilające (emisję bonów

pieniężnych NBP, operacje repo, przedterminowy wykup

bonów pieniężnych NBP).

Operacje strukturalne mają na celu długoterminową zmianę

stanu płynności w sektorze bankowym. NBP może stosować

tu: wykup własnych obligacji (znajdujących się w portfelach

banków komercyjnych), zakup papierów wartościowych

na rynku wtórnym, emisję własnych długoterminowych

papierów dłużnych.

26

Instrumenty polityki

pieniężnej NBP – rezerwa

obowiązkowa

2. Rezerwa obowiązkowa
Podstawowym celem jej tworzenia jest:
• regulowanie

………………………….

banków

komercyjnych,

• …………………… zabezpieczenie płynności.

Instrument ten powodując ………………..płynności sektora

bankowego zwiększa tym samym jego …………....
na działania stabilizacyjne banku centralnego wobec
rynku pieniężnego.

Obowiązek utrzymywania rezerwy obowiązkowej dotyczy

wszystkich banków operacyjnych (krajowych, banków

zagranicznych i instytucji kredytowych – ich spółek

zależnych, czy też oddziałów).

27

cd. Rezerwa obowiązkowa

Banki komercyjne utrzymują ją na rachunkach w

……..,

banki

spółdzielcze

w

bankach

………………….,

a te – i rezerwy własne, i banków zrzeszonych –

na rachunkach w NBP.

Rezerwą obowiązkową jest wyrażona w złotych

część środków pieniężnych:

 …………………….. na rachunkach bankowych

 uzyskanych ze sprzedaży …………………………….

Rezerwa nie jest naliczana od środków przyjętych

od innego ………………………, a także środków

pozyskanych …………………….. na okres nie

krótszy niż 2 lata.

28

cd. Rezerwa

obowiązkowa

Wysokość

stopy

rezerwy

obowiązkowej

oraz

oprocentowanie

rezerwy

ustala

………………………………………………….

Obecnie

stopa

rezerwy

obowiązkowej

wynosi

3,5% p.a. dla wszystkich rodzajów depozytów.

Od 30 września 2003 r. wszystkie banki pomniejszają

naliczoną rezerwę obowiązkową o równowartość 500

tys. euro.

W przypadku braku wymaganych środków na rachunku

rezerwy obowiązkowej bankom grożą wysokie kary

finansowe.

Od

1

maja

2004

rezerwa

obowiązkowa

jest

………………….. Wysokość oprocentowania wynosi 0,9

stopy redyskontowej (obecnie – 3,6% p.a.).

29

cd. Rezerwa obowiązkowa.

Dla funkcjonowania banków operacyjnych, a także

stabilności stóp procentowych istotna jest tzw.

"zasada

…………………..

wysokości

rozliczanej

rezerwy obowiązkowej", zgodnie z którą banki muszą

utrzymywać wymagane środki rezerwy obowiązkowej

nie codziennie, lecz średnio w ustalonym okresie.

Banki, którym zabrakło środków na uregulowanie

zobowiązań płatniczych, zamiast pożyczać, mogą je

…………. z utrzymywanych przez siebie ………... Jest

to dla nich rozwiązanie znacznie ………….. niż

zaciągnięcie pożyczki na rynku międzybankowym.

Jedynym kosztem jest konieczność utrzymania

większej ilości środków w postaci rezerwy w

następnych dniach, tak by średnia w całym okresie

była zgodna z wyliczoną kwotą rezerwy.

30

Instrumenty polityki pieniężnej

NBP – operacje kredytowo-

depozytowe

3. Operacje kredytowo-depozytowe NBP przeprowadzane są

z inicjatywy ………………………. Umożliwiają bankom uzupełnienie

niedoborów środków pieniężnych lub ulokowanie ich nadwyżek

w Banku Centralnym. W ramach operacji kredytowo-

depozytowych banki wykorzystują kredyt lombardowy, kredyt

redyskontowy

oraz depozyt na koniec dnia.

Bank centralny – poprzez wysokość stosowanych w tych operacjach

stóp procentowych - wpływa na wysokość stóp procentowych

na rynku pieniężnym.

Obecna wysokość stóp procentowych NBP wynosi:

•

stopa lombardowa 5,25% w stosunku rocznym;

•

stopa redyskonta weksli 4,00% % w stosunku rocznym;

•

stopa referencyjna 3,75 % w stosunku rocznym;

•

stopa depozytowa 2,25% w stosunku rocznym.

31

cd. Operacje kredytowo-

depozytowe

 NBP udziela bankom kredytu lombardowego pod

zastaw ………………. papierów wartościowych.

Kredyt

ten

umożliwia

im

pokrywanie

krótkookresowych niedoborów płynności. Udzielany

jest na następujących zasadach:

• zastawem są ………………. papiery wartościowe,

a wysokość kredytu nie może przekroczyć 80% ich

wartości nominalnej,

• termin spłaty kredytu przypada w ……………………..

operacyjnym po dniu jego udzielenia,

• warunkiem udzielenia kolejnego kredytu jest

uprzednia

……………….

kredytu

wcześniej

zaciągniętego.

32

cd. Operacje kredytowo-

depozytowe

Kredyt redyskontowy udzielany jest w drodze odkupu

przez bank centralny …………. kupieckich wcześniej

skupionych (zdyskontowanych) przez bank komercyjny.

Bank komercyjny może przedstawić weksel do redyskonta

w banku centralnym, jeżeli chce zwiększyć swoją

……………..., aby następnie zwiększyć akcję kredytową.

Bank centralny, aby zachęcić bądź zniechęcić banki

komercyjne do operacji redyskontowania weksli, a

przez to wpłynąć na zdolność udzielania kredytów,

może podwyższać lub obniżać stopę redyskonta weksli.

33

cd. Operacje kredytowo-

depozytowe.

 NBP oferuje też bankom możliwość składania

…………………………. depozytu w banku centralnym.

Lokaty przyjmowane są do końca dnia operacyjnego,

a zwrot kwoty depozytu wraz z należnymi odsetkami

następuje w kolejnym dniu operacyjnym.

Lokaty są oprocentowane według stopy depozytowej

ustalanej przez Radę Polityki Pieniężnej.

• Lokaty w NBP pozwalają bankom komercyjnym

na zagospodarowanie nadwyżek płynnych środków.

W efekcie przeciwdziałają spadkowi krótkookresowych

stóp na rynku międzybankowym poniżej stopy

depozytowej.

34

Nowe instrumenty polityki

pieniężnej NBP

W październiku 2008 r Rada Polityki Pieniężnej dokonała

poszerzenia instrumentów polityki pieniężnej o swap

walutowy. Swapy walutowe pozwolają bankowi

centralnemu zasilać banki w płynność w złotych

i w walutach obcych. Swap walutowy znajduje się

w instrumentarium wielu banków centralnych, w tym

Europejskiego Banku Centralnego.

Terminowe transakcje walutowe typu swap polegają

na jednoczesnej kasowej transakcji zakupu/sprzedaży

i terminowej transakcji sprzedaży/zakupu waluty obcej

za złote.

Począwszy od 17 listopada 2008, NBP uczestniczy

w tygodniowych operacjach swapów walutowych SNB

i Eurosystemu. SNB zasila NBP we franki szwajcarskie

za euro, natomiast NBP zasila swoich kontrahentów we

franki szwajcarskie w zamian za złote. 19 listopada

NBP

zaoferował

franki

szwajcarskie

polskiemu

sektorowi bankowemu w formie swapów walutowych w

operacji z terminem 84-dniowym.

35

ZASADY POLITYKI

KURSOWEJ

NBP realizuje politykę walutową ustaloną przez Radę

Ministrów w porozumieniu z RPP. Rada Ministrów

w porozumieniu z RPP określa zasady ustalania

kursu złotego w stosunku do walut obcych.

W kwietniu 2000 r. Rada Ministrów na wniosek RPP

podjęła decyzję o ………………………. złotego –

kształtowaniu się go w wyniku gry popytu i podaży

waluty.

NBP ogłasza jedynie bieżące kursy walut obcych.
Zastrzega sobie natomiast prawo do interwencji,

jeśli uzna ją za konieczną dla realizacji celu

inflacyjnego.

36

cd. ZASADY POLITYKI

KURSOWEJ.

Wstępując do Unii Europejskiej, Polska zobowiązała się

do przystąpienia do strefy euro. W przyszłości złoty

zostanie zatem zastąpiony wspólną walutą europejską,

a politykę pieniężną będzie kształtował Europejski Bank

Centralny.

Jednym z warunków przystąpienia do strefy euro jest

spełnienie kryterium stabilności kursu walutowego.

Dlatego w okresie dwu lat poprzedzających przyjęcie

euro kurs złotego do euro zostanie …………………

-

w

ramach

systemu

kursowego

ERM

II

(ang. Exchange Rate Mechanism II).

Oznacza to, że w tym czasie Narodowy Bank Polski będzie

utrzymywał rynkowy kurs złotego wobec euro

w przedziale dopuszczalnych wahań w stosunku

do ustalonego kursu centralnego.

37

Bank banków.

Bank centralny jest odpowiedzialny za stabilność

i bezpieczeństwo całego systemu bankowego.

Sprawuje kontrolę nad działalnością banków,

a w szczególności nad przestrzeganiem przepisów

prawa bankowego.

Narodowy Bank Polski

 prowadzi ……………………….. banków

komercyjnych,

 przeprowadza …………… między bankami,

 oddziałuje na banki operacyjne instrumentami

…………
……………………..,

 pełni funkcje banku ………………. - jest

pożyczkodawcą ostatniej instancji.

38

Centralny Bank Państwa

NBP prowadzi
 obsługę bankową ……………………..,
 prowadzi rachunki bankowe i realizuje zlecenia płatnicze

• rządu i centralnych instytucji państwowych,
• funduszy celowych,
• państwowych jednostek budżetowych

 zapewnia obsługę ………………. państwowych
 reprezentuje interesy państwa w międzynarodowych

instytucjach finansowych i bankowych.

Na mocy długoletniej tradycji działalność usługowa

banku centralnego na rzecz państwa dokonuje się

…………………...

39

Zarządzanie rezerwami

dewizowymi

Rezerwy dewizowe to waluty obce, zagraniczne papiery

wartościowe i złoto zarządzane przez Narodowy Bank

Polski w imieniu państwa.

Bank centralny gromadzi je odkupując nadwyżki dewiz

od …………………………, dokąd trafiają od polskich

………………

oraz

od

zagranicznych

………….................dokonujących inwestycji w Polsce

(inwestycji bezpośrednich lub portfelowych), a więc

kupujących w tym celu polską walutę.

Kupując zagraniczne waluty bank centralny …………………...
…………………… Realny wzrost rezerw walutowych oznacza

zatem przepływ do gospodarki większej ilości złotych.

W przypadku spadku rezerw zachodzi proces odwrotny -

sprzedając dewizy bank centralny ściąga pieniądze z

rynku.

40

cd. Zarządzanie rezerwami

dewizowymi

Rezerwy dewizowe NBP spełniają następujące funkcje:
 gwarantują pełną …………………… złotego,
 umożliwiają realizację polityki …………………,
 pozwalają

na

regulowanie

zobowiązań

zagranicznych budżetu państwa wynikających ze

zobowiązań ……………………………….,

 są czynnikiem współtworzącym zaufanie do pozycji

finansowej kraju. Ma to szczególne znaczenie przy

emitowaniu papierów skarbowych RP na rynkach

międzynarodowych,

obniża

koszty

obsługi

zadłużenia,

 są źródłem dochodu dla ………………. państwa.

41

cd. Zarządzanie rezerwami

dewizowymi

Rezerwy wspierają …………………………. waluty.

Odpowiedni poziom rezerw dewizowych jest

warunkiem wiarygodności kraju. Są one

niezbędne do płynnego funkcjonowania wymiany

z zagranicą: zapewnienia płatności za import

oraz obsługi zadłużenia zewnętrznego.

Wraz ze wzrostem otwartości gospodarki oraz skali

handlu zagranicznego (eksportu i importu)

powinny zatem rosnąć również i krajowe rezerwy

walutowe.

42

cd. Zarządzanie rezerwami

dewizowymi

Im większe, w stosunku do poziomu deficytu

handlowego i zadłużenia zagranicznego, rezerwy

dewizowe, tym jako mniejsze jest postrzegane

………………………….

w walucie danego kraju.

Brak

rezerw,

przy

splocie

niekorzystnych

okoliczności, może sprowokować ucieczkę kapitału,

drastyczny

wzrost

…………………………….

i

gwałtowne osłabienie wartości waluty narodowej.

Poziom rezerw dewizowych jest jedną z wielkości

wpływających także na tzw. …………………….., czyli

dodatkowe

oprocentowanie,

jakiego

żądają

inwestorzy za udzielenie pożyczki rządowi lub

firmom danego kraju.

43

cd. Zarządzanie rezerwami

dewizowymi

Znaczenie rezerw walutowych zwiększy się w przyszłości,

gdy Polska będzie musiała przez 2 lata poprzedzające

wprowadzenie

euro

uczestniczyć

w

europejskim

mechanizmie

walutowym

ERM2

wymagającym

utrzymania kursu waluty w ściśle określonym przedziale

wahań kursu.

W sytuacji, gdyby złoty nadmiernie się osłabiał lub

umacniał,

NBP

będzie

zmuszony

podejmować

odpowiednie interwencje na rynku walutowym w obronie

kursu.

Mogą być one potrzebne, bo skala fluktuacji kursu złotego

była w ostatnich latach znaczna: od 4,96 (luty 2004) do

3,21

za euro (lipiec 2008 r.).

Skuteczność tych interwencji zależy od odpowiednio

wysokiego poziomu rezerw.

44

cd. Zarządzanie rezerwami

dewizowymi

Zarządzanie rezerwami walutowymi jest jednym

z

podstawowych

zadań

Narodowego

Banku

Polskiego.

Rezerwy dewizowe są inwestowane tak, by przy

zachowaniu ich bezpieczeństwa i płynności, uzyskać

możliwie maksymalny dochód.

NBP inwestuje przede wszystkim w ………… papiery

wartościowe (ok.70%), a także instrumenty

pozarządowe,

emitowane

przez

instytucje

międzynarodowe oraz europejskie i amerykańskie

agencje; część rezerw utrzymywana jest w

……………. w renomowanych bankach.

45

cd. Zarządzanie rezerwami

dewizowymi

Przy wyborze struktury walutowej brane są

pod uwagę

• analizy

globalnych

perspektyw

makroekonomicznych,

• prognozy rozwoju sytuacji na światowych

rynkach finansowych oraz

• wyniki analizy optymalizacyjnej z punktu

widzenia dochodowości rezerw.

46

Zmiany struktury walutowej

rezerw NBP w latach 2004-

2007.

47

cd. Zarządzanie rezerwami

dewizowymi

W 2008 r. w koszyku walutowym rezerw

dewizowych uwzględniona została też korona
norweska.

Z przeprowadzonych symulacji wynika, że

dochodowość za okres 1.01.2006 - 30.06.2008
była o ponad 140 punktów bazowych wyższa
od stopy zwrotu, jaką by uzyskano, gdyby w
tym okresie obowiązywała struktura walutowa
z 2005 roku.

48

cd. Zarządzanie rezerwami

dewizowymi

Praktyka banków centralnych pokazuje,

że w przypadku krajów mniej rozwiniętych

za bezpieczny uznawany jest poziom rezerw

walutowych:

 przekraczający

równowartość

sześciomiesięcznego importu

,

 nie mniejszy niż

krótkoterminowe zadłużenie

kraju

,

 pozostający

w

bezpiecznej

relacji

do

zadłużenia długoterminowego

; w sytuacji

ewentualnie zwiększonego ryzyka inwestorzy

mogą żądać zwrotu części zadłużenia

długoterminowego (mogą sprzedać obligacje

skarbowe).

49

cd. Zarządzanie rezerwami

dewizowymi.

Na koniec sierpnia 2008 r. rezerwy dewizowe

wyniosły prawie 55 mld euro

stanowiąc ok. 90%

aktywów NBP.

Zysk

NBP

w

95

procentach

trafia

do budżetu państwa.

Pozostałych 5 proc. przekazywanych jest na fundusz

rezerwowy banku.

50

Modyfikacja roli rezerw dewizowych

po wstąpieniu Polski do Eurosystemu

51

cd. Modyfikacja roli rezerw

dewizowych

po wstąpieniu Polski do

Eurosystemu.

Z chwilą przystąpienia Polski do Eurosystemu NBP będzie

zobowiązany, na mocy przyjętych regulacji, do opłacenia

niepokrytej kwoty udziału w kapitale EBC, wniesienia

proporcjonalnego wkładu w rezerwy bilansowe EBC oraz

przekazania

odpowiedniej

kwoty

rezerw

dewizowych,

uzyskując

przy

tym

prawo

do

uczestniczenia

w procesie zarządzania rezerwami EBC, według zasad

określonych przez EBC.

W wyniku transferów do EBC uszczuplenie rezerw szacowane jest

na ok. 7% zgromadzonego ich poziomu.

Celowość utrzymywania rezerw dewizowych przez NBP będzie

postrzegana głównie poprzez pryzmat źródła dochodów dla

NBP

i budżetu państwa oraz finansowania ewentualnych dalszych

wpłat do EBC i instytucji międzynarodowych, a także

zabezpieczenia

na wypadek sytuacji kryzysowych.