PODSTAWY TURYSTYKI

ćwiczenia

Prowadzący: mgr Łukasz Stokłosa

Rok akademicki 2012/2013

Skutki rozwoju turystyki na obszarach
recepcji turystycznej

Korzyści

Koszty

EKONOMICZNE

Napływ dewiz;

Wykorzystywanie istniejącej

infrastruktury;

Rozbudowa;

Rozwój oparty na wykorzystaniu

miejscowych zasobów i produktów;

Komplementarny produkt pozostałej

działalności gospodarczej;

Efekt mnożnikowy;

Zatrudnienie: pełne, na część etatu,

sezonowe, dla niewykwalifikowanych.

Inflacja;

Przecieki dewiz;

Sezonowość;

Bezrobocie;

Podatność na zmiany: polityczne,

plotki,

Szerzenie się chorób;

Wahania ekonomiczne;

Niezrównoważony rozwój

gospodarczy;

Zeszpecenie krajobrazu;

Niszczenie zasobów.

SPOŁECZNE

Docenianie własnych i cudzych

wartości społeczno-kulturowych;

Wzbogacenie treści oświatowych;

Międzynarodowy pokój i zrozumienie;

Przełamywanie barier: językowych,

społecznych i klasowych, religijnych,

rasowych.

Brak zrozumienia;

Operowanie stereotypami;

Ksenofobia;

Skażenie środowiska społ.

Komercjalizacja kultury, religii i sztuki;

Działalność na pokaz (demonstration

effecs);

Konflikty; Prostytucja; Przestępczość.

Skutki rozwoju turystyki na obszarach
recepcji turystycznej

SPOSOBY PRZECIWDZIAŁANIA „IMPERIALIZMOWI TURYSTYCZNEMU”

(KONFLIKT POMIĘDZY INTERESAMI GOŚCI I GOSPODARZY ORAZ

KONSUMENTÓW I PRODUCENTÓW USŁUG TURYSTYCZNYCH):

(wg E. Dziedzic):

-

Stwarzanie możliwości do harmonijnego wkomponowania turystyki w

lokalne życie społeczno-gospodarcze, czyniąc z niej efektywne narzędzie

rozwoju;

-

Zapewnianie turystom atrakcyjnego produktu, bo tylko wtedy możliwe

będzie osiągnięcie pierwszego celu

-

Polityka turystyczna władz lokalnych powinna opierać się na zastosowaniu

zarządzania strategicznego z uwzględnieniem specyfiki danego obszaru

-

Produkt turystyczny musi być rozwijany w sposób zintegrowany z innymi,

pozaturystycznymi funkcjami obszarów recepcji turystycznej

(wg J. Krippendorfa)



Branża turystyczna oprócz ochrony środowiska powinna kierować się

większą troską o interesy ludności terenów recepcyjnych



Ograniczenie wpływów zewnętrznych oraz większa autonomia władz

lokalnych, które powinny określać kierunki i tempo swojego rozwoju.

Skutki rozwoju turystyki na obszarach
emisji ruchu turystycznego



Rozwój dotychczasowych i powstanie nowych
instytucji społecznych



Rozwój niektórych procesów społecznych



Przemiany w systemie wartości i zachowania się
ludzi

Zrównoważony rozwój turystyki

KONCEPCJA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU TURYSTYKI

(SUSTAINABLE TOURISM DEVELOPMENT):



Lansowana przez WTO, nawiązuje do zasady zrównoważonego
rozwoju, która w 1992 r. ogłoszona została przez ONZ na
konferencji w Rio de Janeiro.



„Zrównoważony rozwój jest procesem zmian, w którym
wykorzystanie zasobów naturalnych, kierunki rozwoju techniki oraz
zmiany instytucjonalne muszą dokonywać się w sposób, który
pozwoli na zaspokojenie potrzeb obecnego pokolenia, bez
uszczerbku dla możliwości zaspokajania potrzeb przyszłych
generacji.”



Wg zasady zrównoważonego rozwoju turystyki jej rozwój powinien
przyczyniać się do poprawy jakości życia gospodarzy; możliwie
najlepiej zaspokajać potrzeby turystów oraz utrzymać jakość
środowiska, od czego zależy osiągnięcie dwóch pierwszych celów.

Funkcje turystyki

Funkcja wypoczynkowa



zaspokojenie potrzeb związanych z odnową sił psychicznych i

fizycznych poza miejscem stałego zamieszkania;



turystyka powinna służyć także podnoszeniu sprawności fizycznej,

profilaktyce zdrowotnej oraz rozwojowi osobowości;



wzmocnienie wewnętrznej kontroli, równowagi psychicznej i

osobistego wpływu na własne życie;



brak właściwie zorganizowanego wypoczynku zmniejsza wydajność i

efektywność pracy, powodując straty zarówno w pojedynczych

przedsiębiorstwach, jak i całej gospodarce.

DYSFUNKCJE:



ograniczenie możliwości poznawczych turystów (bierny wypoczynek);



dodatkowe zmęczenie (kiedy program jest przeładowany i

niedostosowany do grupy turystów);



stosowanie uniwersalnych modeli wypoczynku (bez brania pod

uwagę charakteru pracy, wieku, zainteresowań czy stanu zdrowia

turystów).

Funkcja zdrowotna



obejmuje zarówno profilaktykę zdrowotną jak i rehabilitację;



ograniczenie negatywnych skutków rozwoju cywilizacji (choroby, stres, złe

samopoczucie);



szczególna forma turystyki zdrowotnej: wyjazdy do uzdrowisk (czyste

powietrze, dobry klimat, wody mineralne);



integracyjne funkcje wspólnej rehabilitacji (osób po przebytych chorobach jak

i trwale niepełnosprawnych).

DYSFUNKCJE:



„choroba pourlopowa”;



nieprzygotowanie do aktywnego uprawiania turystyki i związane z tym

szkodliwe skutki;



urazowość towarzysząca uprawianiu w szczególności turystyki kwalifikowanej;



wypadki w górach, na morzu, lotnicze, poparzenia skóry;



swoboda seksualna i związane z nią rozprzestrzenianie się chorób

wenerycznych, wirusa HIV oraz AIDS;



nieprzystosowanie infrastruktury do integracji osób niepełnosprawnych ze

sprawnymi.

Funkcja wychowawcza



kształtowanie cech osobowości i postaw społecznie pożądanych
(aktywność, wspólnota przeżyć, więzy koleżeństwa, odpowiedzialność,
odwaga, zaradność);



turystyka kształtuje emocje i uczucia, dostarcza niezapomnianych przeżyć,
uwrażliwia na piękno, uczy tolerancji i szacunku;



kontakt z ludźmi, możliwość odnalezienia swojego miejsca w grupie,
„odwrócenie piramidy społecznej”;



turystyka jako część procesu dydaktycznego, możliwość działania
twórczego, forma resocjalizacji, integracji rodziny;



wychowawcza rola organizatorów turystyki (piloci, przewodnicy,
wychowawcy);



oddziaływanie na turystów jak i na ludność miejscową.

DYSFUNKCJE:



opaczne rozumienie wolności (lekceważenie norm współżycia, zachowania
patologiczne, brak szacunku dla kultury i wartości obszarów odwiedzanych);



zjawisko „szoku kulturowego związanego z uprawianiem turystyki”.

Funkcja kształceniowa (poznawcza)



zaspokajanie ciekawości świata – „podróże kształcą”;



turystyka uczy (poszerza wiedzę) i przysparza wielu umiejętności
praktycznych;



znaczenie doświadczenia osobistego (bezpośredni kontakt z
odwiedzanym terenem i otaczającą rzeczywistością);



wyjazdy dydaktyczne (wycieczki szkolne), wyjazdy zagraniczne;



krajoznawstwo;



funkcja kształceniowa w stosunku do ludności terenów odwiedzanych.

DYSFUNKCJE:



powierzchowne poznanie rzeczywistości zastanej w miejscu pobytu,
przeładowanie programu, pośpiech (niedostosowanie programu
wyjazdu);



zwiedzanie „tego co wypada”, sterowanie reklamami, ograniczenie
kontaktu z ludnością miejscową.

Funkcja miastotwórcza



dwustronna zależność między turystyką a urbanizacją;



rozwój obszarów emisyjnych (powstawanie biur podróży, kantorów, instytucji

reklamowych, firm transportowych, fabryk sprzętu turystycznego itp.);



rozwój terenów recepcyjnych – przyciągnięcie inwestorów i szybka

urbanizacja (np. Cancun, Orlando);



wzmożony ruch turystyczny sprawia, że rozwija się również budownictwo

mieszkaniowe, handel, komunikacja, sieć zakładów gastronomicznych,

rozrywkowych, rzemieślniczych, rozwija się szkolnictwo, nauka, powstają

urządzenia rekreacyjne, baseny, korty tenisowe, boiska itp.;



urbanizacja obszarów wiejskich (rozwój infrastruktury, nowe miejsca pracy,

wzrost poziomu dochodów itd.).

DYSFUNKCJE:



nadmierna koncentracja ruchu turystycznego powoduje degradację

środowiska, przeciążenie komunikacji miejskiej, zatłoczenie, zaśmiecenie,

wzrost liczby wypadków itp.;



urbanizacja wsi zabija koloryt, indywidualizm i specyficzny klimat wsi, niszczy

jej obrzędowość i kulturę wprowadzając kulturę masową i „nijakość”.

Funkcja edukacji kulturowej



dwustronna zależność między turystyką a kulturą;



turystyka jako zetknięcie kultur ludności miejscowej, turystów i
„znajomych turystów”;



najbardziej zauważalna w turystyce międzynarodowej ale również
krajowej;



rozwój turystyki wpływa na wzrost zainteresowania własnym
dziedzictwem kulturowym oraz troską o zachowanie walorów
kulturowych.

DYSFUNKCJE:



sztuczność, komercjalizacja i dopasowanie kultury do potrzeb turystów
– zanik tradycyjnych wartości, obyczajów, moralności, religii;



niszczenie zabytków (np. paleolityczna grota Lascaux we Francji,
jaskinia Altamira w hiszpańskich Pirenejach);



wandalizm, zbieranie pamiątek (Akropol);



przyjmowanie zachowania turystów jako typowego dla danej nacji.

Funkcja ekonomiczna

Pozytywne skutki ekonomiczne zarówno dla terenów emisyjnych (wzrost popytu na

usługi związane z obsługą ruchu turystycznego, zapotrzebowanie na biura podróży,

przewoźników, instytucje finansowe ubezpieczeniowe itp.), jak i recepcyjnych

(aktywizacja zawodowa społeczeństwa, wzrost produkcji, napływ kapitału, wpływy

do budżetu, bogacenie się ludności miejscowej, efekt mnożnikowy, wyrównywanie

dysproporcji regionalnych, renta turystyczna, turystyka jako niewidzialny import i

eksport)

DYSFUNKCJE:



straty związane z możliwym alternatywnym zużytkowaniem środków produkcji;



brak środków na inwestycje ważne dla mieszkańców (budowa szkół, szpitali)

spowodowany koniecznością utrzymania podaży turystycznej (nierentowne

inwestycje wymagające dotacji ze środków publicznych);



wzrost inflacji;



polaryzacja w strukturze dochodów ludności i związana z tym dezintegracja

społeczności lokalnej;



wzrost cen oraz spekulacja gruntami (wykupywanie ziemi);



nadmierne uzależnienie obszarów recepcyjnych od turystyki oraz sytuacji

gospodarczej w krajach emisyjnych – „monokultura turystyczna”;



odpływ dewiz z powrotem do krajów emisyjnych = niekorzystny rachunek kosztów i

zysków związanych z turystyką;

Funkcja etniczna

Obejmuje głównie turystykę zagraniczną, poszukiwanie przez

turystów własnych „korzeni”. Składają się na nią wyjazdy do
rodziny, znajomych, a także przyjazdy emigrantów do krajów, w
których żyli ich przodkowie.

Turystyka etniczna spełnia ważną rolę wychowawczą oraz przyczynia

się do zwiększenia świadomości narodowej jej uczestników. Można
również dostrzec ekonomiczne funkcje funkcji etnicznej
(nawiązanie współpracy gospodarczej).

DYSFUNKCJE:



zagrożenia i negatywne zjawiska związane z historią narodów,
zmianami granic państwowych, mniejszościami narodowymi;



np. emocje związane z przyjazdami turystów z Izraela do Polski w
związku z tragedią „Holocaustu”.

Funkcja kształtowania świadomości
ekologicznej



Środowisko jako podstawowy surowiec przemysłu turystycznego



Turystyka przyczyniła się do rozwoju ruchu ochrony przyrody



Między ochroną środowiska a rozwojem turystyki często dochodzi do konfliktu

interesów



Turystyka zrównoważona i ekoturystyka jako sposób przeciwdziałania destrukcyjnej

roli turystyki.

DYSFUNKCJE:



turystyka jako „pożeracz środowiska” i „wąż zjadający własny ogon” (J. Krippendorf)

– np. budowa pól golfowych, tras narciarskich;



zanieczyszczenie środowiska spowodowane w szczególności źle zaplanowaną i

niezorganizowaną turystyką masową



wykorzystywanie samochodów, przestarzałe systemy grzewcze;



negatywny wpływ turystyki narciarskiej (karczowanie lasów, erozja gleby, niszczenie

piękna krajobrazu naturalnego, niebezpieczeństwo lawin, osunięć ziemi i powodzi,

szkody wyrządzane przez narciarzy);



negatywny wpływ turystyki nadwodnej (naruszanie spokoju ptactwa wodnego,

zaśmiecanie środowiska);



przesadne zagęszczenie tras rowerowych;



paradoks parków narodowych.

Funkcja polityczna

Obejmuje:



Przepisy paszportowe, wizowe, dewizowe, celne



Kształtowanie wizerunku danego kraju



Współpracę międzynarodową i stosunki z innymi krajami



Turystyka jako zjawisko wspierające pokój na świecie



Kształtowanie postaw i świadomości narodowej

DYSFUNKCJE:



naruszanie zasady politycznej i ideologicznej neutralności czasu
wolnego i zachowań turystycznych ludności – wykorzystywanie
turystyki dla celów ideologicznych np. szerzenie hitleryzmu („Kraft
durch Freude” – „Siła przez Radość”) i socjalizmu (turystyka jako
czynnik służący „robotniczej sprawie”).