Międzynarodowa wymiana

handlowa i kapitałowa Polski

Kinga Trzuskolas

Międzynarodowa wymiana handlowa-

przepływ dóbr pomiędzy gospodarkami państw świata.
Obejmuje przepływ kapitału, migracje siły roboczej,
wymianę towarów i usług, transfer myśli naukowo-
technicznej.



Czynniki wpływające na udział kraju w wymianie
międzynarodowej

1.

Uwarunkowania przyrodnicze

2.

Czynnik ekonomiczny

3.

Czynnik ludzki

4.

Stopień rozwoju gospodarczego

Międzynarodowa wymiana kapitałowa-

obejmuje transakcje, które zawarte są w bilansie

płatniczym, oraz które dokonywane są pomiędzy

podmiotami krajowymi i zagranicznymi.



Z punktu widzenia okresów przepływu kapitału wyróżnić można dwie kategorie

transferów:

przepływy krótkoterminowe

- należą do nich kapitały lokowane na okres do jednego

roku; związane są one np. z lokowaniem i wycofywaniem środków na rachunkach

bankowych (banków zagranicznych) oraz z krótkoterminowymi kredytami

bankowymi;

przepływy długoterminowe

- obejmują transfery lokowane na okres powyżej jednego

roku; przykładami przepływów długoterminowych mogą być:

-obrót obligacjami i akcjami,
-inwestycje bezpośrednie polegające na utworzeniu nowej lub zdobyciu

pełnej kontroli nad istniejącym przedsiębiorstwem,

-inwestycje portfelowe mające na celu uzyskanie za granicą wyższych

dochodów, np. w formie dywidend.

Międzynarodowa wymiana kapitałowa c.d.



Biorąc pod uwagę podmioty sprawcze generowania

przepływu kapitały wyróżnić można:

transfery publiczne

- przepływ kapitału związany z uruchomieniem

środków publicznych, m.in. z budżetów organizacji

międzynarodowych, różnych agencji rządowych czy budżetów

lokalnych,

transfery prywatne

- przepływ kapitału za granicę należącego do

przedsiębiorstw, banków komercyjnych czy osób prywatnych.

Formy międzynarodowej współpracy

gospodarczej

Do podstawowych form międzynarodowej współpracy

gospodarczej zalicza obrót towarowy i tzw. Obroty

niewidzialne czyli:



Świadczone i otrzymane usługi



Wydatki i dochody z tytułu podróży zagranicznych, głównie turystycznych



Świadczenia jednostronne (np. renty, emerytury, przekazy, składki, dary)



Koszty otrzymanych i udzielonych kredytów zagranicznych



Dochody i wydatki majątkowe od lokat umieszczonych za granicą oraz lokat

zagranicznych w kraju



Obroty kredytowe



Obroty majątkowe, a więc sprzedaż i kupno za granicą majątku krajowego oraz

majątku zagranicznego w kraju

Przedmiotem wymiany międzynarodowej mogą być zasoby produkcyjne oraz

produkty:



Zasoby produkcyjne: np. eksport i import siły roboczej oraz kapitału



Produkty: np. eksport i import dóbr rzeczowych (towarów)

Rola wymiany międzynarodowej w polskiej

gospodarce w okresie po II wojnie

światowej.



Lata 45

.

Okres odbudowy ze zniszczeń powojennych. Ogromna rola handlu
zagranicznego dla rekonstrukcji gospodarki. Małe możliwości
eksportowe i duże potrzeby w zakresie importu (saldo ujemne)



Lata 50.

Zimna wojna. Restrykcyjne ograniczenia wprowadzone przez kraje
kapitalistyczne. Spadek obrotów Polski z krajami kapitalistycznymi,
wzrost obrotów z krajami bloku wschodniego.



Lata 60.

Wzrost obrotów Polski z krajami zachodu. Początek współpracy Polski z
krajami rozwijającymi się. Polityka równoważenia obrotów w wymianie z
państwami kapitalistycznymi.



Lata 70.

Zasadnicze zmiany w handlu Polski. 10-krotny wzrost ujemnej wartości

salda obrotów (zakup w krajach wysoko rozwiniętych znacznych ilości

środków produkcji i wyrobów konsumpcyjnych na warunkach

kredytowych). Kryzys Polski.
1977-1978- zahamowanie tempa wzrostu dochodu narodowego
1979-1983- spadek dochodu narodowego



Lata 80.

Odwrócenie tendencji spadkowej. Na początku lat 80. jeszcze spadek

importu:

1980 r. 19,1 mld USD
1985 r. 10,8 mld USD

Przy utrzymaniu lekkiego wzrostu eksportu oznaczało to osiągnięcie

dodatniego salda obrotów handlu zagranicznego.

Udział Polski w wymianie międzynarodowej w II połowie lat 80.
- w imporcie światowym wynosił 0,5%
-w eksporcie światowym 0,6%

Obroty polskiego handlu zagranicznego w

1989 roku:

1.

Z I obszarem płatniczym-państwa bloku wschodniego (w
mln RBL):

Eksport 12 144,6
Import 10 070,8
Saldo 2 073,8

2.

Z II obszarem płatniczym-państwa kapitalistyczne

(w mln USD):

Eksport 8 457,0
Import 7 714,7
Saldo 742,3

Obroty polskiego handlu zagranicznego w

1990 roku:

1.

W cenach bieżących ( w mln USD):

Eksport 14 321,6
Import 9 527,7
Saldo 4 793,9

2

. Z I obszarem płatniczym (w mln RBL):

Eksport 11 013,5
Import 6 639,8
Saldo 4 373,7

3

. Z II obszarem płatniczym (w mln USD):

Eksport 12 020,0
Import 8 254,3
Saldo 3 765,7

Obroty polskiego handlu zagranicznego

1992,1995,2001 rok:

1992 rok (w cenach bieżących; w mln USD):

Eksport 13 186,6
Import 15 912,9
Saldo -2 726,3

1995 (w cenach bieżących; w mln USD):

Eksport 22 895,0
Import 29 050,0
Saldo -6 155,0

2001 (w cenach bieżących; w mln USD):

Eksport 36 092,2
Import 50 275,1
Saldo -14 182,9

Pozycja Polski w wymianie

międzynarodowej

Udział procentowy naszego kraju w obrotach handlu światowego:

1980

1985

1989

1990

1992

1995

1998

2001

eksport

0,90

0,60

0,40

0,42

0,40

0,50

0,60

0,60

import

0,80

0,53

0,30

0,28

0,40

0,60

0,90

0,75

Wymiana handlowa z Europejskim

Obszarem Gospodarczym (XXI wiek)

Najwięksi partnerzy handlowi Polski:



Eksport

1.

Niemcy

- przemysł metalurgiczny

2.

Wielka Brytania-

przemysł metalurgiczny, artykuły rolno-

spożywcze, wyroby przemysłu elektromaszynowego

3.

Austria

- odbiorca głównie paliwa (węgiel kamienny) i energii

4.

Włochy

- odbiorca produktów rolnych

5.

Szwajcaria

- wyroby przemysłu metalurgicznego i

elektromaszynowego

6.

Francja

- wyroby przemysłu spożywczego

7.

Państwa skandynawskie-

odbiorca węgla kamiennego i

wyrobów przemysłu elektromaszynowego

Wymiana handlowa z Europejskim

Obszarem Gospodarczym (XXI wiek)

Najwięksi partnerzy handlowi Polski:



Import

1.

Holandia, Wielka Brytania, Niemcy-

wysoko przetworzone

artykuły przemysłowe, głównie przemysłu
elektromaszynowego, chemicznego i metalurgicznego, paliwa
oraz artykuły spożywcze i konsumpcyjne trwałego użytku

Wymiana handlowa z pozostałymi wysoko

rozwiniętymi państwami



Eksport

1.

Stany Zjednoczone-

wyroby przemysłu spożywczego (np.

szynka, wódka), wyroby przemysłu metalurgicznego i
elektromaszynowego

2.

Japonia

- wyroby przemysłu spożywczego (alkohole, przetwory

owocowo- warzywne)

3.

Kanada

- wyroby przemysłu lekkiego, niektóre maszyny i

urządzenia oraz ryby łowione przez polskie statki rybackie na
kanadyjskich wodach szelfowych

4.

Republika Południowej Afryki

(od 1990 r.)- wyroby przemysłu

metalurgicznego i chemicznego

Wymiana handlowa z pozostałymi wysoko

rozwiniętymi państwami



Import

1.

Stany Zjednoczone-

wyroby przemysłu elektromaszynowego

(np. samoloty pasażerskie, komputery)

2.

Japonia

- elektronika użytkowa, samochody osobowe

3.

Kanada

- głównie zboże

4.

Australia, Nowa Zelandia-

wełna, mięso, pszenica

5.

Republika Południowej Afryki-

surowce mineralne (np. metale

nieżelazne), artykuły rolno-spożywcze (np. egzotyczne owoce,
wina)

Wymiana handlowa z państwami Europy

Środkowej i Wschodniej



Eksport

1.

Ukraina

- wyroby przemysłowe, maszyny i urządzenia, paliwa

mineralne (gł. węgiel kamienny), produkty żywnościowe,
chemikalia i produkty pokrewne (np. kosmetyka)

2.

Białoruś

- przetworzone wyroby przemysłowe, maszyny i

urządzenia oraz produkty żywnościowe

3.

Litwa

- wyroby przemysłu elektromaszynowego, maszyny i

urządzenia, także towary przemysłowe sklasyfikowane według
surowca, produkty żywnościowe

Wymiana handlowa z państwami Europy

Środkowej i Wschodniej



Import

1.

Rosja-

ropa naftowa, gaz ziemny, rudy metali

2.

Ukraina

- rudy żelaza i metali nieżelaznych

3.

Białoruś

- paliwa mineralne (np. ropopochodne), chemikalia,

sprzęt transportowy (gł. ciągniki i ciężarówki) oraz sól
potasowa

Wymiana handlowa z państwami Europy

Środkowej



Eksport

1.

Czechy

- towary przemysłowe, maszyny i urządzenia, sprzęt

transportowy, paliwa mineralne i chemikalia

2.

Słowacja

- paliwa mineralne (węgiel kamienny), towary

przemysłowe oraz chemikalia i produkty pokrewne



Import

1.

Czechy

- towary przemysłowe, maszyny i urządzenia, sprzęt

transportowy, paliwa mineralne i chemikalia

2.

Słowacja

- towary przemysłowe, maszyny i urządzenia

Wymiana handlowa z państwami

rozwijającymi się



Eksport

1.

Chiny

- produkty przemysłu elektromaszynowego i

chemicznego (przetworzone)

2.

Turcja

- przemysł elektromaszynowy (maszyny i urządzenia

energetyczne), usługi budowlane (eksport tych usług
zmniejszył się w ostatnich latach)

3.

Iran

- wyroby przemysłu elektromaszynowego i usługi

budowlane

4.

Brazylia

- węgiel kamienny i różnego rodzaju produkty

chemiczne (95% polskiego eksportu)

5.

Indie

- maszyny i urządzenia

Wymiana handlowa z państwami

rozwijającymi się



Import

1.

Chiny

- wyroby przemysłu lekkiego i artykuły rolno-spożywcze

2.

Turcja

- niektóre maszyny i urządzenia, wyroby przemysły

lekkiego

3.

Iran

- ropa naftowa, niewielkie ilości produktów rolniczych gł.

daktyli

4.

Brazylia

- m. in. rudy żelaza, kawa, komponenty paszowe,

niektóre rzadkie minerały, ostatnio także samoloty
pasażerskie

5.

Indie

- tekstylia, maszyny, narzędzia

Inne formy współpracy z zagranicą



Bilans płatniczy-

zestawienie wszystkich transakcji danego państwa z innymi
krajami w danym okresie (1 rok). W strukturze bilansu
płatniczego wyróżnia się bilans operacji bieżących i bilans
operacji kapitałowych.

Bilans operacji bieżących

obejmuje przede wszystkim bilans

handlowy, czyli zestawienie towarów i usług importowanych i
eksportowanych, a także wszelkie transakcje i transfery oraz
płatności związane z obsługa kredytów.

Bilans operacji kapitałowych

ujmuje transakcje i przepływy

dotyczące aktywów i zobowiązań długoterminowych

Bilans płatniczy Polski



Bilans płatniczy Polski w 2001 roku (według statystyki płatniczej)

Wyszczególnienie

Wartość
(w mln USD)

Eksport rejestrowany towarów i usług
Import rejestrowany towarów i usług
Saldo handlowe rejestrowane
Bilans na rachunku bieżącym
Bilans na rachunku kapitałowym i finansowym
Stan rezerw walutowych oficjalnych NBP brutto na
koniec roku

34 263
46 914
-12 651
-896
2 980

26 565

Inwestycje zagraniczne w Polsce



O wyborze Polski przez inwestora zagranicznego jako
miejsca działalności gospodarczej decydują:

1.

Stopień stabilizacji sytuacji politycznej i społecznej oraz
istnienie systemu gospodarczego sprzyjającego
przedsiębiorczości

2.

Koszt siły roboczej

3.

Koszty transportu i sprawność infrastruktury technicznej kraju