Przedsiębiorstwo w

gospodarce

rynkowej

Wykład 2

Dr Jerzy Zamojski

Istota i przedmiot logistyki

Większość autorów początków logistyki dopatruje

się w działaniach wojskowych.

Już cesarz bizantyjski Leontos VI (887-911) odniósł

logistykę do sfery militarnej i pisał, że jest

rzeczą logistyki „żeby żołd był wypłacany,

wojsko odpowiednio uzbrojone i uszeregowane,

wyposażone w działa i sprzęt wojenny; żeby

potrzeby wojska były dostatecznie i w

odpowiednim czasie zaspokajane, a każda

wyprawa wojenna odpowiednio przygotowana,

tzn. przestrzeń i czas odpowiednio obliczone,

obszar oszacowany z uwzględnieniem ruchu

wojsk, a także siły oporu przeciwnika, i zgodnie z

tymi funkcjami należy regulować i porządkować

ruchy i podział własnych sił zbrojnych.”

Istota i przedmiot logistyki (2)

Inni autorzy uważają, że pojęcie logistyki

wprowadził szwajcarski generał w służbie
francuskiej i rosyjskiej – Antoine-Henri
Jomini, Zarys sztuki wojennej, Paryż 1837.

W Polsce pojęcie to wprowadził Wacław

Stankiewicz w książce Logistyka z lat 60.
XX wieku.

Brak jest dotychczas powszechniej definicji

tego pojęcia.

Przegląd definicji (1)

Frederick J. Beier, Krzysztof Rutkowski (SGH):
Przez logistykę rozumie się pojęcie oznaczające

zarządzanie działaniami przemieszczania i

składowania, które mają ułatwić przepływ

produktów z miejsc pochodzenia do miejsc

finalnej konsumpcji, jak również związaną z nimi

informacją w celu zaoferowania klientowi

odpowiedniego poziomu obsługi po rozsądnych

kosztach.

Z tej definicji wynikają trzy zadania dla logistyki:
1.Koordynacja przepływu surowców, materiałów i wyrobów

gotowych do konsumentów;

2.Minimalizacja kosztów tego przepływu;
3.Podporządkowanie działalności logistycznej wymogom

obsługi klienta.

(Źródło: F. J. Beier, K. Rutkowski, Logistyka, SGH, Warszawa 1995)

Przegląd definicji (2)

Marian Sołtysik (AE Kraków):
Logistyka jest dziedziną wiedzy o procesach

logistycznych w gospodarce oraz sztuce
skutecznego zarządzania tymi procesami.

Lechosław Garbarski, Ireneusz Rutkowski, Wojciech

Wrzosek:

Logistykę w szerokim rozumieniu traktujemy jako

zintegrowany system kształtowania i kontroli
procesów fizycznego przepływu towarów oraz ich
informacyjnych uwarunkowań, zmierzających do
osiągnięcia możliwie najkorzystniejszych relacji
między poziomem świadczonych usług (poziom
obsługi odbiorców) a poziomem i strukturą
związanych z tym kosztów.

Przegląd definicji (3)

Trzy podstawowe koncepcje logistyki:
1.

Logistyka w procesie fizycznego przepływu dóbr
materialnych – surowców, materiałów, półfabrykatów,
wyrobów gotowych – w przedsiębiorstwie, a także
między przedsiębiorstwami, oraz przepływy strumieni
informacyjnych odzwierciedlające procesy rzeczowe i
wykorzystywane w sterowaniu tymi procesami;

2.

Logistyka to pewna koncepcja, filozofia
zarządzania procesami realnymi (przepływ dóbr)
oparta na zintegrowanym, systemowym ujęciu tych
procesów;

3.

Logistyka to dziedzina wiedzy ekonomicznej,
badająca prawidłowości i zjawiska przepływu dóbr i
informacji w gospodarce, a także w poszczególnych jej
ogniwach.

Przegląd definicji (4)

Wielu specjalistów nie rozróżnia logistyki, jako sfery

realnej działalności gospodarczej i logistyki, jako

dyscypliny wiedzy ekonomicznej!

Logistyka, jako dziedziną wiedzy ekonomicznej, ma

swój przedmiot zainteresowania, formułuje pewne

zasady i prawidłowości kształtowania procesów

gospodarczych, bada i ocenia przebieg procesów

logistycznych, a przez to uwzględnia wiedzę

ekonomiczną. Jest to dziedzina młoda, a przez to nie

rozwinęła jeszcze w pełni zarówno podstaw

teoretycznych, jak i właściwych sobie metod

badawczych.

Procesy logistyczne – to integracja strumieni

rzeczywistych i informacyjnych, to patrzenie na

procesy gospodarcze przez pryzmat strumieni,

sprawności ich przepływu, a także kosztów, jakie za

soba pociągają.

Przegląd definicji (5)

W pojęciu procesów logistycznych zawiera się także

– jako szczególny aspekt tych procesów – obsługa
klienta, jej poziom, jakość, skuteczność oraz
zadowolenie klienta.

UWAGA!: Pojęcie klienta jest tu traktowane bardzo

szeroko.

Zapasy – występują w różnych ogniwach procesów

przepływu. Ich zasadniczym celem jest
zapewnienie stabilizacji procesów gospodarczych
tzn. nie zakłóconego rytmu zaspokajania potrzeb
konsumpcyjnych i produkcyjnych poszczególnych
podmiotów. Powstawanie i utrzymywanie zapasów
to także integralna część procesów logistycznych.

Przegląd definicji (6)

Infrastruktura procesów logistycznych – to środki

techniczne umożliwiające przepływ produktów,
utrzymywanie zapasów, gromadzenie i przetwarzanie
informacji. Infrastruktura ta powinna zapewnić
odpowiednią szybkość i sprawność przepływu
produktów, ochronę zapasów przed utratą ich
właściwości użytkowych, a także – wykorzystując
masowe potoki informacji – umożliwić racjonalne
sterowanie procesami logistycznymi.

Zalicza się doń:
1. Budynki i budowle magazynowe; 2. środki transportu;

3. maszyny i urządzenia techniczne zapewniające
transport i manipulację załadowczą i wyładowczą; 4.
pewne rodzaje opakowań; 5. środki techniki
obliczeniowej.

Przegląd definicji (7)

Koszty logistyczne – to koszty wynikające z:

przepływu dóbr rzeczowych, utrzymania zapasów,
zaangażowania w nich poważnych kapitałów,
funkcjonowania infrastruktury technicznej. Koszt te
stanowią istotny składnik logistyki, wpływają
bowiem na całokształt ekonomicznej efektywności
procesów gospodarczych.

Redukcja kosztów przepływu i utrzymania zapasów

stanowią jedne z podstawowych zadań
współczesnej logistyki. Koszty te bowiem stanowią
istotny składnik kosztów działalności gospodarczej,
a ich redukcja przez zintegrowane działania
logistyczne staje się istotnym źródłem poprawy
gospodarności podmiotów gospodarczych.

Przegląd definicji (8)

Podstawowe składniki procesów

logistycznych:

1.Fizyczny przepływ dóbr rzeczowych;
2.Procesy informacyjno-decyzyjne;
3.Utrzymanie zapasów rzeczowych;
4.Infrastruktura procesów logistycznych;
5.Koszty logistyczne.
Celem jest zapewnienie właściwej obsługi klienta.

To bowiem warunkuje sukces rynkowy
producenta, umocnienie jego pozycji na rynku i
sprostanie wymaganiom konkurencji.

Przegląd definicji (9)

LOGISTYK

A

Procesy

informacyjno-decyzyjne

Utrzymanie

zapasów

rzeczowych

Koszty logistyczne

Fizyczny przepływ

dóbr rzeczowych

Infrastruktura

procesów logistycznych

Nadrzędne cele

logistyki

Redukcja kosztów

Umocnienie pozycji rynkowej i

sprostanie konkurencji

Zapewnienie właściwego

poziomu obsługi klienta

Przegląd definicji (10)

Podstawowe zadania logistyki:
1.

Usprawnienie zarządzania procesami przepływu
dóbr rzeczowych i w konsekwencji pełne
zaspokojenie materialnych potrzeb uczestników
procesów logistycznych.

2.

Podporządkowanie czynności logistycznych
wymogom obsługi odbiorcy (klienta).

3.

Zwiększenie efektywności przepływu, co się
wyraża przede wszystkim obniżeniem kosztów
przepływu, a ujmując jak najszerzej – kosztów
logistycznych.

Powyższe zadania są równoważne, wzajemnie

powiązane i uwarunkowane.

Przegląd definicji (11)

Sprawność przepływu – dostarczenie dóbr

materialnych kolejnym uczestnikom procesów

gospodarczych, w sposób płynny, z wymaganą

intensywnością, tak aby gromadzone zapasy, jako

stabilizatory tych procesów, umożliwiały zaspokojenie

potrzeb w każdym miejscu, czasie i pożądanej ilości.

Najważniejszą rolę odgrywa tutaj odbiorca-klient,

którym może być podmiot gospodarczy bądź

indywidualny konsument. Odpowiedni poziom obsługi

klienta determinuje zatem organizację procesów

logistycznych.

•

Trzeba nań także patrzeć przez pryzmat

ekonomiczności i racjonalności, co przejawia się

zwłaszcza w kosztach logistycznych. Zapewnienie

sprawności przepływu i właściwej obsługi klientów,

przy minimalizacji ponoszonych kosztów, to

podstawowy cel procesów logistycznych.

Powstanie i rozwój logistyki

W gospodarce pojęcie to pojawiło się w latach 50.

XX wieku, choć oczywiście zjawiska tego typu
występowały już wcześniej.

W Polsce termin ten został upowszechniony

dopiero w latach 80. i 90. XX wieku. Wiele jej
zagadnień (np. sterowanie zapasami) obecne
było w literaturze już wcześniej. Łączono
wówczas logistykę z gospodarką materiałową w
sferze produkcji i obrotu.

W rozwoju logistyki można więc wyodrębnić kilka

etapów ważnych dla rozumienia istoty i teorii
logistyki, oraz wykorzystania jej instrumentów
w procesach praktycznego działania.

Powstanie i rozwój logistyki (2)

Etapy w rozwoju logistyki:
ETAP I: lata 50. Charakteryzuje się

niezintegrowanymi działaniami logistycznymi, nie

opartymi na jednolitej koncepcji. W praktyce

oznaczało to wyodrębnienie samodzielnych,

fragmentarycznych działań w sferach:

• Zakupu (prognozowanie popytu, planowanie

potrzeb, wybór źródeł dostawy, organizacja zakupu,

zapasy);

• Magazynowania (manipulacje transportowe,

składowanie, gospodarka opakowaniami);

• Dystrybucji (obsługa zamówień odbiorców, zapasy

wyrobów gotowych, transport, obsługa klienta).

Brak w nich jednego wyraźnego celu. Brak integracji

w strukturach organizacyjnych przedsiębiorstwa.

Powstanie i rozwój logistyki (3)

Etap II: lata 60. i pocz. 70. Wyodrębniono dwa

podstawowe kierunki działań logistycznych:

1.Fizyczna dystrybucja towarów – czyli

dotarcie z produktem do konsumenta.
Dystrybucja fizyczna wspierała tu marketing,
poprzez dostarczenie towaru dfo klienta we
właściwym czasie i miejscu, we właściwej ilości i
po odpowiedniej, konkurencyjnej cenie.

2.Zarządzanie materiałami (ang. material

management) obejmował sfery zakupu,
manipulacji i magazynowania „na wejściu” do
przedsiębiorstwa. Pojęcie to stopniowo
rozszerzano.

Powstanie i rozwój logistyki (4)

Dziś zarządzanie materiałami obejmuje:
1.

Prognozowanie i planowanie potrzeb

materiałowych;

2.

Wybór źródeł zakupów;

3.

Sterowanie zapasami;

4.

Manipulację i magazynowanie;

5.

Transport zewnętrzny i wewnętrzny oraz transport

związany z zaopatrzeniem stanowiska roboczych.

W Polsce rozwinęła się zaś gospodarka

materiałowa – całokształt procesów

gospodarowania materiałami w sferze produkcji i

obrotu. W ujęciu mikroekonomicznym obejmowała

sfery zaopatrzenia, gospodarowania zapasami

(także wyrobów gotowych), oraz gospodarowanie i

efektywne wykorzystanie materiałów w produkcji.

Powstanie i rozwój logistyki (4)

Zarządzanie materiałami i fizyczna dystrybucja

towarów były jednak traktowane oddzielnie, co
znajdowało swoje odzwierciedlenie w
strukturach organizacyjnych przedsiębiorstw.
Dystrybucja fizyczna wchodziła w zakres
kompetencji działu marketingu, zaś zarządzanie
materiałami – w zakres kompetencji służb
zakupu i produkcji. Zakupy na wejściu często
były organizacyjnie podporządkowane
potrzebom operacyjnego sterowania produkcją
– zintegrowane ze służbami sterowania
produkcją.

Powstanie i rozwój logistyki (5)

Etap III: przełom lat 70/80. Integracyjne

rozumienie procesów logistycznych.
Zdefiniowano ją jako zarządzanie strumieniami
przepływu materiałów i informacji w skali
całego przedsiębiorstwa. Wszystkie procesy,
czynności, zjawiska i funkcje logistyczne
zorientowano w sposób integralny na
osiągnięcie strategicznych celów
przedsiębiorstwa.

• Owo podejście zintegrowane pozwala na

redukcję kosztów i optymalizację działań w
całym łańcuchu przepływu. Chodzi więc, nie o
cząstkowe efekty, ale efekty w całym systemie.

Powstanie i rozwój logistyki (6)

Surowce

Surowce

Materiały

Materiały

Półfabrykat

y

Półfabrykat

y

Opakowani

a

Opakowani

a

Materiały z

importu

Materiały z

importu

Elementy

kooperacyj

ne

Elementy

kooperacyj

ne

Proces

produkcji

Proces

produkcji

Podzespoły

Podzespoły

Roboty w

toku

Roboty w

toku

Pakowanie

Pakowanie

Kompleto-

wanie

Kompleto-

wanie

Wyroby

gotowe

Wyroby

gotowe

Magazynow

a-nie

zapasów

Magazynow

a-nie

zapasów

Skład

Skład

Centrum

dystrybucji

Centrum

dystrybucji

Regionalne

centra

dystrybucji

Regionalne

centra

dystrybucji

Lokalne centra

dystrybucji

Lokalne centra

dystrybucji

K

lie

n

ci

i u

ży

tk

o

w

n

ic

y

ko

ń

co

w

i

Gospodarka
materiałowa

Dystrybucja

Logistyka

Strumienie
rzeczowe

Strumienie
informacji

Powstanie i rozwój logistyki (7)

Etap IV: obejmuje lata 90. Obejmuje procesy przepływu w

skali krajowej i międzynarodowej. Powstało wiele nowych
koncepcji w tym zakresie. Powstały i rozwinęły się centra
usług logistycznych. Wprowadzono zasady Lean
management, outsourcingu itp. Udoskonalono
instrumenty logistyczne, wprowadzono Just-in-Time itp.

Amerykanie wyodrębniają zaś 3 etapy rozwoju

logistyki:

1.Dystrybucja fizyczna – rozproszenie działalności (lata

60.)

2.Stopniowa integracja (lata 80.), obejmująca dwie sfery:
• Zarządzanie materiałami
• dystrybucję fizyczną
3. Całkowita integracja – logistyczny łańcuch dostaw

(2000 r.)

Strumienie oraz zasoby rzeczowe i

informacyjne

Proces przetwarzania dóbr wymaga odpowiedniej

ilości czasu. Nie zawsze – ze względów
technicznych i organizacyjnych - da się
zorganizować ciągły strumień przepływu między
poszczególnymi podmiotami gospodarczymi.
Często bardziej ekonomiczne jest dostarczanie
transportów partiami większymi, co wymusza
tworzenie zapasów.

Przepływ dóbr rzeczowych – w ujęciu

mikroekonomicznym – jest to przepływ w
podmiocie gospodarczym, czyli
przedsiębiorstwie. Jego złożoność jest
uzależniona od rodzaju przedsiębiorstwa
(usługowe, handlowe, produkcyjne).

Strumienie oraz zasoby rzeczowe i

informacyjne (2)

Proste procesy przepływu dóbr są w przedsiębiorstwie

handlowym. Można je przedstawić np. tak:

Strumień dostaw
zewnętrznych

Strumień dostaw
zewnętrznych

(zakupu)

(sprzedaży)

Hurtownia

Hurtownia

Zapasy

towarów

Zapasy

towarów

Dwa strumienie zewnętrzne (do dostawcy i od

dostawcy do odbiorców). Przedsiębiorstw
utrzymuje zapasy i manipuluje nimi.
Utrzymywanie zapasów jest wynikiem braku
możliwości synchronizacji dostaw i sprzedaży.

Konieczne jest też kompletowanie asortymentu w

celu utrzymywania stałej gotowości
zaspokojenia potrzeb klientów.

Czasem magazynowanie spełnia funkcje

produkcyjne – np. dojrzewanie produktów.

Strumienie oraz zasoby rzeczowe i

informacyjne (3)

W przedsiębiorstwach produkcyjnych

procesy przepływu oraz gromadzenia i
utrzymania zapasów są znacznie bardziej
złożone.

Wyróżniamy trzy podstawowe fazy przepływu:
1.Fazę zakupu (zaopatrzenia);
2.Fazę produkcji;
3.Fazę dystrybucji (zbytu).

Strumienie oraz zasoby rzeczowe i

informacyjne (4)

Centrum

sterowania

przepływem

(kierownictwo

przedsiębiorst

wa)

Faza

zakupu

Faza

zakupu

Faza

produkcji

Faza

produkcji

Faza

dystrybucji

Faza

dystrybucji

Strumienie
dostaw
zewnętrznych

Strumienie

dostaw

zewnętrznych

Strefa działalności przedsiębiorstwa

Fizyczny
przepływ
materiałów

Przepływ
informacji

Przepływ dyspozycji
sterujących

Strumienie oraz zasoby rzeczowe i

informacyjne (5)

Przez mikroekonomiczne ujęcie procesów

logistycznych rozumie się przede wszystkim
logistykę w przedsiębiorstwie.

Przepływ dóbr – od źródeł ich pozyskania do

finalnego odbiorcy.

Infrastruktura techniczna – środki transportu,

budynki i budowle magazynowe, urządzenia do
składowania i manipulacji, opakowania
transportowe – mające na celu umożliwienie
przepływów.

Logistyka w ujęciu makro – to całokształt

przepływu dóbr materialnych w gospodarce,
wielkość i struktura utrzymania zapasów, a także
infrastruktura techniczna warunkująca procesy
przepływu i utrzymania zapasów.

Strumienie oraz zasoby rzeczowe i

informacyjne (6)

Procesy informacyjno-decyzyjne – informacje

odzwierciedlają przepływ i stan zasobów
rzeczowych i jednocześnie są wykorzystywane
w sterowaniu procesami przepływu.
Współcześnie przepływ towarów w
przedsiębiorstwie ani w gospodarce nie byłby
możliwy bez aktywnej roli procesów
informacyjnych.

Często te procesy są równoważne fizycznym.
Liczba osób zatrudniona przy procesach

informacyjnych jest często większa od liczby
osób zatrudnionych przy procesach przepływu
dóbr.

Strumienie oraz zasoby rzeczowe i

informacyjne (7)

Infrastruktura procesów informacyjnych składa się:
1.

Systemu kodowania i identyfikacji dóbr rzeczowych
(surowców, materiałów, wyrobów, towarów);

2.

Dokumentacji przepływu (dowody przyjęcia, wydania,
faktury, dyspozycje, listy przewozowe itp.);

3.

Systemy kodowania dokumentów, kontraktów,
własnych komórek organizacyjnych i stanowisk
pracy;

4.

Systemy obiegu dokumentów, instrukcje lub
wypełnienia;

5.

Przetwarzanie informacji oraz ich grupowanie i
agregowanie w różnych przekrojach czasowych
oraz dla różnych funkcji dyspozycyjno-decyzyjnych;

6.

Techniczne środki emisji, przetwarzania,
gromadzenia i upowszechniania informacji
(komputery, urządzenia peryferyjne, systemy łączności).

Strumienie oraz zasoby rzeczowe i

informacyjne (8)

Część specjalistów za integralną część logistyki uważa

strumienie przepływu pieniądza. Uzasadnia się to ich
integralnym związkiem z procesami zakupu i sprzedaży.

Przepływ strumieni

pieniężnych
dotyczy oczywiście
tylko tych
elementów, które
są ściśle związane
z logistyką. Nie jest
to więc ogół
zagadnień
finansowych w
przedsiębiorstwie

Mikro i makroekonomiczne podejście do

logistyki

Logistyka mikroekonomiczna – to przede

wszystkim logistyka podmiotu gospodarczego,

logistyka w przedsiębiorstwie.

Treść procesów logistycznych w przedsiębiorstwie

jest wyrażana przede wszystkim przez przedmiot

działalności i stopień złożoności realizowanych

procesów gospodarczych. Jest to zależność wprost

proporcjonalna. Im bardziej złożone procesy

gospodarcze tym bardziej złożona logistyka.

Przedsiębiorstwo, niezależnie od jego skali, ma

podobne cele. W warunkach gospodarki rynkowej

celem jest uzyskanie nadwyżki przychodów nad

ponoszonymi kosztami, czyli osiąganie zysku.

Całość procesów gospodarczych w

przedsiębiorstwie, w tym procesy logistyczne, jest

podporządkowana temu celowi.

Mikro i makroekonomiczne podejście do

logistyki (2)

Procesy logistyczne – można rozciągnąć na wiele

różnych sfer działalności, w których występują

strumienie, zasoby i infrastruktura typowa dla

procesów logistycznych (np. jednostka wojskowa,

szpital, szkoła, inne instytucje społeczne. W ich

przypadku procesy logistyczne służą jednak

temu, żeby owe podmioty mogły spełniać swoje

funkcje. Nie są nimi produkty i usługi materialne.

Logistyka przedsiębiorstwa ma jedną specyficzną

cechę. Strumienie przepływów realnych

mają w nich charakter otwarty. Można w nich

wyodrębnić strumienie dopływu i odpływu.

W podmiotach gospodarczych nie będących

przedsiębiorstwami w zasadzie mamy do

czynienia tylko ze strumieniami wejścia. Na

wyjściu zaś znajduje się specyficzna forma usługi.

Mikro i makroekonomiczne podejście do

logistyki (3)

Logistyka makroekonomiczna

(makrologistyka) to całokształt procesów
logistycznych rozpatrywanych w szerszej skali
gospodarki krajowej.

W literaturze wyodrębnia się szczebel pośredni

mezologistykę obejmującą branże i działy
gospodarki narodowej.

Wyróżnia się także eurologistykę czyli

rozpatrywanie zjawisk logistycznych w skali
kontynentu europejskiego.

Istnieje też logistyka globalna.
Tworzy się swego rodzaju piramida logistyki.

Mikro i makroekonomiczne podejście do

logistyki (4)

Mikro i makroekonomiczne podejście do

logistyki (5)

Makroekonomiczne ujęcie procesów

logistycznych to przede wszystkim modelowe

odwzorowanie realnych strumieni przepływu dóbr w

gospodarce od źródeł ich pozyskania z przyrody

przez kolejne fazy przetwórstwa aż do końcowych

ogniw popytu finalnego: konsupcyjnego i

inwestycyjnego.

Z całokształtu przepływu dóbr w gospodarce można

umownie wyodrębnić kilka podstawowych faz:

Faza I: obejmuje pozyskanie surowców z przyrody i ich

produkcyjne zagospodarowanie. Dotyczy ona

przemysłu wydobywczego, rolnictwa, leśnictwa oraz

rybołówstwa. Produktem tej fazy są surowce

pierwotne, które w większości przypadków ulegają

dalszemu przetworzeniu w kolejnych fazach. Mamy

tu do czynienia z procesami przepływu surowców i

gromadzenia wyrobów gotowych.

Mikro i makroekonomiczne podejście do

logistyki (4)

Faza II: obejmuje procesy przetwarzania surowców w

materiały i półfabrykaty o różnym stopniu
przetworzenia i uszlachetnienia. Typowe gałęzie w tej
fazie to hutnictwo żelaza i stali, metali nieżelaznych,
niektóre branże przemysłu metalowego,
chemicznego, drzewnego. Fazę tę charakteryzuje
rozwinięty system procesów logistycznych. Procesy
przebiegają zarówno bezpośrednio między
producentami jak i poprzez pośredników
handlowych. We wszystkich ogniwach są zaś
utrzymywane zapasy. Infrastruktura procesów
logistycznych jest rozwinięta, gdyż tę fazę cechuje
masowość i szeroki asortyment materiałów
powszechnie stosowanych w gospodarce. Również
procesy magazynowe wymagają rozwiniętej
infrastruktury technicznej.

Mikro i makroekonomiczne podejście do

logistyki (5)

Faza III: obejmuje przetwórcze gałęzie przemysłu. Materiały

oraz półfabrykaty są przetwarzane w wyroby popytu
finalnego o przeznaczeniu konsumpcyjnym i
inwestycyjnym. Do tej fazy możemy zaliczyć także
budownictwo i handel. Procesy logistyczne charakteryzuje
masowość przepływu, rozwinięta struktura
asortymentowa, utrzymywanie zapasów we wszystkich
podstawowych rodzajach, rozwinięta infrastruktura
techniczna, magazynowa, manipulacji, transportu itp.

Faza IV: obejmuje przedsiębiorstwa handlu środkami

produkcji i konsumpcji: hurtowe i detaliczne, łączące
funkcje hurtu i detalu, a także inne wyspecjalizowane
podmioty np. przedsiębiorstwa pośrednictwa handlowego,
usług, specjalistyczne przedsiębiorstwa transportowe.
Podstawowymi składnikami logistyki w tej fazie są:
przepływ dóbr rzeczowych, utrzymywanie zapasów i
infrastruktura logistyczna.

Mikro i makroekonomiczne podejście do

logistyki (6)

Faza V: obejmuje eksploatację środków pracy i

artykułów konsumpcyjnych trwałego użytku. W
tej fazie procesów gospodarczych są potrzebne
określone środki materiałowe (zwłaszcza części
zamienne, paliwo, energia) oraz rozwinięta
infrastruktura logistyczna.

Można też umownie wydzielić Fazę VI, czyli

zagospodarowanie powstających w każdej
fazie odpadów: produkcyjnych,
poamortyzacyjnych, pokonsumpcyjnych.
Można tę fazę wkomponować również w każdą
z faz poprzednich.

Strumienie przepływu dóbr w

gospodarce

P

rz

y

ro

d

a

D

o

s

ta

w

y

m

a

s

o

w

e

Tr

a

n

s

p

o

r

t

Tr

a

n

s

p

o

r

t

Tr

a

n

s

p

o

r

t

D

y

s

tr

y

b

u

c

ja

p

ie

rw

o

tn

a

L

o

k

a

ln

y

tr

a

n

s

p

o

rt

K

lie

n

t,

in

w

e

st

o

r

M

a

g

a

zy

n

o

w

a

n

ie

Z

a

p

a

sy

w

y

ro

b

ó

w

g

o

to

w

y

ch

Z

a

p

a

sy

p

ro

d

u

k

cj

i

w

to

ku

Pr

o

d

u

kc

ja

Z

a

p

a

sy

m

a

te

ri

a

łó

w

D

o

st

a

w

cy

Strumień
materiałów

Marketing

Marketing

Marketingiem określa się sposób działania na

rynku, polegający na wykorzystaniu zespołu

zintegrowanych instrumentów i czynności

mających na celu poznanie oraz kształtowanie

potrzeb odbiorców towarów i usług.

Przedsiębiorstwa mogą stosować w swej działalności

dwie orientacje:

 Produktową – kierunkującą działania firmy

głównie na zagadnienia produkcyjne;

 Marketingową – będącą przeciwieństwem

tradycyjnej orientacji produkcyjnej i wykorzystującą

różnorodne powiązane ze sobą działania

marketingowe, tzw. Marketing-mix, które są

środkami działania do osiągnięcia celów rynkowych.

Marketing (2)

Orientacja produktowa – charakteryzuje się

tym, że decydujące znaczenie w działalności
przedsiębiorstwa mają kwestie produkcyjno-
zaopatrzeniowe. Powiązanie z rynkiem
sprzedaży nie jest istotne, a sygnały rynkowe
nie są niezbędne do funkcjonowania firmy.

Orientacja marketingowa – oznacza, że

przedsiębiorstwo podejmując decyzje
dotyczące rozwoju, kieruje się informacjami z
rynku, na którym funkcjonuje lub też chce
działać. W badaniach rynku istotne są badania
dotyczące popytu.

Marketing (3)

Techniki prognozowania popytu:
• Tendencji rozwojowej (ustalenie trendów);
• Poziomu konsumpcji;
• Finalnego zastosowania wyrobu;
• Regresji;
• Wskaźnika wiodącego.
Całość należy uzupełnić analizą wrażliwości, aby

ograniczyć ryzyko popełnienia błędu.

Na tej podstawie opracowuje się strategię

marketingu.

Marketing (4)

Segmentacją rynku określa się podział

rynku według określonego kryterium na
jednorodne grupy konsumentów
(segmenty rynku), które wyznaczają dla
przedsiębiorstwa obszar działania i
stanowią punkt odniesienia przy
formułowaniu programu działania.

Kryteria segmentacji odnoszące się do

konsumentów:

 Kryteria społeczno-ekonomiczne;
 Kryteria demograficzne;
 Kryteria psychograficzne.

Marketing (5)

Kryteria społeczno-ekonomiczne obejmują cechy

konsumentów bądź sytuacje w jakich się oni znajdują

np. dochody, zawody, wykształcenie, przynależność do

określonej grupy społecznej.

Zalicza się doń także kryteria geograficzne: położenie

geograficzne segmentu, wielkość regionu, liczbę

ludności, gęstość zaludnienia itp.

Do grupy kryteriów demograficznych zalicza się wiek,

płeć, wielkość rodziny, status rodziny, narodowość

konsumentów itp.

Kryteria psychograficzne obejmują wiele zmiennych

związanych z:

 Aktywnością konsumentów (praca zawodowa, hobby,

kultura, urlop, rozrywka, sport itp.).

 Zainteresowaniami konsumentów (rodzina, dom,

posada, sąsiedztwo, moda, żywienie itp.);

 Opiniami konsumentów (o sobie samych, o sprawach

społecznych, politycznych, o interesach, o gospodarce,

o przyszłości itp.).

Marketing (6)

Kryteria segmentacji rynku odnoszące się do

produktu (sytuacji i zakupu):

 Kryteria związane ze wzorami konsumpcji;
 Kryteria dotyczące warunków zakupu;
 Kryteria uwypuklające oferowane przez produkt

korzyści.

Segmentacja rynku dóbr zaopatrzeniowych:
 Kryteria związane z charakterystyką

klienta/użytkownika (w tym: lokalizacja odbiorców,

ilość odbiorców, branża, lojalność odbiorców);

 Kryteria związane z charakterystyką produktu (w

tym: dostrzeganie głównych korzyści,

częstotliwość i wielkośc dokonywanych zakupów,

zysk przypadający na jednostkę zasobów).

Marketing (7)

Procedura opracowania segmentacji rynku

obejmuje następujące etapy:

I. Szerokie zdefiniowanie segmentowanego

rynku;

II. Sformułowanie listy potrzeb potencjalnych

nabywców;

III. Zdefiniowanie segmentów poprzez tworzenie

kombinacji potrzeb zaspokajanych na danym
rynku;

IV. Wyodrębnienie i usunięcie cech wspólnych;
V. Pogłębioną charakterystykę poszczególnych

segmentów;

VI. Określenie relatywnej wielkości segmentów.

Marketing (8)

Poprawne wyodrębnienie segmentu rynku

powinno posiadać następujące cechy:

 Umożliwiać uzyskanie niezbędnych informacji o

poszczególnych cechach konsumentów

odróżniających ich od całego rynku (mierzalność);

 Być na tyle rozległy, aby uzasadnić zastosowanie

indywidualnej strategii marketingowej

(rozległość);

 Być dostępnym przez umożliwienie efektywnego

stosowania instrumentów marketingowych, w tym

głównie związanych z dystrybucją i aktywizacją

sprzedaży (dostępność):

 Odzwierciedlać prawdopodobieństwo pozytywnej

reakcji konsumentów na odpowiednio

przygotowaną strukturę marketingu-mix

(wrażliwość).

Marketing (9)

Przedsiębiorstwo działające zgodnie z koncepcją

marketingową ma do dyspozycji cztery

instrumenty, czyli grupy działań marketingowych.

Są to:

 Produkt, który powinien być dostosowany do

zbadanych poprzednio potrzeb nabywców,

 Cenę, po której produkt jest sprzedawany;
 Kanały dystrybucji, którymi produkt dociera do

końcowych nabywców;

 Promocję, czyli różnego rodzaju działania

informacyjne, nakłaniające do zakupu produktów

firmy i tworzące odpowiedni obraz

przedsiębiorstwa w jego otoczeniu.

Produkt, jako element marketingu jest agregatem

pewnych właściwości, wśród których duże

znaczenie mają: funkcjonalność i wydajność.

Marketing (10)

Funkcje dodatkowe produktu – są odzwierciedleniem

relacji zachodzących między produktem a

użytkownikiem produktu. Należą do nich: estetyka,

wygoda i bezpieczeństwo użytkowania.

Opakowanie – w marketingu spełnia funkcję

prezentacji oraz identyfikacji produktu. Powinno

przyciągać uwagę konsumenta oraz kojarzyć się z

danym produktem. Ważną jego funkcją jest

wyróżnienie produktu na tle innych produktów

oferowanych przez konkurentów. Opakowanie

spełnia również funkcje promocyjno-reklamowe.

Oznakowanie produktu – obejmuje ono:
 Nazwę produktu wraz z towarzyszącymi jej

informacjami o jego właściwościach oraz sposobie

użytkowania;

 Markę produktu.

Marketing (11)

Marka produktu – rozumie się przez nią nazwę,

termon, symbol, wzór lub ich kombinację

umożliwiającą identyfikację produktów

przedsiębiorstwa i ich wyróżnienie wśród

konkurencji. Marki mogą być nadawane przez

producentów lub dystrybutorów.

Wyróżniamy cztery rodzaje nazw marek:
1. Markę indywidualną (każdy produkt w

przedsiębiorstwie ma swoją);

2. Markę zbiorową (jedna marka

przedsiębiorstwa dla wszystkich produktów);

3. Markę wydzieloną (różne marki dla różnych

kategorii produktów);

4. Markę kombinowaną (nazwa firmy powiązana

z indywidualną marką produktu).

Marketing (12)

Opracowanie strategii produktu obejmuje

przede wszystkim:

 Kształtowanie funkcji produktu i jego

wyposażenia (opakowania, oznakowania);

 Wybór i podejmowanie działań związanych z

produktem (jego funkcją i wyposażeniem);

 Wprowadzenie nowego produktu na rynek;
 Kształtowanie struktury asortymentowej

produktów.

W analizie strategicznej wykorzystuje się tzw.

Cykl życia produktu (omówiony wcześniej).

Marketing (13)

Według Harvard Business School, w zakresie

produktów należy kierować się czterema

zasadami:

1.

Wytwarzać produkt, którego „nikt nie ma”;

2.

Który wszyscy potrzebują;

3.

Wycenić go tak, aby się sprzedał;

4.

Wyceniać dla zysku.

Drugim elementem strategii marketingowej jest ustalenie

ceny. Można tego dokonać na dwa sposoby:

1.

Strategia ceny wg orientacji na rynek – polega na

rozpoczęciu sprzedaży przy niskich cenach

zapewniających duży popyt, przy czym zakłada się

zmniejszenie kosztów produkcji ze wzrostem skali

produkcji (krzywa doświadczenia);

2.

Przy cyklicznym ustalaniu cen – zakłada się, że

produkt posiada kilka faz popytu: wstępną, wzrostu,

szczytową i regresu. Stosownie do tych cyklli ustala się

ceny, przy czym z racji nowości można wejść na rynek

przy stosunkowo wysokich cenach.

Marketing (14)

Niektórzy autorzy (np. Strategor) wyróżniają następujące

strategie cen:

1. Strategia dampingu – chcąc wprowadzić na rynek nowy

produkt, szybko zwiększyć jego sprzedaż oraz w pełni

wykorzystać efekt doświadczenia, przedsiębiorstwo może

w pierwszym okresie pójść na ryzyko strat z nadzieją, że

zmniejszające się koszty spowodują stopniowe dojście do

satysfakcjonującego je poziomu i opłacalności produkcji.

Strategia taka wymaga jednak w okresie początkowym

ustalenia ceny na poziomie konkurencyjnym wobec

wszystkich istniejących produktów.

2. Strategia dominacji – którą mogą stosować tylko

przedsiębiorstwa dominujące w danym sektorze. Polega

ona na jednoczesnym obniżeniu ceny w ślad za spadkiem

kosztów produkcji. Przedsiębiorstwo stosujące tę strategię

przejmuje inicjatywę rynkową i określa ceny, narzucając je

konkurentom. Utrzymując stałą marżę zysku, utrudnia

wejście do sektora nowym konkurentom i eliminuje z rynku

przedsiębiorstwa od siebie słabsze.

Marketing (15)

3. Strategia parasola – polegająca na tym, że

przedsiębiorstwo zamiast obniżać cenę wraz ze
zmniejszaniem się kosztów produkcji, w pierwszym
okresie utrzymuje cenę wysoką, tworząc w ten sposób
swoisty parasol cenowy. Umożliwia to w okresie
początkowym osiągnięcie wysokiej marży zysku i
zapewnia szybki zwrot zainwestowanego kapitału. Nie da
się jednak stosować tej strategii w warunkach wojny
cenowej.

4. Strategia przechwycenia – umożliwiająca

przedsiębiorstwom znajdującym się na niekorzystnych
pozycjach wyjściowych zwiększenie ich udziałów w rynku
i doścignięcie liderów sektora. Aby uchwycić część
rynku, przedsiębiorstwo w pewnym momencie decyduje
się na sprzedawanie swoich produktów po cenach
niższych od cen konkurentów, a nawet niższych niż
koszty własnej produkcji.

Marketing (16)

5. Strategia porzucenia – którą stosują

przedsiębiorstwa o słabej pozycji
konkurencyjnej. Postanawiają one w pewnym
momencie stopniowo wycofywać się z rynku, a
jednocześnie wyciągnąć z niego ile się jeszcze
da, by przynajmniej częściowo zwrócił się im
zainwestowany kapitał.

Marketing (17)

Dystrybucja – oznacza rozprowadzenie towarów od

producenta do nabywców we właściwym miejscu i

czasie za pomocą kanałów dystrybucji. Wyróżnia się

następujące kanały dystrybucji:

 Konwencjonalne;
 Zintegrowane pionowo (administrowane,

kontrolowani i korporacyjne).

Cechą charakterystyczną kanałów

konwencjonalnych jest to, że każde następne

ogniwo na drodze przepływu produktu jest finalnym

odbiorcą dla ogniwa poprzedniego. W ten sposób

główna uwaga przedsiębiorstw jest koncentrowana

na pierwszym dla nich ogniwie kanału dystrybucji

oraz na ograniczeniu odpowiedzialności do momentu

wyjścia produktu z magazynu przedsiębiorstwa.

Marketing (18)

Kanały administrowane - powstają w wyniku

nadrzędności ekonomicznej lub administracyjnej
jednego podmiotu gospodarczego nad innym.
Kanały takie są tworzone przez podmioty, które
mają formalną niezależność prawną, ale ich
działalność jest koordynowana przez podmiot
występujący w pozycji nadrzędnej.

Kanały kontraktowe – powstają w wyniku

powiązania niezależnych podmiotów
gospodarczych za pośrednictwem umów:
zrzeszenia, komisu, kontraktacji, joint ventures,
leasingowej, franchisingowej, patronackiej lub
spółkowej. Wybierając konkretny rodzaj umowy,
podmioty tworzą dany kanał kontraktowy określają
zakres wspólnego działania i wzajemne zależności.

Marketing (19)

Kanał korporacyjny – powstaje wtedy, gdy

kolejne szczeble produkcji i obrotu zostają
podporządkowane ekonomicznie i prawnie
jednemu kierownictwu przez uruchomienie
własnego aparatu sprzedaży lub przejmowanie
tytułu własności podmiotów objętych
integracją.

Marketing (20)

Wybór kanałów dystrybucji odnosi się do trzech typów

decyzji:

1.

Adaptacja kanałów – gdy przedsiębiorstwo decyduje się

na wykorzystywanie istniejących w praktyce kanałów

dystrybucji;

2.

Modyfikacji kanałów – gdy przedsiębiorstwo w wyniku

przeprowadzonej oceny dokonuje zmian w funkcjonujących

kanałach dystrybucji w całym cyklu życia produktów;

3.

Kreowania kanałów – gdy przedsiębiorstwo kształtuje

nowe kanały.

Wspomaganie podmiotów gospodarczych w procesie

tworzenia systemu instrumentów i dałań marketingowych

w sferze obsługi rynku może prowadzić do wykształcenia

się podmiotów wiodących, które pełnią funkcje

integratorów kanałów dystrybucji. Za podmiot

najbardziej predestynowany do pełnienia funkcji

integratora kanału dystrybucji uznaje się najczęściej

producenta.

Marketing (21)

Z punktu widzenia stopnia intensywności

dystrybucji towarów można wyróżnić:

 Dystrybucję intensywną (dotyczy całego rynku,

na którym przedsiębiorstwo zamierza sprzedawać

towary i wszystkich sklepów, w których

konsumenci są skłonni je nabywać. Odnosi się ona

do dużej liczby sklepów bez względu na ich typ);

 Dystrybucję selektywną (polega na

doprowadzeniu towarów do konsumenta przez

ograniczoną, specjalnie wybraną liczbę

pośredników działających na danym rynku);

 Dystrybucję wyłączną (to skrajny przypadek

dystrybucji selektywnej. Polega na sprzedaży

danych produktów wyłacznie przez jeden punkt

sprzedaży (lub przedsiębiorstwo) na danym

terenie).

Marketing (22)

Ze względu na formy organizacyjne dystrybucji

wyróżnia się handel detaliczny i hurtowy.

Podstawowymi organizacjami wykonującymi

handel hurtowy są:

 Samodzielni pośrednicy (kupcy-hurtownicy);
 Przedstawicielstwa handlowe;
 Oddziały i biura zbytu lub zakupu

przedsiębiorstw produkcyjnych lub
handlowych.

Marketing (23)

Do samodzielnych pośredników można zaliczyć tych

hurtowników, którzy dokonują operacji na własny

rachunek i własne ryzyko. Wyróżnia się dwa typy

samodzielnych pośredników:

1. Hurtownicy wykonujący czynności hurtowe w

pełnym zakresie;

2. Hurtownicy wykonujący czynności hurtowe w

niepełnym zakresie.

Działalność hurtowa jest prowadzona także za

pośrednictwem zorganizowanych rynków, na

których dochodzi do transakcji między wieloma

sprzedawcami i nabywcami. Podstawowymi

formami zorganizowanych rynków handlu

hurtowego są: giełdy towarowe, aukcje,

przetargi, targi i wystawy, centra handlu

hurtowego.

Marketing (24)

W zakresie promocji przedsiębiorstwa mają do

dyspozycji następujące narzędzia:

 Reklamę (to jest formę promocji o charakterze

pośrednim, (bezosobowym), której przedmiotem
jest konkretny produkt lub usługa);

 Akwizycję (to jest sprzedaż osobistą,

polegającą na osobistym kontaktowaniu się
przedstawiciela przedsiębiorstwa-producenta
lub sprzedawcy z potencjalnym nabywcą);

 Public Relations (czyli działania promocyjne,

których celem jest tworzenie i utrzymanie
zaufania do przedsiębiorstwa w otoczeniu, w
jakim ono funkcjonuje);

Marketing (25)

 Promocja uzupełniająca (czyli różnego

rodzaju działania wobec końcowych nabywców
i pośredników handlowych, jak np. próbki,
konkursy, degustacje, pokazy);

 Sponsoring (który polega na finansowaniu

instytucji, osób lub imprez sportowych,
kulturalnych, społecznych i wykorzystaniu tego
faktu dla promocji firmy – sponsora).

Zestaw decyzji promocyjnych powinien być tak

dobrany aby uzyskać najlepszą skuteczność
oddziaływania.

Finanse

Finanse

Funkcja finansów obejmuje całokształt działań

związanych z gromadzeniem i wydatkowaniem zasobów

pieniężnych przez przedsiębiorstwo, czyli obsługą

pieniężną (finansową) jego działalności bieżącej i

rozwoju.

Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa obejmuje

następujące główne dziedziny:

1. Analiza sytuacji finansowej przedsiębiorstwa:

–

Wyniki finansowe (zyski i straty);

–

Płynność finansowa (zdolność do terminowego regulowania

wszelkich zobowiązań pieniężnych);

–

Intensywność wykorzystania składników majątku

obrotowego (środki pieniężne, należności, zapasy);

–

Intensywność wykorzystania majątku trwałego (budynki,

maszyny, urządzenia, środki transportowe itp.);

–

Intensywność wykorzystania kapitału (bieżące

zobowiązania, średnio i długoterminowe zadłużenia kapitałów

własnych wraz z zyskami niezrealizowanymi i wszelkiego

rodzaju rezerwami).

Finanse (2)

2. Planowanie finansowe długo, średnio i

krótkoterminowe oraz bieżące:

–

Planowanie na dłuższy okres obejmuje ocenę
finansowej efektywności programów rozwojowych
przedsiębiorstwa oraz znajdowanie najbardziej
korzystnych metod finansowania realizacji tych
planów rozwojowych, przy wykorzystaniu kapitałów
własnych i obcych.

–

Planowanie na krótsze okresy dotyczy kształtowania
aktywów obrotowych na optymalnym poziomie i
doboru najbardziej korzystnych dla przedsiębiorstwa
źródeł finansowania tych aktywów. Istotny składnik
krótkookresowego planowania finansowego stanowi
bilans pieniężny, który ma zapewnić przedsiębiorstwu
zachowanie płynności finansowej przez synchronizację
terminów osiągania przychodów i realizacji wydatków.

Finanse (3)

3. Zarządzanie aktywami przedsiębiorstwa –

oznacza realizację określonych planów
finansowych, prowadzoną w sposób elastyczny
z uwzględnieniem faktycznych warunków
gospodarowania, które mogą różnić się od
przewidywanych w planach. Chodzi tu więc o
operatywne decyzje dotyczące:

–

Zasobów pieniądza (gotówki w kasie i depozytów
na rynkach bankowych w powiązaniu z rezerwami
płynności – łatwo zbywalne papiery wartościowe, nie
wykorzystane linie i limity kredytowe);

–

Należności od odbiorców (zasad sprzedaży na
kredyt, ustalenia terminów płatności itd.).

–

Utrzymania zapasów wszelkiego rodzaju i
innych aktywów.

Finanse (4)

4. Regulowanie finansowania

przedsiębiorstwa (w oparciu o ustalone
plany finansowe, przy dostosowaniu się do
powstających różnego rodzaju
nieprzewidzianych okoliczności).

Finanse (5)

Rachunkowość – podstawowy system realizacji funkcji

finansowych. Jest to system odzwierciedlający w
mierniku pieniężnym sytuację majątkową i finansową
jednostek gospodarczych oraz ujmujący zachodzące
w nich zjawiska i procesy gospodarcze. Wyróżnia się:

–

Rachunkowość finansową (koncentruje się na pomiarze
zysku i zachowaniu kapitału podmiotu gospodarczego,
które znajdują wyraz w sprawozdawczości finansowej);

–

Rachunkowość zarządcza (ukierunkowana
prospektywnie i wiąże się z gromadzeniem i klasyfikacją,
agregacją, analizą i przedstawieniem informacji
finansowych i niefinansowych, wspomagających
menedżerów w podejmowaniu decyzji i w procesie
kontroli).

Podstawową funkcją rachunkowości jest funkcja

informacyjna.

Finanse (6)

Szczególne funkcje rachunkowości to:
 Funkcja sprawozdawcza (polegająca na sporządzeniu

zestawień i sprawozdań dostosowanych do potrzeb

odbiorców zewnętrznych i wewnętrznych);

 Funkcja dowodowa (związana z wykorzystaniem

urządzeń księgowych jako dowodu w ewentualnych

procesach sądowych);

 Funkcja optymalizacyjna (wyrażająca się

stworzeniem podstaw dokonywania wyborów

decyzyjnych i kształtowania przyszłej działalności

gospodarczej);

 Funkcja kontrolna (w sensie: ochrony majątku przed

nadużyciami, ochrony wierzycieli oraz oceny

rzeczywistej sytuacji gospodarczej);

 Funkcja analityczne (dotycząca badania i interpretacji

informacji z rachunkowości w różnych przekrojach w

celu ustalenia powiązań przyczynowo-skutkowych).

Zasady prawidłowej rachunkowości według

Międzynarodowego Standardu

Rachunkowości nr 1

Lp Nazwa zasady Charakterystyka
1.

Zasada

kontynuacji

działalności

Zakłada się, że przedsiębiorstwo będzie prowadziło działalność w dającej się
przewidzieć przyszłości w nie zmienionym istotnie zakresie.

2.

Zasada

ciągłości

Stosowane zasady rachunkowości (ewidencji, rozliczenia, grupowania, prezentacji)
muszą być identyczne w różnych okresach, a ewentualne zmiany powinny być
uzasadniane z podaniem ich skutków.

3.

Zasada

memoriałowa

Przychody i koszty należy przypisać do kresów, których dotyczą, niezależnie od
momentu wpływu gotówki lub dokonania zapłaty.

4.

Zasada

ostrożności

(ostrożnej

wyceny)

Wycena aktywów i pasywów jednostki musi być dokonywana tak, aby nie został
zniekształcony wynik finansowy.

5.

Zasada

wyższości treści

nad formą

Operacje gospodarcze muszą być wykazane zgodnie z ich treścią i prawdą
materialną, nawet jeżeli forma będzie odbiegać od powszechnie przyjętych
rozwiązań.

6.

Zasada

istotności

W sprawozdaniach muszą być wykazywane wszystkie pozycje, które mają istotne
znaczenie dla oceny jednostki i zdarzeń gospodarczych oraz dla podejmowania
decyzji.

7.

Zasada

periodyzacji

Operacje gospodarcze muszą być ujmowane wedle ściśle ustalonych okresów z
możliwością porównań z okresem wcześniejszym (rok obrotowy, okresy
sprawozdawcze).

Finanse (8)

Operacje gospodarcze wywołujące zmianę w

bilansie dzielimy na:

1.

Operacje gospodarcze wywołujące zmianę
tylko po stronie aktywów (przy czym jeden
składnik aktywów zwiększa się, a inny
zmniejsza o wartość operacji. W wyniku tego
typu operacji ogólna suma bilansowa nie ulega
zmianie);

2.

Operacje gospodarcze wywołujące zmiany
tylko po stronie pasywów (przy czym jeden
składnik pasywów zwiększa się, a inny
zmniejsza się o wartość operacji. Ten typ
operacji również nie powoduje zmiany ogólnej
sumy bilansowej);

Finanse (9)

3. Operacje wywołujące zwiększenie jednego

składnika aktywów z równoczesnym
zwiększeniem jednego składnika pasywów (co
wywołuje wzrost sumy bilansowej o wartość
operacji);

4. Operacje wywołujące zmniejszenie jednego

składnika aktywów z równoczesnym
zmniejszeniem jednego składnika pasywów
(co powoduje zmniejszenie ogólnej sumy bilansowej
o wartość operacji).

Zasada podwójnego zapisu – wyraża się tym, że

ogólna suma aktywów przedsiębiorstwa jest zawsze
równa ogólnej sumie pasywów tego
przedsiębiorstwa.

Finanse (10)

Konto – podstawowe urządzenie ewidencji

księgowej służące do rejestracji jednorodnych
operacji gospodarczych w wyrażeniu
pieniężnym.

Każde konto zawiera następujące elementy:
 Nazwa konta (która wyróżnia dane konto

spośród innych kont i określa jakie operacje
będą na danym koncie ewidencjonowane oraz
symbol cyfrowy konta);

 Dane identyfikacyjne operacji (data zapisu,

numer i rodzaj dowodu, który jest podstawą
księgowania, treść operacji);

 Dane wartościowe operacji (kwota operacji).

Finanse (11)

Księgowanie operacji gospodarczych nie może

powodować naruszenia równowagi bilansowej.
W związku z zasadą podwójnego zapisu, każda
operacja musi być ujęta:

 Na co najmniej dwóch kontach (podwójny zapis);
 Na jednym koncie po stronie Winien, a na

drugim po stronie Ma, czyli po przeciwnych
stronach (dwustronny zapis);

 W identycznej wysokości na obu kontach

(identyczny zapis).

Zapisywane na danym koncie operacje

gospodarcze podlegają okresowemu
sumowaniu, tworząc obroty konta.

Finanse (12)

Saldo konta – różnica między obrotami konta;
 Saldo debetowe – jeśli obrót debetowy jest

większy od kredytowego;

 Saldo kredytowe – jeśli obrót kredytowy jest

większy od debetowego.

 Saldo początkowe – to saldo, którym

rozpoczyna się dany okres sprawozdawczy;

 Saldo końcowe – to saldo ustalane na koniec

danego okresu sprawozdawczego.

 Konta bilansowe – służą do ewidencji

księgowej aktywów i pasywów.

 Konta wynikowe – służą do ewidencji operacji

związanych z wykonywaniem przez

przedsiębiorstwo zadań w ramach prowadzonej

przez nie działalności.

Finanse (13)

Typy kont wynikowe:
 Kosztów działalności;
 Dochodów (przychodów) ze sprzedaży;
 Wyniku finansowego.

Ze względu na zakres objętych kontem operacji

wyróżnia się konta:

 Konta syntetyczne – są to konta ujmujące w

zbiorczych zapisach operacje dotyczące całej grupy
środków gospodarczych i źródeł ich pochodzenia. Z
tych kont wynikają na ogół informacje, które
wykazywane są w bilansie i innych sprawozdaniach.
Dla wybranych kont syntetycznych prowadzone są
zespoły kont analitycznych.

Finanse (14)

Konta analityczne – są wykorzystywane do

szczegółowego rozwinięcia obrotów i sald danego konta
syntetycznego.

Na tych kontach obowiązuje tzw. Zapis powtarzalny,

polegający na tym, że księgowanie na koncie
analitycznym jest dokonywane:

 Po tej samej stronie;
 W tej samej kwocie;
 Na podstawie tego samego dowodu co na koncie

syntetycznym, dla którego analityka jest prowadzona.

Różnica między zapisami na kontach syntetycznych i

analitycznych sprowadza się do tego, że na kontach
syntetycznych obowiązuje zawsze zasada podwójnego
zapisu, natomiast na kontach analitycznych zapisy są
dokonywane jednostronnie, gdyż są one tylko
powtarzaniem zapisu z konta syntetycznego.

Finanse (15)

Plan kont – usystematyzowany wykaz kont według

podobieństwa treści ekonomicznej, służący do
ewidencji stanów i zdarzeń gospodarczych.
Pojedyncze konta grupuje się w zespoły. Konta
oznaczone są cyframi arabskimi poczynając od
zera. Konta ujęte w zespołach też otrzymują
symbole, w których pierwsza cyfra oznacza
zespół, a następne cyfry oznaczają konta w
zespole. Podmioty gospodarcze mają obowiązek
opracowania zakładanego planu kont, według
którego w danym podmiocie gospodarczym ma
być prowadzona księgowość. Zakładane plany
kont mogą wzorować się na tzw. Wzorcowych
planach kont, które jednak nie są obowiązujące,
a zatem nie mają mocy prawnej.

Finanse (16)

Podstawowym elementem zakładowego planu

kont jest wykaz kont księgi głównej
(ewidencji syntetycznej) wraz z przyjętymi
zasadami księgowania na nich operacji
gospodarczych, a także zasady prowadzenia
kont księgi pomocniczej (ewidencji
analitycznej). Zasady te powinny zawierać
kryterium podziału konta syntetycznego na
poszczególne konta analityczne, ponadto
należy ustalić charakter danych zapisywanych
na kontach ksiąg pomocniczych. Dane te mogą
być wyrażane ilościowo, ilościowo-wartościowo
lub wartościowo, przy czym decyzja w tym
zakresie należy do kierownika jednostki.

Controlling

Controlling

Controlling jest to system informacji, badania i

diagnozy sytuacji przedsiębiorstwa i jego otoczenia

dla wspomagania optymalizacji procesów

decyzyjnych, ukierunkowany na zysk i przetrwanie

przedsiębiorstwa w warunkach konkurencji.

Trzy generacje rozwoju controllingu to:
1.

Controlling operatywny – wywodzący się z

rachunkowości i ukierunkowany na sterowanie

zyskiem. Jest to controlling pasywny

ukierunkowany na analizę zaszłości. Zadania tego

controllingu obejmują:

–

Ustalenie celów operatywnych;

–

Planowanie i operatywną kontrolę;

–

Porównanie planu z rzeczywistością;

–

Analizę odchyleń.

Controlling (2)

2. Controlling strategiczny – mający na celu

zapewnienie długotrwałej egzystencji
przedsiębiorstwa poprzez formułowanie i
planowanie celów strategicznych ze
szczególnym uwzględnieniem oddziaływania
otoczenia;

3. Controlling globlany – ukierunkowany na

penetrację problemów, procesy integracyjne w
przedsiębiorstwie, utożsamienie celów
pracowników z celami przedsiębiorstwa oraz nie
tylko kontrolę, ale także kształtowanie otoczenia.
Jest to wysoka forma controllingu aktywnego.

Wszystkie te odmiany controllingu wzajemnie się

uzupełniają.

Controlling (3)

Podstawowa różnica między działalnością komórek

funkcjonalnych a controllingiem pełniącym rolę
międzyfunkcji polega na tym, że pierwsze z nich
charakteryzuje działalność zrutynizowana,
ograniczona zakresem pełnionych funkcji oraz
obowiązującymi przepisami, natomiast
controlling dokonuje segregacji i kojarzenia
informacji, tworzy nowe techniki badań, co
pozwala na postawienie właściwej diagnozy
sytuacji.

Głównym zadaniem controllingu jest stworzenie

systemu wczesnego rozpoznawania problemów i
wczesnego ostrzegania przed zagrożeniami na
podstawie tzw. Słabych punktów.

Controlling (4)

Proces budowy takiego systemu przebiega w trzech

etapach:

1.

Ustalenie sfery operacji i określenie wskaźników oraz

symptomów wczesnego ostrzegania dla tych sfer

(koniunktura, rynki pracy, rynki zaopatrzenia i zbytu,

nowe technologie, przepisy prawne oraz sfery wewnątrz

przedsiębiorstwa, jak wydajność, płynność finansowa,

zysk itp.).

2.

Określenie przebiegu procesów wymagające ich

identyfikacji, diagnozy, oceny i granic tolerancji.

3.

Zaprojektowanie obiegu i przetwarzania informacji oraz

podejmowania decyzji.

Instytucjonalne usytuowanie controllingu w strukturze

przedsiębiorstwa jest różne i zależy od jego specyfiki

oraz wielkości.

Controlling z reguły jest tworzony jako komórka sztabowa,

ze względu na dominację funkcji doradczych i

serwisowych. Ale są także sytuacje, w których

controlling usytuowany jest w komórkach liniowych na

różnych szczeblach struktury organizacyjnej.

Dziękuję za

uwagę