Katarzyna Drągowska

Karmienie piersią i

problemy z laktacją

Katarzyna Drągowska

Katarzyna Drągowska

•Dlaczego warto karmić piersią
•Jak wygląda prawidłowe

karmienie

•Podstawowe problemy i mity

dotyczące karmienia piersią

składniki

mleko kobiece

mleko krowie

wartość kaloryczna

67-70 Kkal/100ml

72Kkal/100ml

woda

87,6

87,3

składniki stałe

12,5%

12,5%

białko

1,2%

3,3%

kazeina

0,4

2,8

-laktoglobulina

0,3

0,4

-laktoglobulina



0,2

aminowkasy

tauryna

Katarzyna Drągowska

składniki

mleko kobiece

mleko krowie

tłuszcze

3,8

3,7

tłuszcze

średniołańcuchowe

trójglicerydy

cholesterol

fosfolipidy

kwasy tłuszczowe

wielonienasycone

kwasy tłuszczowe

10(17)%

98,7mg%

10-15mg%

15-20mg%

kwas -linolenowy

nasycone kwasy

tłuszczowe

laktoza

7,0

4,8

wapń

0,033%

0,125%

wapń/fosfor

2:1

1,5:1

żelazo

0,00015%

0,00010%

wit.A

53

34

wit.D

0,42 (siarczan)

2,31

wit.E

0,56

100

Katarzyna Drągowska

składniki

mleko kobiece

mieszanki

lipaza

wspomaga trawienie

tłuszczów

laktaza

...i węglowodanów

-1 antytrypsyna

blokuje trawienie

białek

limfocyty B i T,

makrofagi, neutrofile
IgA
czynnik bifidogenny
kwasy tłuszczowe
fibronektyna
interferon 
laktoferyna
lizozym
mucyny
oligosacharydy
hormony i czynniki

wzrostowe

Katarzyna Drągowska

Pokarm kobiecy jest gatunkowo specyficzny

 słaba kwaśność soku żołądkowego (nie denaturuje

białek, ale także i obcogatunkowych, sprzyja

obróbce tłuszczów)

 niesprawna bariera jelitowa dwunastnicy

(umożliwia wchłanianie makrocząsteczek - białek

pokarmu matki, białek odpornościowych, tłuszczów

ale także i drobnoustrojów oraz białek

obcogatunkowych)

 jedyną ochroną noworodka i niemowlęcia przed

infekcjami poza własnym, niesprawnym układem

odpornościowym, jest pokarm własnej matki.

Katarzyna Drągowska

dla dziecka

dla matki

 infekcjii dróg moczowych

 krwawienie poporodowe

 infekcji dróg oddechowych

 ryzyko raka sutka przed menopauzą

 zapalenia ucha środkowego

 ryzyko nabłonkowego raka jajnika

 ryzyko zgonu z powodu biegunki

inf.dróg oddech.

SIDS

“Bellagio consensus”: kobieta, która nie

miesiączkuje i karmi wyłącznie lub prawie

wyłącznie piersią przez 6 m.po porodzie jest

chroniona przed następną ciążą w >98%

 ryzyka zwężenia odźwiernika

 ryzyko osteoporozy

 NEC

szybciej wraca do masy ciała sprzed ciąży

choroby alergiczne i atopowe, cukrzyca,

nowotwory

Korzyści zdrowotne wynikające z karmienia piersią

Korzyści społeczne (zdrowsze dzieci i ich mamy)

Korzyści ekonomiczne (855$/1993)

Katarzyna Drągowska

 Światowa Organizacja Zdrowia zaleca

karmienie wyłącznie piersią przez

pierwsze 6 miesięcy życia dziecka oraz

utrzymanie karmienia przynajmniej

do 2 roku życia, przy stopniowym

wprowadzaniu nowych pokarmów.

Katarzyna Drągowska

miesiąc życia

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

18

24

karmione

piersią

83,3 72,5 64,6 43,9 27,8 37,3 27,3 34,0 20,0 19,0 16,3 15

13

5

wyłącznie

piersią

43,3 17,5 12,5 15,8 3,7 3,4 2,3

0

0

0

0

0

0

0

Polska 1995

Katarzyna Drągowska

• wczesny, nieprzerwany kontakt

skóra do skóry

• oddzielenie matki od dziecka

• wczesne przystawienie dziecka

do piersi

• dokarmianie i pojenie

noworodka

• nieograniczony dostęp matki do

dziecka “rooming-in”

• użycie smoczka i kapturka

ochronnego

• karmienie według potrzeb matki

i dziecka

• ograniczenie czasu i częstości

przystawiania

• kompetentna pomoc w

pierwszych dniach karmienia

• rozdawanie próbek sztucznej

żywności

Postępowanie okołoporodowe jest jednym z podstawowych

czynników determinujących

powodzenie w karmieniu piersią.

Praktyki sprzyjające i zakłócające

podjęcie i utrzymanie karmienia piersią

Katarzyna Drągowska

Katarzyna Drągowska

Postępowanie w szpitalu -

zalecenia WHO

 zasady postępowania
 znieczulenie okołoporodowe
 odśluzowanie i zgłębnikowanie

przełyku noworodka

 kontakt ciało-do-ciała
 pierwsze karmienie

Katarzyna Drągowska

Postępowanie w szpitalu -

zalecenia WHO

 rooming-in
 system matka z dzieckiem (nie

oznacza,
że matka bez pomocy opiekuje się
noworodkiem)

 nauka zasad dobrego przystawiania

dziecka do piersi i ręcznego
odciągania pokarmu

 karmienie wg potrzeb (nie mniej niż

8 razy na dobę)

Katarzyna Drągowska

Postępowanie w szpitalu -

zalecenia WHO

 dokarmianie i dopajanie noworodków

(wyłącznie w przypadkach

uzasadnionych)

 dokarmianie bez użycia smoczka i

butelki

 szkodliwość smoczków oraz kapturków

“ochronnych” na brodawki sutkowe

 zakaz marketingu produktów

zastępujących karmienie piersią

(szczególnie poprzez rozdawnictwo

paczek wypisowych)

pierwsze karmienie później niż 2 godz.

po porodzie

5,23

smoczek do uspokojenia

4,97

brak kontaktu skóra do skóry

4,26

pobyt w oddzieleniu od matki

3,37

kapturek “ochronny”

2,28

Ryzyko dokarmiania noworodka

krotność

Katarzyna Drągowska

Podstawowe zasady

Ilość produkowanego pokarmu zależy od częstości,

długości i prawidłowości ssania piersi przez dziecko

według zasady dostosowania podaży do popytu

Przybytek masy ciała

20g/doba (25-30) 150g/tydzień 600g/miesiąc

Umiejętność prawidłowego przystawienia dziecka

do piersi

Przechowywanie pokarmu

(plastykowy pojemnik)

 temperatura pokojowa - 12 h

 lodówka - 2 dni

 zamrażalnik (-10°C) - 7-10 dni

 zamrażarka (-18°C) - 1/2 roku

Katarzyna Drągowska

Katarzyna Drągowska

Podstawowe zasady

• Ilość produkowanego pokarmu zależy

od częstości, długości i prawidłowości
ssania piersi przez dziecko według
zasady dostosowania podaży do
popytu.

Katarzyna Drągowska

Katarzyna Drągowska

Podstawowe zasady

• Przybytek masy ciała dziecka

20g/doba (25-30)

150g/tydzień

600g/miesiąc

Katarzyna Drągowska

Podstawowe zasady

• Umiejętność oceny prawidłowego

przystawienia dziecka do piersi

Katarzyna Drągowska

Podstawowe zasady

• Nie można leczyć samej piersi !

Katarzyna Drągowska

Zasady prawidłowego

przystawienia dziecka do

piersi

• wygodna pozycja matki

i dziecka

• wygodne i luźne

ubranie matki i
dziecka

• dziecko zwrócone

przodem do matki

• kręgosłup dziecka

wyprostowany

• głowa dziecka nie

obraca i nie zgina się
na boki

Katarzyna Drągowska

Katarzyna Drągowska

Mechanizm ssania

prawidłowego i nieprawidłowego

Katarzyna Drągowska

Katarzyna Drągowska

Katarzyna Drągowska

Katarzyna Drągowska

Podstawowe problemy

 nawał pokarmu

 zastój pokarmu

 połogowe zapalenie sutka

 odciąganie pokarmu

 dziecko nie potrafi złapać brodawki

 poranione brodawki

 żółtaczka

 niedostateczny przybytek masy

ciała dziecka

 za mało pokarmu

 za dużo pokarmu

Katarzyna Drągowska

Nawał pokarmu

•

fizjologiczna nadprodukcja
pokarmu

•

nagłe rozpoczęcie laktacji i małe
zapotrzebowanie noworodka

•

3-4 doba

•

piersi twarde,
nabrzmiałe,bolesne

•

przy prawidłowo zainicjowanym
karmieniu - minimalny

•

po 1-2 dniach ustępuje
samoistnie

•

ocena i
skorygowanie
pozycji

•

częste karmienie -
na żądanie
dziecka i matki

•

nie odciągać
pokarmu

•

nie masować
piersi

Katarzyna Drągowska

Zastój pokarmu

Pierś jest twarda, bolesna,

obrzęknięta, nierzadko

zaczerwieniona i bardziej

ucieplona.

Może temu towarzyszyć stan

podgorączkowy lub gorączka.

Katarzyna Drągowska

Zastój pokarmu

• Trudność w odpływie

pokarmu

– nieprawidłowa pozycja

matki lub dziecka

– stres, zdenerwowanie matki
– uciskanie piersi palcami,

podczas karmienia

– stosowanie smoczka lub

kapturka

– zbyt długa przerwa między

karmieniami

– dopajanie, dokarmianie

dziecka

• Nagromadzenie

nadmiernej
ilości pokarmu

– nieprawidłowe

postępowanie w
nawale pokarmu

– dodatkowe, oprócz

karmienia,
odciąganie pokarmu

Katarzyna Drągowska

Zastój pokarmu

• Skorygować pozycję i technikę

karmienia

• Bardzo częste karmienia, zwłaszcza z

chorej piersi

• Zimne okłady pomiędzy karmieniami
• (Stopniowo ograniczyć ilość i

częstość odciąganego pokarmu)

• Odciąganie pokarmu - ostateczność

Katarzyna Drągowska

Zastój pokarmu

• NIE antybiotyk
• NIE ograniczać płynów
• NIE odciągać pokarmu
• NIE masować piersi

• KONTROLA za 2 dni

Katarzyna Drągowska

Katarzyna Drągowska

Połogowe zapalenie sutka

• Infekcja bakteryjna

(Staph. Aureus)

• Wysoka gorączka
• Objawy

grypopodobne

• Pierś jak w zastoju

pokarmu

• Utrudniony odpływ

pokarmu

• Nieprawidłowe

leczenie zastoju
pokarmu

• Następstwo

uszkodzonych
brodawek

Katarzyna Drągowska

Połogowe zapalenie sutka

• Skorygować pozycję i technikę

karmienia

• Bardzo częste karmienia,

zwłaszcza z chorej piersi

• Odciąganie pokarmu- ostateczność
• Objawowo NLP
• Ewentualnie antybiotyk

Katarzyna Drągowska

Połogowe zapalenie sutka

• NIE masować brutalnie piersi
• NIE ograniczać płynów
• NIE odstawiać dziecka od

piersi

• Kontrola

.

Katarzyna Drągowska

Rozpoznanie Ilość

leukocytów/ml

Ilość

bakterii/ml

Milk stasis

<10

6

<10

3

Nonifectious

inflammation

>10

6

<10

3

Infectious

inflammation

>10

6

>10

3

(Thomsen AC, Espersen T, Maigaard S. Course and

treatment of milk stasis, noninfectious inflammation of the

breast, and infectious mastitis in nursing women. Am J

Obstet Gynecol 1984; 149:492-495)

Inny podział

Katarzyna Drągowska

Dziecko nie potrafi ssać

piersi

• Skorygować technikę
• Odstawienie od butelki i

smoczka, ćwiczenia

• ćwiczenia, odciąganie

pokarmu

• Skorygować technikę
• Późniejsze przystawienia

pod opieką położnej, do
momentu prawidłowego
przystawienia odciąganie
pokarmu i karmienie
dziecka kieliszkiem

• Zaprzestanie podawania

smoczka, ćwiczenia,
kieliszek

• Odciągnięcie niewielkiej

ilości pokarmu

• Nie potrafi ssać piersi
• Dotychczas było karmione

butelką

• Dziecko chore
• Nie potrafi złapać
• Nie było przystawione

bezpośrednio po porodzie

• Zmęczone po porodzie
• Brutalnie odśluzowane po

porodzie

• Dostaje smoczek (mylenie

wzorca)

• Pierś bardzo napięta
• Stres matki lub dziecka (głodne

dziecko)

Katarzyna Drągowska

Katarzyna Drągowska

Poranione brodawki

• szybki efekt

nieprawidłowego
przystawiania dziecka do
piersi

• długotrwałe leczenie

• ocena i

skorygowanie pozycji

• ocena i

skorygowanie
techniki

• nie smarować

brodawek kremem

Katarzyna Drągowska

Za mało pokarmu

• „Kryzysy laktacyjne”
• Dopajane, dokarmiane dziecko
• Smoczek, kapturek
• Chore dziecko
• Stres matki

Katarzyna Drągowska

Za mało pokarmu

• Czy rzeczywiście za mało ?
• Skorygować technikę
• Odciąganie pokarmu

Katarzyna Drągowska

Odciąganie pokarmu

• Oddzielenie matki od dziecka
• Niedobór pokarmu
• Zapalenie piersi, zastój (niekiedy)

Odciąganie pokarmu nie powinno być

bolesne

Katarzyna Drągowska

Zasady udanego

karmienia piersią

• Karmić na żądanie – według potrzeb dziecka i matki.

• Przerwy między karmieniami nie dłuższe niż 5

godzin

a w pierwszych dobach nie dłuższe niż 3 godziny.

• Ilość pokarmu dostosowuje się do potrzeb dziecka,

ile dziecko zjada, tyle się produkuje.

• Jedno karmienie w sumie nie dłuższe niż 30 minut,

raczej z jednej piersi.

• Przynajmniej 8 karmień w ciągu doby.

• Nie dopajać, nie dokarmiać dziecka, nie stosować

smoczków i kapturków.

• Dziecko samo kończy karmienie wypuszczając pierś

lub zasypiając przy niej i po zakończeniu karmienia

dziecko jest spokojne lub śpi.

Katarzyna Drągowska