EKONOMIA

Wykład nr 1

Program zajęć

1.

Podstawowe pojęcia i przedmiot ekonomii

2.

Główne kategorie i pojęcia makroekonomii. Produkt i dochód
narodowy

3.

Wzrost gospodarczy i cykl koniunkturalny

4.

Budżet państwa. Polityka fiskalna

5.

Pieniądz. Polityka monetarna

6.

Bezrobocie, inflacja

7.

Rynki finansowe

8.

Handel międzynarodowy. Elementy polityki handlowej

9.

Globalizacja procesów gospodarczych

10.

Rynek, popyt, podaż

11.

Podstawy teorii wyboru konsumenta

12.

Równowaga przedsiębiorstwa

13.

Podstawy teorii podziału i rynki czynników produkcji

14.

Niedoskonałości rynku i rola państwa w gospodarce

LITERATURA

1.

R. Milewski (red), Podstawy ekonomii, PWN ,

Warszawa 2005  

2.

D. Begg i inni, Ekonomia, tom  1 i 2,  PWE,

Warszawa 2007

3.

M. Burda, Ch. Wypłosz, Makroekonomia. Podręcznik

europejski, PWE, Warszawa 1995 (fragmenty)

4.

B. Snowdon, (..) Współczesne nurty teorii

makroekonomii PWN, Warszawa 1998 fragmenty

5.

R.E.Hall/J.B.Taylor,Makroekonomia. Teoria,

funkcjonowanie i polityka PWN, Warszawa 1995  

6.

M. Rekowski, Wprowadzenie do mikroekonomii,

Wydawnictwo Akademia, Poznań 2005

FORMA ZALICZENIA

1.

Test jednokrotnego wyboru

KONTAKT Z
WYKŁADOWCĄ

1.

Konsultacje

1.

pokój: 402 WZIE

2.

dzień:

3.

godzina:

2.

Email:

[e-mail]

3.

Tel. [phone]

5

Agenda wykładu

1.

Przedmiot ekonomii

2.

Elementy rozwoju myśli ekonomicznej

3.

Metody analizy ekonomicznej

4.

Potrzeby ludzkie, produkcja i praca, czynniki
produkcji

5.

Własność

6.

Gospodarka i systemy gospodarcze

7.

Wybory ekonomiczne - ograniczoność zasobów,
racjonalność gospodarowania i rachunek
ekonomiczny

8.

Ekonomia a inne nauki

Definicja ekonomii

Nauka, która odpowiada na pytanie,
w jaki sposób społeczeństwa mogą
wykorzystać potencjał produkcyjny,
wartość pieniądza i jak dużo mogą
konsumować za wkład własny, czyli
własną, ciężką, codzienną pracę.

Elementy myśli
ekonomicznej

1.

Początek – 1776 „Bogactwo narodów
”Adama Smith`a – ojca i twórcy
współczesnej ekonomii.

2.

Nazwa ekonomia pochodzi od
ARYSTOTELESA.

3.

Starożytność i średniowiecze – rozwój
gospodarki naturalnej.

4.

Fenicjanie wynaleźli pieniądze – przestał
istnieć problem wdzięczności.

Elementy myśli
ekonomicznej

1.

Rozwój gospodarki towarowej – powstają
banki

2.

Św.Tomasz z Akwinu- postawił pytanie :

1.

Dlaczego własność prywatna jest lepsza
od własności komunalnej?

2.

Problem ceny sprawiedliwej i problem
własności.

Prądy myślowe

1.

MERKANTYLIZM

2.

FIZJOKRATYZM

3.

SOCJALIZM UTOPIJNY

4.

SZKOŁA KLASYCZNA

5.

WSPÓŁCZEŚNIE - MONETARYZM

1.

FRIEDMAN MILTON ( szkoła monetarna)

2.

KEYNES J.( Keynsizm)

3.

Teoria dobrobytu

4.

Teoria niedoskonałej konkurencji ( teoria
Samuelsona)

Metody analizy
ekonomicznej

1.

Metoda wyboru konsumpcji.

2.

Metoda maksymalizacji zysku.

3.

Metoda modelowa – w rzeczywistości
ekonomicznej wybiera się jeden element,
który chcemy zbadać (abstrahujemy od
innych elementów).

Rodzaje modeli
ekonomicznych

1.

Werbalne (opisowe)

2.

Matematyczne

3.

Graficzne

Współczesny podział
ekonomii

EKONOMIA

POZYTYWNA NORMATYWNA

Inny podział ekonomii

E K O N O M I A

Mikroekonomia Makroekonomia

Potrzeby ludzkie



Potrzeba to:



Brak czegoś, co jest niezbędne
człowiekowi do życia i rozwoju

Hierarchia potrzeb A.
Maslowa

Bezpieczeństwa

Przynależno

ści

Uznania

Samorealiza

cji

Fizjologiczne

Potrzeby
rozwoju

Potrzeby
odczuwalnych
braków

Potrzeb
y
wyższe
go
rzędu

Potrzeb
y
niższeg
o rzędu

Na zmianę hierarchii
potrzeb mają wpływ:

1.

.............

2.

..............

3.

.................

4.

.................

5.

.....................

6.

....................

7.

.....................

Środki
zaspokajające
potrzeby

Związek między
zaspokajaniem potrzeb a
dobrami produkcyjnymi



Zaspokajanie potrzeb to inaczej
konsumpcja. Dobra konsumowane
określa się jako dobra
konsumpcyjne, wytwarza się je z
dóbr produkcyjnych.



Poza tym wiele dóbr może mieć
jednocześnie charakter
konsumpcyjny i produkcyjny.

DOBR
A

WOLN
E

GOSPODARCZE -
PRODUKTY

KONSUMPCYJN
E

PRODUKCYJNE

ŻYWNOŚCIOWE

PRZEMYSŁOWE ŚRODKI PRACY PRZEDMIOTY

PRACY

TOWARY

SUROWC
E

MATERIAŁY

PÓŁFABRYKANT
Y

WYROBY
GOTOWE

FINALN
E

KOOPERACYJN
E

USŁUGI

Rzeczowe

Skierowan
e na
przedmiot
y

renowacyjne
(remontowe,

naprawcze

współdziałające w

procesie

produkcji

(zlecone prace w

zakresie obróbki

mech.,

farbowania)

eksploatacyjne w

sferze wymiany

(transport,

handel)

Osobiste

Skierowan
e na
człowieka

(zaspokaja
ją
potrzeby
psych. i
fiz.)

-w zakresie

edukacji,

-w zakresie ochrony

zdrowia i opieki

społ.

-związane z

rekreacja, kulturą, i

sportem

-fryzjerskie i

kosmetyczne

-hotelarskie i

gastronomiczne

-świadczone w

gospodarstwach

domowych

Ogólnospołecz
ne

Skierowane na
całą gospodarkę
narodową i
społeczeństwo

(zaspokajają
potrzeby
organizacyjno-
porządkowe)

-usługi pośrednictwa finansowego

-usługi w zakresie administracji

publicznej, bezpieczeństwa

publicznego, sprawiedliwości i obrony

narodowej

-usługi komunalne

KLASYFIKACJA USŁUG



Usługi dla konsumentów



Usługi dla producentów i biznesu



Usługi ogólnospołeczne

KLASYFIKACJA USŁUG

Rzeczowe

Osobis
te

Ogólnospołecz
ne

Konsumpcyj
ne

Produkcyj
ne

• indywidualne, np. usługi gastronomiczne,

hotelarskie, turystyczne

• zbiorowe np. usługi oświatowe, kulturalne

• ogólnospołeczne np. usługi w zakresie

administracji, bezpieczeństwa

Odpłat
ne

Nieodpłatn
e

• odpłatne indywidualnie lub częściowe,

np. za przedszkole

• finansowane przez budżet państwa

Dla gospodarki
narodowej

Dla ludności

ZASOBY

ludzk
ie

naturaln
e

rzeczo
we

finanso
we

Przedstawione zasoby
służą bezpośrednio do
produkowania wyrobów
i usług i dlatego zalicza
się je do czynników
produkcji

Ze względu na spełniana funkcję
rozróżnia się 3 podstawowe czynniki
produkcji:



Praca ludzka



Środki produkcji



Przedmioty pracy,
do których zalicza się również zasoby
naturalne

Środki
produkcji

Oraz posługujący się nimi ludzie, dzięki
posiadanym

umiejętnościom wytwórczym,

tworzą:

Siły wytwórcze-

zespół czynników decydujących o

potencjale produkcyjnym społeczeństwa

SIŁY WYTWÓRCZE
SPOŁECZEŃSTWA

Środki produkcji

Środki
pracy

Przedmioty
pracy

Praca
ludzka

Jest celową

działalnością

człowieka mającą

na celu

zaspokajanie

potrzeb, występuje

w postaci wysiłku

fizycznego oraz

pracy umysłowej

Organizacja (przedsiębiorczość)

Szczególnie cenioną w procesie
produkcji cechą człowieka jest

przedsiębiorczość

, która

pozwala mu zarówno na
podjęcie działalności
gospodarczej, jak i na efektywne
jej prowadzenie.

Własność

1.

Pojęcie własności

2.

Klasyfikacja własności

3.

Własność w sensie prawnym i
ekonomicznym

Kompletny zestaw praw
własności



prawo do użytkowania i zużywania przedmiotu

własności;



prawo do zawłaszczenia dochodów osiągniętych

dzięki wykorzystaniu przedmiotu własności;



prawo określania przeznaczenia dochodów z

własności;



prawo zaniechania użytkowania;



prawo przekazania swoich praw własności innym

osobom.

Główne cechy własności
prywatnej



ograniczenie pewnych praw własności



kompletność praw własności



wyłączność (lub rozproszenie) praw własności



cel wykorzystania praw własności

Gospodarka i systemy
gospodarcze



Gospodarka – całokształt działalność
gospodarczej prowadzonej w danym
regionie (gospodarka regionalna), kraju
(gospodarka narodowa) lub na całym
świecie (gospodarka światowa).
Działalność ta polega na wytwarzaniu
dóbr i świadczeniu usług zgodnie z
potrzebami ludności. Najprostszy podział
gospodarki wyróżnia trzy sektory: usługi,
przemysł, rolnictwo.

System gospodarczy



System gospodarczy – to system zarządzania
gospodarką, z charakterystycznymi typami
instytucji i mechanizmów regulacyjnych.



Dopełnieniem każdego systemu gospodarczego
jest układ zjawisk sfer realnej gospodarki.
Scharakteryzowanie występujących w nim
elementów pozwala na stosunkowo łatwy opis
istoty dowolnego systemu gospodarczego.
Faktyczne systemy stanowią zawsze kombinację
elementów i rozwiązań występujących w
układzie.

dokonywanie wyborów w
gospodarce tradycyjnej,
nakazowej, rynkowej

Pytanie?

Gospodarka

tradycyjna

Gospodarka

nakazowa

Gospodarka

rynkowa

Jak są określane

cele?

przez zwyczaj,

tradycję,

moralność itp.

odgórnie (klasa

rządząca)

racjonalnie

Jak są ustalane

środki realizacji

celów?

przez zbiorowe

doświadczenie,

oceniające

środki metodą

prób i błędów

odgórnie (klasa

rządząca)

w myśl zasady

maksymalizacji

funkcji celu

Jakie są

ograniczenia

działalności

osób

gospodarującyc

h?

tradycja

ogranicza pole

wyborów do

metod

sprawdzonych

wykonują

decyzje pod

groźbą

przemocy i

przymusu

ich wybory

ograniczają

jedynie prawa

rynku

Ograniczoność zasobów,
racjonalność gospodarowania i
rachunek ekonomiczny



Granica możliwości
produkcyjnych



Racjonalność gospodarowania i
rachunek ekonomiczny

Problem wyboru



Zasoby « potrzeby



Zapotrzebowanie>Zdolności
wytworcze

Problem wyboru



Ograniczoność zasobów
gospodarczych jest zjawiskiem
uniwersalnym.



Konsekwencją tego jest
konieczność gospodarowania
dobrami.

Problem wyboru

Problem wyboru

Problem wyboru

Granica możliwości
produkcyjnych

W gospodarce jest pewna ilość ludzi.
Przykład: produkcja- łowienie ryb i

zrywanie orzechów.

Ryby

Krzywa możliwości produkcyjnych

Orzechy

Przykład: produkcja-
łowienie ryb i zrywanie
orzechów.

1.

Punkt A – czynnik niewykorzystany

2.

Punkt B – czynnik niemożliwy do osiągnięcia
, chyba że zmienimy technologię
wytwarzania , koszty produkcji ( przy
zachowaniu tych samych zasobów).

Racjonalność
gospodarowania i
rachunek ekonomiczny

Racjonalność – oznacza takie postępowanie, które

oparte jest na poprawnym rozumowaniu i

skutecznym działaniu (przeciwnie –działania

irracjonalne).

Racjonalność działań gospodarczych utożsamiana

jest z zasadą racjonalnego gospodarowania,

którą formułuje się w dwóch równoważnych

wariantach:



Zasada największej wydajności(maksymalizacja

efektu)



Zasada oszczędności środków (minimalizacja

nakładu)

Zasada racjonalnego
działania



zasada największej wydajności



zasada największej oszczędności
środków

Warunki racjonalnego
działania



jednoznacznie określony cel,



wiedza o sposobach realizacji celu



wiedza o zachowaniu innych
podmiotów

Wybory ekonomiczne

1.

Ludzie i ich nieograniczone
potrzeby.

2.

Dobra ograniczone.

Czynniki produkcji

1.

Kapitał

2.

Ziemia

3.

Zasoby pracy

4.

Innowacyjność -
przedsiębiorczość

Fundamentalne pytania
ekonomistów dotyczące
wyborów ekonomicznych

1.

Ilu ludzi jest zdolnych do pracy?

2.

Jak wykształceni są ludzie w
wieku produkcyjnym?

Czym jest kapitał?

Pewna suma wartości

przynoszących zysk –
np.pieniądze.

Obrót kapitału

Kapitał produkcyjny kapitał

towarowy

Kapitał płynny ( pieniądze)

Nauki ekonomiczne



ekonomia



finanse



nauki o zarządzaniu



towaroznawstwo

Nauki ekonomiczne



Historia gospodarcza



Statystyka ekonomiczna



Ekonomiki szczegółowe

Ekonomia a inne nauki



Matematyka



Logika



Statystyka



Prakseologia – nauka o
racjonalnym działaniu

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!