Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

1

MIĘDZYNARODOWY TRANSFER

CZYNNIKÓW PRODUKCJI

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

2

Czynniki produkcji



ZIEMIA



KAPITAŁ



PRACA



TECHNOLOGIA

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

3

ziemia



1557 r. –Portugalia wydzierżawia od Chin Makao,
przekształcone w 1887r. w kolonię portugalską; w 1999r.
Makao „wraca” do Chin;



1626 r. – gubernator holenderskiej kolonii Nowe
Niderlandy odkupuje od Indian wyspę Manhattan i
zakłada na niej miasto Nowy Amsterdam;



1803 r. – Francja sprzedaje Luizjanę Stanom
Zjednoczonym;



1867 r. (30 marca) – sprzedaż Alaski przez Rosję Stanom
Zjednoczonym za 7,2 mln USD (5 centów za hektar);



1889 r. – Hongkong wydzierżawiony Wielkiej Brytanii
przez Chiny na 99 lat; w 1997 r. „wrócił” do Chin.

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

4

kapitał



w szerokim znaczeniu - wszelki

odnotowany w bilansie płatniczym

ruch kapitału przez granicę

(przedsiębirstwa, banki

komercyjne, budżety różnych

szczebli, bank centralny)



w wąskim znaczeniu –

podejmowany z motywu zysku

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

5

zasoby pracy



Migracje (ekonomiczne: mały ruch

przygraniczny, praca sezonowa,

wyjazdy czasowe, wyjazdy na stałe;

polityczne; ideologiczne; religijne;

rasowe; turystyczne)



Brain drain – drenaż mózgów

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

6

technologia



technologia i wiedza naukowo-

techniczna, jako przedmiot

transferu w skali międzynarodowej

występuje w dwóch postaciach:

-

czysta postać technologii

-

uprzedmiotowiona postać

technologii

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

7

to chęć uzyskania wyższej

stopy zysku.

Poza tym praktyczna niemożność zastosowania

ich na rynku wewnętrznym, przewaga podaży

nad popytem danego czynnika produkcji.

Główny cel przemieszczania
się czynników

produkcji

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

8

Międzynarodowe

Międzynarodowe

przepływy kapitałowe

przepływy kapitałowe

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

9

Międzynarodowe przepływy

kapitału

przemieszczanie za granicę

przemieszczanie za granicę

w

w

artości

artości

w formie środków

w formie środków

finansowych lub dóbr

finansowych lub dóbr

materialnych, gdy kraj przyjmujący

materialnych, gdy kraj przyjmujący

kapitał jest obciążony na rzecz

kapitał jest obciążony na rzecz

kraju-eksportera

kraju-eksportera

płatnościami

płatnościami

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

1
0

P

P

RZYCZYNY

RZYCZYNY

WYWOZU KAPITAŁU

WYWOZU KAPITAŁU



stałe dostawy dóbr



różnice w poziomie stóp zysku



procesy koncentracji i centralizacji



kontrola nad firmą zagraniczną



wzrost stopy zysku



zmniejszenie ryzyka - bezpieczeństwo lokat



zmniejszenie ryzyka kursowego



pokonywanie barier w dostępie do rynku



przyczyny polityczne

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

1
1

Przyczyny swobodnego transferu

Przyczyny swobodnego transferu

kapitału we współczesnej

kapitału we współczesnej

gospodarce:

gospodarce:

1.  

  Liberalizacja przepisów

dotyczących przepływu kapitału.

2.    Gwałtowny rozwój

telekomunikacji.

 

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

1
2

SKUTKI PRZEPŁYWU KAPITAŁU

SKUTKI PRZEPŁYWU KAPITAŁU



dynamika rozwoju gospodarczego



bilans płatniczy



inne skutki ekonomiczne



skutki polityczne

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

1
3

Formy wywozu kapitału:

Formy wywozu kapitału:

1.   

Kapitał produkcyjny

, kiedy

wartość dodatkowa wraca do
kraju macierzystego w postaci
zysku

2.   

Kapitał pożyczkowy

, gdy

dochód wraca do kraju w postaci
procentu

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

1
4

Sposoby klasyfikacji

Sposoby klasyfikacji

przepływu kapitału

przepływu kapitału

1.

kryterium czasu

kryterium czasu

·

krótkookresowy ruch kapitału (do 1
roku)

· długookresowy ruch kapitału

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

1
5

2.

2.

kryterium pochodzenia kapitału

kryterium pochodzenia kapitału

· ze źródeł międzynarodowych
· ze źródeł publicznych
· ze źródeł prywatnych

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

1
6

3.

kryterium formy

wywożonego

wywożonego

kapitału

kapitału



lokaty na rynku walutowym



kredyty zagraniczne:
handlowe
finansowe



inwestycje portfelowe



inwestycje bezpośrednie

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

1
7

4. kryterium sposobu

finansowania:

1.   

kredyt handlowy

2.    kredyt finansowy
 

Podmiotami kredytów zagranicznych mogą

Podmiotami kredytów zagranicznych mogą

być banki, rządy

być banki, rządy

, instytucje finansowe itp

, instytucje finansowe itp

.

.

 

 

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

1
8

Kredyty zagraniczne to np.:

–      depozyty przekazane na rachunek

dłużnika, za które płaci %

–      zapis księgowy u wierzyciela i dłużnika

–      zakup zagranicznych obligacji, wówczas

emitent obligacji jest zobowiązany płacić ich

nabywcom stałe oprocentowanie od

wartości

 

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

1
9

Inwestycje portfelowe

Inwestycje portfelowe

(inaczej zwane pośrednimi,

(inaczej zwane pośrednimi,

finansowymi lub spekulacyjnymi)

finansowymi lub spekulacyjnymi)

Dają one właścicielom prawo do udziału w

zysku, ale nie mają oni prawa

podejmowania decyzji związanych z

działalnością przedsiębiorstw

.

.

 

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

2
0

Inwestycje bezpośrednie

Inwestycje bezpośrednie

Mając pakiet kontrolny akcji

uzyskujemy prawo do kontrolowania
działalności tego przedsiębiorstwa.

BIZ - jest to wywóz środków

rzeczowych lub finansowych w celu
podjęcia produkcji poza krajem.

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

2
1

Bezpośrednie inwestycje

Bezpośrednie inwestycje

zagraniczne

zagraniczne

podejmowanie od podstaw samodzielnej

działalności gospodarczej lub

przejmowanie kierownictwa już

istniejącego przedsiębiorstwa

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

2
2

W literaturze przedmiotu wyróżnia się dwie

podstawowe formy bezpośrednich

inwestycji zagranicznych:



inwestycje

typu greenfield

(samodzielna

budowa przedsiębiorstwa od podstaw),



inwestycje

typu brownfield

(przejęcie już

istniejącego przedsiębiorstwa i jego
restrukturyzacja albo współpraca z
partnerem lokalnym w formie joint
venture).

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

2
3

Minimalny próg



Aby inwestycję uznać za BIZ, minimalny
próg zaangażowania kapitałowego
inwestora bezpośredniego w
przedsiębiorstwie bezpośredniej
inwestycji ustalono na poziomie 10%.

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

2
4

Rodzaje inwestycji zagranicznych ze
względu na motywy kierujące inwestorem

Rodzaj ZIB

Motywy inwestora

Inwestycje poszukujące

surowców naturalnych

Redukcja kosztów produkcji

Inwestycje poszukujące rynków

zbytu

Unikanie barier o charakterze

celnym
Produkcja i sprzedaż na rynku

lokalnym

Inwestycje zorientowane na

polepszenie efektywności

Rozszerzenie działalności na

zagraniczne rynki w celu

zwiększenia efektywności globalnej

wszystkich oddziałów

Inwestycje poszukujące

zasobów strategicznych

Pozyskanie zasobów: know-how,

technologii, kanałów

dystrybucyjnych itp.

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

2
5

Przyczyny powstania BIZ

Przyczyny powstania BIZ

1.    chęć zdobycia nowych rynków zbytu
2.    ominięcie barier występujących w

handlu zagranicznym

3.    dostęp do tańszych zasobów pracy i

tańszych surowców

4.    ułatwienia finansowe występujące w

kraju lokaty kapitału

 

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

2
6

Inwestycje zagraniczne

Inwestycje zagraniczne

na świecie :

na świecie :



1998

660 mld USD



1999

827 mld USD



2000

1,4 bln USD



2001

823 mld USD



2002

618,1 mld USD



2003

563,4 mld USD



2004

730,2 mld USD



2005

971,7 mld USD



2006

1,33 bln USD



2007

1,47 bln USD



2008

1,4 bln USD



2009

1,47 bln USD



2010

1,53 blnUSD



2011

1,6 bln USD

Źródło: The Economist Intelligence Unit

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

2
7

2009 rok



Głównym odbiorcą BIZ pozostają Stany
Zjednoczone. Na kolejnych miejscach
plasują się: Francja, Chiny, Wielka
Brytania oraz Rosja.

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

2
8

Source: UNCTAD, FDI/TNC database (www.unctad.org/fdistatistics)

Napływ BIZ , 1990-2007 (w mld

USD)

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

2
9

Warunki sprzyjające wejściu obcego

kapitału:

1.  

 

ustabilizowana sytuacja polityczna,

ekonomiczna i społeczna

2.    jasny, przejrzysty, system prawny i

ekonomiczny

3.    stabilne ustawodawstwo w zakresie

inwestycji

4.    prawo o ochronie własności intelektualnej

 

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

3
0

Bariery inwestowania

1.   

brak długotrwałej polityki (podatki, cło)

2.    zły system bankowy
3.    niewłaściwy system telekomunikacji
4.    ograniczenia walutowe
5.    niska wydajność pracy
6.    wysoki poziom inflacji
7.    słaba znajomość języków obcych
8.    obcy kapitał może tworzyć tylko spółki

akcyjne i z o.o.

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

3
1

Napływ kapitału zagranicznego do Polski

(mln USD)

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

3
2

Polska

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

3
3

Międzynarodowe

Międzynarodowe

przepływy zasobów pracy

przepływy zasobów pracy

Migracja

Migracja

(z łacińskiego

(z łacińskiego

migratio

migratio

– wędrówka) oznacza

– wędrówka) oznacza

przemieszczanie się mieszkańców

przemieszczanie się mieszkańców

kraju lub regionu

kraju lub regionu

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

3
4

Ogólnie przez pojęcie

Ogólnie przez pojęcie migracji

migracji

rozumieć należałoby przenoszenie

rozumieć należałoby przenoszenie

się ludzi na znaczne dystanse i na

się ludzi na znaczne dystanse i na

długie okresy

długie okresy

W

W

edług zaleceń ONZ

edług zaleceń ONZ migracja

migracja

zagraniczna

zagraniczna

to zmiana kraju

to zmiana kraju

głównego miejsca zamieszkania

głównego miejsca zamieszkania

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

3
5

-

emigracja

emigracja

-

-

imigracja,

imigracja,

-

reemigracja

reemigracja

,

,

-

repatriacja

repatriacja

,

,

-

-

uchodźstwo

uchodźstwo

,

,

Głównymi formami migracji są:

Głównymi formami migracji są:

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

3
6

ONZ dzieli migrantów na dwie podstawowe kategorie

ONZ dzieli migrantów na dwie podstawowe kategorie



Pierwszą kategorię

stanowią migranci ze

względu na czas pobytu lub nieobecności w

kraju i tu wyróżnia się:

-

migrantów długookresowych

- migrantów krótkookresowych

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

3
7



Drugą kategorię

stanowią migranci ze względu na cel, tj.

przyczynę migracji i tu wyróżnić można:

-

osoby migrujące w związku z pracą, zatrudnieniem

-

osoby migrujące w ramach łączenia lub tworzenia

rodzin

-

studentów

-

emerytów

-

osoby wnioskujące o azyl

– uchodźców, którym przyznano prawo pobytu na terenie

kraju docelowej imigracji

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

3
8

Wśród

Wśród

migrantów ekonomicznych

migrantów ekonomicznych

można wyróżnić dwie

można wyróżnić dwie

grupy migrujących

grupy migrujących

-

emigranci „za chlebem”

- emigranci „mobilni”

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

3
9

Przyczyny migracji

Przyczyny migracji



ekonomiczne

ekonomiczne



pozaekonomiczne:

pozaekonomiczne:

- polityczne,

- polityczne,

-religijne,

-religijne,

-ideologiczne,

-ideologiczne,

-inne.

-inne.

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

4
0

Inny podział przyczyn:

Inny podział przyczyn:



przyczyny globalne,

przyczyny globalne,



przyczyny powodujące emigracje, tzw.

przyczyny powodujące emigracje, tzw.

push

push

factors

factors

(czynniki wypychające)

(czynniki wypychające)



przyczyny sprzyjające imigracji, tzw.

przyczyny sprzyjające imigracji, tzw.

pull factors

pull factors

(czynniki przyciągające)

(czynniki przyciągające)

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

4
1

W ostatnich dziesięcioleciach wyraźnie

W ostatnich dziesięcioleciach wyraźnie

zauważyć można zacieranie się

zauważyć można zacieranie się

poszczególnych form i rodzajów migracji.

poszczególnych form i rodzajów migracji.

Dlatego też w wielu przypadkach

Dlatego też w wielu przypadkach

niełatwo jest określić rzeczywiste

niełatwo jest określić rzeczywiste

motywy i charakter migracji

motywy i charakter migracji

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

4
2

Na przepływy czynnika pracy

Na przepływy czynnika pracy

podstawowy wpływ ma

podstawowy wpływ ma

międzynarodowe zróżnicowanie

międzynarodowe zróżnicowanie

stawek płac

stawek płac

, co jest związane ze

, co jest związane ze

zróżnicowaniem poszczególnych

zróżnicowaniem poszczególnych

krajów pod względem poziomu

krajów pod względem poziomu

rozwoju gospodarczego

rozwoju gospodarczego

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

4
3

Redystrybucja światowych zasobów

Redystrybucja światowych zasobów

pracy powoduje, że:

pracy powoduje, że:



następuje wyrównanie stawek płacy
realnej



następuje zwiększenie światowej
produkcji jako całości



w kraju imigracji może nastąpić
spadek płac

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

4
4

Bariery migracji

Bariery migracji



bariery geograficzne,

bariery geograficzne,



bariery językowe;

bariery językowe;



odrębność zwyczajów, religii,

odrębność zwyczajów, religii,



warunki sanitarne,

warunki sanitarne,



bariera psychologiczna,

bariera psychologiczna,



bariery polityczne,

bariery polityczne,



bariery prawno-administracyjne.

bariery prawno-administracyjne.

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

4
5

Współczesne fale migracyjne

Współczesne fale migracyjne

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

4
6

Szacowny przyrost ludności na świecie do
2050 roku

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

4
7

 

 Przepływ transferów w

krajach rozwijających się

2001r.

($ mln)

% PKB

per capita

1

Meksyk

9,920

2%

100

2

Indie

9,119

2%

9

3

Filipiny

6,325

8%

84

4

Maroko

3,234

10%

108

5

Egipt

2,876

3%

42

6

Turcja

2,786

1%

42

21

Polska

867

1%

22

28

Nikaragua

336

14%

66

29

Korea

316

0%

7

30

Chiny

273

0%

0

34

Słowenia

172

1%

86

35

Łotwa

153

2%

64

36

Rosja

130

0%

1

43

Ukraina

56

0%

1

45

Litwa

50

0%

14

47

Bułgaria

44

0%

6

48

Węgry

40

0%

4

53

Estonia

7

0%

5

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

4
8

Globalny wzrost populacji:

Fenomen krajów rozwijających

się

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

4
9

Obcokrajowcy urodzeni w

Kanadzie, Irlandii, Hiszpanii w

latach 1960-2005 jako procent

populacji danego kraju

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

5
0

Emigracja z NMS do UE (25)

2006

NMS

Emigracja w

tys.

% zasobów pracy w

danym kraju

Litwa

157,48

10,0

Łotwa

99,60

8,6

Słowacja

225,81

8,5

Polska

1207,07

7,1

Estonia

31,03

4,5

Czechy

54,48

1,0

Węgry

25,43

0,6

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

5
1

MIĘDZYNARODOWY TRANSFER

MIĘDZYNARODOWY TRANSFER

TECHNOLOGII

TECHNOLOGII

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

5
2



Technologia (pojęcie szersze)

jest to

ogólna wiedza techniczna dotycząca
danej dziedziny techniki.

 



Technologia (pojęcie węższe)

jest to

konkretna wiedza technologiczna, tzn.
umiejętność zastosowania jej w
produkcji określonych towarów.

 

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

5
3

Transfer technologii

-

transmitowanie wiedzy

technicznej i umiejętność jej

zastosowania w produkcji

określonego towaru.

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

5
4

MIĘDZYNARODOWY TRANSFER

MIĘDZYNARODOWY TRANSFER

TECHNOLOGII

TECHNOLOGII

Dlaczego wiedzę się transferuje?

Dlaczego wiedzę się transferuje?

Ponieważ:

Ponieważ:



wysokie koszty badań naukowych,

wysokie koszty badań naukowych,



za granicą też następuje postęp naukowo-

za granicą też następuje postęp naukowo-

techniczny i w końcu w innych krajach

techniczny i w końcu w innych krajach

także firmy podejmą podobną produkcję,

także firmy podejmą podobną produkcję,

ale można w pewnym stopniu kierować

ale można w pewnym stopniu kierować

rozwojem,

rozwojem,



umożliwia to przedłużenie efektów -

umożliwia to przedłużenie efektów -

zwiększenie zysków.

zwiększenie zysków.

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

5
5

Przesłanki transferu technologii:

Przesłanki transferu technologii:

1.  

.  

 

 

z punktu widzenia krajów słabo rozwiniętych

z punktu widzenia krajów słabo rozwiniętych

–      chęć zniwelowania różnic w rozwoju poziomu

gospodarczego

–      kraje te zmieniają strukturę gospodarczą z

surowcowo - rolniczych na przemysłową, podejmują

produkcję artykułów przemysłowych, które następnie

chcą eksportować na rynki krajów

wysokorozwiniętych

–      obniżenie kosztów produkcji
2.

   

z punktu widzenia krajów i firm

z punktu widzenia krajów i firm

wysokorozwiniętych

wysokorozwiniętych, które kontrolują transfer

technologii i zachowują monopol na nowe

technologie dopóki ktoś ich nie dogoni, wówczas

udostępniają odpłatnie technologię, ale stosują

szereg zastrzeżeń (wielkość produkcji, eksportu, itp.)

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

5
6

OD POMYSŁU DO PRZEMYSŁU

OD POMYSŁU DO PRZEMYSŁU

FOTOGRAFIA -

112 lat

(1727-1839)

CEMENT

-

88 lat

(1756-1844)

KINO

-

63 lata

(1832-1895)

RADIO

-

28 lat

(1867-1895)

BUDOWA SAMOLOTU -

14 lat

(1897-1911)

TRANZYSTORY -

5 lat

(1948-1953)

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

5
7

ŚREDNI CYKL PRAC

WDROŻENIOWYCH:

1888 - 1913-

50 lat

1918 - 1939

-

30-33 lata

współcześnie

-

3 lata

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

5
8

MIĘDZYNARODOWY TRANSFER WIEDZY

TECHNICZNEJ



wiedza czysta

(nieucieleśniona)

-

licencje

-

patenty itd.



dobra materialne

(wiedza ucieleśniona)

- nowoczesne maszyny i
urządzenia

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

5
9

HANDLOWY CHARAKTER TRANSFERU

HANDLOWY CHARAKTER TRANSFERU

TECHNOLOGII:

TECHNOLOGII:



INWESTYCJE BEZPOŚREDNIE

INWESTYCJE BEZPOŚREDNIE



LICENCJE

LICENCJE



KNOW-HOW

KNOW-HOW



OBRÓT MASZYNAMI

OBRÓT MASZYNAMI

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

6
0

NIEHANDLOWY CHARAKTER TRANSFERU

NIEHANDLOWY CHARAKTER TRANSFERU

TECHNOLOGII:

TECHNOLOGII:



Przepływy wewnątrz firm transnarodowych



Konferencje



Wystawy, targi



Czasopisma fachowe, książki



Licencje, patenty przekazywane nieodpłatnie



Migracje, studia zagraniczne

Dr Renata Orłowska, MSG, S
SW Chojnice 2010

6
1

Międzynarodowy rynek transferowy

technologii dzieli się na:

1.    tzw. wolny rynek na którym zawierane są

umowy między niezależnymi podmiotami

2.    gospodarczy, gdzie występuje odpłatny

transfer technologii dla celów militarnych.

3.    w ramach przedsiębiorstw

ponadnarodowych, tzn. między firmą
macierzystą a jej filiami za granicą