Farmakodynamika

leków stosowanych

w

leczeniu dychawicy

oskrzelowej

Leki pobudzające

receptory

β

2

-

adrenergiczne

β

2

-AG

Molekularne zależności

pomiędzy β

2

-AG i

glikokortykosteroidami

• Obie grupy wykazują działanie

synergistyczne na poziomie
molekularnym

• GKS zwiększają gęstość β

2

-AR –

udokumentowano to w
badaniach in vitro i in
vivo

Molekularne zależności

pomiędzy β

2

-AG i

glikokortykosteroidami

• GKS są w stanie zapobiegać

desensytyzacji receptora β

2

w mechanizmie down

regulation nawet w czasie jego
długotrwałej stymulacji

Metyloksantyny

• Teofilina

•Mechanizm działania
•Działanie farmakologiczne
•Zastosowanie
•Działania niepożądane
•Preparaty

Leki cholinolityczne

• Wykłady
• Podręcznik prof. Jańca

• !!!! !!!!! !!!!!

Glikokortykosteroidy –

działanie na poziomie

komórki

• Glikokortykosteroidy na zasadzie

dyfuzji biernej wnikają do
wnętrza komórki i tam znajdują
swój receptor, tworząc zespół
GKS-receptor

Glikokortykosteroidy –

działanie na poziomie

komórki

• Zespół ten wnika do jądra komórki, inicjuje

transkrypcję RNA i syntezę białka, głównie

lipokortyny, białka hamującego fosfolipazę

A2 (a w postaci fosforyzowanej – białka

nieaktywnego, zapasowego), od której

zależy tworzenie kwasu arachidonowego

z fosfolipidów błonowych, a

dalej prostaglandyn, leukotrienów

i tromboksanów oraz PAF, w

większości aktywnych czynników zapalenia

i skurczu błony mięśniowej gładkiej (w tym

oskrzeli)

Działanie

glikokortykosteroidów

w astmie

• Działanie przeciwzapalne

• Działanie aktywujące receptory

adrenergiczne

• Hamowanie uwalniania

mediatorów z
bazofilów i wytwarzania IgE

GKS – p.o. – powikłania

częste

• Osteoporoza, zaniki mięśniowe,

zanik skóry (powikłania
najczęstsze)

• Zaburzenia miesiączkowania

• Upośledzenie sprawności kory

nadnerczy

GKS – p.o. – powikłania

częste

• Nadmierna potliwość

• Zmiana sylwetki i wyglądu

twarzy

• Zwiększenie masy ciała

GKS – p.o. – powikłania

częste

• Ujawnienie cukrzycy

• Czyraczność, kandydoza,

zakażenie układu moczowego

GKS – p.o. – powikłania

rzadkie

• Zmiany psychiczne
• Choroba wrzodowa
• Gruźlica
• Nadciśnienie tętnicze
• Zaćma
• Nykturia

Działania

niepożądane po

wGKS

Glikokortykosteroidy

w

dychawicy oskrzelowej

– vide podręcznik

Leki zapobiegające

występowaniu napadów

dychawicy oskrzelowej

•Kromoglikan disodowy
•Nedokromil
•Ketotifen

Antagoniści i inhibitory

leukotrienów w leczeniu

dychawicy oskrzelowej

•Hamowanie 5-lipooksygenazy

(Zileuton)

•Selektywni antagoniści

receptora (Montelukast –
Singulair; Zafirlukast –
Accolate)

Lukasty

•Montelukast
•Zafirlukast
•Pralukast

Antagoniści i inhibitory

leukotrienów w leczeniu

dychawicy oskrzelowej

•Vide podręcznik strony

Omalizumab

• Jest rekombinowanym,

humanizowanym przeciwciałem anty
– IgE, łączącym się ze swoistym
receptorem IgE o wysokim
powinowactwie (Fc RI), który
znajduje się na powierzchni licznych
komórek (takich jak mastocyty,
bazofile i inne), tworząc z krążącym
IgE kompleks bez aktywacji
dopełniacza

Omalizumab

•Przygotować z

Podlewskich na
sprawdzian !!!!!!!!!!!!

Astma - definicja

• Przewlekła choroba zapalna

dróg oddechowych, w której
uczestniczy wiele komórek
i substancji przez
nie uwalnianych

Astma

• Przewlekłe zapalenie jest

przyczyną nadreaktywności
oskrzeli, prowadzącej do
nawracających epizodów
świszczącego oddechu,
duszności, uczucia ściskania w
klatce piersiowej i kaszlu,
występujących szczególnie w
nocy i nad ranem

Astma

• Epizodom tym zwykle

towarzyszy rozlana obturacja
oskrzeli o zmiennym
nasilenia, często ustępująca
samoistnie lub pod wpływem
leczenia

Astma – klasyfikacja

(etiologia)

•Alergiczna
•Niealergiczna

Astma alergiczna –

u podłoża

choroby leżą

mechanizmy

IgE-zależne

Astma alergiczna

• U chorych uczulonych kontakt

z alergenem
prowadzi do wczesnej fazy
reakcji alergicznej,
zapoczątkowanej poprzez
związanie specyficznego
antygenu z przeciwciałami IgE
na powierzchni mastocytów

Astma alergiczna

• Dochodzi do uwalniania

mediatorów (histaminy,
enzymów proteolitycznych,
heparyny) z ziarnistości tych
komórek oraz wytwarzania de
novo (leukotrienów
cysteinylowych, prostaglandyny
D2, adenozyny)

Astma alergiczna

• Efektem działania

mediatorów jest obturacja
oskrzeli

Astma alergiczna

• W części przypadków po fazie

wczesnej reakcji alergicznej
występuje po 6 – 8 h faza późna, w
której mastocyty, bazofile
i inne komórki uwalniają
cytokiny i
chemokiny, zwielokrotniające
napływ do oskrzeli komórek
zapalanych, zwłaszcza eozynofilów

Astma alergiczna

• Limfocyty T pełnią nadrzędną rolę

w alergicznym procesie

zapalnym

• Astma cechuje się przechyleniem

równowagi w kierunku limfocytów T

CD4+ o fenotypie Th2, które

wydzielają IL-4, IL-5, IL-9, IL-13

(zjawisko to występuje

najprawdopodobniej już w życiu

płodowym i utrwala się w pierwszych

latach po urodzeniu)

Astma niealergiczna

• Patomechanizm astmy

niealergicznej nie jest
dokładnie poznany; być może
ta postać astmy jest
procesem immunologicznym
wyzwalanym przez zakażenie

Główne czynniki ryzyka

zachorowania na astmę

• Czynniki osobnicze

•Predyspozycja genetyczna
•Aliergia
•Nadreaktywność oskrzeli
•Płeć żeńska
•Rasa czarna

Główne czynniki ryzyka

zachorowania na astmę

• Czynniki środowiskowe, mające wpływ

na rozwój astmy u osób
predysponowanych

• Alergeny występujące wewnątrz

pomieszczeń (roztocze kurzu domowego,
alergeny zwierząt domowych, grzyby
pleśniowe i drożdżopodobne)

• Alergeny środowiska zewnętrznego (pyłki

roślin)

• Czynniki zawodowe o działaniu uczulającym
• Dym tytoniowy

Główne czynniki ryzyka

zachorowania na astmę

• Czynniki środowiskowe c.d.

•Zakażenia układu oddechowego
•Infestacje pasożytnicze
•otyłość

Czynniki wyzwalające napady i

zaostrzenia astmy lub powodujące ich

utrzymywanie się

• Alergeny występujące w powietrzu

atmosferycznym i wewnątrz
pomieszczeń

• Zakażenia układu oddechowego
• Wysiłek fizyczny i hiperwentylacja
• Zmiany pogody
• Pokarmy, dodatki do żywności

(konserwanty)

Czynniki wyzwalające napady i

zaostrzenia astmy lub powopdujące ich

utrzymywanie się

• Leki (β-blokery, kwas

acetylosalicylowy, niektóre NLPZ)

• Bardzo silne emocje
• Dym tytoniowy
• Czynniki drażniące (aerozole

używane w gospodarstwie
domowym, opary farb)

POChP

Leki powszechnie stosowane

w przewlekłym

leczeniu POChP

• β

2

– mimetyki krótko

działające (Fenoterol,
Salbutamol)

• β

2

– mimetyki długo

działające (Formoterol,
Salmeterol)

Leki powszechnie stosowane

w przewlekłym

leczeniu POChP

• Leki przeciwcholinergiczne

krótko działające (Bromek
ipratropium)

• Leki przeciwcholinergiczne

długo działające (Tiotropium)

Leki powszechnie stosowane

w przewlekłym

leczeniu POChP

• Preparaty złożone zawierające

w jednym
inhalatorze β

2

– mimetyk

krótko działający i lek
przeciwcholinergiczny
(Fenoterol + Ipratropium)

Leki powszechnie stosowane

w przewlekłym

leczeniu POChP

• Pochodne metyloksantyny

(Aminofilina, Teofilina (SR))

• Glikokortykosteroidy

wziewne (Beklometazon,
Budezonid, Flutikazon)

Leki powszechnie stosowane

w przewlekłym

leczeniu POChP

• Preparaty złożone zawierające

w jednym inhalatorze
β

2

– mimetyk długo działający

i
glikokortykosteroid
(Formoterol +
Budezonid;
Salmeterol +Flutikazon)

Skurcz oskrzeli i

kaszel jako

niepożądane reakcje

w

układzie

oddechowym

Skurcz oskrzeli i kaszel

• Każdy lek wywołujący skurcz

oskrzeli może wywołać kaszel

• Inhibitory konwertazy

angiotensyny – wywołują głównie
kaszel zwykle bez skurczu
oskrzeli

Leki mogące wywołać skurcz

oskrzeli - mechanizm

• Leki β-blokery – blokowanie receptora β2

• Kwas acetylosalicylowy, fenylobutazon,

diklofenak, indometacyna, ibuprofen,
naproksen, piroksykam, kwas
mefenamowy i inne hamujące
COX-1; zahamowanie COX-1 przez NLPZ
być może przez niedobór PGE

2

wywołuje

nadprodukcję kurczących oskrzela
leukotrienów cysteinylowych

Skurcz oskrzeli - mechanizm

• Penicyliny, cefalosporyny,

sulfonamidy, jodowe środki
cieniujące, heparyna, siarczan
protaminy- anafilaksja IgE –
zależna lub bezpośrednia
degranulacja mastocytów

Skurcz oskrzeli - mechanizm

• Morfina, tubokuraryna, tiopental,

paklitaksel, decetaksel –
degranulacja mastocytów lub
anafilaksaja IgE –
zależna

• Neostygmina, pirydostygmina –

blokowanie
acetylocholinesterazy

Skurcz oskrzeli - mechanizm

• Histamina, metacholina,

karbachol, pilokarpina –
bezpośrednie działanie kurczące
mięśnie gładkie

Skurcz oskrzeli - mechanizm

• Leki wziewne – pentamidyna,

acetylocysteina, kromoglikan
disodowy, bromek ipratropium,
orcyprenalina, salmeterol,
glikokortykosteroidy –
nadreaktywność oskrzeli z
udziałem receptorów nerwu
błędnego

Uwaga !!!!!

• Paklitaksel i decetaksel –

konieczne jest zapobiegawcze
stosowanie leków
przeciwhistaminowych
i
glikokortykosteroidów