Prof. dr hab. Waldemar Michna

Wykład 5.

EUROPEJSKI

SYSTEM BANKÓW

CENTRALNYCH

Prospekt opracowany na podstawie

publikacji Narodowego Banku

Polskiego oraz projektu Traktatu

ustanawiającego konstytucje dla

Europy

I. MOTYWACJE POWOŁANIA

EUROPEJSKIEGO SYSTEMU
BANKÓW CENTRALNYCH

1.Unia Europejska jest

organizacją gospodarczą i
walutową. Idea unii
gospodarczo-walutowej
zrodziła się
w końcu lat sześć dziesiątych.
jednak Europejski Bank
Centralny jako organ kreacji i
realizacji polityki pieniężnej
i walutowej powołano w 1999
roku.

2. Niektóre elementy

polityki pieniężnej i
walutowej były przez Unię
Europejską prowadzone
od 1994 r. Na przykład
Unia już w latach
dziewięćdziesiątych
wydała zakaz
finansowania przez
narodowe banki
centralne – deficytów
budżetowych.

3. Unia Europejska jest

wspólnotą gospodarczą i
walutową. oznacza to, że
docelowo zmierza nie
tylko do ujednolicenia
polityki gospodarczej, ale
także do ujednolicenia
waluty, a także polityki
pieniężnej i walutowej.

4. Unia Europejska

eliminuje cła
oraz liczne opłaty
związane
z operacjami handlowymi.
Czyni natomiast
instrumentem
oddziaływania władz
unijnych na władze
narodowe, a także władz
narodowych na narodowe
gospodarki – system
bankowy oraz politykę
pieniężną walutową.

5. Niezbędnym stało się

więc utworzenie
Europejskiego Systemu
Banków Centralnych
złożonego wprawdzie
z centralnych banków
narodowych, ale
zarządzanego przez organ
podległy władzom Unii, a
mianowicie, przez
Europejski Bank
Centralny.

6. Z chwilą, gdy państwo

będące członkiem wspólnoty

gospodarczej UE

przystępuje także do Unii

Monetarnej, przekazuje

upoważnienia swojego

banku centralnego na rzecz

Europejskiego Banku

Centralnego. Narodowy

Bank Centralny posiada

wówczas już tylko

upoważnienia i obowiązki

wdrażania w swoim kraju

postanowień Europejskiego

Banku Centralnego.

II. CELE EUROPEJSKIEGO

SYSTEMU BANKÓW
CENTRALNYCH

7. Głównym celem ESBC jest

utrzymywanie stabilności cen. W
statucie EBC, a także
w statucie ESBC istnieje także
zapis, że celem ESBC jest
wspieranie swymi działaniami
ogólnej polityki gospodarczej
Wspólnoty, skierowanej na
wzrost gospodarczy, zwalczanie
bezrobocia, ekspansję
eksportową, rozwój regionalny,
restrukturyzację oraz
unowocześnienie gospodarki.

8. Ten zapis wynika z tradycji

banków centralnych krajów
UE. Wszystkie bowiem banki
centralne obecnych krajów UE
zawierały klauzule przed
przystąpieniem tych krajów
do UE,
że zadaniem banku
centralnego jest nie tylko
utrzymywanie stabilności cen,

ale także wspieranie eksportu,
walki
z bezrobociem, inwestycji w
kraju itp. Ta tradycja ma duże
znaczenie.

9. Trzeba dodać, że zarówno zapis

mówiący o tym, iż Europejski Bank
Centralny powinien oprócz
stabilności cen wspierać walkę z
bezrobociem, ekspansję eksportową
oraz unowocześnianie gospodarki, jak
również fakt, że nie wspomina
o Bezpośrednim Celu Inflacyjnym
świadczy
o tym, iż polityka pieniężna i
walutowa EBC jest znacznie bardziej
elastyczna niż polityka NBP, która
przewiduje dla polskiego banku
centralnego jedynie Bezpośredni Cel
Inflacyjny
i nic więcej. Na tle celu EBC, cele
Narodowego Banku Polskiego
prezentują się jako przykład wąskiego
spojrzenia.

10. Europejski System

Banków Centralnych
wykonuje następujące
zadania:

określa i realizuje politykę

pieniężną,

dokonuje operacje walutowe,
zarządza rezerwami

dewizowymi państw
należących do strefy euro,

prowadzi politykę emisyjną,
dokonuje rozliczeń.

11. ESBC wypełnia także

zadania administracyjne
jak:



gromadzenie informacji

statystycznych,

działania analityczne i

badawcze,

działalność prawotwórczą,
funkcje doradcze,
współpraca na forum

międzynarodowym.

12. Natomiast do zadań NBC

(narodowych banków
centralnych) należą
zadania:



zbieranie danych,

realizacja zaleceń EBC

dotyczących polityki
pieniężnej,

prowadzenie operacji

otwartego rynku,

druku pieniędzy na

zamówienie NBP.

III. NIEZALEŻNOŚĆ ESBC

Niezależność wyraża się w

następujących formach:

niezależności instytucjonalnej – zakaz

przyjmowania sugestii od osób trzecich,

niezależności personalnej – długie, 8-

letnie kadencje, które chronią
urzędników przed zwolnieniem z pracy,

niezależności finansowej – tworzenie

zasad trwałych podziału funduszów,

niezależności funkcjonalnej –

samodzielne tworzenie polityki pieniężnej
i samodzielne podejmowanie decyzji.

IV. POLITYKA

PIENIĘŻNA
I KURSOWA

13. EBC zajmuje się polityką

pieniężną
i kursową. EBC dyktuje
politykę pieniężną i kursową
wszystkim państwom będącym
w strefie euro.

14. EBC składa się także z

prezesów banków tych państw,
które jeszcze nie przyjęły euro
jako swojej waluty.

V. ROLA BANKÓW

NARODOWYCH
(NBC)

15. Banki narodowe –

wykonują dyrektywy
EBC.

16. Banki narodowe

zbierają informacje dla
EBC.