Jadwiga Wojtanowska

W dzisiejszych czasach coraz częściej
napotkać można na różnego rodzaju
choroby cywilizacyjne będące następstwem
złych nawyków żywieniowych, czy trudnych
warunków pracy.

Stan taki prowadzi często do zaburzeń
metabolizmu oraz nasilenia procesów
wolnorodnikowych.

Czym są i jak naprawdę

powstają???

Wolne

rodniki

są

wysokoenergetycznymi

cząsteczkami powstającymi w wyniku działania

czynników zewnętrznych, a także towarzyszące

procesom utleniania w organizmie.

Powstają pod wpływem światła, promieniowania

radioaktywnego, ogrzewania, wysiłku fizycznego,

nikotyny oraz szkodliwych substancji zawartych

w środowisku. Nie bez znaczenia jest

także stres.

Są one niestabilnymi cząsteczkami posiadającymi

dodatkowy, niesparowany wolny elektron.

Te wysoko aktywne i niewielkie cząsteczki
powstają, jak już wspomniano, w wyniku licznych
procesów zachodzących w organizmie,
tj. samoutlenianie czy utlenianie enzymatyczne.
Wolne rodniki wytwarzane są także podczas
działania komórek żernych – fagocytarnych.

Do najważniejszych wolnych rodników o znaczeniu
biologicznym należą:



anionorodnik podtlenkowy,



rodnik hydroksylowy,



rodniki lipidowe.

Żyją zaledwie mikrosekundy, ale w tym
czasie potrafią dokonać poważnych szkód
w komórkach.

Agresywne cząsteczki są w stanie zaburzyć
krążenie i przyczynić się do 53% zgonów,
z czego około połowa spowodowana
jest udarem mózgu, wczesną miażdżycą,
czy nowotworami.

Mogą przyczyniać się do:



zakłócenia wzrostu tkanek,



powodować

zmiany

w

metabolizmie

i

funkcjonowaniu komórek,



być przyczyną uszkodzenia struktur lipidowych

i białkowych, a także kwasów nukleinowych.

Współczesne badania dowodzą, że obecność tych

cząstek może przyczyniać się do uaktywnienia

czynników

mutagennych

co,

w

określonych

przypadkach, może być związane z procesem

powstawania raka skóry.

Cząsteczki te są nie tylko odpowiedzialne za

starzenie się skóry, ale mogą wywoływać wiele

innych chorób, np. chorobę Alzheimera.

Do innych negatywnych właściwości
wolnych rodników można zaliczyć ich
wpływ na:



syntezę kolagenu (spadek ilości fibroblastów,
co jest przyczyną zmniejszonej syntezy
kolagenu),



uszkodzenie struktur kolagenu i elastyny
(procesy sieciowania), co bezpośrednio
skutkuje utratą elastyczności i sprężystości
skóry,



zakłócenie mechanizmów obrony, regulacji
i odbudowy w skórze.

Ich agresja zwiększa się wraz z wiekiem.

Cząsteczki te uszkadzają lipidy i niszczą komórki

naskórka. W konsekwencji powodują zwiotczenie

skóry oraz pojawienie się zmarszczek. Skóra jest w

stanie neutralizować wolne rodniki, jednak z wiekiem

przychodzi jej to coraz trudniej.

Pierwotne reakcje obronne na poziomie

komórki to:



aktywacja układu enzymatycznego antyrodnikowego

z udziałem m.in. dysmutazy i katalazy.
W aktywowaniu tych enzymów biorą udział

mikroelementy, tj. cynk, miedź, selen, magnez,

które wykazują właściwości antyrodnikowe –

antyoksydacyjne.

Wolne rodniki spełniają w organizmie
wiele ważnych funkcji, tj.:



umożliwiają aktywność komórek żernych,



dezaktywują substancje toksyczne poprzez
ich utlenianie,



są niezbędne w procesach dojrzewania
różnych struktur komórkowych.

W młodej i zdrowej skórze mechanizmy obronne

funkcjonują prawidłowo i wystarczają do obrony.

Jedynie w sytuacjach podwyższonego zagrożenia,

tzw. stresu rodnikowego, ich działanie jest

niewystarczające i dochodzi do uszkodzeń struktur

skóry, które, w większości, szybko są naprawiane.

Z wiekiem mechanizmy te słabną – obszar uszkodzeń

zwiększa się i następuje szybsze starzenie skóry.

Procesu tego nie można zatrzymać całkowicie ale

można go spowolnić stosując odpowiednie kosmetyki

ochronno-regeneracyjne, a także suplementować

codzienną dietę. Szczególne znaczenie wśród takich

substancji mają inhibitory reakcji rodnikowych zwane

ANTYOKSYDANTAMI.

Czym są i co potrafią???

Antyoksydanty są to związki chemiczne

wykazujące zdolność neutralizowania wolnych

rodników.
Dzielimy je na dwie grupy:



endogenne – wewnętrzne, istniejące w każdej

komórce i chroniące organizm od środka (tu

zalicza się enzymy antyoksydacyjne –

katalaza i dysmutaza nadtlenkowa,

związki drobnocząsteczkowe, białka oraz

koenzymy).



egzogenne

–

suplementowane

przez

człowieka, dostarczane wraz z dietą (tu zalicza

się

witaminy

A,C,E,

karotenoidy,

ksantofile,

egzogenny

koenzym

Q10,

polifenole).

Zapobieganie

i

hamowanie

reakcji

z

udziałem wolnych rodników jest obecnie

jednym z najważniejszych celów, do

których dążą firmy zajmujące się produkcją

kosmetyków na lato i preparatów anty-

aging.

Głównym

kierunkiem

działania

antyoksydantów jest działanie prewencyjne

– opóźnianie procesów starzenia się skóry,

powstawania zmarszczek i obniżania własności

biochemicznych skóry powstałych na skutek

uszkodzenia struktur kolagenu i elastyny.

Organizm

ludzki

wykształcił

szereg

mechanizmów obronnych mających na celu
zwalczanie wolnych rodników.

Skóra

człowieka

wyposażona jest w

naturalne przeciwutleniacze (endogenne)
aktywne wobec różnego typu wolnych
rodników i działające na różnych
obszarach.

Wymienić tu należy:



tokoferole – witaminę E,



beta-karoten,



witaminę C,



glutation,



koenzym Q10,



peptydy niskocząsteczkowe,



kwasy, np.liponowy,



melaninę,

która obecnie odgrywa znacznie

większą rolę jako przeciwutleniacz niż jako

substancja mająca zdolność do absorpcji

promieniowania UV.

Nie bez znaczenia pozostają antyoksydanty

nieenzymatyczne dostarczane wraz

z pożywieniem, m.in. witaminy A, E,

C, mikro- i makroelementy oraz inne.

Stanowią one pierwszą linię obrony przed

wolnymi rodnikami, gdyż oddają elektrony

i w ten sposób zatrzymują niszczącą reakcję

łańcuchową polegającą na tworzeniu wolnych

rodników.

Do szczególnie skutecznych należą

witaminy E , C i A.
Różnią się one nie tylko obszarem działania

przeciwrodnikowego,

ale

także

sposobem

neutralizacji wolnych rodników.

Witamina E – tokoferol

– ma zdolność

wbudowywania się w warstwy naskórka, aż do

skóry właściwej, błon komórkowych i cementu

międzykomórkowego, dzięki czemu chroni przed

atakiem wolnych rodników znajdujące się tam

ciała tłuszczowe. Zapobiega także uszkodzeniu

komórek i powstawaniu stanów zapalnych.

Witamina C – kwas askorbinowy

– ma za

zadanie chronić przed wolnymi rodnikami

proteiny – głównie kolagen i elastynę.

Przyspiesza także ich regenerację.

Witamina E i C doskonale się uzupełniają.

Witamina E niszczy wolny rodnik po czym

staje się niestabilna i ulega rozpadowi.
Witamina C, natomiast, po zniszczeniu

wolnego rodnika szybko ulega regeneracji i jest

zdolna do niszczenia kolejnych rodników.

Ponadto,

posiada

właściwość

regeneracji

uszkodzonej witaminy E.

Dlatego też zaleca się by te dwie witaminy

występowały razem – zarówno jako suplementy diety,

jak i substancje odżywcze zawarte w kosmetykach.

Do tych dwóch witamin warto dodać trzecią –

witaminę A

, która reguluje procesy melanogenezy,

co wpływa hamująco na tworzenie się plam

barwnikowych.

Ma ona działanie anty-aging, poprawia ogólną

kondycję skóry, która staje się gładka, miękka,

nawilżona i nabiera zdrowego kolorytu.

Specyfiką witaminy A

jest wychwytywanie wolnych

rodników przy niskich stężeniach tlenu, co powoduje

zahamowanie procesu destrukcji, który jest ważny

w endogennych procesach starzenia się skóry.

Witamina E

występuje w kapuście, szpinaku,

natce pietruszki, awokado, cytrynie, żółtku jaj

oraz w niektórych olejach roślinnych

z pierwszego tłoczenia (kukurydzianym,

oliwie, sojowym).

Witamina C

znajduje się w owocach oraz

warzywach.

Witamina A

znajduje się w produktach

pochodzenia zwierzęcego – wątrobie, jajkach,

śmietanie, mleku, tłustych serach i maśle.

Beta karoten

należy do

karotenoidów

, które są

grupą substancji roślinnych o kolorze od żółtego do

czerwonego. Występują w znacznych ilościach

w warzywach – marchwi, pomidorach, kukurydzy czy

papryce. Beta karoten znajduje się także w glonach.

Karotenoidy

mają

doskonale

właściwości

pochłaniające promieniowanie UV oraz wykazują także

działanie przeciwrodnikowe.

Obecnie beta karoten jest uważany za jeden z lepszych

czynników wspomagających filtry UV w kosmetykach

plażowych.

W wyniku działań enzymatycznych,

beta karoten

zostaje przekształcony w organizmie w witamię A

– retinol

chroniący przed działaniem wolnych rodników.

Koenzym Q10 – ubichinon

– bardzo chętnie

wykorzystuje się go w kosmetykach.
W organizmie pełni bardzo ważną funkcję w

procesach oddychania komórkowego.

Stosowany w kosmetykach hamuje utlenianie

lipidów oraz wspomaga regenerację witaminy E.

Ważnym analogiem koenzymu Q10 jest

idebenon

,

który okazał się jednym z lepszych antyutleniaczy.

Wcześniej stosowano go w celu ochrony narządów

przeznaczonych do transplantacji. Jednak badanie

prowadzone na grupie kobiet potwierdziło jego

skuteczność jako antyoksydanta – skóra stała się

wygładzona i lepiej nawilżona.

Mikroelementy

– w organizmie występują ich

śladowe ilości, jednak są one niezbędne do

prawidłowego rozwoju i funkcjonowania.

Ostatnie badania wykazały, iż mają one

działanie antyrodnikowe.

Cynk

– jest koaktywatorem wielu enzymów,

bierze on udział w syntezie protein, lipidów,

podziałach komórkowych oraz odpowiada za

stabilność błon komórkowych. Wykazuje także

działanie

antyrodnikowe

przez

aktywację

dysmutazy. Bierze udział w procesach gojenia

się skóry oraz metabolizmie witamy A.

Znajduje się w czosnku, grzybach burakach,

wołowinie i indyku.

Selen –

wykazuje w skórze działanie antyrodnikowe

poprzez aktywację enzymów w

keratynocytach

i

fibroblastach.

Podtrzymuje

stabilność błon komórkowych, zapewniając stały

poziom glutationu wewnątrz komórek.
Działa antystarzeniowo oraz ułatwia przyswajanie

witaminy E.
Obecny jest w czosnku, sardynkach, wątróbce,

słoneczniku, żółtku jaj.

Miedź –

jest odpowiedzialna za aktywację enzymów

usuwających wolne rodniki. Jest prekursorem

melaniny – sprzyja uzyskaniu opalenizny.
Występuje w słoneczniku, fasoli, algach

i skorupiakach.

Kwas

liponowy

jest

pogromcą

wolnych

rodników.

Uważa

się

go

za

jeden

z

najskuteczniejszych i najbardziej

uniwersalnych antyutleniaczy o

największych możliwościach zastosowań

w kosmetyce.

Kwas liponowy

występuje w większości tkanek

roślinnych i zwierzęcych, jednak największe jego

ilości wykryto w podrobach wołowych – nerkach,

sercu, wątrobie, a także w niektórych warzywach

– szpinaku, brokułach, pomidorach, brukselce

i groszku.

Kwas ten ogranicza lub całkowicie hamuje
właściwości utleniające wolnych rodników
i substancji podobnych do nich.

Ma on działanie regenerujące na inne
antyoksydanty – witaminy C i E, koenzym Q10
oraz glutation (przyczynia się on do szybszego
wytwarzania go w organizmie).

Posiada zdolność, dzięki dobrej rozpuszczalności
zarówno w wodzie jak i tłuszczach, do łatwego
przenikania w głąb skóry właściwej.

Kwas ten jest nie tylko doskonale działającym

antyoksydantem, ale także posiada wiele innych

właściwości, wysoko cenionych w produkcji

kosmetyków. Dlatego też wchodzi w skład dużej

ilości preparatów dostępnych na rynku.

Działa on:



nawilżająco,



wygładzająco,



zwiększa elastyczność skóry,



łagodzi podrażnienia – nawet te posłoneczne,



poprawia wygląd skóry i przyspiesza jej regenerację

(synteza ceramidów, rozkład uszkodzonych włókien

kolagenowych),



opóźnia procesy starzenia,



wygładza istniejące zmarszczki

Na rynku pojawiło się urządzenie pozwalające

zmierzyć poziom przeciwutleniaczy w naszym

organizmie.

Jest nim SKANER BIOPHOTONIC.

Badanie polega na przyłożeniu dłoni do

niskoenergetycznego

lasera

emitującego

niebieskie światło. Po chwili uzyskuje się wynik.

Na jego podstawie ocenić można sposób

odżywiania i poziom przeciwutleniaczy.

Suplementacja wewnętrzna, polegająca

na przyjmowaniu substancji antyoksydacyjnych,

powinna być prowadzona z dużą ostrożnością

i najlepiej po konsultacji z fachowcem

– lekarz, kosmetolog, farmaceuta.

Witaminy i oligoelementy są ściśle związane

z procesami przemiany materii, które nie

powinny być zakłócane.

Korzystanie więc z substancji antyoksydacyjnych

powinno być

rozsądne i umiarkowane,

gdyż zamiast sobie pomóc możemy

jeszcze bardziej zaszkodzić.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

