•

Bibliografia:

Siuta J., Wasiak G.: Zasady gospodarki odpadami bytowymi w środowisku

przyrodniczym. Wyd. IOŚ, Warszawa 1991

Litwin B.: Zanieczyszczenie powietrza w otoczeniu wysypisk odpadów

komunalnych. Człowiek i środowisko. 1/4, 1977

Maciak F.: Ochrona i rekultywacja środowiska. Wyd. SGGW, Warszawa 1996
Internet:
-

http://www.laos.com.pl

-

http://greenworld.serwus.pl/4.htm

Oddziaływanie składowisk

odpadów na środowisko.

Adam P.

Odpady

• Odpady stanowią nie zagospodarowaną część materii organicznej lub

mineralnej, wytwarzanej, przetwarzanej i konsumowanej w gospodarczej i

bytowej działalności człowieka. Do odpadów zaliczamy substancje stałe i

zużyte przedmioty oraz substancje ciekłe nie będące ściekami, które

powstają w związku z bytowaniem człowieka lub działalnością

gospodarczą. Najczęściej odpady dzieli się w związku z ich pochodzeniem

na: odpady przemysłowe (produkcyjne) i komunalne (bytowe).

• Za odpady komunalne uważa się odpady powstające w wyniku

działalności bytowo-gospodarczej człowieka w środowisku miejskim i

osiedlowym, do którego zalicza się działalność handlowo-usługową,

oświatową, kulturalną, ochrony zdrowia i zarządzania. Odpady

komunalne są najczęściej przyczyną skażeń powietrza, wody, gleby

patogenami (dla których stanowią pożywkę) i są miejscem żerowania

ptactwa, owadów, gryzoni będących nosicielami chorób zakaźnych.

• Odpady przemysłowe - to najczęściej odpady będące produktami

ubocznymi powstającymi w wyniku działalności gospodarczej (górnictwo

węgla kamiennego, górnictwo i hutnictwo rud żelaza i metali kolorowych,

przemysł energetyczny).

• Poza odpadami przemysłowymi i komunalnymi wyróżnia się odpady

niebezpieczne. Odpady niebezpieczne to takie, które ze względu na swoje

pochodzenie, skład chemiczny, biologiczny, inne właściwości i okoliczności

stanowią zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi oraz środowiska. Są one

wytwarzane głównie w procesach technologicznych w przemyśle, rolnictwie i

przetwórstwie rolnym, gospodarce komunalnej, transporcie, służbie zdrowia,

itp. Do odpadów niebezpiecznych zalicza się także odpady promieniotwórcze,

powstające podczas wytwarzania, przechowywania, składowania i stosowania

materiałów jądrowych i źródeł promieniotwórczych oraz eksploatacji i

likwidacji obiektów jądrowych. Odpady niebezpieczne mogą być składowane

jedynie na specjalnych składowiskach lub, w przypadku niemożności dowozu

ich na takowe, na wydzielonych częściach innych składowisk. Składowiska te

muszą spełniać wszystkie warunki przewidziane dla odpadów niebezpiecznych

w decyzjach o budowie składowiska. Na co dzień w naszych domach mamy

również do czynienia z odpadami niebezpiecznymi. Do najczęstszych należą:

żarówki rtęciowe, halogenowe, neonówki, oleje, smary, baterie, akumulatory,

termometry, detergenty, lekarstwa, lakiery, farby, kity, tłuszcze, woski, popioły.

Schemat budowy

składowiska odpadów

komunalnych.

• Składowiska odpadów oraz inne obiekty komunalne, takie jak

kompostownie, oczyszczalnie ścieków, osady ściekowe itp.,
poza swą zasadniczą pozytywną rolą, służącą ochronie
środowiska, mogą też oddziaływać niekorzystnie na otoczenie,
w tym na powietrze atmosferyczne. Głównymi czynnikami
zanieczyszczającymi powietrze są substancje chemiczne,
mikroorganizmy (bioaerozole), odory-zapachy i hałas. Obiekty
komunalne zlokalizowane w przeszłości poza aglomeracjami
miejskimi, obecnie w wielu przypadkach, ze względu na
bardzo intensywny rozwój miast, znalazły się blisko terenów
przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe. Dotyczy to
zarówno składowisk wycofanych z eksploatacji, jak i wciąż
eksploatowanych oraz kompostowni i oczyszczalni ścieków.

• Składowiska odpadów i oczyszczalnie ścieków zlokalizowane w różnych

miejscach i warunkach terenowych,niejednokrotnie niezgodnych z

aktualnymi zaleceniami są poważnym źródłem emisji wielu związków

chemicznych i bioaerozoli, które mogą negatywnie oddziaływać na

okoliczne tereny i zdrowie ludzkie. Wśród wielu czynników szkodliwych

występujących w bioaerozolach na szczególną uwagę zasługują

drobnoustroje, które występując w postaci przetrwalników, zarodników,

konidii, fragmentów grzybni czy nawet form wegetatywnych (bakterie,

wirusy) mogą stwarzać poważne niebezpieczeństwo chorobotwórcze dla

zdrowia ludzi, zwierząt i roślin. Uwalniany bioaerozol ze składowisk i

oczyszczalni ścieków w wyniku opadania pod wpływem sił grawitacyjnych,

gromadzi się na powierzchni gleb, wód, roślin,a także wraz z wodą

migrować może do głębszych warstw gleby, ponadto zawieszony w

powietrzu atmosferycznym nie traci zjadliwych właściwości nawet przez

długi okres czasu. Ilość drobnoustrojów w bioaerozolach zależy od wielu

czynników wśród których najważniejszą role odgrywają czynniki

klimatyczne oraz warunki składowania, sposób eksploatacji, napowietrzania

komór itp. Ze względu na zdrowie ludzkie należy zwracać uwagę

pracownikom na przestrzeganie podstawowych zasad bezpiecznej pracy.

Etapy oddziaływania

składowiska na

środowisko

l. Etap oddziaływania w okresie

budowy składowiska.

2. Etap oddziaływania podczas

eksploatacji składowiska.

3. Etap oddziaływania po

zakończeniu eksploatacji
składowiska

• Etap budowy składowiska wiąże się z zajęciem znacznej

powierzchni ziemi na składowisko oraz jego infrastrukturą
(drogi i systemy transportowe, urządzenia techniczne
ograniczające negatywny wpływ składowiska itp). Każde
składowisko wprowadza trwałe zmiany krajobrazowe: zmiany
w systemie hydrograficznym (zmiana biegu potoków i rzek), w
istniejącej infrastrukturze technicznej (przełożenia dróg, linii
kolejowych) oraz w strukturze osadniczej (np. likwidacja wsi).
Uciążliwy jest wpływ transportu samochodowego i maszyn
budowlanych na środowisko (spaliny, pylenie, hałas,
wibracje). Niekiedy dochodzi do erozji wodnej i powietrznej
budowanych skarp składowiska, do wymiany gruntów słabych
pod zaporami ograniczającymi składowisko, do obniżenia
poziomu wód gruntowych.

• W okresie eksploatacji składowisko może oddziaływać na

wszystkie komponenty środowiska: powietrze, wody, gleby,
rośliny i zwierzęta, ekosystemy i zdrowie ludzi.
Szczególne zagrożenia środowiska występują ze strony wód
przesiękowych. Zagrożona jest woda gruntowa, która jako
woda pitna może bezpośrednio trafiać do łańcucha
pokarmowego. Również wydostający się gaz i rozwiewanie
pyłów może prowadzić do zanieczyszczenia gleb w otoczeniu
składowiska. Na obszarach zanieczyszczonych, substancje
szkodliwe mogą być przejmowane przez korzenie roślin i w
ten sposób dostawać się do łańcucha pokarmowego.

• Wymywanie zanieczyszczeń z odpadów zależy od położenia

zwierciadła wód podziemnych względem składowiska. Wyróżnia się
trzy przypadki:
1. Składowisko znajduje się stale powyżej zwierciadła wód
podziemnych. Wymywanie zanieczyszczeń może następować tylko
przez wody wsiąkające.
2. Składowisko znajduje się stale poniżej poziomu wód podziemnych.
3. Składowisko znajduje się w przedziale naturalnych wahań położenia
wód podziemnych.
Składowiska należy lokalizować poza obszarem zasilania ujęć wody,
powyżej maksymalnego poziomu wód podziemnych. Podłoże powinno
być uszczelnione (warstwa gliny lub iłu, folia, geomembrana itp.), a
powyżej warstwy izolacyjnej należy zastosować drenaże. Dla
ograniczenia wpływu składowiska na wody podziemne stosuje się
także drenaże poziome (rowy opaskowe) i pionowe (bariery studni), z
których odprowadza się zanieczyszczone wody do oczyszczalni.
Zanieczyszczenie gleb w rejonie składowiska wynika z pylenia, a także
z przepływu zanieczyszczonych wód gruntowych. Podsiąk kapilarny
może spowodować istotny wzrost soli w glebach.

• Po zakończeniu eksploatacji składowisko może oddziaływać

na wszystkie komponenty środowiska. Niezbędne jest
utrzymanie urządzeń technicznych ograniczających
zanieczyszczenia wód podziemnych, a także ograniczających
pylenie. Wyeliminowanie oddziaływania składowiska na
środowisko wymaga przeprowadzenia rekultywacji. W
zależności od rodzaju składowanych odpadów, warunków
lokalnych oraz przeprowadzonej rekultywacji docelowe
zagospodarowanie terenu składowiska może mieć charakter
zagospodarowania leśnego, rolniczego, wodnego lub
rekreacyjnego.

Badania wpływu

składowisk odpadów na

środowisko.

• W wyniku przeprowadzonych badań na terenie różnych

obiektów komunalnych w województwie małopolskim,
podkarpackim i pomorskim, dotyczących występowania
mikroorganizmów w powietrzu atmosferycznym wokół
badanych obiektów wykazano, że są one źródłem różnych
drobnoustrojów. Przeprowadzone pomiary w różnych miejscach
i odległościach od wybranych obiektów komunalnych wyraźnie
wskazują, że w miarę oddalania się od tzw. strefy „zerowej
-ochronnej” ilość drobnoustrojów w powietrzu atmosferycznym
ulegała znacznemu zmniejszeniu. Badania mikrobiologiczne, a
szczególnie poznanie składu gatunkowego wyizolowanych
drobnoustrojów wykazały, że badane obiekty komunalne są
źródłami zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego
mikroorganizmami szkodliwymi dla zdrowia i
chorobotwórczymi dla człowieka.

Gdańskie fosfory karmią

nowotwory!

• W kwietniu 2007r. ponad stu ekologów i przeciwników dalszego

utrzymywaniu składowiska fosfogipsów w Wiślince protestowało
przy Długim Targu w Gdańsku, domagając się od dyrekcji
Gdańskich Zakładów Nawozów Fosforowych "Fosfory"-"Ciech"
i wojewody pomorskiego natychmiastowego zamknięcia hałdy
i zabezpieczenia jej przed wyciekami i pyleniem. Według badań
zleconych przez Greenpeace jednym z głównych zagrożeń jest
fakt, że hałda powoduje większe ryzyko zachorowalności na
raka. Już teraz liczba nowotworów w  województwie dwukrotnie
przewyższa średnią krajową. "Ciech" rokrocznie wpłaca na
konto województwa 1,5 mln zł za zatruwanie środowiska.
Istniejące od 35 lat składowisko toksycznych odpadów
z zakładów Fosfory, za zgodą Pomorskiego Urzędu
Wojewódzkiego będzie użytkowane do końca 2009 r. Hałda
położona jest w odległości ok 1,5 km od centrum Gdańska.