Wykład:

INWESTYCJE W KAPITAŁ LUDZKI

JAKO KLUCZOWE ŹRÓDŁO BOGACTWA

Wzrost i rozwój gospodarczy

Wzrost gospodarczy – stałe zwiększanie zdolności danego
kraju do produkcji towarów i usług pożądanych przez ludzi
(zmiany ilościowe mierzone najczęściej przyrostem realnego PKB).

Rozwój gospodarczy – zmiany jakościowe zachodzące w gospodarce
(zmiany strukturalne, technologiczne, organizacyjne, instytucjonalne,
funkcjonalne, własnościowe, społeczne, itd.).

Tempo wzrostu gospodarczego w krajach

OECD

Kraj

2001

2002

2003

Kanada

1,8 %

3,4 %

2,0 %

USA

0,8 %

1,9 %

3,0 %

J aponia

0,4 %

-0,3 %

2,5 %

Szwecja

1,2 %

2,0 %

1,7 %

Australia

2,7 %

3,6 %

3,3 %

Czechy

2,6 %

1,5 %

3,1 %

Węgry

3,8 %

3,5 %

2,9 %

Wielka Brytania

2,3 %

1,8 %

2,2 %

Korea

3,8 %

7,0 %

3,1 %

Irlandia

6,0 %

6,1 %

3,6 %

Francja

2,1 %

1,1 %

0,5 %

Hiszpania

2,8 %

2,2 %

2,5 %

OECD

1,1 %

1,6 %

2,2 %

Polska

1,0 %

1,4 %

3,8 %

Źródło: OECD, 2004

Klasyczne funkcje wzrostu

1. Klasyczna funkcja wzrostu

q = a * l + b * k

q – tempo wzrostu produkcji
a – udział siły roboczej w tworzeniu dochodu narodowego
l – tempo przyrostu siły roboczej
b – udział kapitału w tworzeniu dochodu narodowego
k – tempo przyrostu zasobów kapitałowych

2. Neoklasyczna funkcja wzrostu J.Meade’a

q = a * l + b * k + r

r – tempo postępu technologicznego

Źródła wzrostu gospodarczego w USA w latach

1929-1982

Źródła wzrostu

Składniki wzrostu

gospodarczego

(śr. 3,2 %)

% udział w

kreowaniu

wzrostu

gospodarczego

Wzrost nakładów (w tym)

1,1

34 %

Dodatkowa praca

0,5

15 %

Dodatkowy kapitał

0,6

19 %

Ziemia

0,0

0 %

Wzrost produktywności (w
tym)

2,1

66 %

Edukacja siły roboczej

0,6

19 %

Wzrost wiedzy i inne*

1,5

47 %

RAZEM

3,2

100 %

Źródło: Denison Edward, Trends in AMERICAN Economic Growth, 1929-1982

Gary Becker

(ur. 1930)

Theodore Schultz

(1902-98)

Nagroda Nobla 1992

Nagroda Nobla 1979

Inwestycje w kapitał ludzki jako wytłumaczenie

reszty

w modelach wzrostu gospodarczego

“Znaczna część wzrostu dochodu USA nie daje się wytłumaczyć
wzrostem kapitału rzeczowego i siły roboczej”

G. Becker: Human Capital, 1975

“Dokonywane były intensywne poszukiwania opuszczonych
czynników produkcji, którym można by przypisać nie wyjaśnioną
resztę w nowoczesnym wzroście ekonomicznym”

T. Schultz: Investment in Human Capital, 1976

Teoria human-capital Theodora Schultza

Kapitał ludzki – można określić jako zasób wiedzy i umiejętności,
zdrowia, energii witalnej zawarty w społeczeństwie.

Szybszy wzrost dochodu narodowego w porównaniu ze wzrostem
roboczogodzin, ziemi i kapitału rzeczowego ma swe źródło
przede wszystkim w podwyższonym poziomie wykształcenia
siły roboczej.

Umiejętności i wiedza są formą kapitału; kapitał ten jest w znacznej
mierze efektem przemyślanych inwestycji; w zachodnich cywilizacjach
rósł on o wiele szybciej niż konwencjonalnie pojmowany kapitał.

Inwestycje w kapitał ludzki wg T. Schultza

 formalne kształcenie szkolne na wszystkich
szczeblach

 szkolenia w czasie pracy

 programy studiów dla dorosłych

 usługi związane z ochroną zdrowia, wpływające na

długość życia, siłę i witalność ludzi

 poszukiwanie informacji na temat sytuacji
ekonomicznej

firm i perspektywach

zawodowych

 badania naukowe

 migracje ludności w celu znalezienia lepszej pracy

Pomiar inwestycji w kapitał ludzki

1. Podejście kosztowe

(rachunek wielkości nakładów na kształcenie, ochronę zdrowia itp.)

H = E * N

H – zasób kapitału ludzkiego
E – przeciętne nakłady wydatkowane na kreację umiejętności
N – ilość osób w populacji

2. Podejście dochodowe

(zdyskontowana wartość oczekiwanych dochodów; pod uwagę
bierze się oczekiwaną długość życia, strumień zarobków
i stopę % do dyskontowania zarobków)

Wykształcenie a PKB per capita, 2001

Kraj

% osób z wyższym

wykształceniem

(w wieku 25-64 lata)

PKB na jednego

mieszkańca

(w tys. $)

Kanada

39

23,3

USA

35

33,9

J aponia

31

23,4

Szwecja

29

20,7

Australia

27

22,2

Nowa Zelandia

27

17,4

Dania

27

23,8

Wielka Brytania

25

21,8

Szwajcaria

24

27,1

Korea

23

13,3

Islandia

23

23,5

Holandia

22

23,1

Francja

21

23,3

Hiszpania

21

17,3

Polska

11

7,2

Edukacja jako źródło bogactwa, USA

W 1910 r. tylko 9% młodych Amerykanów uzyskiwało

średnie wykształcenie, ale w ciągu kolejnych 30. lat odsetek ten

wzrósł ponad pięciokrotnie – w 1940 r. 50% młodych ludzi w USA

mogło pochwalić się dyplomem szkoły średniej.

Źródło: C. Goldin, 2001.

Różnica w dochodach - analiza dla różnych

poziomów wykształcenia, 1999/2000*

*punkt odniesienia (poziom 0) - dochody osób
z wykształceniem średnim

Źródło: Blöndal, Field, Girouard: Investment in human capital, 2002

Źródło: Blöndal, Field, Girouard: Investment in human capital, 2002

Dochody mężczyzn w różnych grupach

wiekowych

- analiza wg poziomu wykształcenia, USA

wyższe

średnie niższe

średnie wyższe

Wykształcenie

Wykształcenie a płaca w Brazylii, 1998

Przeciętna płaca godzinowa pracownika (w
miastach):

a) bez wykształcenia 1,94 R$ (100%),

b) z wykształceniem podstawowym 2,56 R$ (132%),

c) niższym średnim 3,60 R$ (186%),

d) średnim wyższym 6,31 R$ (325%),

e) wyższym 15,8 R$ (814%).

Źródło: Andreas Blom Lauritz Holm-Nielsen Dorte Verner: EDUCATION, EARNINGS,

AND INEQUALITY IN BRAZIL 1982-1998;IMPLICATIONS FOR EDUCATION POLICY.
World Bank

Wykształcenie a dochody, Polska 2000

Wykształcenie

Dochody netto (miesięcznie)*

respondenta

Do 1000

zł

1001-

2000

2001-

3000

Powyżej

3000 zł

RAZEM

Podstawowe (n=97)

47,4%

39,2%

13,4%

0,0%

100,0%

Zawodowe (n=426)

27,7%

53,5%

16,2%

2,6%

100,0%

Średnie (n=527)

16,5%

46,5%

26,6%

10,4%

100,0%

Wyższe (n=152)

6,6%

25,7%

38,8%

29,0%

100,0%

RAZEM (n=1202)

21,7%

45,8%

23,4%

9,1%

100,0%

* dochody netto (miesięcznie) wszystkich pracujących członków gospodarstwa domowego

Źródło: opracowanie własne na podstawie analizy baz danych (n=1202) firmy B.P.S.
Consultants Poland (badania prowadzone na reprezentatywnych próbach losowych).

Inwestycja w studia MBA, USA

Koszt studiów MBA: ok. 50-60 tys. $.

Przyrost dochodów:

Absolwenci Wharton Business School + 96 tys. $

(a aż 89% trafia do elitarnego klubu menedżerów

zarabiających ponad 100 tys. $),

absolwenci Kellog Business School + 87 tys. $

(83% osiąga zarobki > 100 tys. $),

absolwenci Harvard Business School + 95 tys. $

(89% osiąga zarobki > 100 tys. $);

Źródło: ”Business Week”, 11/2000.

Poziom wykształcenia a stopa bezrobocia i

dochody

(dla etatowych pracowników

w wieku 25 lat i więcej w USA)

Poziom wykształcenia

Stopa bezrobocia w

1998 r.

(w %)

Mediana dochodów

w 1997 r.

(w USD)

Professional degree

1,3 %

72 700 $

Doctorate

1,4 %

62 400 $

Master’s degree

1,6 %

50 000 $

Bachelor’s degree

1,9 %

40 100 $

Associate degree

2,5 %

31 700 $

Some college, no degree

3,2 %

30 400 $

High-school graduate

4,0 %

26 000 $

Less than a high-school diploma

7,1 %

19 700 $

Źródło: Department of Labor i Bureau of the Census

.

Wykształcenie a stopa bezrobocia, Polska

2000

Wykształcenie

respondenta

Liczba

bezrobotnych

Siła

robocza

Stopa

bezrobocia

Podstawowe

58

157

36,9%

Zawodowe

164

709

23,1%

Średnie

135

986

13,7%

Wyższe

17

306

5,6%

RAZEM

374

2158

17,3%

Źródło: opracowanie własne na podstawie analizy baz danych (n=2158) firmy B.P.S.
Consultants Poland (badania prowadzone na reprezentatywnych próbach losowych).

Aktywność zawodowa kobiet

Wykształcenie

wyższe

średnie
wyższe

średnie

niższe

Źródło: Blöndal, Field, Girouard: Investment in human capital, 2002

Wykształcenie a ubóstwo, Argentyna,

1998

Liczba lat nauki:
1) najubożsi Argentyńczycy mieli za sobą przeciętnie 6,9 lat nauki,
2) ubodzy 7,0 lat,
3) pozostali (ci którzy nie kwalifikowali się do grupy ubogich)

10,5 roku.

Stopa bezrobocia:
1) w pierwszej grupie sięgała 36,5%,
2) w drugiej 22,6%,
3) a w trzeciej 8,9%.

Źródło: Raport Banku Światowego: Poor People in a Rich Country. A Poverty Report for Argentina

W USA wśród osób, które nie ukończyły szkoły średniej,

z różnych programów opieki społecznej korzysta 30% osób

w wieku 25-54 lata i aż 46% w wieku powyżej 54 lat.

W populacji osób posiadających wyższe wykształcenie wskaźniki

te są kilka razy niższe i wynoszą tylko: 4% (w grupie wiekowej

25-54 lata) i 14% (w grupie wiekowej powyżej 54 lat)

Źródło: Ellwood, 2001

Wykształcenie a ubóstwo, USA

Wykształcenie właściciela firmy a

korzystanie

z Internetu, Polska 2003

Wykształcenie

Korzystanie z Internetu

właściciela

NIE

TAK

RAZEM

Podstawowe i zasadnicze
zawodowe (n=103)

86,4%

13,6%

100,0%

Średnie (n=595)

63,0%

37,0%

100,0%

Wyższe (n=351)

31,1%

68,9%

100,0%

RAZEM (n=1049)

54,6%

45,4%

100,0%

Źródło: opracowanie własne na podstawie analizy baz danych (n=1049) firmy B.P.S. Consultants Poland
(badania prowadzone na reprezentatywnej próbie losowej firm mikro – zatrudniających do 9 osób).

Edukacja a przestępczość, Australia 1999

Education Exit Level

Number Percent

Grades 1-7

16

5.86%

Grades 8-10

169

61.90%

Grades 11-12

73

26.73%

Post-secondary (Business)

1

0.37%

Teachers College

0

0.00%

Technical / Trade Accreditation

1

0.37%

Tertiary Certificate / Diploma

1

0.37%

Tertiary Degree

1

0.37%

Unknown / not stated

11

4.03%

Total

273

100%

Education of female offenders upon entry to secure custody as at 30 June 1999 (Department of Corrective Services, 2000a)