Prawo wyborcze

Prawo wyborcze

Wybory

Wybory

•

Wybory

Wybory

to czynności mające na celu

to czynności mające na celu

powołanie odpowiednich kandydatów do

powołanie odpowiednich kandydatów do

wypełniania określonych funkcji.

wypełniania określonych funkcji.

•

Wyborów dokonuje się z reguły przez

Wyborów dokonuje się z reguły przez

głosowanie

głosowanie

- tzn. przy pomocy

- tzn. przy pomocy

umownych znaków (np. podniesienie ręki,

umownych znaków (np. podniesienie ręki,

okrzyk, kartka wyborcza) wyrażających

okrzyk, kartka wyborcza) wyrażających

poparcie dla określonego kandydata.

poparcie dla określonego kandydata.

•

Głosowanie jest częścią całego procesu

Głosowanie jest częścią całego procesu

wyborczego i pojęcie wyborów nie może

wyborczego i pojęcie wyborów nie może

być z nim utożsamiane

być z nim utożsamiane

Wybory

Wybory

•

Podjęcie przez ogół uprawnionych obywateli decyzji

Podjęcie przez ogół uprawnionych obywateli decyzji

o

o

tym kto – w ich imieniu – jest uprawniony do

tym kto – w ich imieniu – jest uprawniony do

podejmowania w czasie wyznaczonym granicami kadencji,

podejmowania w czasie wyznaczonym granicami kadencji,

wiążących rozstrzygnięć

wiążących rozstrzygnięć

•

Nie zapewniają jednak decydującego wpływu wyborcy na

Nie zapewniają jednak decydującego wpływu wyborcy na

kształt koalicji parlamentarnej (w systemach

kształt koalicji parlamentarnej (w systemach

wielopartyjnych)

wielopartyjnych)

•

Nie gwarantują bezpośredniego wpływu wyborców na

Nie gwarantują bezpośredniego wpływu wyborców na

kształt partyjny gabinetu

kształt partyjny gabinetu

•

Nie zabezpieczają automatycznie, choć zwiększają

Nie zabezpieczają automatycznie, choć zwiększają

prawdopodobieństwo, zgodności decyzji podejmowanych

prawdopodobieństwo, zgodności decyzji podejmowanych

na arenie parlamentarnej i rządowej z faktycznymi

na arenie parlamentarnej i rządowej z faktycznymi

preferencjami wyborców

preferencjami wyborców

Funkcje wyborów

Funkcje wyborów

•

brak jest jednej, powszechnie przyjętej

brak jest jednej, powszechnie przyjętej

klasyfikacji funkcji wyborów.

klasyfikacji funkcji wyborów.

•

funkcje spełniane przez wybory w każdym

funkcje spełniane przez wybory w każdym

społeczeństwie zależą od szeregu czynników

społeczeństwie zależą od szeregu czynników

właściwych tylko danemu społeczeństwu, tj.

właściwych tylko danemu społeczeństwu, tj.

jego struktura, kształt systemu partyjnego,

jego struktura, kształt systemu partyjnego,

występowanie poważnych konfliktów

występowanie poważnych konfliktów

społecznych itp.

społecznych itp.

•

W państwie demokratycznym wybory stały się

W państwie demokratycznym wybory stały się

jednym z najważniejszych zjawisk w życiu

jednym z najważniejszych zjawisk w życiu

politycznym

politycznym

Funkcje wyborów

Funkcje wyborów

•

kreacyjna

kreacyjna

•

wyrażanie woli wyborców

wyrażanie woli wyborców

•

legitymującą

legitymującą

•

integracyjna

integracyjna

Rodzaje wyborów

Rodzaje wyborów

•

Wybory powszechne

Wybory powszechne

•

Wybory lokalne

Wybory lokalne

Wyróżniamy również

Wyróżniamy również

•

wybory ponowne

wybory ponowne

•

wybory uzupełniające

wybory uzupełniające

Pojęcie prawa wyborczego

Pojęcie prawa wyborczego

•

Prawo wyborcze w nauce prawa

Prawo wyborcze w nauce prawa

konstytucyjnego nie jest rozumiane

konstytucyjnego nie jest rozumiane

jednoznacznie:

jednoznacznie:

•

prawo wyborczym w znaczeniu

prawo wyborczym w znaczeniu

przedmiotowym

przedmiotowym

- ogół norm prawnych

- ogół norm prawnych

regulujących przygotowanie i

regulujących przygotowanie i

przeprowadzenie wyborów oraz ustalenie

przeprowadzenie wyborów oraz ustalenie

składu organów przedstawicielskich

składu organów przedstawicielskich

•

prawo wyborcze w znaczeniu podmiotowym

prawo wyborcze w znaczeniu podmiotowym

- ogół uprawnień wyborczych obywatela

- ogół uprawnień wyborczych obywatela

Czynne prawo wyborcze

Czynne prawo wyborcze

•

całokształt przepisów uprawniających

całokształt przepisów uprawniających

obywateli do wpływania na kreowanie

obywateli do wpływania na kreowanie

organów przedstawicielskich poprzez

organów przedstawicielskich poprzez

wybory.

wybory.

•

Z podmiotowego punktu widzenia

Z podmiotowego punktu widzenia

chodzi tu o prawo obywatela do

chodzi tu o prawo obywatela do

głosowania w wyborach i do

głosowania w wyborach i do

podejmowania innych czynności

podejmowania innych czynności

wyborczych

wyborczych

Bierne prawo wyborcze

Bierne prawo wyborcze

•

ogół norm prawnych określających

ogół norm prawnych określających

warunki, jakim musi odpowiadać

warunki, jakim musi odpowiadać

obywatel, aby mógł kandydować i być

obywatel, aby mógł kandydować i być

wybranym do organu

wybranym do organu

przedstawicielskiego.

przedstawicielskiego.

•

Czyli -

Czyli -

prawo wybieralności

prawo wybieralności

tzn. o

tzn. o

prawo do kandydowania i do uzyskania

prawo do kandydowania i do uzyskania

mandatu w wyniku wyborów

mandatu w wyniku wyborów

Instrumentalizacja prawa

Instrumentalizacja prawa

wyborczego

wyborczego

•

„

„

Ze względu na fakt, iż w świadomym procesie tworzenia

Ze względu na fakt, iż w świadomym procesie tworzenia

prawa wyborczego zawsze dochodzi do wyboru pomiędzy

prawa wyborczego zawsze dochodzi do wyboru pomiędzy

pewnymi modelowymi rozwiązaniami (...), a przyjęcie

pewnymi modelowymi rozwiązaniami (...), a przyjęcie

każdego z rozwiązań będzie w określony sposób rzutowało

każdego z rozwiązań będzie w określony sposób rzutowało

na ostateczny wynik wyborów, trudno się dziwić

na ostateczny wynik wyborów, trudno się dziwić

szczególnej aktywności na tym polu sił politycznych, które

szczególnej aktywności na tym polu sił politycznych, które

częstokroć traktują proces legislacyjny w odniesieniu do

częstokroć traktują proces legislacyjny w odniesieniu do

tych ustaw jako pewien etap walki wyborczej, nie mniej

tych ustaw jako pewien etap walki wyborczej, nie mniej

istotny od czekającej je właściwej kampanii.

istotny od czekającej je właściwej kampanii.

•

Można więc powiedzieć, że przedmiotem (…) winien być

Można więc powiedzieć, że przedmiotem (…) winien być

nie sam problem instrumentalizacji prawa wyborczego,

nie sam problem instrumentalizacji prawa wyborczego,

gdyż jest on niemal integralnie z tym prawem złączony, lecz

gdyż jest on niemal integralnie z tym prawem złączony, lecz

skala tego zjawiska i jego polityczno- społeczne skutki”

skala tego zjawiska i jego polityczno- społeczne skutki”

•

J. Majchrowski,

J. Majchrowski,

Instrumentalizacja prawa wyborczego w

Instrumentalizacja prawa wyborczego w

Polsce

Polsce

, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny,

, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny,

4/1994, s. 100.

4/1994, s. 100.

Systemy wyborcze - konstytucja

Systemy wyborcze - konstytucja

•

Stopień konstytucjonalizacji metod wyborczych

Stopień konstytucjonalizacji metod wyborczych

jest zazwyczaj niewielki

jest zazwyczaj niewielki

•

Konstytucje

Konstytucje

określają podstawowe zasady

określają podstawowe zasady

prawa wyborczego, stanowią o składzie

prawa wyborczego, stanowią o składzie

parlamentu i jego kadencji, czasami gwarantują

parlamentu i jego kadencji, czasami gwarantują

reprezentację mniejszością narodowym

reprezentację mniejszością narodowym

•

Szczegóły najczęściej umieszczane są w

Szczegóły najczęściej umieszczane są w

ustawach –

ustawach –

ordynacja wyborcza

ordynacja wyborcza

•

Konstytucja RP

Konstytucja RP

–

–

•

art. 96: powszechność, bezpośredniość, równość,

art. 96: powszechność, bezpośredniość, równość,

tajność głosowania, proporcjonalność (Sejm) oraz

tajność głosowania, proporcjonalność (Sejm) oraz

•

art. 97 ust. 2: powszechność, bezpośredniość, tajność

art. 97 ust. 2: powszechność, bezpośredniość, tajność

głosowania (Senat)

głosowania (Senat)

Zasady prawa wyborczego

Zasady prawa wyborczego

•

Powszechność

Powszechność

•

Równość

Równość

•

Tajność

Tajność

•

Bezpośredniość

Bezpośredniość

•

System wyborczy

System wyborczy

•

większościowy

większościowy

•

proporcjonalny

proporcjonalny

•

Wolność

Wolność

System wyborczy

System wyborczy

•

System wyborczy

System wyborczy

rozumiany być

rozumiany być

może dwojako:

może dwojako:

•

System wyborczy

System wyborczy

sensu largo

sensu largo

•

System wyborczy

System wyborczy

sensu stricto

sensu stricto

Elementy systemu wyborczego

Elementy systemu wyborczego

Uprawnienia wyborcy w trakcie głosowania

Uprawnienia wyborcy w trakcie głosowania

•

Kategoryczne: gdy wyborca posiada jeden głos,

Kategoryczne: gdy wyborca posiada jeden głos,

który oddaje na jednego kandydata (listę partyjną)

który oddaje na jednego kandydata (listę partyjną)

•

Porządkujące: ma on możliwość oznaczenia

Porządkujące: ma on możliwość oznaczenia

kolejności kandydatów na liście, jej przestawienia,

kolejności kandydatów na liście, jej przestawienia,

kumulacji większej liczby głosów w stosunku do

kumulacji większej liczby głosów w stosunku do

osoby jednego kandydata, bądź zestawienia

osoby jednego kandydata, bądź zestawienia

kandydatów z poszczególnych list

kandydatów z poszczególnych list

Typologia systemów

Typologia systemów

wyborczych

wyborczych

•

Większościowe:

Większościowe:

•

Większości bezwzględnej

Większości bezwzględnej

•

Większości względnej

Większości względnej

•

Proporcjonalne

Proporcjonalne

•

Mieszane

Mieszane

Systemy większościowe

Systemy większościowe

•

Wariant pierwszy:

Wariant pierwszy:

głosowanie w okręgach

głosowanie w okręgach

jednomandatowych, kandydatów zgłaszają partie polityczne,

jednomandatowych, kandydatów zgłaszają partie polityczne,

do uzyskania mandatów wystarcza uzyskanie względnej liczby

do uzyskania mandatów wystarcza uzyskanie względnej liczby

głosów (Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Kanada)

głosów (Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Kanada)

•

Wariant drugi:

Wariant drugi:

głosowanie w okręgach wielomandatowych,

głosowanie w okręgach wielomandatowych,

wyborca posiada tyle głosów ile jest mandatów do obsadzenia

wyborca posiada tyle głosów ile jest mandatów do obsadzenia

w danym okręgu. Za wybranych uważa się tych kandydatów,

w danym okręgu. Za wybranych uważa się tych kandydatów,

którzy uzyskali kolejno największą liczbę głosów

którzy uzyskali kolejno największą liczbę głosów

•

Nie ma tutaj znaczenia procent głosów uzyskanych w skali

Nie ma tutaj znaczenia procent głosów uzyskanych w skali

kraju, najlepiej sprawdza się w systemach dwupartyjnych

kraju, najlepiej sprawdza się w systemach dwupartyjnych

•

(Duże zniekształcenia…)

(Duże zniekształcenia…)

•

Głosowanie strategiczne: wbrew preferencjom głosuje się na

Głosowanie strategiczne: wbrew preferencjom głosuje się na

przedstawicieli najsilniejszych partii

przedstawicieli najsilniejszych partii

Systemy większości

Systemy większości

bezwzględnej (absolutnej)

bezwzględnej (absolutnej)

•

Wybory przeprowadza się w okręgach

Wybory przeprowadza się w okręgach

jednomandatowych, kandydat musi zdobyć

jednomandatowych, kandydat musi zdobyć

poparcie ponad 50% głosujących w danym okręgu

poparcie ponad 50% głosujących w danym okręgu

•

W przypadku nie uzyskania przez żadnego z

W przypadku nie uzyskania przez żadnego z

kandydatów takiej liczby głosów są dwie

kandydatów takiej liczby głosów są dwie

możliwości:

możliwości:

•

System powtórnego głosowania:

System powtórnego głosowania:

odbywa się II tura, w

odbywa się II tura, w

której uczestniczą kandydaci z największą liczbą głosów

której uczestniczą kandydaci z największą liczbą głosów

(dwóch - wybory prezydenckie we Francji, lub np. ci którzy

(dwóch - wybory prezydenckie we Francji, lub np. ci którzy

przekroczyli 12,5% - wybory parlamentarne we Francji)

przekroczyli 12,5% - wybory parlamentarne we Francji)

•

System alternatywnego głosowania:

System alternatywnego głosowania:

nie ma drugiej tury,

nie ma drugiej tury,

natomiast wyborca musi wyrazić preferencyjną kolejność

natomiast wyborca musi wyrazić preferencyjną kolejność

wśród kandydatów; kolejno „pierwsze”, „drugie”, „trzecie”

wśród kandydatów; kolejno „pierwsze”, „drugie”, „trzecie”

miejsca. Suma tych preferencji pozwala na ustalenie

miejsca. Suma tych preferencji pozwala na ustalenie

kandydatów z największym poparciem, przy czym po każdej

kandydatów z największym poparciem, przy czym po każdej

rundzie eliminuje się kandydata z najmniejszą liczbą głosów

rundzie eliminuje się kandydata z najmniejszą liczbą głosów

Systemy proporcjonalne

Systemy proporcjonalne

•

Ze względu na możliwość określenia przez

Ze względu na możliwość określenia przez

wyborcę preferencji personalnych w ramach

wyborcę preferencji personalnych w ramach

listy, możemy wyróżnić systemy, w których:

listy, możemy wyróżnić systemy, w których:

•

Dokonywanie wyboru kandydatów w ramach listy jest

Dokonywanie wyboru kandydatów w ramach listy jest

niemożliwe, wyborca może wskazać tylko listę, na którą

niemożliwe, wyborca może wskazać tylko listę, na którą

głosuje

głosuje

•

Wyborca ma prawo do wskazania preferowanych

Wyborca ma prawo do wskazania preferowanych

kandydatów w ramach jednej listy

kandydatów w ramach jednej listy

•

Wyborca ma prawo głosować na kandydatów z list

Wyborca ma prawo głosować na kandydatów z list

różnych partii, a więc praktycznie może układać własną

różnych partii, a więc praktycznie może układać własną

listę kandydatów

listę kandydatów

Systemy proporcjonalne

Systemy proporcjonalne

•

Dwa rodzaje:

Dwa rodzaje:

system list partyjnych oraz STV

system list partyjnych oraz STV

(

(

The Single Transerable Vote

The Single Transerable Vote

)

)

•

Wśród systemów list wyborczych można wyróżnić

Wśród systemów list wyborczych można wyróżnić

systemy w których

systemy w których

•

Cały obszar państwa stanowi jeden okręg wyborczy, partie

Cały obszar państwa stanowi jeden okręg wyborczy, partie

biorące udział w wyborach zgłaszają listy krajowe, podział

biorące udział w wyborach zgłaszają listy krajowe, podział

mandatów następuje na szczeblu kraju (Holandia, Izrael)

mandatów następuje na szczeblu kraju (Holandia, Izrael)

•

Istnieją listy regionalne lub lokalne, ale podział mandatów

Istnieją listy regionalne lub lokalne, ale podział mandatów

dokonuje się na szczeblu ogólnokrajowym

dokonuje się na szczeblu ogólnokrajowym

•

Istnieją listy regionalne lub lokalne, podział mandatów

Istnieją listy regionalne lub lokalne, podział mandatów

dokonuje się na szczeblu okręgu wyborczego

dokonuje się na szczeblu okręgu wyborczego

•

Podział mandatów dokonuje się na szczeblu okręgu, ale

Podział mandatów dokonuje się na szczeblu okręgu, ale

istnieje tzw. wyrównawcza dystrybucja na poziomie

istnieje tzw. wyrównawcza dystrybucja na poziomie

ogólnokrajowym

ogólnokrajowym

Systemy mieszane

Systemy mieszane

•

Stanowią one kombinację elementów

Stanowią one kombinację elementów

systemów większościowych i

systemów większościowych i

proporcjonalnych w stosunku pół na

proporcjonalnych w stosunku pół na

pół.

pół.

•

Gdy relacja ta nie będzie zachowana nie

Gdy relacja ta nie będzie zachowana nie

można mówić o systemie mieszanym, a

można mówić o systemie mieszanym, a

jedynie ze zmodyfikowanym systemem,

jedynie ze zmodyfikowanym systemem,

którego elementy przeważają (np. system

którego elementy przeważają (np. system

wyborczy do niemieckiego Bundestagu)

wyborczy do niemieckiego Bundestagu)

Kodeks wyborczy

Kodeks wyborczy

Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy
(Dz.U. 2011 nr 21 poz. 112).

Art. 1. Kodeks wyborczy określa zasady i tryb zgłaszania

kandydatow, przeprowadzania oraz warunki ważności
wyborow:
1) do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej;
2) Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej;
3) do Parlamentu Europejskiego w Rzeczypospolitej
Polskiej;
4) do organow stanowiących jednostek samorządu
terytorialnego;

• 5) wójtow, burmistrzow i prezydentow miast.

Nowości Kodeksu

Nowości Kodeksu

•

Ujednolicono godziny, w

Ujednolicono godziny, w

których mają być otwarte lokale

których mają być otwarte lokale

wyborcze.

wyborcze.

•

Teraz we wszystkich wyborach

Teraz we wszystkich wyborach

głosowanie będzie się odbywało

głosowanie będzie się odbywało

miedzy godziną 7 a godziną 21.

miedzy godziną 7 a godziną 21.

Jednomandatowe okręgi

wyborcze

•

Dotychczas w głosowaniu na senatorów

Dotychczas w głosowaniu na senatorów

okręgi były wielomandatowe i wybierano

okręgi były wielomandatowe i wybierano

w nich od 2 do 4 osób.

w nich od 2 do 4 osób.

•

Obecnie jest 100 okręgów

Obecnie jest 100 okręgów

jednomandatowych, a każdy komitet

jednomandatowych, a każdy komitet

wyborczy zgłasza tylko jednego kandydata

wyborczy zgłasza tylko jednego kandydata

na senatora w okręgu.

na senatora w okręgu.

•

Wyborca może oddać głos tylko na jedna

Wyborca może oddać głos tylko na jedna

osobę.

osobę.

•

Jednomandatowe okręgi są również w

Jednomandatowe okręgi są również w

wyborach radnych we wszystkich gminach

wyborach radnych we wszystkich gminach

bez względu na liczbę mieszkańców, poza

bez względu na liczbę mieszkańców, poza

miastami na prawach powiatu

miastami na prawach powiatu

Głosowanie

Głosowanie

korespondencyjne

korespondencyjne

• osoby o znacznym lub umiarkowanym stopniu

niepełnosprawności oraz

• obywatele polscy przebywający za granicą

uzyskali prawo do korespondencyjnego

głosowania w wyborach.

• Odbywa się ono za pomocą otrzymywanego na

wniosek wyborcy od wójta (burmistrza,

prezydenta) tzw. pakietu wyborczego, który

zawiera m. in. kartę do głosowania, instrukcję

głosowania korespondencyjnego, oświadczenie

o osobistym i tajnym oddaniu głosu na karcie

oraz kopertę zwrotną. W wyborach

parlamentarnych w 2011 roku z możliwości

zagłosowania tą drogą skorzystały 22 tysiące

Polaków przebywających za granicą i

(zaledwie) 819 osób niepełnosprawnych.

System kwotowy

System kwotowy

•

Lista wyborcza z kandydatami na posłów

Lista wyborcza z kandydatami na posłów

nie będzie zarejestrowana, gdy nie zostaną

nie będzie zarejestrowana, gdy nie zostaną

spełnione proporcje dotyczące płci.

spełnione proporcje dotyczące płci.

•

Według przepisów musi się na niej znaleźć

Według przepisów musi się na niej znaleźć

nie mniej niż 35 proc. kobiet i nie mniej

nie mniej niż 35 proc. kobiet i nie mniej

niż 35 proc. mężczyzn.

niż 35 proc. mężczyzn.

•

W sytuacji, gdy na liście będą się

W sytuacji, gdy na liście będą się

znajdowały jedynie trzy osoby, to jedną

znajdowały jedynie trzy osoby, to jedną

będzie obowiązkowo kobieta lub

będzie obowiązkowo kobieta lub

mężczyzna

mężczyzna

Finansowanie wyborów

Finansowanie wyborów

•

nałożenie na komitety wyborcze obowiązku

nałożenie na komitety wyborcze obowiązku

publikacji na swoich stronach internetowych

publikacji na swoich stronach internetowych

informacji o ich darczyńcach,

informacji o ich darczyńcach,

•

udostępnianie wyborcom dokumentacji

udostępnianie wyborcom dokumentacji

dołączanej do sprawozdań finansowych

dołączanej do sprawozdań finansowych

komitetów wyborczych na zasadach określonych

komitetów wyborczych na zasadach określonych

w ustawie o dostępie do informacji publicznej,

w ustawie o dostępie do informacji publicznej,

•

wprowadzenie - w przypadku wyborów

wprowadzenie - w przypadku wyborów

prezydenckich - zakazu przeprowadzania

prezydenckich - zakazu przeprowadzania

anonimowych zbiórek pieniężnych oraz zakazu

anonimowych zbiórek pieniężnych oraz zakazu

przyjmowania darowizn od firm,

przyjmowania darowizn od firm,

•

nałożenie na organy państwowe obowiązku

nałożenie na organy państwowe obowiązku

współpracy w postępowaniach kontrolnych z

współpracy w postępowaniach kontrolnych z

Państwową Komisją Wyborczą.

Państwową Komisją Wyborczą.

Systemy proporcjonalne

Systemy proporcjonalne

W celu rozdzielenia mandatów stosuje się różnego
rodzaju przeliczenia liczby głosów biorąc pod uwagę
przede wszystkim przynależność partyjną kandydatów.
Najczęściej stosowana jest - promującą większe
ugrupowania - metoda d'Hondta, lub - dającą wyniki
bliższe rzeczywistym preferencjom wyborców - metoda
Sainte-Lague'a

.

Metoda

Metoda

d'Hondta

d'Hondta

Liczby głosów oddane na poszczególne listy dzieli się
przez kolejne liczby naturalne (1,2,3,4),
w ilości równej ilości mandatów do obsadzenia;
mandaty otrzymują te listy, które posiadają kolejne
największe ilorazy.

Przykład

Przykład

2 krok

2 krok

: ułożenie

: ułożenie

ilorazów

ilorazów

w kolejności malejącej:

w kolejności malejącej:

1 – (A) 900

1 – (A) 900

2 – (C) 480

2 – (C) 480

3 – (A) 450

3 – (A) 450

4 – (B) 300

4 – (B) 300

5 – (A) 300

5 – (A) 300

itd.

itd.

Mamy komitety A, B i C, które otrzymały kolejno
900,
300 i 480 głosów, do obsadzenia jest 5 mandatów.

120

75

225

4

160

100

300 (5)

3

240

150

450 (3)

2

480 (2)

300 (4)

900 (1)

1

Komitet C

Komitet B

Komitet A

Dzielnik

1 krok:

obliczenie ilorazów

Uzyskane mandaty

otrzymują:

 3 mandaty

–

komitet A,

 1 mandat – komitet B,

 1 mandat – komitet C.

Metoda Sainte-Laguë

Metoda Sainte-Laguë

Metoda polega na znalezieniu największych, kolejno po
sobie następujących ilorazów z liczby uzyskanych głosów.
Podziału dokonuje się dzieląc liczbę głosów przypadających
każdemu komitetowi wyborczemu przez kolejne liczby
nieparzyste: 1, 3, 5, 7, itd., a następnie z tak obliczonych
ilorazów dla wszystkich komitetów wybieranych jest tyle
największych, ile jest mandatów do obsadzenia.

Istnieją różne odmiany tej metody.

• niekiedy pomija się pierwszy dzielnik, dzieląc liczbę
uzyskanych głosów kolejno przez 3,5,7 itd.
• częstą modyfikacją jest zastąpienie pierwszego dzielnika
1 przez 1.4, co sprzyja ugrupowaniom większym - system
ten znany jest jako zmodyfikowana metoda Sainte-Laguë .

Przykład

Przykład

2 krok

2 krok

: ułożenie

: ułożenie

ilorazów

ilorazów

w kolejności malejącej:

w kolejności malejącej:

1 – (A) 900

1 – (A) 900

2 – (C) 480

2 – (C) 480

3 – (A) 450

3 – (A) 450

4 – (B) 300

4 – (B) 300

5 – (A) 300

5 – (A) 300

itd.

itd.

Mamy komitety A, B i C, które otrzymały kolejno
900,
300 i 480 głosów, do obsadzenia jest 5 mandatów.

1 krok:

obliczenie ilorazów

Uzyskane mandaty

otrzymują:

 3 mandaty

–

komitet A,

 1 mandat – komitet B,

 1 mandat – komitet C.

69

43

129

7

96

60

180 (5)

5

160

100

300 (3)

3

480 (2)

300 (4)

900 (1)

1

Komitet C

Komitet B

Komitet A

Dzielnik

Wyniki wyborów parlamentarnych

Wyniki wyborów parlamentarnych

do Sejmu

do Sejmu

w

w

roku 2005 dla okręgu nr 3

roku 2005 dla okręgu nr 3

– Wrocław (14 mandatów)

– Wrocław (14 mandatów)

1680,3

2206,7

2372,4

3726,7

4667,0

5537,6

14239,6

17925,9

7

1960,3

2574,5

2767,8

4347,8

5444,8

6460,5

16612,8

20913,5

(13)

6

2352,4

3089,4

3321,4

5217,4

6533,8

7752,6

19935,4

(14)

25096,2

(11)

5

2940,5

3861,8

4151,8

6521,8

8167,3

9690,8

24919,3

(12)

31370,3

(9)

4

3920,7

5149,0

5535,7

8695,7

10889,7

12921,0

33225,7

(7)

41827,0

(5)

3

5881,0

7723,5

8303,5

13043,5

16334,5

19381,5

49838,5

(4)

62740,5

(3)

2

11762,0

15447,0

16607,0

26087,0

(10)

32669,0

(8)

38763,0

(6)

99677,0

(2)

125481,0

(1)

1

11762,0

15447,0

16607,0

26087,0

32669,0

38763,0

99677,0

125481,0

- 

PSL

SDPL

Demokraci

LPR

Samoobrona

SLD

PiS

PO

 Dzielnik

 

 

 

Metoda d'Honta

 

 

 

 

Wyniki wyborów parlamentarnych

Wyniki wyborów parlamentarnych

do Sejmu

do Sejmu

w

w

roku 2005

roku 2005

dla okręgu nr 3

dla okręgu nr 3

– Wrocław (14 mandatów

– Wrocław (14 mandatów)

)

1069,3

1404,3

1509,7

2371,5

2969,9

3523,9

9061,5

11407,36

11

1306,9

1716,3

1845,2

2898,6

3629,9

4307

11075,22

13942,3

(14)

9

1680,3

2206,7

2372,4

3726,7

4667

5537,6

14239,6

(13)

17925,9

(10)

7

2352,4

3089,4

3321,4

5217,4

6533,8

7752,6

19935,4

(9)

25096,2

(8)

5

3920,7

5149

5535,7

8695,7

10889,7

12921

33225,6

(5)

41827

(3)

3

11762

15447

(12)

16607

(11)

26087

(7)

32669

(6)

38763

(4)

99677

(2)

125481

(1)

1

11762

15447

16607

26087

32669

38763

99677

125481

 

PSL

SDPL

Demokraci

LPR

Samoobron

a

SLD

PiS

PO

Dzielnik

 

 

Metoda Sainte-Laguë

Dodatki

Dodatki

Metoda duńska

Metoda duńska

Polega na tym, że liczby głosów oddane na
poszczególne partie dzieli się przez formułę (3n-
2), gdzie n stanowi kolejne liczby naturalne;
mandaty otrzymują te listy, które posiadają
kolejne największe ilorazy.

534,6

702,1

754,9

1185,8

1485,0

1762,0

4530,8

5703,7

22

8

619,1

813,0

874,1

1373,0

1719,4

2040,2

5246,2

6604,3

19

7

735,1

965,4

1037,9

1630,4

2041,8

2422,7

6229,8

7842,6

16

6

904,8

1188,2

1277,5

2006,7

2513,0

2981,8

7667,5

9652,4

13

5

1176,2

1544,7

1660,7

2608,7

3266,9

3876,3

9967,7

12548,1

10

4

1680,3

2206,7

2372,4

3726,7

4667,0

5537,6

14239,6

17925,9

7

3

2940,5

3861,8

4151,8

6521,8

8167,3

9690,8

24919,3

31370,3

4

2

11762,0

15447,0

16607,0

26087,0

32669,0

38763,0

99677,0

125481,0

-

-

PSL

SDPL

Demokraci

LPR

Samoobrona

SLD

PiS

PO

 (3*n)-1

 n

Metoda duńska

Metoda Huntingtona

Metoda Huntingtona

Polega na tym, że liczby głosów oddane na poszczególne
listy dzieli się przez pierwiastek z liczby n*(n-1), przy czym n
jest kolejną liczbą naturalną począwszy od 2, w ilości równej
ilości mandatów do obsadzenia; mandaty otrzymują te listy,
które posiadają kolejne największe ilorazy.

1571,8

2064,2

2219,2

3486,0

4365,6

5179,9

13319,9

16768,1

7,5

8

1814,9

2383,5

2562,5

4025,3

5040,9

5981,3

15380,5

19362,1

6,5

7

2147,4

2820,2

3032,0

4762,8

5964,5

7077,1

18198,4

22909,6

5,5

6

2630,1

3454,1

3713,4

5833,2

7305,0

8667,7

22288,5

28058,4

4,5

5

3395,4

4459,2

4794,0

7530,7

9430,7

11189,9

28774,3

36223,2

3,5

4

4801,8

6306,2

6779,8

10650,0

13337,1

15824,9

40693,0

51227,4

2,4

3

8317,0

10922,7

11742,9

18446,3

23100,5

27409,6

70482,3

88728,5

1,4

2

11762,0

15447,0

16607,0

26087,0

32669,0

38763,0

99677,0

125481,0

-

-

PSL

SDPL

Demokraci

LPR

Samoobrona

SLD

PiS

PO

n*(n-1) 

n 

Metoda Huntingtona

Metoda Hare'a

Metoda Hare'a

Zgodnie z tą metodą wyniki wyborów ustala się w
następujący sposób:
1. Oblicza się tzw. stały iloraz wyborczy poprzez podzielenie
ogólnej liczby głosów oddanych w skali całego kraju przez ogólną
liczbę mandatów do obsadzenia w wyborach. Kandydat, który
uzyskał liczbę głosów równą lub większą ilorazowi wyborczemu,
otrzymuje mandat.
2. Otrzymanie mandatu oznacza "skreślenie" kandydata z listy
kandydatów.
3. Jeśli po zbadaniu ilu kandydatów otrzymało liczbę głosów
równą lub większą od liczby stanowiącej iloraz wyborczy, okaże
się, że pula mandatów do obsadzenia nie została wykorzystana,
dalsze obsadzanie mandatów polega na badaniu, który z
kandydatów znajdujący się "pod kreską" jest bliżej liczby
stanowiącej iloraz wyborczy. Taki kandydat zdobywa mandat.

Metoda Hare-Niemeyera

Metoda Hare-Niemeyera

(metoda matematycznej proporcji lub

(metoda matematycznej proporcji lub

największej reszty)

największej reszty)

Liczbę uzyskanych mandatów oblicza się za pomocą

Liczbę uzyskanych mandatów oblicza się za pomocą

wzoru:

wzoru:

gdzie:
Q – liczba uzyskanych przez daną listę mandatów
V

1

– liczba ważnie oddanych głosów na daną listę w okręgu

wyborczym
S – liczba mandatów do obsadzenia w danym okręgu
wyborczym
V

t

– łączna liczba głosów oddanych w danym okręgu

wyborczym
X,... – wynik dzielenia, np. 1,38

,...

1

X

V

S

V

Q

t







•

Liczba

Liczba

X

X

przed przecinkiem oznacza liczbę

przed przecinkiem oznacza liczbę

mandatów przypadających w okręgu wyborczym

mandatów przypadających w okręgu wyborczym

danej liście. Jeżeli w odniesieniu do wszystkich list

danej liście. Jeżeli w odniesieniu do wszystkich list

okręgowych nie zostaną rozdzielone wszystkie

okręgowych nie zostaną rozdzielone wszystkie

mandaty, to pozostałe mandaty przydziela się tym

mandaty, to pozostałe mandaty przydziela się tym

listom, dla których wyliczone ilorazy wykazują

listom, dla których wyliczone ilorazy wykazują

kolejno najwyższe wartości po przecinku, np. 0,39;

kolejno najwyższe wartości po przecinku, np. 0,39;

0,27; 0,05. Stosuje się wtedy zasadę największej

0,27; 0,05. Stosuje się wtedy zasadę największej

reszty.

reszty.

•

Metoda ta sprzyja głównie małym i średnim

Metoda ta sprzyja głównie małym i średnim

ugrupowaniom. W Polsce tę metodę stosowano przy

ugrupowaniom. W Polsce tę metodę stosowano przy

ustalaniu wyników w wyborach do sejmu w 1991

ustalaniu wyników w wyborach do sejmu w 1991

roku, obecnie została wyparta przez wspierającą

roku, obecnie została wyparta przez wspierającą

duże partie metodę d'Hondta.

duże partie metodę d'Hondta.

Przykład

Przykład

Ostatecznie komitet A uzyskuje 3 mandaty,

Ostatecznie komitet A uzyskuje 3 mandaty,

a komitety B i C po jednym.

a komitety B i C po jednym.

Mamy komitety A, B oraz C, które otrzymały kolejno 900, 300

i 480 głosów, do obsadzenia jest 5 mandatów.

,...

1

X

V

S

V

Q

t







Obliczamy współczynniki dla poszczególnych komitetów:

A - 2,68
B - 0,89
C - 1,43

Zgodnie z liczbami przed przecinkiem,
2 mandaty uzyskuje komitet A, a jeden komitet C.

Pozostałe dwa mandaty zostają rozdzielone kolejno

komitetom o najwyższej wartości po przecinku, czyli B,

następnie A.

Metoda Hare-Niemeyera

X

Q

Liczba uzyskanych głosów

Partia

0,4246

11762

Polskie Stronnictwo Ludowe

1

0,557626

15447

Socjaldemokracja Polska

1

0,599501

16607

Partia Demokratyczna - demokraci,pl

1

0,941723

26087

Liga Polskich Rodzin

1

1,179329

32669

Samoobrona Rzeczpospolitej Polskiej

1

1,399318

38763

Sojusz Lewicy Demokratycznej

1

3

3,598271

99677

Prawo i Sprawiedliwość

1

4

4,529778

125481

Platforma Obywatelska RP

Metoda Hare-Niemeyera

Metoda Hare-Niemeyera

(największej średniej)

(największej średniej)

Liczbę uzyskanych mandatów oblicza się za pomocą

Liczbę uzyskanych mandatów oblicza się za pomocą

wzoru:

wzoru:

,...

1

X

V

S

V

Q

t







Polega na przyznaniu dodatkowych mandatów ugrupowaniom,
które uzyskają kolejne największe średnie, czyli posiadają
największy stosunek liczby uzyskanych głosów do liczby
zdobytych mandatów w pierwszej fazie powiększonej o jeden
mandat fikcyjny. Stosowany jest np. w Niemczech i we
Włoszech.

11762

Polskie Stronnictwo Ludowe

15447

1

15447

Socjaldemokracja Polska

16607

1

16607

Partia Demokratyczna –
demokraci.pl

1

1

26087

1

26087

Liga Polskich Rodzin

2

1

32669

1

1

32669

Samoobrona RP

2

1

38763

1

1

38763

Sojusz Lewicy Demokratycznej

4

1

24919

4

3

99677

Prawo i Sprawiedliwość

5

1

25096

5

4

125481

Platforma Obywatelska RP

Suma

mandaów

Dodatkowe

mandaty

L/

(Q+1)

(Q+1)

Q

Liczba uzyskanych głosów (L)

Największa średnia obliczana jest ze wzoru:

liczba uzyskanych głosów

liczba uzyskanych mandatów + 1

__________________________

Formuła Hagenbach –

Formuła Hagenbach –

Bischoffa

Bischoffa

Zgodnie z tą metodą wyniki poszczególnych list partyjnych dzieli
się poprzez dzielnik wyborczy, którym jest iloraz liczby ważnie
oddanych głosów oraz ilości mandatów do obsadzenia
powiększonej o jeden mandat fikcyjny; liczby całkowite z tego
działania oznaczają liczbę mandatów uzyskanych przez
poszczególne listy. W sytuacji, gdy pozostaną mandaty
nieobsadzone stosuje się metodę największej reszty, zgodnie z
którą mandaty dodatkowe przyznaje się kolejno ugrupowaniom,
które posiadają największe reszty z danego dzielenia.

15,00

387819

Suma

0,02

525

Polska Konfederacja - Godność i Praca

0,02

595

Narodowe Odrodzenie Polski

0,04

945

Polska Partia Narodowa

0,04

1078

Centrum

0,06

1520

Dom Ojczysty

0,09

2400

Polska Partia Pracy

0,19

4875

Ruch Patriotyczny

0,36

9388

Platforma Janusza Korwin-Mikkego

0,45

11762

Polskie Stronnictwo Ludowe

0,60

15447

Socjaldemokracja Polska

0,64

16607

Partia Demokratyczna - demokraci,pl

1,01

26087

Liga Polskich Rodzin

1,26

32669

Samoobrona Rzeczpospolitej Polskiej

1,50

38763

Sojusz Lewicy Demokratycznej

3,86

99677

Prawo i Sprawiedliwość

4,85

125481

Platforma Obywatelska RP

1

1

1

1

1

4

5

Hangebach - Bischoffa

1

2

2

4

5

Metoda Hare-Niemeyera

(największej średniej)

1

1

1

1

1

4

5

Metoda Hare-Niemeyera

(największej reszty)

1

1

1

5

6

Metoda Huntingtona

1

1

1

5

6

Metoda duńska

1

1

1

1

1

4

5

Metoda Sainte Legaue

1

1

1

5

6

Metoda d'Hondta

PSL

SDPL

Demokrac

i

LPR

Samoobrona

SLD

PiS

PO

Zestawienie zbiorcze

Zestawienie zbiorcze

System alternatywnego głosu

System alternatywnego głosu

Jest to szczególny rodzaj ordynacji większościowej. W

Jest to szczególny rodzaj ordynacji większościowej. W

systemie tym wyborca dysponuje wieloma głosami i

systemie tym wyborca dysponuje wieloma głosami i

oznacza

na liście swoje preferencje (przeważnie

oznacza

na liście swoje preferencje (przeważnie

numerycznie - 1, 2, 3, itp.). Jeśli jeden kandydat uzyskuje

numerycznie - 1, 2, 3, itp.). Jeśli jeden kandydat uzyskuje

50% (i więcej głosów) z oznaczeniem 1 to ten kandydat

50% (i więcej głosów) z oznaczeniem 1 to ten kandydat

wygrywa. Jeśli nie - odpada kandydat z najmniejszym

wygrywa. Jeśli nie - odpada kandydat z najmniejszym

poparciem, a jego głosy rozdziela się według dalszych

poparciem, a jego głosy rozdziela się według dalszych

preferencji wyborców. Proces ten jest powtarzany, aż jeden

preferencji wyborców. Proces ten jest powtarzany, aż jeden

z kandydatów uzyska bezwzględną większość. System ten

z kandydatów uzyska bezwzględną większość. System ten

pozwala zlikwidować wieloturowość wyborów i lepiej

pozwala zlikwidować wieloturowość wyborów i lepiej

oddaje preferencje wyborcze obywateli niż pozostałe

oddaje preferencje wyborcze obywateli niż pozostałe

ordynacje większościowe. Z drugiej strony jest jednak

ordynacje większościowe. Z drugiej strony jest jednak

bardziej skomplikowany i mniej zrozumiały.

bardziej skomplikowany i mniej zrozumiały.

System pojedynczego głosu

System pojedynczego głosu

przechodniego

przechodniego

tzw.

tzw.

STV

STV

od Single Transferable Vote)

od Single Transferable Vote)

Głosuje się analogicznie jak w ordynacji z głosem
alternatywnym, przy czym zamiast jednego wybiera się kilku a
nawet kilkunastu w jednym okręgu. Wyborca oddaje tzw. głos
preferencyjny, oznaczając wybranych kandydatów numerami
(zaznaczając „1” obok najbardziej preferowanego kandydata,
„2” obok następnego w kolejności preferencji, itd.).

W tym systemie głosuje się osobowo (a nie na partię), przez co
często dochodzi do ostrej wzajemnej konkurencji między
członkami tej samej partii. Według entuzjastów tego rozwiązania
wyniki bardzo trafnie oddają rzeczywiste preferencje wyborcze
ludności, a system posiada większość zalet typowej ordynacji
proporcjonalnej i większościowej.