Historia i rozwój EDI

Historia i rozwój EDI

(Electronic Data

(Electronic Data

Interchange)

Interchange)

Przedstawienie

Przedstawienie

obowiązujących

obowiązujących

standardów EDI

standardów EDI

Dzisiejszy wykład:

Dzisiejszy wykład:



Co rozumiemy pod pojęciem EDI?



Rys historyczny.



Standardy i organizacje zajmujące
się ich opracowywaniem.



Zasady składni przy przesyłaniu
komunikatów EDI.

EDI – Elecrtonic Data

EDI – Elecrtonic Data

Interchange

Interchange

, czyli

, czyli

elektroniczna wymiana

elektroniczna wymiana

danych

danych

.

.

A

A

ktualna definicja EDI mówi,

ktualna definicja EDI mówi,

że jest to przesyłanie

że jest to przesyłanie

komunikatów

komunikatów

elektronicznych, będących

elektronicznych, będących

odpowiednikami dokumentów

odpowiednikami dokumentów

papierowych, tworzonych

papierowych, tworzonych

według jednolitego

według jednolitego

akceptowanego standardu, za

akceptowanego standardu, za

pomocą sieci

pomocą sieci

teleinformatycznych

teleinformatycznych

.

.

Podstawową cechą

Podstawową cechą

odróżniającą

odróżniającą

komunikat

komunikat

elektroniczny

elektroniczny

od zwykłego

od zwykłego

dokumentu

dokumentu

elektronicznego jest

elektronicznego jest

autointerpretowanie i

autointerpretowanie i

przetwarzanie danych bez

przetwarzanie danych bez

udziału operatora.

udziału operatora.

 

Cechy

Komunikat

elektroniczny

(EDI)

Dokument

elektronicz

ny

Przekaz tylko elektroniczny

+

+

Podpis cyfrowy

+

+

Standardowy format danych

+

-

Przetwarzanie automatyczne

bez udziału operatora

(unmanned)

+

-

 

EDI stanowi podstawę co

EDI stanowi podstawę co

najmniej czterech

najmniej czterech

najważniejszych rozwiązań z

najważniejszych rozwiązań z

dziedziny zarządzania

dziedziny zarządzania

produkcją, dystrybucją i

produkcją, dystrybucją i

sprzedażą

sprzedażą



EC (Electronic Commerce),



EB (Electronic Business),



AIO (All-in-one),



VB (Virtual Banking)

Electronic Commerce

Electronic Commerce

obejmuje całość użycia technik

obejmuje całość użycia technik

informacyjnych do celów

informacyjnych do celów

komercyjnych: EDI, przesyłanie

komercyjnych: EDI, przesyłanie

plików binarnych (rysunki,

plików binarnych (rysunki,

obrazy, dźwięki), kody kreskowe,

obrazy, dźwięki), kody kreskowe,

pocztę elektroniczną,

pocztę elektroniczną,

zarządzanie obiegiem

zarządzanie obiegiem

dokumentów

dokumentów

Electronic Business

Electronic Business

to

to

wszystkie relacje między

wszystkie relacje między

partnerami biznesowymi

partnerami biznesowymi

jakie można

jakie można

zestandaryzować i

zestandaryzować i

przetransponować na

przetransponować na

formularze i informacje

formularze i informacje

elektroniczne

elektroniczne

.

.

All-in-one

All-in-one

jest z kolei

jest z kolei

systemem zarządzania

systemem zarządzania

efektywnością

efektywnością

gospodarowania, poprzez

gospodarowania, poprzez

zacieśnianie i tworzenie

zacieśnianie i tworzenie

łańcuchów kooperacyjnych i

łańcuchów kooperacyjnych i

zaopatrzeniowych

zaopatrzeniowych

.

.

Virtual Banking

Virtual Banking

umożliwia

umożliwia

obsługę zarówno EC, jak i

obsługę zarówno EC, jak i

EB.

EB.

EDI jest często związane z

EDI jest często związane z

japońskimi filozofiami

japońskimi filozofiami

technik wytwarzania,

technik wytwarzania,

marketingu i zaspakajania

marketingu i zaspakajania

potrzeb klientów

potrzeb klientów

,

,

np.:

np.:

z techniką

z techniką

Just-in-time,

Just-in-time,

czyli działa

czyli działa

niem

niem

bez

bez

budowania jakichkolwiek

budowania jakichkolwiek

zapasów dystrybucyjnych czy

zapasów dystrybucyjnych czy

magazynowych.

magazynowych.

Historię kierowania

Historię kierowania

przedsiębiorstwem można

przedsiębiorstwem można

podzielić na etapy, w których

podzielić na etapy, w których

dominowały odmienne

dominowały odmienne

filozofie:

filozofie:



do 1930 roku – orientacja na produkcję,



1930-50 – orientacja na sprzedaż



1950-60 – orientacja na klienta,



1960-70 – orientacja na oczekiwania
klienta,



1970-96 – skracanie cyklu zamówienie –
dostawa.

Pierwszy system EDI został

Pierwszy system EDI został

wdrożony w latach

wdrożony w latach

80-tych w

80-tych w

sieci portów Amsterdam-

sieci portów Amsterdam-

Rotterdam i kosztował 140

Rotterdam i kosztował 140

mln USD.

mln USD.

Dane informacyjne

Dane informacyjne

obejmujące tylko Wielką

obejmujące tylko Wielką

Brytanię wskazują

Brytanię wskazują

,

,

że w

że w

latach 1986-1996

latach 1986-1996

następował wzrost

następował wzrost

stosowania EDI o 70%

stosowania EDI o 70%

rocznie.

rocznie.

Główne korzyści wynikające ze

Główne korzyści wynikające ze

stosowania EDI pokrywają się

stosowania EDI pokrywają się

z korzyściami wynikającymi ze

z korzyściami wynikającymi ze

stosowania systemów

stosowania systemów

“workflow management”.

“workflow management”.

Standardy można pogrupować

Standardy można pogrupować

także ze względu na zasięg ich

także ze względu na zasięg ich

obowiązywania. I tak wyróżniamy

obowiązywania. I tak wyróżniamy

standardy:

standardy:



wewnętrzny,



branżowy,



krajowy,



międzynarodowy.

W Europie został opracowany

W Europie został opracowany

przez Europejski Model

przez Europejski Model

Umowy EDI. Jest to

Umowy EDI. Jest to

wzorcowa

wzorcowa

umowa regulująca sprawy:

umowa regulująca sprawy:



bezpieczeństwa danych,



rejestracji

i

archiwizacji

komunikatów elektronicznych,



poufności danych,



odpowiedzialności,



zawierania kontraktów,



dostępności dowodu rzeczowego.

ODETTE

ODETTE

- Organization

- Organization

for Data Exchange by Tele

for Data Exchange by Tele

Transmission in Europe

Transmission in Europe

Z inicjatywy Wielkiej Brytanii

w 1983 roku w krajach UE

powołano organizację

opracowującą standardy EDI i

kontrolującą jej rozwój.

ODETTE skupia narodowe

ODETTE skupia narodowe

organizacje koordynujące

organizacje koordynujące

promocję, opracowywanie i

promocję, opracowywanie i

wdrażanie procedur EDI wg

wdrażanie procedur EDI wg

demokratycznie i

demokratycznie i

akceptowanych standardów

akceptowanych standardów

przez wszystkich członków,

przez wszystkich członków,

rekomendowanych do

rekomendowanych do

zastosowań.

zastosowań.

Obecnie w tym standardzie

Obecnie w tym standardzie

opracowano już 200

opracowano już 200

działających komunikatów, a

działających komunikatów, a

60 dalszych znajduje się w

60 dalszych znajduje się w

opracowaniu.

opracowaniu.

Standardy EDI po 1990 roku:

Standardy EDI po 1990 roku:



ANSI X.12,



TRADACOMS,



EDIFACT.

S

S

tandardy związane z

tandardy związane z

pewnymi

pewnymi

grupami

grupami

użytkowników:

użytkowników:



ODETTE

–

przemysł

motoryzacyjny,



DISH – transport,



EDIFICE – przemysł elektroniczny,



SWIFT – bankowość,



EANCOM – handel, itd.

CENTRUM EDI-POLSKA

CENTRUM EDI-POLSKA

(

(

działa od 1993 roku

działa od 1993 roku

)

)

Struktura organizacyjna

Pierwsze pilotażowe

Pierwsze pilotażowe

wdrożenie

wdrożenie

EDI w Polsce

EDI w Polsce

nastąpiło w 1995 r., w

nastąpiło w 1995 r., w

ówczesnej warszawskiej

ówczesnej warszawskiej

FSO. Ograniczyło się ono

FSO. Ograniczyło się ono

do wymiany komunikatów

do wymiany komunikatów

w sieci wewnętrznej firmy.

w sieci wewnętrznej firmy.

Obejmowała ona zakład na

Obejmowała ona zakład na

Żeraniu i 6 zakładów

Żeraniu i 6 zakładów

(filii).

(filii).

Poprzez sieć zakładową

Poprzez sieć zakładową

realizowane były komunikaty

realizowane były komunikaty

podstawowe:

podstawowe:

- ORDERS (zamówienie)

- ORDERS (zamówienie)

,

,

- ORDCH (zmiana

- ORDCH (zmiana

zamówienia)

zamówienia)

,

,

- ORDSP (odpowiedź na

- ORDSP (odpowiedź na

zamówienie)

zamówienie)

.

.

Obecnie prym w tej

Obecnie prym w tej

dziedzinie wiedzie Fiat.

dziedzinie wiedzie Fiat.

Od 1 stycznia 1999 r. każdy

Od 1 stycznia 1999 r. każdy

partner Fiata musi wdrożyć

partner Fiata musi wdrożyć

podstawowe komunikaty

podstawowe komunikaty

ODETTE, czyli

ODETTE, czyli

implementować EDI w

implementować EDI w

swojej firmie.

swojej firmie.

W

W

Polsce obecnie

Polsce obecnie

implementowane jest tylko

implementowane jest tylko

ok. 18-20 podstawowych

ok. 18-20 podstawowych

komunikatów ODETTE i

komunikatów ODETTE i

UN/EDIFACT. Tymczasem w

UN/EDIFACT. Tymczasem w

Unii Europejskiej stale

Unii Europejskiej stale

stosowanych jest 200

stosowanych jest 200

komunikatów EDI w

komunikatów EDI w

standardzie UN/EDIFACT.

standardzie UN/EDIFACT.

Aktualnie Członkami

Aktualnie Członkami

CEDIP są reprezentanci:

CEDIP są reprezentanci:



Zakładów przemysłu motoryzacyjnego.



Hutnictwa.



Zakładów przemysłu chemicznego.



Zakładów przemysłu maszynowego.



Banków.



Firm komputerowych.



Firm świadczących usługi softwerowe

oraz telekomunikacyjne.



Urzędów Centralnych.

Standard

Standard

EDIFACT

EDIFACT

(United

(United

Nations/Electronic Data

Nations/Electronic Data

Interchange for Administration,

Interchange for Administration,

Commerce and Transport) -

Commerce and Transport) -

Elektroniczna Wymiana Danych

Elektroniczna Wymiana Danych

dla Administracji, Handlu i

dla Administracji, Handlu i

Transportu

Transportu

.

.

Podstawową normą EDIFACT

Podstawową normą EDIFACT

są

są

zasady składni

zasady składni

, które

, które

zostały przyjęte przez

zostały przyjęte przez

Międzynarodową

Międzynarodową

Organizację Standardów ISO

Organizację Standardów ISO

jako norma ISO 9735.

jako norma ISO 9735.

Standard EDI – dotyczy zasad

Standard EDI – dotyczy zasad

komunikowania się partnerów

komunikowania się partnerów

handlowych. Określa format i

handlowych. Określa format i

składnię synktaktyczną komunikatu

składnię synktaktyczną komunikatu

EDI.

EDI.

Istnieją dwa typy standardów:

Istnieją dwa typy standardów:



formatujące

np.:

standard

zamówienia,



komunikacyjne – określa sposób
przesłania komunikatów EDI.

EDIFACT dostarcza

EDIFACT dostarcza

składniowych reguł dla łączenia

składniowych reguł dla łączenia

elementów

elementów

informacji

informacji

w

w

reguły

reguły

, które grupowane są w

, które grupowane są w

wiadomości (komunikaty)

wiadomości (komunikaty)

.

.

Komunikat jest terminem

Komunikat jest terminem

używanym do opisania zbioru

używanym do opisania zbioru

elementów informacji, które

elementów informacji, które

są transmitowane w celu

są transmitowane w celu

wykonania określonych

wykonania określonych

funkcji gospodarczych czy

funkcji gospodarczych czy

administracyjnych.

administracyjnych.

Przykładem komunikatu jest

Przykładem komunikatu jest

„zamówienie” (purchase

„zamówienie” (purchase

order message)

order message)

.

.

Struktura wymiany w

Struktura wymiany w

EDIFACT

EDIFACT

W terminologii OSI/ISO

połączenie może obejmować

jedną lub więcej wymian

EDIFACT, oddzielonych za

pomocą segmentów

pomocniczych.

Zgodnie z wymienionymi

Zgodnie z wymienionymi

regułami z

regułami z

ostały opracowane

ostały opracowane

komunikaty użytkowe takie jak:

komunikaty użytkowe takie jak:

zamówienie, zmiana

zamówienie, zmiana

zamówienia, potwierdzenie

zamówienia, potwierdzenie

zamówienia, harmonogram

zamówienia, harmonogram

dostaw, awizo dostawy, faktura,

dostaw, awizo dostawy, faktura,

awizo dostawy na czas-Just in

awizo dostawy na czas-Just in

Time oraz komunikaty użytkowe

Time oraz komunikaty użytkowe

bankowe: polecenie zapłaty

bankowe: polecenie zapłaty

(przelewu), informacja o stanie

(przelewu), informacja o stanie

konta, awizo kredytowe i awizo

konta, awizo kredytowe i awizo

debetowe

debetowe

.

.

segment

segment





komunikat

komunikat

(np. zamówienie)

(np. zamówienie)





wymiana

wymiana





po

po

łą

łą

czenie

czenie

Powszechnie stosowany model

Powszechnie stosowany model

systemu EDI opiera się na

systemu EDI opiera się na

koncepcji pliku pośredniego

koncepcji pliku pośredniego

.

.

Jest to plik tekstowy generowany

Jest to plik tekstowy generowany

lub wczytywany przez aplikację w

lub wczytywany przez aplikację w

systemie informatycznym,

systemie informatycznym,

stanowiący interfejs pomiędzy

stanowiący interfejs pomiędzy

aplikacją a specjalnym

aplikacją a specjalnym

programem, który dla każdego

programem, który dla każdego

dokumentu dokonuje konwersji

dokumentu dokonuje konwersji

danych zawartych w pliku

danych zawartych w pliku

pośrednim na strukturę zgodną z

pośrednim na strukturę zgodną z

definicją komunikatu

definicją komunikatu

elektronicznego.

elektronicznego.

Program taki, zwany

Program taki, zwany

konwerterem EDI lub

konwerterem EDI lub

translatorem EDI, realizuje

translatorem EDI, realizuje

analogiczny proces w kierunku

analogiczny proces w kierunku

odwrotnym, zamieniając

odwrotnym, zamieniając

strukturę danych zawartych w

strukturę danych zawartych w

odebranym komunikacie na

odebranym komunikacie na

postać pliku pośredniego.

postać pliku pośredniego.

System EDI a obrót tradycyjny.

System EDI a obrót tradycyjny.

Źródło: Ph. Sokol,

Źródło: Ph. Sokol,

From EDI to Electronic Commerce, New York 1994

From EDI to Electronic Commerce, New York 1994

Bezpieczeństwo danych

Bezpieczeństwo danych

Komunikaty

EDI

należy

zabezpieczyć przed:



wprowadzeniem

nowych

komunikatów,



modyfikacją

i

skasowaniem

istniejących komunikatów,



niepowołanym

odbiorem

i

czytaniem komunikatów.

Aż 70 proc. transmisji

Aż 70 proc. transmisji

komunikatów odbywa się po

komunikatów odbywa się po

zwykłych łączach

zwykłych łączach

asynchronicznych i za

asynchronicznych i za

pośrednictwem Internetu; łącza

pośrednictwem Internetu; łącza

dzierżawione nawet w

dzierżawione nawet w

zamożnych firmach z Unii

zamożnych firmach z Unii

Europejskiej, jak np. Rover,

Europejskiej, jak np. Rover,

uznawane są za rozwiązanie

uznawane są za rozwiązanie

zbyt drogie.

zbyt drogie.

Aby zapewnić wysoki poziom

Aby zapewnić wysoki poziom

usług EDI niektóre standardy

usług EDI niektóre standardy

przystosowano do realizacji

przystosowano do realizacji

funkcji zawiązanych z EDI, a

funkcji zawiązanych z EDI, a

inne zaprojektowano od

inne zaprojektowano od

podstaw

podstaw

.

.



Protokół X.400 .



Protokół OFTP (Odette File
Transfer Protokol).



Protokół X.435.

EDI w Polsce

EDI w Polsce

- przykłady

- przykłady



POLPAK – uniwersalna, publiczna sieć

rozległa sieć transmisji danych oraz sieci

wydzielone



CUPAK – dedykowana sieć dla polskich

ministerstw i innych centralnych instytucji

rządowych.



TELBANK – sieć dedykowana do obsługi

banków.



PKONET – sieć dla potrzeb banku PKO.



KOLPAK – sieć dedykowana do obsługi PKP.

Poziomy zastosowań EDI w

Poziomy zastosowań EDI w

organizacji gospodarczej.

organizacji gospodarczej.

 

1.

EDI wykorzystywana jest do usprawnienia

obrotu dokumentowego.

2.

Zastosowanie EDI do usprawniania

sterowania procesami np. obsługa dostaw
na czas.

3.

Zastosowanie EDI do budowy nowych

„konstrukcji”

rynkowych

–

realizacja

koncepcji strategicznych np. integracji z
innymi organizacjami.

CEDIP prowadzi również

CEDIP prowadzi również

prace nad systemem

prace nad systemem

elektronicznej gospodarki

elektronicznej gospodarki

.

.

Elektroniczna gospodarka (EC)

obejmuje wszystkie rodzaje

działalności i narzędzia do

elektronicznej realizacji biznesu.

EC

EC

zajmuje się

zajmuje się

następując

następując

ymi

ymi

dziedzin

dziedzin

ami

ami

wykorzystując

wykorzystując

ymi

ymi

elektroniczną technikę i

elektroniczną technikę i

technologię

technologię

:

:



racjonalizacja procedur handlowych,



elektroniczna wymiana danych (EDI),



logistyka,



standaryzacja,



automatyczna identyfikacja ( kody

kreskowe ),



CAD/CAM/CAE,



elektroniczne bazy danych,



Internet.