ZESPÓŁ SZKÓŁ W NEBROWIE

WIELKIM

UL. SZKOLNA 6, 82 - 522 SADLINKI,

TEL. 0 55 275 13 90, E-MAIL

ZS.NEBROWO@WP.PL

Aktywizujące metody

nauczania

Prezentacja na potrzeby rady

szkoleniowej przygotowana

przez Iwonę Krupę i Andżelikę

Lubiatowską

Zabawa jest nauką,

nauka jest zabawą.

Im więcej zabawy,

tym więcej nauki"

Metody nauczania



Celowo i systematycznie stosowany przez

nauczyciela sposób pracy z uczniem, który

umożliwia uczniom opanowanie wiedzy wraz z

umiejętnością posługiwania się nią w praktyce,

jak również rozwijanie zdolności i zainteresowań

poznawczych uczniów.

Czesław Kupisiewicz



Dobór metod nauczania zależy od :



Wieku uczniów



Celów i zadań pracy dydaktyczno wychowawczej



Organizacji i środków, jakimi nauczyciel

dysponuje

METODY AKTYWZUJĄCE

To pomoce i wskazówki, dzięki którym

uczeń poszerza swoją wiedzę,

pogłębia swoje zainteresowania,

rozwija nowe pomysły i nowe

idee, komunikuje się z innymi, uczy

się dyskutować, spierać na różne

tematy.

METODY AKTYWIZUJĄCE

to sposoby działania, które pomogą

uczniom:



Pogłębić zainteresowania wspólną

sprawą.



Przyswoić bez trudu nową wiedzę.



Rozwinąć własne pomysły i idee.



Komunikować się.



Dyskutować i spierać się na różne tematy.



Zaakceptować siebie i swoich kolegów.



Rozwijać swoje najlepsze strony.



Wnioskować.



Twórczo myśleć.

Przyświeca temu chińskie

przysłowie

„POWIEDZ, A ZAPOMNĘ
POKAŻ, A ZAPAMIĘTAM
POZWÓL WZIĄĆ UDZIAŁ
A ZROZUMIEM”

Wprowadzając metody aktywizujące

należy pamiętać o podstawach

psychologicznych dotyczących

preferencji i percepcji uczniów,

koncentracji i

dekoncentracji, aktywizowania i

wyciszania.

Wykład

Demonstracja

Dyskusja

Inscenizacja

Ludzie generalnie
pamiętają:

10% tego co słyszą

20% tego co widzą

40% tego o czym
rozmawiają

90% tego co robią

STOŻEK DELE'A

Prezentuje statystyczną efektywność różnych metod

nauczania:

W trakcie przeprowadzania zajęć z

wykorzystaniem metod aktywnych

należy pamiętać o kilku zasadach:



Nie wykluczamy nikogo z zabawy, dlatego, że
czegoś nie wie lub nie potrafi.



Nie dzielimy uczniów na lepszych i gorszych.



Jeżeli ktoś nie ma ochoty się bawić, nie
zmuszamy go.



Nauczyciel także uczestniczy w zabawie.



Każdy ma prawo do popełniania błędów.

Szczegółowy podział metod

aktywizujących



Metody integracyjne



Metody definiowania

pojęć



Metody hierarchizacji



Metody twórczego

rozwiązywania

problemów



Metody pracy we

współpracy



Metody diagnostyczne



Metody dyskusyjne



Metody rozwijające

twórcze myślenie



Metody grupowego

podejmowania decyzji



Gry dydaktyczne



Metody ewaluacyjne



Metody planowania



Metody

przyspieszonego

uczenia się

Charakterystyka metod

aktywizujących

Metody integracyjne

odprężają, relaksują, wprowadzają w dobry

nastrój i życzliwą atmosferę, zapewniają

bezpieczeństwo w grupie, gwarantują poczucie

tożsamości, uczą efektywnej komunikacji .

Metody tworzenia i definiowania pojęć

Ich celem jest nauka analizowania i definiowania

pojęć, ale też negocjacji i przyjmowania

różnego stanowiska

Metody hierarchizacji

uczą klasyfikowania i porządkowania

wiadomości w relacjach niższości i

wyższości.

Metody twórczego rozwiązywania

problemów

uczą krytycznego i twórczego myślenia i

łączenia wiedzy z doświadczeniem

Metody pracy we współpracy

uczą współpracy i akceptacji indywidualnych

różnic, pracy w grupie, razem z grupą

Metody diagnostyczne

polegają na zbieraniu informacji o przebiegu

i wynikach określonego stanu rzeczy

Metody dyskusyjne

uczą dyskusji, prezentowania własnego

stanowiska

Metody rozwijające twórcze myślenie

uczą myślenia twórczego i odkrywania

swoich predyspozycji, swoich zdolności

Metody grupowego podejmowania

decyzji

preferują efektywne uczestnictwo w dyskusji

o i uczą odpowiedzialności za swoje i

grupowe decyzje oraz podejmowania

decyzji na podstawie faktów

Metody planowania

pozwalają uczniom planować rzeczywistość,

fantazjować, marzyć i planować

urzeczywistnianie swoich marzeń

Gry dydaktyczne

uczą przestrzegania reguł, właściwej

radości z wygranej umiejętności

przyjmowania przegranej

Metody przyspieszonego uczenia się

szybkie przyswajanie wiedzy

Metody ewaluacyjne

pozwalają dokonywać oceny siebie,

innych, uczą przyjmowania krytyki

WYBRANE

METODY

AKTYWIZUJĄCE

Charakterystyka wybranych

metod aktywizujących



Krasnoludek



Pajęczynka



Burz mózgów



Mapa pojęciowa



Kula śniegowa



Piramida priorytetów



Metoda trójkąta



Rybi szkielet



Sześć myślących

kapeluszy



Metaplan



Okienko informacyjne



Debata



Drzewo decyzyjne



Wędrujące plakaty



Cztery kąty



Tangram



Metoda projektów



Analiza przypadków



Drama



Walizka i kosz

KRASNOLUDEK



Krasnoludek jest jedną z technik integracyjnych.

Można go stosować na różnych przedmiotach. Jest to

pomoc w ręku dziecka, np. piłeczka, grzechotka,

maskotka. Krasnoludkiem może być ,,coś”, czym

można do siebie rzucać, co przyciąga wzrok dziecka.



Możemy kończyć nim zdanie, na przykład:



Dzieci siedzą w kręgu.



Rzucamy ,,Krasnoludka” i mówimy: ”Krasnoludek

jest ... (dziecko, które otrzymuje rzucony przedmiot

kończy zdanie).



Obowiązuje tu zasada nie powtarzania wcześniej

usłyszanych zakończeń i mówi tylko ta osoba, która

trzyma w ręku ,,Krasnoludka”.

PAJĘCZYNKA LUB KŁĘBEK



Nazwa techniki pochodzi od efektu końcowego, który

powstaje w wyniku zabawy z kłębkiem nici. Dzieci przy

pomocy kłębka mogą poznawać swoje imiona, mówić sobie

coś dobrego, ale też mogą uczyć się dodawać, odejmować,

tworzyć opowiadania itp. Możliwości wykorzystania są

bardzo różne, a wszystko zależy od pomysłowości samego

nauczyciela.



Wszystkie dzieci siedzą w kręgu. W prawej ręce nauczyciel

trzyma kłębek wełny, nawija nitkę na palec wskazujący lewej

ręki i rzuca prawą ręką do wybranego dziecka mówiąc jakąś

pozytywną cechę: ,,Rzucam do Przemka, bo on ładnie

gra”. Po rzuceniu kłębka do wszystkich dzieci powstaje sieć.

Po zakończeniu zabawy dzieci odrzucają kłębek do

koleżanek i kolegów, od których go otrzymały powtarzając

ich relację słowną.



Tę samą technikę można zastosować do opowiadania

odtwórczego.

BURZA MÓZGÓW

Jej istotą jest zgromadzenie w krótkim czasie dużej
ilości pomysłów na rozwiązanie jakiegoś problemu.

Jest to metoda twórczego
rozwiązywania problemów. Rozwija
sprawność umysłową, kreatywność,
przełamuje opory przed
przedstawianiem własnych pomysłów,
pobudza wyobraźnię.

ETAPY „BURZY MÓZGÓW”

Wytwarzanie pomysłów.
Proces ten powinien być inspirowany przez nauczyciela poprzez stawianie
pytań kierowanych do całej klasy. Odpowiedzi powinny być zapisywane na
tablicy lub przygotowanych paskach papieru. Po zakończeniu zapisywania
należy odczytać wszystkie zapisane propozycje. (Na wszystkie stawiane
pytania dotyczące zapisanych propozycji odpowiadają ich autorzy).

Ocena i analiza zgłoszonych pomysłów.
Etap ten służy selekcji podanych pomysłów a
technika jego wykonania może być bardzo różna,
zależna od pomysłowości nauczyciela
prowadzącego.

O czym warto pamiętać?



włączanie wszystkich uczniów do pracy,



szybkie zgromadzenie dużej ilości pomysłów lub faktów,



przeprowadzenie rozgrzewki umysłowej,



naukę zwięzłego, precyzyjnego wyrażania myśli,



sprawdzenie posiadanej wiedzy,



doskonalenie techniki pisania ( klasy I – III ).

Zastosowanie na lekcjach burzy mózgów pozwala na:

BURZA MÓZGÓW jest pierwszym etapem

innych metod aktywizujących.

BURZA MÓZGÓW jest pierwszym etapem

innych metod aktywizujących.

MAPA POJĘCIOWA

To metoda wizualnego przedstawienia problemu z

wykorzystaniem schematów, rysunków, haseł, symboli itp.

Nadaje się do szerokiego wykorzystania w całym cyklu

nauczania w trakcie realizacji nowych zagadnień, jako forma
pracy na lekcjach powtórzeniowych oraz sposób badania stanu
wiedzy i umiejętności intelektualnych.

Mapa pojęciowa ( mentalna )

często przybiera kształt plakatu.

Mapa pojęciowa ( mentalna )

często przybiera kształt plakatu.

Sposób postępowania

•

Nauczyciel formułuje temat, nad którym mają pracować
uczniowie; podaje pisemną lub ustną instrukcję o sposobie i
czasie wykonania.

•

Uczniowie w formie „burzy mózgów” gromadzą potrzebne
wiadomości. Ważny jest podział pracy w grupie, jedni poszukują,
inni zapisują lub rysują.

•

Grupy analizują zapisy na kartkach, zbierają kartki o podobnej
treści. Powstają zbiory i podzbiory w zakresie haseł, treści i są
nazywane.

•

Grupy tworzą projekt plakatu, przyklejają kartki na arkuszu
papieru, łączą je strzałkami. Wyszukują zależności i powiązania
między elementami na plakacie oraz dopisują brakujące hasła.
Powstaje

MAPA POJĘCIOWA

Prezentacja prac

Jest to bardzo ważny etap pracy. Uczniowie
prezentują przygotowany materiał, utrwalają
wiadomości, ćwiczą jasne i zwięzłe
wypowiadanie się, słuchając – poznają temat
z różnych punktów widzenia i uczą się od
siebie nawzajem.

W końcowej fazie uczniowie oceniają swoją
pracę w grupie, a nauczyciel podkreśla
najcenniejsze dokonania każdego zespołu.

Jak mogę

pomóc

mamie?

Posprzątam

pokój

Podleję

kwiatki

Wyniosę

śmieci

Przypilnuję

braciszka

Zrobię
zakupy

„Jak możemy pomagać mamie?”

Kula śniegowa

Zwana też dyskusją piramidową, polega na przechodzeniu

od pracy indywidualnej do pracy w całej grupie. Technika

ta daje szansę każdemu na sprecyzowanie swojego zdania

i stanowiska na podany temat, umożliwia nabywanie

doświadczeń, jak też pozwala dzieciom ćwiczyć i śledzić

proces uzgadniania stanowisk.

Przebieg

uczniowie pracują indywidualnie nad nowym problemem,

- łączą się w pary i ustalają wspólne stanowisko,

- pary łączą się w czwórki i ustalają wspólne stanowisko,

- czwórki łączą się w ósemki i ustalają wspólne stanowisko,

- ósemki łączą się w szesnastki i ustalają wspólne

stanowisko,

- prezentacja wspólnie wypracowanego stanowiska.



Każde dziecko otrzymuje kartkę z napisanym słowem, np.

dobroć.



Zadaniem dziecka jest napisanie definicji tego pojęcia.



Kiedy praca indywidualna jest zakończona, dzieci dobierają

się w pary.



W parach uczniowie odczytują swoje definicje i próbują z

dwóch stworzyć jedną , wpisując ją na większą kartkę.



Potem pary łączą się w czwórki, ósemki, szesnastki i w ten

sposób na dużej kartce powstaje jedna definicja wypracowana
przez grupę.

„Czym jest dobroć?”

DRZEWKO DECYZYJNE

Dla lepszej organizacji i prezentacji argumentów można wykorzystać

sposób wizualizacji zwanej ścieżką decyzyjną lub drzewkiem
decyzyjnym.



Jeżeli uczeń ma podjąć decyzję w jakiejś sprawie, to

powinien w pień drzewa wpisać (określić), jaka sytuacja
wymaga podjęcia decyzji.



Następnie (na poziomie gałęzi) uczeń wpisuje możliwe

rozwiązania określonego poniżej problemu. Każde z
rozwiązań przynosi dobre i złe konsekwencje wyboru, które
uczeń umieszcza na trzecim poziomie.



W koronie drzewa określa cele i wartości, którymi się

kieruje.

WYBÓR

Mały chłopiec

stoi na

zmarzniętym

stawie, ale lód

zaczyna pękać

Idę

po pomoc

Pomagam mu sam

W tym czasie

chłopiec się
utopi



Nie zdołam pomóc –

stracę czas
Sam mogę się utopić

KONSEKWENCJ

NEGATYWN

CEL

DOBRE

Uratować

dziecko



Powiadomię

dorosłych

Powiadomię straż

pożarną
Zorganizuję fachową

pomoc

Uratuję dziecko

Zostanę bohaterem

Okienko informacyjne

Pozwala sprecyzować wyobrażenia na

określony temat. Nauczyciel dzieli na

zespoły 4 osobowe, każdy otrzymuje

schemat okienka informacyjnego na

formacie A 3

Każda grupa pracuje nad

wypełnieniem poszczególnych okienek,

po skończonej pracy następuje

prezentacja i podsumowanie.

Napisz definicję

Przedstaw

zagadnienie na rys.

graficznym, wpisując

słowa klucze

Znajdź porównanie

Ułóż krótki dialog

komiksowy

PROMYSCZKOWE

USZEREGOWANIE

Jest to technika bardzo często stosowana w nauczaniu początkowym.
Służy między innymi do definiowania pojęć, określania cech, zasad
oraz do hierarchizacji. Ze względu na układanie priorytetów w
promyczki często nazywana jest - słonecznym promyczkiem. Jest
najłatwiejszą techniką do zastosowania w pracy z dziećmi.



Uczniowie siedzą w kręgu, wewnątrz którego leży narysowane i wycięte

koło z napisem np. ,,PINGWINEK”.



Rozdajemy uczniom po trzy żółte kartki. Zadaniem każdego z nich jest

wpisanie, jakimi cechami charakteryzował się Elegancik.



Jedno dziecko odczytuje swoje cechy i układa je obok koła.



Następnie, inne dzieci , które mają te same lub bliskie cechy układają je

w promyczek. Później odczytują inne i układają w następne promyczki, aż
do wyczerpania kartek.



Cechy podobne układane są w jednym promyczku. Decyzje co do

układu cech bliskich podejmują sami uczniowie.

Przykład:

PINGWINEK

sprytny

wytrwały

zaradny

rozumny

inteligentn

mądry

nielot

wędrowny

elegancki

zadbany

dostojny

troskliwy

przyjaciels

opiekuńczy

Piramida priorytetów



Piramida priorytetów jest przydatna do realizacji

zagadnień



wymagających ustalenia hierarchii ważności.



Uczniowie w grupach opracowują kartki ze swoimi

pomysłami ( może to być np. odpowiedź na pytanie

zadane przez nauczyciela).



Kartki te naklejają na plakacie , na którym

narysowana jest piramida.



Najważniejsze hasła umieszczane są na samej

górze, najmniej ważne u dołu.



Poszczególne grupy prezentują swoje piramidy i

tworzą jedną wspólną. Metoda ta stwarza okazję

do dyskutowania i argumentowania.

„Co jest ważne w przyjaźni?”

bezwarunkowa

akceptacja

bezwarunkowa

akceptacja

to, że można

na siebie liczyć

to, że można

na siebie liczyć

przebaczanie

uważne słuchanie

szczerość

prawdomówność

wspólnie

spędzany czas

wspólnie

spędzany czas

podobne

zainteresowania

podobne

zainteresowania

podobieństwo

charakterów

podobieństwo

charakterów

ta sama płeć

O czym warto pamiętać?

Praca z piramidą priorytetów:



stwarza okazję do dyskutowania i argumentowania,



uatrakcyjnia przyswajanie wiedzy,



jest pretekstem do korzystania ze źródeł wiedzy,



dla uczniów klas młodszych jest ćwiczeniem w czytaniu ,
pisaniu i mówieniu.

Przykłady tematów:
 Jakie cechy bohatera zadecydowały o jego sukcesie?
 Znaczenie wody w życiu człowieka.
 Co jest najważniejsze w świecie? ( np. na podstawie
czytanki )

Metoda trójkąta

Służy przede wszystkim twórczemu rozwiązywaniu

problemów . Istota metody ogranicza się do zdefiniowania

problemu , określenia przyczyn podtrzymujących problem i

wyszukiwania rozwiązań, które by usunęły przyczyny

podtrzymujące sytuację problemową.

Przebieg:

klasę dzielimy na grupy 6 osobowe. Każda otrzymuje

arkusz papieru z narysowanym trójkącie, symbolizującym

problem do rozwiązania ( np. konflikty w rodzinie). Trójkąt

jest podtrzymywany przez tzw. podpory, symbolizujące

przyczyny. Uczniowie przy tych podporach zapisują

przyczyny danego problemu i prezentują wyniki pracy na

forum klasy. Następnym zadaniem jest szukanie w grupach

sposobów na likwidację podanych przyczyn. Po skończonej

pracy następuje znów prezentacja.

Metoda trójkąta-

schemat

PROBLEM

Sposoby
usunięcia
przyczyn

przyczyny

TECHNIKA TWÓRCZEGO MYŚLENIA

„635”

Jest to modyfikacja „burzy mózgów”

różniąca się od niej

organizacją pracy na lekcji .

osób ( grup ) wypisuje na formularzach po

pomysły rozwiązania danego problemu

razy podaje formularz sąsiadowi

Opis metody „635”

Faza pierwsza



Uczniowie pracują w sześcioosobowych zespołach.



Zespoły siedzą w kręgu lub wokół dużego stołu.



Każda osoba w zespole otrzymuje formularz i zapisuje na nim 3
pomysły rozwiązań problemu.



Formularz podaje sąsiadowi z lewej strony, odbiera zaś inny od
sąsiada z prawej strony.



Wpisuje kolejne trzy pomysły ( nie należy powtarzać już
zapisanych ).



Po pięciokrotnej wędrówce kartki otrzymujemy 18 rozwiązań.

Opis metody „635”

Faza druga



Zespoły pracują nad całością zebranego materiału.



Wybierają 6 najlepszych pomysłów rozwiązań problemu do
zaprezentowania całej klasie.

Formularz do pracy techniką „635”

Problem

………………………………………………………………………

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

RYBI SZKIELET

Metoda ta może być znana również jako „Schemat

przyczyn

i skutków”. Jej nazwa pochodzi od formy graficznej
przypominającej szkielet ryby.

Jest to metoda rozwiązywania problemów w twórczy

sposób,

poszukiwania, porządkowania i wykorzystywania

informacji z

różnych źródeł. Służy poszukiwaniu przyczyn powstania

danego

problemu, planowaniu działań, które mają dać określone

wyniki.

Poprzez stosowanie tej metody uczniowie nabywają

umiejętności

efektywnej pracy w zespole, odpowiedzialności za

podejmowane

decyzje, samooceny własnych osiągnięć i oceny pracy

innych.

Do zajęć należy przygotować:
• Dużą planszę przedstawiającą szkielet ryby
• Paski papieru (małe „ości”), mazaki.

Przebieg:



Na plakacie lub tablicy przygotowujemy model
przypominający „rybi szkielet”, w głowie wpisujemy
dowolny problem i jego przyczyny.



Dzieci za pomocą „burzy mózgów” ustalają główne czynniki,
które mogą stanowić powód takiego stanu rzeczy i wpisują je
w tzw. „ości duże”.



Następnie dzielimy klasę na tyle grup, ile jest „dużych ości”.
Każdemu zespołowi przydzielamy jeden czynnik główny.



Każdy zespół poszukuje przyczyn, które mają wpływ na ten
czynnik.



Przyczyny te uczniowie zapisują na paskach papieru, które
symbolizują małe ości.



„Małe ości” zostają przypięte na dużym schemacie.



Spośród przedstawionych wszystkich przyczyn głównego
problemu uczniowie wybierają najistotniejsze.



Podsumowując opracowujemy plan działań zmierzających do
rozwiązania problemu.

problem

Czynnik

podstawowy

Czynnik

podstawowy

Czynnik

podstawowy

Czynnik

podstawowy

Czynniki wpływajace

na czynnik

główny

Czynniki wpływajace

na czynnik

główny

Schemat rybiego
szkieletu

SZEŚĆ MYŚLĄCYCH

KAPELUSZY

To odmiana metody „Debata za i przeciw”. Metoda
szczególnie przydatna tam, gdzie uczniowie muszą
współpracować ze sobą i zgodnie ze swoimi predyspozycjami
brać udział w rozwiązywaniu problemów. Jest to spojrzenie
na analizowane zagadnienie z różnych punktów.

Autor metody – De Bono przypisał 6 kapeluszom – 6
różnych sposobów myślenia.

- szef grupy, jest zdystansowany, to do niego należy
kontrolowanie przebiegu spotkania, jak też
podsumowanie dyskusji;

– zajmuje się wyłącznie faktami, liczbami i ma do
nich podejście obojętne – nie wydaje żadnych
opinii;

SZEŚĆ MYŚLĄCYCH KAPELUSZY

- kieruje się emocjami i intuicją, przekazuje swoje
odczucia „na gorąco”;

- to tzw. optymista, który widzi sprawy w „różowych
okularach”, jest bardzo pozytywnie nastawiony;

- osoba myśląca twórczo, jego zadaniem jest
wskazywanie nowych oryginalnych pomysłów;

- pesymista, nastawiony negatywnie, jeśli padają
różne opinie - natychmiast je krytykuje;

„Czy w tym roku szkolnym będziemy

promować naszą szkolę w środowisku lokalnym?"



Dzieci siedzą w kręgu i losują przygotowane kapelusze w 6

kolorach;



Na tablicy wywieszamy wskazówki dotyczące sposobu myślenia

każdego z
kapeluszy;



Podajemy problem do rozwiązania;



Uczniowie dobierają się w grupy kolorami kapeluszy i przygotowują

wspólnie argumenty na rzecz wylosowanego stanowiska, a więc
przyjmują taki sposób myślenia, jaki wyznacza im wylosowany
kapelusz;



Ponownie dzieci zbierają się w kręgu;



Wyłonieni z każdej grupy mówcy referują argumenty, które pojawiły

się podczas prac grupowych.

W czasie dyskusji uczniowie reprezentują emocje

„przypisane” określonym kolorom.

W czasie dyskusji uczniowie reprezentują emocje

„przypisane” określonym kolorom.

Wędrujące plakaty

Dzielimy klasę na zespoły 5-6 os. Każdy

zespół otrzymuje arkusz papieru z

pytaniem. Zapisuje odpowiedź i plakat

przekazuje do uzupełnienia następnej

grupie. Rund będzie tyle, ile jest grup. Po

zakończonej pracy przedstawiciel każdej

grupy odczytuje powstały zapis. Plakaty

zawieszamy w widocznym miejscu, by

wspólnie dokonać analizy i postawić

wnioski.

METODA PROJEKTU

Jedną z kluczowych umiejętności, w jakie szkoła ma wyposażyć
ucznia, jest twórcze myślenie. Im wcześniej zacznie się
wychowywać do twórczości, tym proces ten będzie
skuteczniejszy. Taką możliwość daje zastosowanie metody
projektów.

Polega ona na wykonywaniu przez uczniów zadań obejmujących
większą partię materiału poprzez samodzielne poszukiwania,
pod dyskretną opieką nauczyciela.

Metodę projektu można nazwać

metodą dojrzewania uczniów.

Metodę projektu można nazwać

metodą dojrzewania uczniów.

Metoda projektu charakteryzuje się

tym, że:

ma określone cele i metody pracy,

ma określone terminy realizacji całości i poszczególnych
etapów,

wyznaczone są osoby odpowiedzialne za jego realizację,

znane są kryteria oceny,

uczniowie realizują zadania w grupach, rzadko
indywidualnie,

pracują w znacznym stopniu samodzielnie,

rezultaty pracy prezentowane są na forum klasy lub szkoły,

projekt jest zadaniem trwającym kilka dni, a nawet tygodni.

Etapy pracy:

Określenie tematu projektu.

Przykłady tematów:



Moja rodzina ( prezentacja w postaci albumu, drzewa genealogicznego
)



Historia mojej miejscowości.



Folder „Gmina Godów”



Sławni Ślązacy.



Pomóżmy ptakom przetrwać zimę ( klasy I – III )



Święto wiosny ( klasy I – III ).

II. Przygotowanie instrukcji.

Uczniowie muszą wiedzieć, co i jak wykonać , aby ich produkt był
najwyższej jakości oraz jakie są kryteria oceniania projektu.

Etapy pracy:



Opracowanie instrukcji do projektu. Instrukcja powinna zawierać cele

i standardy, jakie powinien spełniać projekt oraz informować uczniów co
mają do wykonania. Nauczyciel wskazuje źródła, do których należy
sięgnąć przy zbieraniu informacji.



Ustalenie podziału zadań w poszczególnych zespołach, karty z

podziałem mogą być wywieszone w klasie.



Zawarcie kontraktu z uczniami na wykonanie projektu, (kontrakt

można przygotować w postaci zobowiązania, w którym uczniowie
zobowiązują się do wykonania projektu zgodnie z instrukcją, a
nauczyciel dokona oceny zgodnie z kryteriami podanymi w
instrukcji).



Ustalenie terminów konsultacji.



Opracowanie planu sprawozdania z projektu.

Etapy pracy:

III. Praca nad projektem.

Polega na penetracji źródeł, przeprowadzaniu wywiadów i na
gromadzeniu materiałów do wyznaczonego tematu.

Projekt rozwija umiejętność planowania pracy, samodzielność,
dociekliwość i odpowiedzialność. Nauczyciel bardzo dyskretnie
powinien nadzorować pracę, dając uczniom duże pole do popisu.

IV. Prezentacja projektu.

Jest to ostatni etap realizacji projektu. Należy zadbać o to, aby
atmosfera w czasie prezentacji panowała przyjazna, a słuchacze byli
skupieni.

V. Ocena projektu.

Nauczyciel dokonuje oceny pracy całego zespołu, poszczególnych

członków,

poszczególnych faz i całości projektu. Do oceny stosuje się kryteria

zapisane

w instrukcji. Elementem oceny powinna być samoocena uczniów i

zespołów.

Najlepiej aby dokonać oceny z całym zespołem klasowym lub

wybranym jury.

DRAMA

Drama polega na wczuwaniu się w role, na improwizacji
angażującej ruch i gest, mowę, myśli i uczucia. Dostarcza
bezpośredniego doświadczenia, przekraczającego zakres zwykłej
informacji, wzbogacającego wyobraźnię i poruszającego emocje
tak samo jak umysł.

Istotą dramy jest konflikt wzięty z życia, literatury lub po
prostu wymyślony. Umożliwia przeżycie określonych
problemów, poszukiwanie własnych rozwiązań i dokonywanie
wyborów. Przyspiesza to emocjonalnie, intelektualne i społeczne
dojrzewanie uczniów. Uczy także samowiedzy, rozumienia siebie i
innych na poziomie emocji i uczuć.

Dramę od inscenizacji czy teatru różni to, że:



nie ma podziału na aktorów i widzów,



najważniejsze jest wczucie się w rolę, granie siebie,



w dramie uczestnicy improwizują, zachowują się naturalnie i

logicznie,



koncentrują się na określonej sytuacji, nie zaś na sposobie gry,

Co wchodzi w zakres dramy:



Rozmowa



Wywiad



Etiuda pantomimiczna



Improwizacja



Żywy obraz



Scenka improwizowana



Rzeźba

DRAMA

Przebieg dramy jest następujący:



wprowadzenie przez nauczyciela ( przedstawienie zdarzenia ),



przygotowanie się uczestników do wejścia w rolę ( rozmowy,

dyskusje ),



odgrywanie ról przez uczestników,



omówienie ( pytania, rozmowy, komentarze ).

Przebieg:

Głównym sposobem pracy w dramie jest bycie w roli. Najczęściej
polega ono na tym, że uczeń jest sobą w nowej, nieznanej mu
sytuacji, np.

Pokłóciłaś się z przyjaciółką, ale zależy Ci na pogodzeniu się z

nią. Jak tego dokonasz?

Chcesz koniecznie pojechać z klasą na wycieczkę. Rodzice

ledwie wiążą koniec z końcem. Co zrobisz, aby dali Ci pieniądze
na tę wycieczkę?

DYSKUSJA DYDAKTYCZNA

Dyskusja dydaktyczna to zorganizowana wymiana myśli i

poglądów

na dany temat, która:



pobudza i rozwija myślenie,



pomaga kształtować poglądy i przekonania,



uczy oceny poglądów innych ludzi,



kształci umiejętność formułowania myśli i ich wypowiadania,



uczy krytycznego spojrzenia na własne poglądy i zmusza do ich
weryfikacji.

DYSKUSJA DYDAKTYCZNA

W PRZEBIEGU DYSKUSJI WYRÓŻNIAMY TRZY ETAPY:

Wprowadzenie, polegające na takim sformułowaniu problemu, by
pobudzał do myślenia i wypowiadania się,

Dyskusja właściwa, której istota sprowadza się do zespołowego
rozwiązania problemu,

Podsumowanie wyników dyskusji przez prowadzącego,
poszerzone o ocenę udziału i zaangażowanie uczniów.

Dyskusja może mieć charakter wolny

wtedy wszyscy na

równych prawach biorą w niej udział, respektując ustalone
zasady.

Dyskusja może przybierać charakter panelu

– wtedy

kilka wyznaczonych osób wcześniej przygotowuje swoje
wystąpienie. Pozostali uczniowie są słuchaczami. Nad
całością dyskusji czuwa nauczyciel.

„ZA I PRZECIW”

Jest to metoda pozwalająca na łatwiejsze podjęcie decyzji

oraz spojrzenie na ten sam problem z różnych punktów
widzenia. Uczniowie w dwóch przeciwstawnych grupach
prezentują argumenty "za i przeciw", których celem jest
przekonanie adwersarzy do swojego stanowiska.

Oto przykładowe tematy:

„Czy odkrycie Ameryki było dla tubylców szansą rozwoju?”

„Jak oceniamy postawę Wojtka z czytanki „A jednak
przeszli?”

Przebieg zajęć:

Krótkie wprowadzenie nauczyciela.

Podanie zadania uczniom: zgromadzić argumenty za i
przeciw podjęciu określonej decyzji.

Poszukiwanie argumentów za i przeciw.

Sprecyzowanie i zapis na plakacie:

przeciw



Prezentacja przed klasą.

METAPLAN

Jest to plastyczny zapis dyskusji, prowadzonej przez uczestników,

którzy dyskutują na określony temat, tworząc jednocześnie plakat. Plakat
jest graficznym, skróconym zapisem narady. Metoda ta jest stosowana
przy omawianiu drażliwych czy trudnych spraw oraz rozwiązywaniu
konfliktów.

W tym przypadku rozwiązanie konfliktu to nie wskazanie, kto miał rację

a kto nie. Celem metody jest spokojne rozważanie problemu i skupienie
się przede wszystkim na poszukiwaniu (niekoniecznie na znalezieniu)
wspólnego rozwiązania. Skłania ucznia do myślenia, sprzyja rozwojowi
umiejętności analizy, oceniania faktów i sądów czy pozycji rozwiązań.

Sposób prowadzenia:

Nauczyciel przedstawia klasie problem, który będzie
przedmiotem ich dyskusji i przygotowuje niezbędne
do wykonania plakatów materiały:

•

duże arkusze papieru pakowego,

•

wykonane z kolorowego papieru kółka, owale,

prostokąty i chmurki,

•

kolorowe flamastry, taśmę samoprzylepną, klej

Dzieli klasę na grupy 5-6 osobowe;

Wyznacza grupom czas na przedyskutowanie
problemu i wykonanie plakatów, a następnie
poszczególne zespoły prezentują efekty swojej pracy;
podsumowaniem lekcji jest zebranie wszystkich
wniosków, które zostały zgłoszone; można też je
jeszcze przedyskutować, by wyeliminować
ewentualne sprzeczności;

Jak jest? Jak powinno

być?

Problem

Dlaczego nie jest Wnioski

jak powinno być?

Po skończonej pracy zespoły prezentują swoje
plakaty – delegując swego przedstawiciela, który
też odpowiada na pytania pozostałych uczniów,
udziela wyjaśnień. Podsumowaniem jest zebranie
wszystkich wniosków

SCHEMAT

Jak jest ?

Jak być powinno ?

Zanieczy

szczone

powietrz

Brudna

woda

rzekach

jeziorach

Dużo

śmieci

W lasach

Chore

zwierzęt

Dzikie

wysypisk

Dużo

zieleni

Czyste

powietrze

Czysta
woda

Zdrowe

zwierzęta

I ludzie

Czysto i

ładnie

Dlaczego nie jest tak, jak powinno być ?

Fabryki

wylewają

ścieki do

jezior
i rzek

Ludzie

wyrzucają

śmieci na

trawniki

Dymy
kominów

zanieczyszcz

ają

powietrze

Wnioski

Należy chronić

nasze środowisko

Dbać o zieleń, wodę

i powietrze

Nie zanieczyszczać

i nie zatruwać

Jak

ratować

Ziemię?

Jak

ratować

Ziemię

Cztery kąty

Uczniowie stoją pośrodku sali. Prowadzący

zadaje pytanie i ukazuje cztery możliwości

odpowiedzi. Wybór polega na udaniu się do

odpowiedniego kąta, Np. „co najbardziej

cenisz w przyjaźni? Prawdę, wierność,

zrozumienie czy akceptację ?

Następnie powstałe grupy pracują nad

uzasadnieniem swego wyboru. Wybierają

swojego przedstawiciela. Przedstawiciel

grupy referuje uzasadnienie na forum klasy.

Analiza przypadków

Polega na analizie i dyskusji nad

zaprezentowanym zdarzeniem (sytuacja

problemowa ). Uczniowie wykorzystują

posiadaną wiedzę i doświadczenia, aby znaleźć

lepsze rozwiązanie tego problemu .Uczeń ustala,

jaką decyzję podjąłby na miejscu bohatera,

analizując przyczyny i skutki tego zdarzenia.

Metoda ta pozwala uczyć się na cudzych

błędach. Możemy wykorzystać tu zdarzenie

autentyczne, poznane na bazie czytanki, lektury,

itp.

Sposób przeprowadzenia

zajęć



1.Poznanie opisu przypadku – uczniowie

otrzymują opis przypadku do indywidualnego

przeczytania.



2.Zadawanie pytań dotyczących przypadku –

należy przeznaczyć kilka minut na zadawanie

pytań wyjaśniających. Pytania powinny być krótkie

i konkretne. Odpowiedzi mają być precyzyjne i

zwięzłe, pozbawione sugestii i domysłów

odpowiadającego.



3.Analiza opisu zdarzenia – dokładna analiza ma

na celu wykrycie przyczyn i skutków oraz selekcji

na ważne i mniej istotne, a także wyłonienie

czynników decydujących o rozwiązaniu problemu.

PRZYKŁAD:

Analiza przypadku
Czytanka pt.: Można było poczekać- Maria Terlikowa.
Pierwszym etapem jest zapoznanie z problemem, czyli

przeczytanie tekstu. Następnie uczniowie odpowiadają

na pytania kto? , co robił ? Potem uczniowie ustalają

przyczyny zdarzenia i skutki. Następny etap to

wypisanie czynników, które decydują o rozwiązaniu tego

problemu- Co należałoby zrobić, aby nie doszło do takiej

sytuacji?

Co zrobił byś na ich miejscu?

Wybór najlepszej propozycji możemy dokonać się na

podstawie „piramidy priorytetów”. Na koniec należy

pamiętać o podsumowaniu zajęć i ocenie prac grup. Inne

tematy: bójka, wypadek, kłamstwo, itp.

4.Znalezienie optymalnych sposobów
rozwiązania problemu – uczniowie
zgłaszają propozycje wraz z uzasadnieniem.
N a podstawie wcześniej zebranych
informacji analizuje się różne rozwiązania i
wybiera najlepsze.

5.Ocena przebiegu zajęć – musi mieć
charakter merytoryczny i dydaktyczny,
nauczyciel odnosi się do celów zajęć,
podsumowuje je, ocenia sposób i trafność
stawianych pytań, prawidłowość
wnioskowania oraz aktywność uczestników.
Uczniowie mogą wypowiadać się na temat
tego, co sprawiło im największą trudność, co
było dla nich łatwe, czy są zadowoleni ze
swojego udziału w zajęciach.

Gry dydaktyczne



Czynnikiem charakteryzującym tę

metodę jest zabawa, która jest

niezwykle przydatna w procesie

uczenia. Gra stanowi odmianę wyżej

wspomnianej zabawy i polega na

przestrzeganiu ściśle określonych

zasad. Służy to poszanowaniu norm

oraz przyzwyczaja do zwycięstw czy

porażek

Ze względu na pełnione funkcje gry

edukacyjne można podzielić na:

informacyjne, których zadaniem jest

wspomaganie nauczyciela podczas

wprowadzania nowego materiału;

ćwiczeniowe, których zadaniem jest

ćwiczenie umiejętności.

Tangram

Jest to metoda graficzna utrwalającą zdobyte

wcześniej wiadomości. Tangram to kwadrat, który

składa się z 7 części (tan):



2 x duże trójkąty,



1 x średni trójkąt,



2 x małe trójkąty,



1 x mały kwadrat,



1 x mały równoległobok.

Celem tej gry jest ułożenie większego obrazka /

figury wg przygotowanego wzorca (najczęściej

narysowanych konturów tego obrazka) lub ułożenie

wyciętych figur geometrycznych tak, by stykały się

bokami (słowo z wyjaśnieniem).

Przykład – Tangram do

Adwentu

aboż

eństw

Fiole

Świe

Sym

bol a

dwen

Niedziele

adwentu

wieniec

roratka

Kolor

szat

Rok kościelny

Spowiedź

Roraty

Świeca

adwentowa

Rekolekcje

adwent

KOSZ I WALIZECZKA

Przygotowujemy na tablicy dwa plakaty z
narysowanym koszem i walizeczką. Rozdajemy
uczniom kartki samoprzylepne w dwóch kolorach.
Prosimy dzieci, aby oceniły postępowanie bohatera
wybranej lektury lub czytanki. W tym celu powinni
wypisać na jednych kartkach cechy pozytywne, a na
drugich – negatywne. Na hasło „start” – uczniowie
przylepiają kartki w odpowiednich miejscach. Potem
prosimy jednego ucznia o odczytanie tego, co
najchętniej wrzuciliby do kosza i zapomnieli oraz
tego, co chcieliby zabrać ze sobą w walizce.

Stanowią element metody SWOT (od pierwszych liter)
Strenghts – mocne strony
Weaknes – słabe strony
Opportunities – szanse, możliwości
Threats – zagrożenia

TARCZA STRZEECKA

Tarcza strzelecka - jak sama nazwa wskazuje, służy
sprawdzeniu wiedzy i umiejętności strzelca. Strzelcem może
być zarówno uczeń, jak i nauczyciel. Za pomocą tarczy możemy
ocenić lekcje, fakty, wydarzenia itp. Strzał w „dziesiątkę”
(centrum tarczy) oznacza pełną perfekcję, strzał poza tarczę to
„pudło”. Analiza, ocena i refleksja to najlepszy nauczyciel
w drodze do sukcesu.

pomoce

atmosfera

koledzy

prowadząc
y

Przebieg:



Na tablicy lub szarym papierze rysujemy tarczę
strzelecką, uwzględniając wybrane aspekty lekcji.



Rozdajemy uczniom po cztery strzały (cenki sklepowe)
i opuszczamy na moment salę zajęć, pozwalając
uczniom na „strzelanie”.



Wynik powyższej ewaluacji informuje, jak uczniowie
ocenili atmosferę zajęć i zastosowane pomoce.



Za pomocą tarczy strzeleckiej możemy ocenić prawie
wszystko.

Dziękujemy za

uwagę

Iwona Krupa

Andżelika Libiatowska

Przykład: Fizyka: Czy dźwięki mogą

być szkodliwe?

Jaki hałas

może powodowa

Utratę słuchu

Hałas w domu

Hałas

komunikacyjny

Hałas w pracy

Głośne dyskoteki

Hałas w szkole

samochody

samoloty

pociągi

Praca urządzeń

elektrycznych

Głośna muzyka

Głośne rozmowy

maszyny

Urządzenia

wentylacyjne

Wrzask na korytarzu

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49
Slide 50
Slide 51
Slide 52
Slide 53
Slide 54
Slide 55
Slide 56
Slide 57
Slide 58
Slide 59
Slide 60
Slide 61
Slide 62
Slide 63
Slide 64
Slide 65
Slide 66
Slide 67
Slide 68
Slide 69
Slide 70
Slide 71
Slide 72
Slide 73
Slide 74
Slide 75
Slide 76
Slide 77
Slide 78
Slide 79
Slide 80
Slide 81
Slide 82
Slide 83
Slide 84
Slide 85
Slide 86
Slide 87

prezentacja aktywne metody nauczania

Document Outline