1

1

Leki działające na

Leki działające na

układ oddechowy

układ oddechowy

2

2

Chorobę układu oddechowego można

Chorobę układu oddechowego można

usystematyzować w następujące grupy

usystematyzować w następujące grupy

objawów:

objawów:



ze strony górnych dróg oddechowych –

ze strony górnych dróg oddechowych –

przewlekły katar, zapalenie zatok

przewlekły katar, zapalenie zatok

bocznych nosa, polipy nosa

bocznych nosa, polipy nosa



ze strony dolnych dróg oddechowych i

ze strony dolnych dróg oddechowych i

płuc – napadowy, suchy kaszel,

płuc – napadowy, suchy kaszel,

nawrotowe zapalenie oskrzeli/płuc

nawrotowe zapalenie oskrzeli/płuc



astma oskrzelowa

astma oskrzelowa

3

3

Leki przeciwkaszlowe

Leki przeciwkaszlowe

Kaszel

Kaszel

jest odruchem mającym na celu

jest odruchem mającym na celu

udrożnienie dróg oddechowych. Najczęściej

udrożnienie dróg oddechowych. Najczęściej

występuje przy dostaniu się ciał obcych do dróg

występuje przy dostaniu się ciał obcych do dróg

oddechowych.

oddechowych.

W chorobach oskrzeli, płuc, opłucnej i krtani na

W chorobach oskrzeli, płuc, opłucnej i krtani na

skutek stanów zapalnych dochodzi bardzo

skutek stanów zapalnych dochodzi bardzo

często

często

do drażnienia zakończeń nerwowych

do drażnienia zakończeń nerwowych

wywołujących kaszel. Długotrwale utrzymujący

wywołujących kaszel. Długotrwale utrzymujący

się kaszel powoduje hiperwnetylację płuc i

się kaszel powoduje hiperwnetylację płuc i

4

4

Leki przeciwkaszlowe

Leki przeciwkaszlowe

doprowadza do alkalozy oddechowej.

doprowadza do alkalozy oddechowej.

Kaszel towarzyszy także gruźlicy i

Kaszel towarzyszy także gruźlicy i

nowotworom,

nowotworom,

w tych przypadkach może spowodować

w tych przypadkach może spowodować

krwotok

krwotok

i wówczas zachodzi bezwzględna konieczność

i wówczas zachodzi bezwzględna konieczność

zahamowania odruchu kaszlowego. Służy

zahamowania odruchu kaszlowego. Służy

również do wydalania nadmiaru wydzieliny

również do wydalania nadmiaru wydzieliny

tchawiczo-oskrzelowej.

tchawiczo-oskrzelowej.

5

5

Leki przeciwkaszlowe

Leki przeciwkaszlowe

Tłumienie tego fizjologicznego odruchu jest

Tłumienie tego fizjologicznego odruchu jest

wskazane, gdy jest on bardzo nasilony i suchy,

wskazane, gdy jest on bardzo nasilony i suchy,

bez wykrztuszania śluzu oskrzelowego.

bez wykrztuszania śluzu oskrzelowego.

Leki przeciwkaszlowe stosuje się w

Leki przeciwkaszlowe stosuje się w

napadowym,

napadowym,

uporczywym, suchym kaszlu.

uporczywym, suchym kaszlu.

W kaszlu spowodowanym zaleganiem

W kaszlu spowodowanym zaleganiem

wydzieliny w drogach oddechowych wskazane

wydzieliny w drogach oddechowych wskazane

są leki wykrztuśne.

są leki wykrztuśne.

6

6

Leki przeciwkaszlowe

Leki przeciwkaszlowe

Kaszel towarzyszący astmie

Kaszel towarzyszący astmie

oskrzelowej podlega

oskrzelowej podlega

leczeniu odpowiednimi lekami

leczeniu odpowiednimi lekami

przeciwastmatycznymi.

przeciwastmatycznymi.

7

7

Leki przeciwkaszlowe

Leki przeciwkaszlowe

Leki przeciwkaszlowe dzielimy na związki o

Leki przeciwkaszlowe dzielimy na związki o

działaniu ośrodkowym i obwodowym.

działaniu ośrodkowym i obwodowym.

1. Leki p-kaszlowe działające ośrodkowo

1. Leki p-kaszlowe działające ośrodkowo

(hamujące czynność ośrodka

(hamujące czynność ośrodka

oddechowego i ośrodka kaszlu):

oddechowego i ośrodka kaszlu):



opioidowe

opioidowe

- o silnym działaniu narkotycznym i

- o silnym działaniu narkotycznym i

uzależniającym, takie jak morfina,

uzależniającym, takie jak morfina,

metadon,

metadon,

oksykodon, hydromorfon

oksykodon, hydromorfon

8

8

Leki przeciwkaszlowe

Leki przeciwkaszlowe

- o słabych właściwościach

- o słabych właściwościach

narkotycznych i

narkotycznych i

uzależniających, takie jak kodeina,

uzależniających, takie jak kodeina,

hydrokodon, hydrokodeina

hydrokodon, hydrokodeina

- nie powodujące uzależnienia takie jak

- nie powodujące uzależnienia takie jak

dekstrometorfan, noskapina

dekstrometorfan, noskapina



nieopioidowe

nieopioidowe

takie jak pentoksyweryna, okseladyna,

takie jak pentoksyweryna, okseladyna,

benproperyna, klofedanol.

benproperyna, klofedanol.

9

9

Leki przeciwkaszlowe

Leki przeciwkaszlowe

2. Leki przeciwkaszlowe działające

2. Leki przeciwkaszlowe działające

obwodowo

obwodowo

(hamujące czynność zakończeń

(hamujące czynność zakończeń

nerwowych w

nerwowych w

drogach oddechowych): benzonatat,

drogach oddechowych): benzonatat,

prenoksdiazyna, oksolamina, śluzy

prenoksdiazyna, oksolamina, śluzy

roślinne.

roślinne.

10

10

Leki p-kaszlowe o działaniu

Leki p-kaszlowe o działaniu

ośrodkowym

ośrodkowym

Leki p-kaszlowe o działaniu ośrodkowym

Leki p-kaszlowe o działaniu ośrodkowym

hamują odruch kaszlu kaszlowy w wyniku

hamują odruch kaszlu kaszlowy w wyniku

depresyjnego działania na ośrodek kaszlu oraz

depresyjnego działania na ośrodek kaszlu oraz

mogą zwalniać rytm oddechowy przez

mogą zwalniać rytm oddechowy przez

hamowanie ośrodka oddechowego w rdzeniu

hamowanie ośrodka oddechowego w rdzeniu

przedłużonym.

przedłużonym.

Leki te mogą również wpływać depresyjnie na

Leki te mogą również wpływać depresyjnie na

inne struktury mózgu i powodować senność,

inne struktury mózgu i powodować senność,

niepokój, nudności, a niekiedy drgawki.

niepokój, nudności, a niekiedy drgawki.

11

11

Leki p-kaszlowe o działaniu

Leki p-kaszlowe o działaniu

ośrodkowym

ośrodkowym

Zastosowanie narkotycznych leków p-bólowych

Zastosowanie narkotycznych leków p-bólowych

jako leków przeciwkaszlowych ze względu na

jako leków przeciwkaszlowych ze względu na

możliwość wywołania uzależnienia jest bardzo

możliwość wywołania uzależnienia jest bardzo

ograniczone, a uzasadnione tylko w tych

ograniczone, a uzasadnione tylko w tych

przypadkach, w których obok koniecznego

przypadkach, w których obok koniecznego

znoszenia bólu istnieją wskazania do

znoszenia bólu istnieją wskazania do

łagodzenia

łagodzenia

napadów kaszlu (morfina, oksykodon,

napadów kaszlu (morfina, oksykodon,

hydromorfon).

hydromorfon).

12

12

Leki p-kaszlowe o działaniu

Leki p-kaszlowe o działaniu

ośrodkowym

ośrodkowym

Kodeina –

Kodeina –

należy do wykazu N

należy do wykazu N

Wykazuje słabsze działanie

Wykazuje słabsze działanie

przeciwkaszlowe od

przeciwkaszlowe od

morfiny, zwalnia rytm oddychania i działa

morfiny, zwalnia rytm oddychania i działa

przeciwbólowo, uspokajająco, oraz

przeciwbólowo, uspokajająco, oraz

przeciwbiegunkowo.

przeciwbiegunkowo.

Wskazania:

Wskazania:

w uporczywym, suchym i bolesnym kaszlu,

w uporczywym, suchym i bolesnym kaszlu,

doustnie 20-60 mg dziennie w dawkach

doustnie 20-60 mg dziennie w dawkach

podzielonych.

podzielonych.

13

13

Leki p-kaszlowe o działaniu

Leki p-kaszlowe o działaniu

ośrodkowym

ośrodkowym

Przeciwwskazania:

Przeciwwskazania:

•

astma oskrzelowa

astma oskrzelowa

•

dzieci poniżej 1 roku życia.

dzieci poniżej 1 roku życia.

Kodeina wchodzi w skład preparatów złożonych

Kodeina wchodzi w skład preparatów złożonych

o działaniu przeciwbólowym (np. Efferalgan

o działaniu przeciwbólowym (np. Efferalgan

codeine) oraz stosowanych w schorzeniach

codeine) oraz stosowanych w schorzeniach

dróg

dróg

oddechowych (np. Thiocodin, Sirupus Tussipini,

oddechowych (np. Thiocodin, Sirupus Tussipini,

Sirupus pini comp.).

Sirupus pini comp.).

14

14

Leki p-kaszlowe o działaniu

Leki p-kaszlowe o działaniu

ośrodkowym

ośrodkowym

Dekstrometorfan

Dekstrometorfan

Wykazuje ośrodkowe działanie p-kaszlowe

Wykazuje ośrodkowe działanie p-kaszlowe

(zbliżone do działania kodeiny lub słabsze).

(zbliżone do działania kodeiny lub słabsze).

Nie

Nie

wykazuje działania przeciwbólowego, działa

wykazuje działania przeciwbólowego, działa

przeciwdrgawkowo.

przeciwdrgawkowo.

Objawy niepożądane po leku występują

Objawy niepożądane po leku występują

rzadko i

rzadko i

wynikają z działania uspokajającego.

wynikają z działania uspokajającego.

15

15

Leki p-kaszlowe nieopioidowe o

Leki p-kaszlowe nieopioidowe o

działaniu ośrokowym

działaniu ośrokowym

Pentoksyweryna

Pentoksyweryna

– wykazuje ośrodkowe

– wykazuje ośrodkowe

działanie przeciwkaszlowe oraz obwodowo

działanie przeciwkaszlowe oraz obwodowo

hamuje kurczliwość.

hamuje kurczliwość.

Działa również miejscowo znieczulająco.

Działa również miejscowo znieczulająco.

Powoduje senność.

Powoduje senność.

Lek może powodować zmiany skórne i

Lek może powodować zmiany skórne i

zaburzenia przewodu pokarmowego.

zaburzenia przewodu pokarmowego.

16

16

Leki p-kaszlowe działające obwodowo

Leki p-kaszlowe działające obwodowo

Benzonatat

Benzonatat

– działanie p-kaszlowe przez

– działanie p-kaszlowe przez

obwodowy wpływ znieczulający oraz

obwodowy wpływ znieczulający oraz

hamowanie aferentnych włókien nerwu

hamowanie aferentnych włókien nerwu

błędnego

błędnego

umiejscowionych w oskrzelach, płucach i

umiejscowionych w oskrzelach, płucach i

opłucnej, a także przez ośrodkowe

opłucnej, a także przez ośrodkowe

hamowanie

hamowanie

odruchu kaszlu w rdzeniu przedłużonym.

odruchu kaszlu w rdzeniu przedłużonym.

Zastosowany na błonę śluzową jamy ustnej

Zastosowany na błonę śluzową jamy ustnej

wykazuje działanie znieczulające.

wykazuje działanie znieczulające.

17

17

Leki p-kaszlowe działające obwodowo

Leki p-kaszlowe działające obwodowo

Wskazania:

Wskazania:

•

męczący kaszel spowodowany

męczący kaszel spowodowany

podrażnieniem zakończeń nerwowych w

podrażnieniem zakończeń nerwowych w

drzewie oskrzelowym przez proces

drzewie oskrzelowym przez proces

zapalny

zapalny

•

jako środek p-kaszlowy w gruźlicy płuc

jako środek p-kaszlowy w gruźlicy płuc

•

w rozedmie płuc

w rozedmie płuc

•

w dychawicy oskrzelowej

w dychawicy oskrzelowej

•

w nowotworach układu oddechowego.

w nowotworach układu oddechowego.

18

18

Leki p-kaszlowe działające obwodowo

Leki p-kaszlowe działające obwodowo

Działania niepożądane:

Działania niepożądane:

•

pobudzające lub hamujące o.u.n.

pobudzające lub hamujące o.u.n.

•

zawroty głowy

zawroty głowy

•

senność

senność

•

nudności, wymioty

nudności, wymioty

•

zaparcia

zaparcia

•

może powodować reakcje alergiczne.

może powodować reakcje alergiczne.

19

19

Leki p-kaszlowe działające obwodowo

Leki p-kaszlowe działające obwodowo

Śluzy roślinne

Śluzy roślinne

– wykazują słabe działanie

– wykazują słabe działanie

p-kaszlowe przez wpływ osłaniający na błonę

p-kaszlowe przez wpływ osłaniający na błonę

śluzową dróg oddechowych. Śluzy zawarte są

śluzową dróg oddechowych. Śluzy zawarte są

w

w

następujących surowcach roślinnych:

następujących surowcach roślinnych:

-

korzeń i liść prawoślazu

korzeń i liść prawoślazu

-

liść podbiału

liść podbiału

-

kwiat dziewanny

kwiat dziewanny

-

liść babki lancetowatej.

liść babki lancetowatej.

20

20

Leki wykrztuśne

Leki wykrztuśne

W różnych stanach chorobowych może

W różnych stanach chorobowych może

dochodzić do zagęszczenia płynu

dochodzić do zagęszczenia płynu

surowiczo-

surowiczo-

-śluzowego pokrywającego oskrzela i do

-śluzowego pokrywającego oskrzela i do

utrudnienia jego wydalania. Wydzielina

utrudnienia jego wydalania. Wydzielina

zalegająca w oskrzelach może ulec

zalegająca w oskrzelach może ulec

ropnieniu i

ropnieniu i

hamować przepływ powietrza przez drogi

hamować przepływ powietrza przez drogi

oddechowe.

oddechowe.

21

21

Leki wykrztuśne

Leki wykrztuśne

Leki wykrztuśne upłynniają wydzielinę drzewa

Leki wykrztuśne upłynniają wydzielinę drzewa

oskrzelowego, zmniejszając jej lepkość, a w

oskrzelowego, zmniejszając jej lepkość, a w

konsekwencji jej odkrztuszanie.

konsekwencji jej odkrztuszanie.

Leki te mają zastosowanie przede wszystkim

Leki te mają zastosowanie przede wszystkim

w

w

stanach zapalnych dróg oddechowych, którym

stanach zapalnych dróg oddechowych, którym

towarzyszy suchy kaszel z niewielką ilością

towarzyszy suchy kaszel z niewielką ilością

wydzieliny lub silny kaszel z gęstą i lepką

wydzieliny lub silny kaszel z gęstą i lepką

wydzieliną.

wydzieliną.

22

22

Leki wykrztuśne

Leki wykrztuśne

Drogi podawania:

Drogi podawania:

•

w postaci inhalacji – działają

w postaci inhalacji – działają

miejscowo na nabłonek oskrzeli

miejscowo na nabłonek oskrzeli

•

doustnie, pozajelitowo – leki

doustnie, pozajelitowo – leki

wykrztuśne dochodzą wtedy wraz z

wykrztuśne dochodzą wtedy wraz z

krwią do nabłonka dróg

krwią do nabłonka dróg

oddechowych i tam wykazują swoje

oddechowych i tam wykazują swoje

działanie.

działanie.

23

23

Leki wykrztuśne

Leki wykrztuśne

Niektóre leki wykrztuśne przenikają z krwi do

Niektóre leki wykrztuśne przenikają z krwi do

pęcherzyków płucnych i przedostają się do

pęcherzyków płucnych i przedostają się do

oskrzeli z wydychanym powietrzem. Jest to

oskrzeli z wydychanym powietrzem. Jest to

niebezpieczne ze względu na możliwość

niebezpieczne ze względu na możliwość

uszkodzenia

uszkodzenia

surfaktantu pęcherzyków

surfaktantu pęcherzyków

płucnych.

płucnych.

(Surfaktant – płyn pokrywający pęcherzyki płucne,

(Surfaktant – płyn pokrywający pęcherzyki płucne,

warunkuje ich napięcie w czasie oddychania, brak lub jego

warunkuje ich napięcie w czasie oddychania, brak lub jego

zmiana składu może powodować zapadanie się

zmiana składu może powodować zapadanie się

pęcherzyków

pęcherzyków

płucnych).

płucnych).

24

24

Leki wykrztuśne

Leki wykrztuśne

Leki wyksztuśne dzielimy na:

Leki wyksztuśne dzielimy na:

1.

1.

Leki o drażniącym mechanizmie działania:

Leki o drażniącym mechanizmie działania:

a/ działanie wyksztuśne przez drażnienie

a/ działanie wyksztuśne przez drażnienie

nabłonka oskrzeli (działanie bezpośrednie):

nabłonka oskrzeli (działanie bezpośrednie):

olejki eteryczne, pochodne gwajakolu

olejki eteryczne, pochodne gwajakolu

b/ działanie wyksztuśne przez drażnienie błony

b/ działanie wyksztuśne przez drażnienie błony

śluzowej układu pokarmowego (działanie

śluzowej układu pokarmowego (działanie

pośrednie): alkaloidy wymiotnicy, benzoesan

pośrednie): alkaloidy wymiotnicy, benzoesan

sodu, saponiny.

sodu, saponiny.

25

25

Leki wykrztuśne

Leki wykrztuśne

2. Solne środki wyksztuśne:

2. Solne środki wyksztuśne:

a/ działające bezpośrednio: jodek potasu

a/ działające bezpośrednio: jodek potasu

b/ działające pośrednio (zmieniające

b/ działające pośrednio (zmieniające

odczyn pH

odczyn pH

wydzieliny gruczołów oskrzelowych):

wydzieliny gruczołów oskrzelowych):

wodorowęglan sodu, chlorek amonu.

wodorowęglan sodu, chlorek amonu.

3. Leki mukolityczne: np. acetylocysteina

3. Leki mukolityczne: np. acetylocysteina

4. Detergenty: tyloksapol.

4. Detergenty: tyloksapol.

26

26

Astma oskrzelowa (dychawica

Astma oskrzelowa (dychawica

oskrzelowa)

oskrzelowa)



Przewlekła, zapalna

Przewlekła, zapalna

choroba dróg

choroba dróg

oddechowych,

oddechowych,

charakteryzująca się

charakteryzująca się

skurczem oskrzeli,

skurczem oskrzeli,

samoistnie lub

samoistnie lub

farmakologicznie

farmakologicznie

odwracalnym oraz

odwracalnym oraz

nadreaktywnością

nadreaktywnością

oskrzeli.

oskrzeli.

27

27

Astma oskrzelowa (dychawica

Astma oskrzelowa (dychawica

oskrzelowa)

oskrzelowa)

Nadreaktywność

Nadreaktywność

oskrzeli:

oskrzeli:

niestabilność dróg

niestabilność dróg

oddechowych

oddechowych

polegająca

polegająca

na nadmiernej reakcji

na nadmiernej reakcji

skurczowej oskrzeli na

skurczowej oskrzeli na

różne bodźce endo- i

różne bodźce endo- i

egzogenne.

egzogenne.

28

28

Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa



Wywiad jest najważniejszy w

Wywiad jest najważniejszy w

rozpoznaniu choroby.

rozpoznaniu choroby.



Nadreaktywność oskrzeli.

Nadreaktywność oskrzeli.



Astma oskrzelowa może występować

Astma oskrzelowa może występować

w każdym wieku.

w każdym wieku.



Płeć, ok.14 roku życia wśród

Płeć, ok.14 roku życia wśród

chłopców astma występuje częściej.

chłopców astma występuje częściej.

29

29

Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa



Astmę należy różnicować z POChP.

Astmę należy różnicować z POChP.



U kobiet charakterystyczny wzrost

U kobiet charakterystyczny wzrost

zachorowań w okresie przekwitania.

zachorowań w okresie przekwitania.



Systematyczne leczenie astmy, nawet w

Systematyczne leczenie astmy, nawet w

okresie bezobjawowym, pozwala na

okresie bezobjawowym, pozwala na

uzyskanie

uzyskanie

długotrwałych remisji choroby.

długotrwałych remisji choroby.

30

30

Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa



Bardzo ważnym czynnikiem

Bardzo ważnym czynnikiem

sprzyjającym

sprzyjającym

wystąpieniu astmy oskrzelowej jest

wystąpieniu astmy oskrzelowej jest

predyspozycja genetyczna

predyspozycja genetyczna

(dziedziczenie pojedyńczego,

(dziedziczenie pojedyńczego,

dominującego genu autosomalnego), u

dominującego genu autosomalnego), u

osób predysponowanych

osób predysponowanych

dochodzi do nadprodukcji IgE w

dochodzi do nadprodukcji IgE w

odpowiedzi

odpowiedzi

na pospolite alergeny otoczenia

na pospolite alergeny otoczenia

(atopii).

(atopii).

31

31

Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa



Normalny układ immunologiczny

Normalny układ immunologiczny

rozpoznaje

rozpoznaje

obce antygeny otoczenia, lecz nie

obce antygeny otoczenia, lecz nie

reaguje na

reaguje na

nie przesadnie dzięki prawidłowo

nie przesadnie dzięki prawidłowo

funkcjonującym komórkom i

funkcjonującym komórkom i

czynnikom

czynnikom

supresorowym.

supresorowym.

32

32

Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa



Nadmierna i nieprawidłowo ukierunkowana, jak

Nadmierna i nieprawidłowo ukierunkowana, jak

i zbyt słaba odpowiedź immunologiczna jest

i zbyt słaba odpowiedź immunologiczna jest

szkodliwa dla organizmu, zaburza jego

szkodliwa dla organizmu, zaburza jego

homeostazę, wyczerpuje układ immunologiczny

homeostazę, wyczerpuje układ immunologiczny

doprowadzając do osłabienia odpowiedzi na

doprowadzając do osłabienia odpowiedzi na

rzeczywiste zagrożenia dla ustroju ze strony

rzeczywiste zagrożenia dla ustroju ze strony

bakterii, grzybów i wirusów.

bakterii, grzybów i wirusów.

33

33

Podział astmy ze względu na udział

Podział astmy ze względu na udział

czynników etiologicznych

czynników etiologicznych

Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa

zewnątrzpochodna

zewnątrzpochodna

–

–

atopowa

atopowa

-

udział czynników środowiskowych.

udział czynników środowiskowych.

Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa

wewnątrzpochodna

wewnątrzpochodna

–

–

nieatopowa

nieatopowa

- nie potwierdzono udziału

- nie potwierdzono udziału

czynników środowiskowych.

czynników środowiskowych.

34

34

Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa



W przypadku astmy atopowej objawy

W przypadku astmy atopowej objawy

choroby są wynikiem reakcji alergicznej

choroby są wynikiem reakcji alergicznej

typu natychmiastowego.

typu natychmiastowego.

W patomechanizmie podstawowe

W patomechanizmie podstawowe

znaczenie

znaczenie

mają liczne komórki (mastocyty,

mają liczne komórki (mastocyty,

eozynofile,

eozynofile,

limfocyty T) i substancje przez nie

limfocyty T) i substancje przez nie

uwalniane.

uwalniane.

35

35

Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa

•

W procesie tym biorą udział trzy zasadnicze

W procesie tym biorą udział trzy zasadnicze

składniki: alergen, swoiste przeciwciała

składniki: alergen, swoiste przeciwciała

IgE, komórki układu odpornościowego.

IgE, komórki układu odpornościowego.

Najczęstszymi alergenami w astmie

Najczęstszymi alergenami w astmie

oskrzelowej są: roztocza kurzu domowego

oskrzelowej są: roztocza kurzu domowego

(

(

Dermatophagoides pteronyssinus

Dermatophagoides pteronyssinus

), sierść i

), sierść i

naskórek zwierząt, pióra ptaków

naskórek zwierząt, pióra ptaków

domowych, pyłki traw, drzew i chwastów,

domowych, pyłki traw, drzew i chwastów,

zarodniki grzybów i inne.

zarodniki grzybów i inne.

36

36

Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa

•

Jednym z najsilniejszych czynników ryzyka

Jednym z najsilniejszych czynników ryzyka

wystąpienia astmy oskrzelowej jest atopia.

wystąpienia astmy oskrzelowej jest atopia.

•

Komórki układu odpornościowego biorące

Komórki układu odpornościowego biorące

udział w procesie reakcji alergicznej to

udział w procesie reakcji alergicznej to

mastocyty, bazofile, eozynofile, limfocyty,

mastocyty, bazofile, eozynofile, limfocyty,

monocyty, makrofagi pęcherzyków

monocyty, makrofagi pęcherzyków

płucnych, komórki nabłonka oskrzeli.

płucnych, komórki nabłonka oskrzeli.

37

37

Podział astmy oskrzelowej

Podział astmy oskrzelowej

(wg nasilenia objawów i przebiegu

(wg nasilenia objawów i przebiegu

choroby)

choroby)

Sporadyczna

Sporadyczna



objawy rzadziej niż 1 raz w

objawy rzadziej niż 1 raz w

tygodniu

tygodniu



objawy nocne nie częściej niż 2

objawy nocne nie częściej niż 2

razy w miesiącu

razy w miesiącu



zaostrzenia są krótkotrwałe.

zaostrzenia są krótkotrwałe.

38

38

Przewlekła lekka

Przewlekła lekka



objawy częściej niż 1x w tygodniu,

objawy częściej niż 1x w tygodniu,

ale rzadziej niż 1x dziennie

ale rzadziej niż 1x dziennie



objawy nocne częściej niż 2 x w

objawy nocne częściej niż 2 x w

miesiącu

miesiącu



zaostrzenia mogą zaburzać sen i

zaostrzenia mogą zaburzać sen i

utrudniać dzienną aktywność.

utrudniać dzienną aktywność.

39

39

Przewlekła umiarkowana

Przewlekła umiarkowana



objawy codziennie

objawy codziennie



objawy nocne częściej niż 1x w tygodniu

objawy nocne częściej niż 1x w tygodniu



zaostrzenia mogą zaburzać sen i

zaostrzenia mogą zaburzać sen i

utrudniać dzienną aktywność.

utrudniać dzienną aktywność.

Przewlekła ciężka

Przewlekła ciężka



objawy codziennie

objawy codziennie



częste zaostrzenia

częste zaostrzenia



częste objawy nocne

częste objawy nocne



ograniczenie aktywności fizycznej.

ograniczenie aktywności fizycznej.

40

40

Specyficzne postacie astmy

Specyficzne postacie astmy

Astma wysiłkowa:

Astma wysiłkowa:

napady duszności występują przede

napady duszności występują przede

wszystkim lub wyłącznie po wysiłku,

wszystkim lub wyłącznie po wysiłku,

lub po kilku minutach jego trwania i

lub po kilku minutach jego trwania i

ustępują wkrótce po jego zaprzestaniu

ustępują wkrótce po jego zaprzestaniu

.

.

Astma aspirynowa:

Astma aspirynowa:

postać astmy, w której ciężkie napady

postać astmy, w której ciężkie napady

duszności rozwijają się po zażyciu

duszności rozwijają się po zażyciu

kwasu acetylosalicylowego (aspiryna,

kwasu acetylosalicylowego (aspiryna,

polopiryna) lub innego niesteroidowego

polopiryna) lub innego niesteroidowego

leku przeciwzapalnego.

leku przeciwzapalnego.

41

41

Specyficzne

Specyficzne postacie

astmy

astmy

Astma zawodowa:

Astma zawodowa:

postać astmy ujawniająca się w

postać astmy ujawniająca się w

wyniku zadziałania szkodliwego

wyniku zadziałania szkodliwego

czynnika zawodowego u pracownika,

czynnika zawodowego u pracownika,

który do tej pory był zdrowy. U tych

który do tej pory był zdrowy. U tych

chorych objawy choroby mogą

chorych objawy choroby mogą

ustępować w dni wolne od pracy, w

ustępować w dni wolne od pracy, w

trakcie urlopu.

trakcie urlopu.

42

42

Astma oskrzelowa u kobiet w ciąży

Astma oskrzelowa u kobiet w ciąży

Przebieg astmy u kobiet w ciąży może być taki

Przebieg astmy u kobiet w ciąży może być taki

sam, jak przed zajściem w ciążę, może ulec

sam, jak przed zajściem w ciążę, może ulec

poprawie lub się pogorszyć.

poprawie lub się pogorszyć.

Jeśli przed zajściem w ciążę choroba wymagała

Jeśli przed zajściem w ciążę choroba wymagała

stałego przyjmowania leków, to należy te leki

stałego przyjmowania leków, to należy te leki

przyjmować w dalszym ciągu.

przyjmować w dalszym ciągu.

Jeśli stosowano steroidy to również należy je

Jeśli stosowano steroidy to również należy je

stosować w czasie ciąży.

stosować w czasie ciąży.

43

43

Astma oskrzelowa u kobiet w ciąży

Astma oskrzelowa u kobiet w ciąży

Bezwzględnie

Bezwzględnie

przeciwwskazane

przeciwwskazane

jest

jest

stosowanie

stosowanie

leków

leków

przeciwhistaminowych.

przeciwhistaminowych.

Zaostrzenie choroby związane z zakażeniami

Zaostrzenie choroby związane z zakażeniami

wymaga stosowania antybiotyków.

wymaga stosowania antybiotyków.

Do bezpiecznych antybiotyków stosowanych u

Do bezpiecznych antybiotyków stosowanych u

kobiet w ciąży należą antybiotyki

kobiet w ciąży należą antybiotyki

β

β

-laktamowe

-laktamowe

nie należy

nie należy

w tym okresie

w tym okresie

stosować tetracyklin

stosować tetracyklin

.

.

44

44

Astma oskrzelowa u kobiet w ciąży

Astma oskrzelowa u kobiet w ciąży

Zaostrzenie duszności w czasie porodu jest

Zaostrzenie duszności w czasie porodu jest

wskazaniem do stosowania agonisty

wskazaniem do stosowania agonisty

β

β

2

2

-

-

-receptorów w nebulizacji np. fenoterol (można

-receptorów w nebulizacji np. fenoterol (można

stosować również teofilinę).

stosować również teofilinę).

Kobiety długotrwale leczone

Kobiety długotrwale leczone

glikokortykosteroidami powinny w czasie

glikokortykosteroidami powinny w czasie

porodu otrzymać i.v./i.m. 100 mg

porodu otrzymać i.v./i.m. 100 mg

hydrokortyzonu

hydrokortyzonu

co 4 - 8 godzin.

co 4 - 8 godzin.

45

45

Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa

Objawy kliniczne astmy to:

Objawy kliniczne astmy to:

•

napady duszności spowodowane

napady duszności spowodowane

skurczem oskrzeli

skurczem oskrzeli

•

świszczący oddech

świszczący oddech

•

kaszel

kaszel

•

uczucie ciężaru w klatce piersiowej.

uczucie ciężaru w klatce piersiowej.

46

46

Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa

Oprócz typowych form klinicznych astmy

Oprócz typowych form klinicznych astmy

oskrzelowej występują także równoważne

oskrzelowej występują także równoważne

im:

im:

•

napady suchego, męczącego kaszlu

napady suchego, męczącego kaszlu

•

napady świszczącego oddechu.

napady świszczącego oddechu.

Objawy mogą cofać się częściowo lub

Objawy mogą cofać się częściowo lub

całkowicie, spontanicznie lub pod wpływem

całkowicie, spontanicznie lub pod wpływem

leków.

leków.

47

47

Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa

Występuje nadreaktywność oskrzeli na różnego

Występuje nadreaktywność oskrzeli na różnego

rodzaju czynniki środowiska zewnętrznego.

rodzaju czynniki środowiska zewnętrznego.

Napady astmy pojawiają się w wyniku kontaktu

Napady astmy pojawiają się w wyniku kontaktu

z:

z:

•

alergenem (kurz, pyłki roślin, sierść zwierząt,

alergenem (kurz, pyłki roślin, sierść zwierząt,

pierze, niektóre pokarmy i in.),

pierze, niektóre pokarmy i in.),

•

w trakcie wysiłku fizycznego,

w trakcie wysiłku fizycznego,

•

podczas oddychania mroźnym powietrzem,

podczas oddychania mroźnym powietrzem,

•

w trakcie infekcji (bakteryjnych, wirusowych)

w trakcie infekcji (bakteryjnych, wirusowych)

układu oddechowego.

układu oddechowego.

48

48

Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa

Czynniki zaostrzające objawy astmy to:

Czynniki zaostrzające objawy astmy to:

•

kontakt z alergenami

kontakt z alergenami

•

nawracające infekcje układu

nawracające infekcje układu

oddechowego

oddechowego

•

palenie papierosów

palenie papierosów

•

hiperwentylacja wysiłkowa

hiperwentylacja wysiłkowa

•

niektóre leki

niektóre leki

•

niektóre składniki pokarmowe.

niektóre składniki pokarmowe.

49

49

Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa

Chorzy na astmę oskrzelową skarżą

Chorzy na astmę oskrzelową skarżą

się

się

często na:

często na:

- ucisk w klatce piersiowej,

- ucisk w klatce piersiowej,

- nadmierną produkcję plwociny,

- nadmierną produkcję plwociny,

- zaburzenia snu i częste napady

- zaburzenia snu i częste napady

duszności

duszności

w godzinach nocnych.

w godzinach nocnych.

50

50

51

51

Schemat reakcji prawdopodobnie zachodzących w

Schemat reakcji prawdopodobnie zachodzących w

astmie z uwidocznieniem działania podstawowych

astmie z uwidocznieniem działania podstawowych

leków

leków

52

52

Uproszczony schemat przedstawiający

Uproszczony schemat przedstawiający

rozwój astmy

rozwój astmy

53

53

Leczenie astmy oskrzelowej

Leczenie astmy oskrzelowej

Leczenie farmakologiczne astmy oskrzelowej

Leczenie farmakologiczne astmy oskrzelowej

polega na przerywaniu napadów lub

polega na przerywaniu napadów lub

zapobieganiu im.

zapobieganiu im.

W celu przerywania napadów stosuje się leki

W celu przerywania napadów stosuje się leki

β

β

-adrenomimetyczne (drogą wziewną).

-adrenomimetyczne (drogą wziewną).

Jeżeli napady nie ustępują po wymienionych

Jeżeli napady nie ustępują po wymienionych

lekach , stosuje się leki z innych grup.

lekach , stosuje się leki z innych grup.

54

54

Leczenie astmy oskrzelowej

Leczenie astmy oskrzelowej

Profilaktyka astmy

Profilaktyka astmy

Przewlekłe leczenie farmakologiczne

Przewlekłe leczenie farmakologiczne

Kinezyterapia

Kinezyterapia

Leczenie przyczynowe – swoista

Leczenie przyczynowe – swoista

immunoterapia

immunoterapia

Leczenie zaostrzeń

Leczenie zaostrzeń

Kontrola i monitorowanie leczenia

Kontrola i monitorowanie leczenia

Edukacja chorych i ich rodzin.

Edukacja chorych i ich rodzin.

55

55

56

56

Leki stosowane w leczeniu

Leki stosowane w leczeniu

astmy oskrzelowej

astmy oskrzelowej

57

57

Leki stosowane w leczeniu

Leki stosowane w leczeniu

astmy oskrzelowej

astmy oskrzelowej

1.

1.

Leki rozszerzające oskrzela:

Leki rozszerzające oskrzela:



selektywne

selektywne

β

β

2

2

-

-

(sympatyko)mimetyczne (krótko- i

(sympatyko)mimetyczne (krótko- i

długodziałające)

długodziałające)



metyloksantyny

metyloksantyny



leki cholinolityczne

leki cholinolityczne

.

.

58

58

Leki stosowane w leczeniu

Leki stosowane w leczeniu

astmy oskrzelowej

astmy oskrzelowej

2. Leki przeciwzapalne i zapobiegające

2. Leki przeciwzapalne i zapobiegające

reakcji

reakcji

alergicznej

alergicznej



glikokortykosteroidy

glikokortykosteroidy



inhibitory rozpadu komórek tucznych

inhibitory rozpadu komórek tucznych

(kromony)

(kromony)



inhibitory lub antagoniści leukotrienów.

inhibitory lub antagoniści leukotrienów.

3. Leki stosowane pomocniczo, np. leki

3. Leki stosowane pomocniczo, np. leki

wykrztuśnie, mukolityczne, antybiotyki.

wykrztuśnie, mukolityczne, antybiotyki.

59

59

Selektywne

Selektywne

β

β

2

2

-mimetyki

-mimetyki

Szybko- i krótkodziałające – działanie

Szybko- i krótkodziałające – działanie

rozpoczyna się około 5 min po inhalacji, czas

rozpoczyna się około 5 min po inhalacji, czas

działania 4-6 h (

działania 4-6 h (

bambuterol, fenoterol,

bambuterol, fenoterol,

salbutamol, terbutalina

salbutamol, terbutalina

).

).

Długodziałające – początek działania po około

Długodziałające – początek działania po około

20 min po inhalacji, działanie rozszerzające

20 min po inhalacji, działanie rozszerzające

oskrzela utrzymuje się do 8-12 h (

oskrzela utrzymuje się do 8-12 h (

formoterol

formoterol

,

,

salmeterol, klenbuterol

salmeterol, klenbuterol

).

).

60

60

Selektywne

Selektywne

β

β

2

2

-mimetyki

-mimetyki

Działanie farmakologiczne

Działanie farmakologiczne

wykorzystywane w

wykorzystywane w

leczeniu astmy to:

leczeniu astmy to:

•

relaksacja mięśni gładkich

relaksacja mięśni gładkich

•

upłynnienie śluzu

upłynnienie śluzu

•

zmniejszenie oporu płucnego i

zmniejszenie oporu płucnego i

naczyniowego

naczyniowego

•

zwiększenie objętości minutowej serca.

zwiększenie objętości minutowej serca.

61

61

Selektywne

Selektywne

β

β

2

2

-mimetyki

-mimetyki

Zastosowanie

Zastosowanie

:

:

•

przerywanie napadu duszności

przerywanie napadu duszności

•

leczenie zaostrzeń choroby (leki

leczenie zaostrzeń choroby (leki

krótkodziałające)

krótkodziałające)

•

leczenie przewlekłe (leki

leczenie przewlekłe (leki

długodziałające).

długodziałające).

62

62

Selektywne

Selektywne

β

β

2

2

-mimetyki

-mimetyki

Działania niepożądane:

Działania niepożądane:

•

drżenie kończyn

drżenie kończyn

•

uczucie niepokoju

uczucie niepokoju

•

zaburzenia rytmu serca

zaburzenia rytmu serca

•

tachykardia

tachykardia

•

bóle wieńcowe

bóle wieńcowe

•

zatrzymanie moczu.

zatrzymanie moczu.

63

63

Selektywne

Selektywne

β

β

2

2

-mimetyki - interakcje

-mimetyki - interakcje

Fenoterolu

Fenoterolu

oraz innych

oraz innych

β

β

2

2

- mimetyków

- mimetyków

nie

nie

należy

należy

stosować z lekami

stosować z lekami

β

β

-adrenolitycznymi.

-adrenolitycznymi.

Jednoczesne podanie z lekami hamującymi

Jednoczesne podanie z lekami hamującymi

syntezę

syntezę

prostaglandyn i steroidami zwiększa się ryzyko

prostaglandyn i steroidami zwiększa się ryzyko

wystąpienia obrzęku płuc.

wystąpienia obrzęku płuc.

Salbutamol

Salbutamol

należy

należy

ostrożnie stosować u chorych zażywających leki

ostrożnie stosować u chorych zażywających leki

p-depresyjne oraz leki mogące powodować

p-depresyjne oraz leki mogące powodować

zmniejszenie stężenia potasu w surowicy krwi.

zmniejszenie stężenia potasu w surowicy krwi.

64

64

Metyloksantyny

Metyloksantyny

Mechanizmy działania

Mechanizmy działania

:

:

•

hamowanie aktywności fosfodiesterazy,

hamowanie aktywności fosfodiesterazy,

•

blokowanie receptorów adenozynowych

blokowanie receptorów adenozynowych

A

A

1

1

i A

i A

2,

2,

•

zahamowanie napływu wapnia do

zahamowanie napływu wapnia do

komórki,

komórki,

•

zwiększenie uwalniania katecholamin.

zwiększenie uwalniania katecholamin.

65

65

Metyloksantyny

Metyloksantyny

Działanie farmakologiczne

Działanie farmakologiczne

:

:

•

zmniejszenie uwalniania mediatorów reakcji

zmniejszenie uwalniania mediatorów reakcji

alergicznej i cytokin przez bazofile, neutrofile

alergicznej i cytokin przez bazofile, neutrofile

i

i

eozynofile, komórki tuczne i limfocyty

eozynofile, komórki tuczne i limfocyty

- działanie przeciwzapalne dominujące

- działanie przeciwzapalne dominujące

podczas

podczas

stosowania dawek typowych dla leczenia

stosowania dawek typowych dla leczenia

przewlekłego,

przewlekłego,

•

relaksacja mięśni gładkich oskrzeli – działanie

relaksacja mięśni gładkich oskrzeli – działanie

dominujące przy stosowaniu dużych dawek

dominujące przy stosowaniu dużych dawek

teofiliny.

teofiliny.

66

66

Metyloksantyny

Metyloksantyny

Pobudzenie ośrodka oddechowego i

Pobudzenie ośrodka oddechowego i

wzrost jego

wzrost jego

wrażliwości na CO

wrażliwości na CO

2

2

, zwiększenie

, zwiększenie

saturacji

saturacji

hemoglobiny, zwiększenie siły skurczowej

hemoglobiny, zwiększenie siły skurczowej

prawej komory i zmniejszenie ciśnienia w

prawej komory i zmniejszenie ciśnienia w

tętnicy płucnej.

tętnicy płucnej.

67

67

Metyloksantyny

Metyloksantyny

Zastosowanie

Zastosowanie

:

:

•

w przewlekłym leczenie astmy,

w przewlekłym leczenie astmy,

zwłaszcza w astmie nocnej –

zwłaszcza w astmie nocnej –

preparaty teofiliny o przedłużonym

preparaty teofiliny o przedłużonym

działaniu, szczególnie w ciężkich

działaniu, szczególnie w ciężkich

napadach astmy i w stanie

napadach astmy i w stanie

astmatycznym (dożylnie, we wlewie

astmatycznym (dożylnie, we wlewie

kroplowym).

kroplowym).

68

68

Metyloksantyny

Metyloksantyny

Działania niepożądane

Działania niepożądane

:

:

•

nudności, wymioty, biegunka

nudności, wymioty, biegunka

•

podrażnienie błony śluzowej żołądka

podrażnienie błony śluzowej żołądka

•

refluks żołądkowo-przełykowy

refluks żołądkowo-przełykowy

•

tachykardia

tachykardia

•

zaburzenia rytmu serca z

zaburzenia rytmu serca z

nadpobudliwością

nadpobudliwością

•

nasilenie dolegliwości dławicowych

nasilenie dolegliwości dławicowych

•

nadmierna pobudliwość (bezsenność,

nadmierna pobudliwość (bezsenność,

dezorientacja, zamroczenie).

dezorientacja, zamroczenie).

69

69

•

zmiany behawioralne i trudności w uczeniu

zmiany behawioralne i trudności w uczeniu

•

drgawki (szczególnie u dzieci)

drgawki (szczególnie u dzieci)

•

drżenia mięśniowe

drżenia mięśniowe

•

hipoglikemia.

hipoglikemia.

Są lekami o małym współczynniku

Są lekami o małym współczynniku

terapeutycznym, łatwo się kumulują.

terapeutycznym, łatwo się kumulują.

Dawkowanie indywidualne; zależy od wieku,

Dawkowanie indywidualne; zależy od wieku,

stanu zdrowia, innych równocześnie

stanu zdrowia, innych równocześnie

stosowanych leków (częste interakcje), diety.

stosowanych leków (częste interakcje), diety.

Metyloksantyny

Metyloksantyny

70

70

Metyloksantyny - interakcje

Metyloksantyny - interakcje

Jeżeli przekroczymy stężenie teofiliny w

Jeżeli przekroczymy stężenie teofiliny w

surowicy krwi 20

surowicy krwi 20

μ

μ

g/ml, zwiększa się jej

g/ml, zwiększa się jej

toksyczność i częstotliwość występowania

toksyczność i częstotliwość występowania

działań niepożądanych. Najczęstszą

działań niepożądanych. Najczęstszą

przyczyną

przyczyną

zwiększenia toksyczności teofiliny jest

zwiększenia toksyczności teofiliny jest

hamowanie jej metabolizmu poprzez inne

hamowanie jej metabolizmu poprzez inne

leki,

leki,

które maja zdolność inhibicji aktywności

które maja zdolność inhibicji aktywności

izoenzymu CYP1A2, który uczestniczy w

izoenzymu CYP1A2, który uczestniczy w

metabolizmie teofiliny.

metabolizmie teofiliny.

71

71

Metyloksantyny - interakcje

Metyloksantyny - interakcje

W podobny sposób działają niektóre pokarmy

W podobny sposób działają niektóre pokarmy

(brokuły, kalafior, kapusta, brukselka, żywność z

(brokuły, kalafior, kapusta, brukselka, żywność z

rusztu) oraz palenie papierosów. Nie należy

rusztu) oraz palenie papierosów. Nie należy

także popijać teofiliny sokiem grejpfrutowym.

także popijać teofiliny sokiem grejpfrutowym.

Niektóre leki mogą przez indukcję metabolizmu

Niektóre leki mogą przez indukcję metabolizmu

wątrobowego zmniejszać skuteczność

wątrobowego zmniejszać skuteczność

terapeutyczną teofiliny np. omeprazol –

terapeutyczną teofiliny np. omeprazol –

inhibitor pompy protonowej, można zastąpić go

inhibitor pompy protonowej, można zastąpić go

pantoprazolem lub lansoprazolem.

pantoprazolem lub lansoprazolem.

72

72

Leki cholinolityczne

Leki cholinolityczne

Mechanizm działania

Mechanizm działania

:

:

Działanie antagonistyczne do

Działanie antagonistyczne do

acetylocholiny

acetylocholiny

głównie w obrębie receptora M

głównie w obrębie receptora M

3

3

(blokują przede

(blokują przede

wszystkim receptory muskarynowe w

wszystkim receptory muskarynowe w

oskrzelach).

oskrzelach).

73

73

Leki cholinolityczne

Leki cholinolityczne

Działanie farmakologiczne

Działanie farmakologiczne

:

:

•

powodują relaksację oskrzeli

powodują relaksację oskrzeli

•

zmniejszają nadreaktywność oskrzeli

zmniejszają nadreaktywność oskrzeli

•

nie wpływają na czynność nabłonka

nie wpływają na czynność nabłonka

rzęskowego, nie wywołują zmian

rzęskowego, nie wywołują zmian

wydzielania śluzu

wydzielania śluzu

•

podawane wziewnie nie maja wpływu na

podawane wziewnie nie maja wpływu na

układ krążenia, narząd wzroku i układ

układ krążenia, narząd wzroku i układ

moczowy.

moczowy.

74

74

Leki cholinolityczne

Leki cholinolityczne

Zastosowanie

Zastosowanie

:

:

•

zwalczanie astmy nocnej

zwalczanie astmy nocnej

•

zapobieganie skurczom oskrzeli

zapobieganie skurczom oskrzeli

wywołanych działaniem czynników

wywołanych działaniem czynników

drażniących

drażniących

•

leczenie astmy u dzieci

leczenie astmy u dzieci

•

w leczeniu ciężkich napadów astmy i

w leczeniu ciężkich napadów astmy i

stanów astmatycznych w połączeniu z

stanów astmatycznych w połączeniu z

β

β

2

2

-mimetykami.

-mimetykami.

75

75

Leki cholinolityczne

Leki cholinolityczne

Uwaga:

Uwaga:

Cholinolityk nie powinien być

Cholinolityk nie powinien być

stosowany do

stosowany do

przerywania napadów duszności jako

przerywania napadów duszności jako

pojedynczy lek.

pojedynczy lek.

Nie usuwają skurczu

Nie usuwają skurczu

pohistaminowego oskrzeli.

pohistaminowego oskrzeli.

76

76

Leki cholinolityczne

Leki cholinolityczne

Działania niepożądane

Działania niepożądane

:

:

•

kaszel

kaszel

•

suchość w jamie ustnej.

suchość w jamie ustnej.

Przeciwwskazania

Przeciwwskazania

:

:

•

nadwrażliwość na atropinę i jej

nadwrażliwość na atropinę i jej

pochodne.

pochodne.

77

77

Leki cholinolityczne

Leki cholinolityczne

Preparaty

Preparaty

:

:



Bromek ipratropium –

Bromek ipratropium –

Atrovent,

Atrovent,

aerozol

aerozol

wziewny

wziewny

–

–

działanie rozkurczające

działanie rozkurczające

występuje po 15-30 min i utrzymuje się

występuje po 15-30 min i utrzymuje się

przez 6-8 godz,

przez 6-8 godz,



Berodual –

Berodual –

ipratropium + fenoterol, aerozol

ipratropium + fenoterol, aerozol

wziewny, płyn do inhalacji z nebulizatora,

wziewny, płyn do inhalacji z nebulizatora,





Combivent

Combivent

– ipratropium + salbutamol,

– ipratropium + salbutamol,

aerozol wziewny.

aerozol wziewny.

78

78

Glikokortykosteroidy

Glikokortykosteroidy

Mechanizm działania przeciwzapalnego

Mechanizm działania przeciwzapalnego

:

:

•

pobudzają syntezę lipokortyny, która

pobudzają syntezę lipokortyny, która

hamuje aktywność fosfolipazy A, co

hamuje aktywność fosfolipazy A, co

prowadzi do hamowania wytwarzania

prowadzi do hamowania wytwarzania

leukotrienów i prostaglandyn (PGD

leukotrienów i prostaglandyn (PGD

2

2

) o

) o

silnych właściwościach kurczących

silnych właściwościach kurczących

oskrzela

oskrzela

•

hamują uwalnianie cytokin z granulocytów

hamują uwalnianie cytokin z granulocytów

kwaso- zasado- i obojętnochłonnych

kwaso- zasado- i obojętnochłonnych

79

79

Glikokortykosteroidy

Glikokortykosteroidy

•

zmniejszają uwalnianie histaminy

zmniejszają uwalnianie histaminy

•

pobudzają receptory

pobudzają receptory

β

β

2

2

-

-

adrenergiczne

adrenergiczne

•

zmniejszają obrzęk i wyciekanie

zmniejszają obrzęk i wyciekanie

białek osocza poza naczynia

białek osocza poza naczynia

•

hamują produkcję śluzu

hamują produkcję śluzu

•

hamują początkową fazę reakcji

hamują początkową fazę reakcji

alergicznej

alergicznej

•

hamują nadreaktywność oskrzeli.

hamują nadreaktywność oskrzeli.

80

80

Glikokortykosteroidy

Glikokortykosteroidy

Działania niepożądane – miejscowe

Działania niepożądane – miejscowe

:

:

•

grzybica jamy ustnej

grzybica jamy ustnej

•

chrypka

chrypka

•

kaszel

kaszel

•

glikokortykosteroidy wziewne

glikokortykosteroidy wziewne

stosowane w dużych dawkach (powyżej

stosowane w dużych dawkach (powyżej

800

800

μ

μ

g/24h w przeliczeniu na budezonid)

g/24h w przeliczeniu na budezonid)

mogą wpływać na oś podwzgórze-

mogą wpływać na oś podwzgórze-

przysadka oraz metabolizm kości

przysadka oraz metabolizm kości

81

81

Glikokortykosteroidy

Glikokortykosteroidy

•

u dzieci duże dawki

u dzieci duże dawki

glikokortykosterydów podawanych

glikokortykosterydów podawanych

wziewnie mogą zahamować wzrost

wziewnie mogą zahamować wzrost

(ostateczny wzrost zależy od stopnia

(ostateczny wzrost zależy od stopnia

kontroli astmy).

kontroli astmy).

82

82

Glikokortykosteroidy

Glikokortykosteroidy

Działania niepożądane – ogólnoustrojowe

Działania niepożądane – ogólnoustrojowe

:

:

•

zahamowanie osi przysadka-nadnercza

zahamowanie osi przysadka-nadnercza

•

nadciśnienie tętnicze krwi

nadciśnienie tętnicze krwi

•

obrzęki

obrzęki

•

otyłość – charakterystyczna sylwetka:

otyłość – charakterystyczna sylwetka:

„byczy kark”, „twarz księżycowata”,

„byczy kark”, „twarz księżycowata”,

osłabienie siły mięśniowej, zanik mięśni

osłabienie siły mięśniowej, zanik mięśni

•

osteoporoza

osteoporoza

•

hiperglikemia

hiperglikemia

83

83

Glikokortykosteroidy

Glikokortykosteroidy

•

zmiany skórne: trądzik, rozstępy skórne

zmiany skórne: trądzik, rozstępy skórne

•

opóźnione gojenie ran

opóźnione gojenie ran

•

zmniejszenie odporności

zmniejszenie odporności

•

zahamowanie wzrostu u dzieci

zahamowanie wzrostu u dzieci

•

zaburzenia psychiczne: euforia, depresja,

zaburzenia psychiczne: euforia, depresja,

psychozy

psychozy

•

zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego:

zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego:

nudności, wymioty, wzmożony apetyt, rozwój

nudności, wymioty, wzmożony apetyt, rozwój

choroby wrzodowej , żołądka

choroby wrzodowej , żołądka

•

jaskra, zaćma.

jaskra, zaćma.

84

84

85

85

Kromony

Kromony

Mechanizm działania

Mechanizm działania

:

:

zapobieganie degranulacji komórek

zapobieganie degranulacji komórek

tucznych,

tucznych,

działanie ochronne wobec

działanie ochronne wobec

nieswoistych

nieswoistych

czynników uwalniających mediatory.

czynników uwalniających mediatory.

86

86

Kromony

Kromony

Działanie farmakologiczne

Działanie farmakologiczne

:

:

•

hamują uwalnianie mediatorów z

hamują uwalnianie mediatorów z

mastocytów, eozynofilów, makrofagów i

mastocytów, eozynofilów, makrofagów i

płytek krwi

płytek krwi

•

zmniejszają nadreaktywność oskrzeli

zmniejszają nadreaktywność oskrzeli

•

zmniejszają skurcz oskrzeli wywołany

zmniejszają skurcz oskrzeli wywołany

czynnikami nieswoistymi: zimnym

czynnikami nieswoistymi: zimnym

powietrzem, hiperwentylacją,

powietrzem, hiperwentylacją,

•

wysiłkiem fizycznym

wysiłkiem fizycznym

•

nie przerywają napadu duszności.

nie przerywają napadu duszności.

87

87

Kromony

Kromony

W leczeniu astmy stosowane są wyłącznie w

W leczeniu astmy stosowane są wyłącznie w

postaci preparatów wziewnych. Lecznicze

postaci preparatów wziewnych. Lecznicze

efekty

efekty

kromonów można ocenić u chorego dopiero

kromonów można ocenić u chorego dopiero

po

po

około 4-tygodniach stosowania leku.

około 4-tygodniach stosowania leku.

Są lekami mało toksycznymi.

Są lekami mało toksycznymi.

Ich skuteczność jest na ogół większa u ludzi

Ich skuteczność jest na ogół większa u ludzi

młodych niż u osób starszych.

młodych niż u osób starszych.

88

88

Kromony

Kromony

Działania niepożądane :

Działania niepożądane :

•

krótkotrwały kaszel – skutek

krótkotrwały kaszel – skutek

inhalacji w formie proszku

inhalacji w formie proszku

•

niekiedy duszność po podaniu leku.

niekiedy duszność po podaniu leku.

89

89

Kromony

Kromony

Przeciwwskazania

Przeciwwskazania

:

:

•

nadwrażliwość

nadwrażliwość

•

pierwszy trymestr ciąży

pierwszy trymestr ciąży

•

ostrożnie stosować w chorobach

ostrożnie stosować w chorobach

nerek i wątroby.

nerek i wątroby.

90

90

Kromony

Kromony

Zastosowanie

Zastosowanie

:

:

•

leczenie przewlekłe astmy, zwłaszcza

leczenie przewlekłe astmy, zwłaszcza

atopowej.

atopowej.

Przykłady preparatów

Przykłady preparatów

:

:

•

kromoglikan sodowy –

kromoglikan sodowy –

Intal

Intal

•

nedokromil sodu – Tilade, Cromogen

nedokromil sodu – Tilade, Cromogen

inhaler,

inhaler,

Duotec

Duotec

- preparat złożony

- preparat złożony

(fenoterol + nedokromil).

(fenoterol + nedokromil).

91

91

Ketotifen – antagonista receptora H

Ketotifen – antagonista receptora H

1

1

Mechanizm działania:

Mechanizm działania:

•

blokowanie receptorów

blokowanie receptorów

histaminowych H

histaminowych H

1

1

•

hamowanie degranulacji komórek

hamowanie degranulacji komórek

tucznych

tucznych

•

prawdopodobny wpływ na resyntezę

prawdopodobny wpływ na resyntezę

receptorów adrenergicznych.

receptorów adrenergicznych.

92

92

Ketotifen – antagonista receptora H

Ketotifen – antagonista receptora H

1

1

Działania niepożądane:

Działania niepożądane:

•

senność

senność

•

nadmierne uspokojenie

nadmierne uspokojenie

•

suchość w jamie ustnej

suchość w jamie ustnej

•

zawroty głowy

zawroty głowy

•

zaburzenia przewodu pokarmowego

zaburzenia przewodu pokarmowego

•

wzrost łaknienia.

wzrost łaknienia.

93

93

Ketotifen – antagonista receptora H

Ketotifen – antagonista receptora H

1

1

Zastosowanie:

Zastosowanie:

•

leczenie przewlekłe astmy

leczenie przewlekłe astmy

oskrzelowej u dzieci.

oskrzelowej u dzieci.

Preparaty:

Preparaty:

•

Ketof

Ketof

(kapsułki, syrop),

(kapsułki, syrop),

Ketotifen

Ketotifen

(syrop, tabletki),

(syrop, tabletki),

Pozitan

Pozitan

(aerozol,

(aerozol,

tabletki),

tabletki),

Zaditen

Zaditen

(syrop, tabletki).

(syrop, tabletki).

94

94

Kromony - interakcje

Kromony - interakcje

Leki te nie powodują niekorzystnych

Leki te nie powodują niekorzystnych

interakcji

interakcji

z innymi jednocześnie stosowanymi

z innymi jednocześnie stosowanymi

lekami.

lekami.

95

95

Antagoniści i inhibitory leukotrienów

Antagoniści i inhibitory leukotrienów

Działanie:

Działanie:

•

działają przeciwzapalnie

działają przeciwzapalnie

•

łagodzą wczesną i późną fazę reakcji

łagodzą wczesną i późną fazę reakcji

zapalnej wywołanej różnymi alergenami

zapalnej wywołanej różnymi alergenami

•

łagodzą objawy wzmożonej odpowiedzi

łagodzą objawy wzmożonej odpowiedzi

wywołanej przez antygen wziewny

wywołanej przez antygen wziewny

•

łagodzą skurcz oskrzeli spowodowany

łagodzą skurcz oskrzeli spowodowany

przez czynnik aktywacji płytek (PAF)

przez czynnik aktywacji płytek (PAF)

•

hamują skurcz oskrzeli wywołany

hamują skurcz oskrzeli wywołany

innymi czynnikami.

innymi czynnikami.

96

96

Antagoniści i inhibitory leukotrienów

Antagoniści i inhibitory leukotrienów

Działania niepożądane:

Działania niepożądane:

•

łagodne zaburzenia żołądkowo-

łagodne zaburzenia żołądkowo-

jelitowe

jelitowe

•

bóle głowy

bóle głowy

•

reakcje nadwrażliwości

reakcje nadwrażliwości

•

uszkodzenie wątroby.

uszkodzenie wątroby.

97

97

Antagoniści i inhibitory leukotrienów

Antagoniści i inhibitory leukotrienów

Zastosowanie:

Zastosowanie:

•

leczenie przewlekłe astmy oskrzelowej

leczenie przewlekłe astmy oskrzelowej

•

skuteczny w leczeniu astmy

skuteczny w leczeniu astmy

aspirynowej i wysiłkowej.

aspirynowej i wysiłkowej.

Preparaty:

Preparaty:

•

zafirlukast, montelukast (antagoniści

zafirlukast, montelukast (antagoniści

receptora leukotrienowego

receptora leukotrienowego

•

zileuton (inhibitor syntezy

zileuton (inhibitor syntezy

leukotrienów).

leukotrienów).

98

98

Antagoniści i inhibitory leukotrienów

Antagoniści i inhibitory leukotrienów

Leki tej grupy podawane są doustnie,

Leki tej grupy podawane są doustnie,

wchłaniają

wchłaniają

się szybko z przewodu pokarmowego,

się szybko z przewodu pokarmowego,

metabolizowane są w wątrobie, maksymalne

metabolizowane są w wątrobie, maksymalne

stężenie leku we krwi po 2 – 3 godzinach.

stężenie leku we krwi po 2 – 3 godzinach.

Stosowane są jako leki wspomagające

Stosowane są jako leki wspomagające

leczenie

leczenie

zapobiegawcze o mniejszej skuteczności niż

zapobiegawcze o mniejszej skuteczności niż

glikokortykosteroidy.

glikokortykosteroidy.

Dzieciom podawane są powyżej 6. roku życia.

Dzieciom podawane są powyżej 6. roku życia.

99

99

Środki upłynniające śluz – leki

Środki upłynniające śluz – leki

mukolityczne

mukolityczne

We wszystkich stanach skurczowych oskrzeli

We wszystkich stanach skurczowych oskrzeli

nie

nie

należy dopuszczać do zalegania wydzieliny w

należy dopuszczać do zalegania wydzieliny w

drzewie oskrzelowym. Pomocne jest więc

drzewie oskrzelowym. Pomocne jest więc

okresowe stosowanie leków mukolitycznych.

okresowe stosowanie leków mukolitycznych.

Środki mukolityczne rozrzedzają i upłynniają

Środki mukolityczne rozrzedzają i upłynniają

wydzielinę oskrzelową, co ułatwia jej

wydzielinę oskrzelową, co ułatwia jej

wykrztuszanie.

wykrztuszanie.

100

100

Środki upłynniające śluz – leki

Środki upłynniające śluz – leki

mukolityczne

mukolityczne

Usprawniają transport rzęskowo-śluzowy

Usprawniają transport rzęskowo-śluzowy

i

i

łagodzą kaszel, a ponadto niektóre z nich

łagodzą kaszel, a ponadto niektóre z nich

pobudzają syntezę surfaktantu.

pobudzają syntezę surfaktantu.

Przykłady leków mukolitycznych:

Przykłady leków mukolitycznych:

•

mesna

mesna

•

acetylocysteina

acetylocysteina

•

bromheksyna

bromheksyna

•

ambroksol.

ambroksol.

101

101

Leki mukolityczne

Leki mukolityczne

Preparaty:

Preparaty:

•

Mesna

Mesna

(

(

Mistabron

Mistabron

) – lek syntetyczny, którego

) – lek syntetyczny, którego

mechanizm działania polega na rozbijaniu

mechanizm działania polega na rozbijaniu

wiązań dwusiarczkowych mukoprotein, dzięki

wiązań dwusiarczkowych mukoprotein, dzięki

czemu zmniejszają lepkość wydzieliny.

czemu zmniejszają lepkość wydzieliny.

Stosuje się w postaci inhalacji, wlewów

Stosuje się w postaci inhalacji, wlewów

dotchawiczych, donosowych oraz do zatok

dotchawiczych, donosowych oraz do zatok

szczękowych.

szczękowych.

102

102

Leki mukolityczne

Leki mukolityczne

•

Acetylocysteina

Acetylocysteina

oraz jej aktywny

oraz jej aktywny

metabolit

metabolit

cysteina obniżają lepkość śluzu

cysteina obniżają lepkość śluzu

oskrzelowego

oskrzelowego

poprzez rozbicie mostków

poprzez rozbicie mostków

dwusiarczkowych w

dwusiarczkowych w

części białkowej cząsteczki śluzu.

części białkowej cząsteczki śluzu.

103

103

Leki mukolityczne

Leki mukolityczne

•

Bromheksyna

Bromheksyna

(

(

Flegamina

Flegamina

) – stymuluje

) – stymuluje

wytwarzanie śluzu przez komórki

wytwarzanie śluzu przez komórki

gruczołowe. Ze wzrostem objętości śluzu

gruczołowe. Ze wzrostem objętości śluzu

zmniejsza się jego lepkość.

zmniejsza się jego lepkość.

Jednocześnie przez stymulację lizosomów

Jednocześnie przez stymulację lizosomów

i

i

aktywację enzymów hydrolitycznych

aktywację enzymów hydrolitycznych

powoduje rozkład kwaśnych

powoduje rozkład kwaśnych

mukopolisacharydów śluzu oskrzelowego.

mukopolisacharydów śluzu oskrzelowego.

104

104

Leki mukolityczne

Leki mukolityczne

•

Ambroksol

Ambroksol

jest aktywnym biologicznie

jest aktywnym biologicznie

głównym metabolitem bromheksyny.

głównym metabolitem bromheksyny.

Dodatkowym efektem ambroksolu jest

Dodatkowym efektem ambroksolu jest

zmniejszenie napięcia powierzchniowego

zmniejszenie napięcia powierzchniowego

poprzez stymulację tworzenia surfaktantu

poprzez stymulację tworzenia surfaktantu

powierzchniowego, co przeciwdziała

powierzchniowego, co przeciwdziała

przyleganiu śluzu do nabłonka

przyleganiu śluzu do nabłonka

oskrzelowego.

oskrzelowego.

105

105

Leki mukolityczne - interakcje

Leki mukolityczne - interakcje

Acetylocysteiny

Acetylocysteiny

nie należy podawać w tym

nie należy podawać w tym

samym

samym

czasie z penicylinami półsyntetycznymi,

czasie z penicylinami półsyntetycznymi,

erytromycyną, tetrecykliną i cefuroksymem –

erytromycyną, tetrecykliną i cefuroksymem –

należy zachować co najmniej 2 godziny przerwy

należy zachować co najmniej 2 godziny przerwy

pomiędzy podawanymi lekami. Stosowanie ACC

pomiędzy podawanymi lekami. Stosowanie ACC

z lekami p-kaszlowymi może powodować

z lekami p-kaszlowymi może powodować

zaleganie rozrzedzonej wydzieliny w układzie

zaleganie rozrzedzonej wydzieliny w układzie

oddechowym.

oddechowym.

Acetylocysteina nasila działanie nitrogliceryny.

Acetylocysteina nasila działanie nitrogliceryny.

106

106

Leki mukolityczne - interakcje

Leki mukolityczne - interakcje

Ambroksolu

Ambroksolu

i

i

bromheksyny

bromheksyny

nie należy

nie należy

stosować

stosować

z lekami hamującymi odruch kaszlu i

z lekami hamującymi odruch kaszlu i

lekami

lekami

cholinolitycznymi ze względu na

cholinolitycznymi ze względu na

osłabienie

osłabienie

działania tych leków.

działania tych leków.

107

107

Antybiotyki

Antybiotyki

Są stosowane w leczeniu dychawicy

Są stosowane w leczeniu dychawicy

oskrzelowej

oskrzelowej

powikłanej zakażeniami bakteryjnymi, gdy tylko

powikłanej zakażeniami bakteryjnymi, gdy tylko

to możliwe (na podstawie wyniku

to możliwe (na podstawie wyniku

antybiogramu).

antybiogramu).

Najczęściej stosowane antybiotyki to:

Najczęściej stosowane antybiotyki to:

•

makrolidy

makrolidy

•

cefalosporyny

cefalosporyny

•

penicyliny.

penicyliny.

108

108

Postępowanie prawidłowe i błędne w

Postępowanie prawidłowe i błędne w

leczeniu farmakologicznym astmy u

leczeniu farmakologicznym astmy u

dzieci

dzieci

Postępowa prawidłowe

Postępowa prawidłowe

Postępowanie błędne

Postępowanie błędne

Steroidy wziewne

Steroidy wziewne

Antybiotyki

Antybiotyki

Kromony

Kromony

Leki wykrztuśne

Leki wykrztuśne

Teofilina

Teofilina

Leki p-kaszlowe

Leki p-kaszlowe

β

β

-adrenomimetyki

-adrenomimetyki

Ketotifen

Ketotifen

Leki

Leki

antycholinergiczne

antycholinergiczne

Leki p-histaminowe

Leki p-histaminowe

Antagoniści

Antagoniści

leukotrienów

leukotrienów

109

109

Postępowanie lecznicze w ostrym

Postępowanie lecznicze w ostrym

napadzie astmy oskrzelowej

napadzie astmy oskrzelowej

U wielu osób atak astmy obejmuje dwie

U wielu osób atak astmy obejmuje dwie

fazy:

fazy:



fazę natychmiastową po ekspozycji na

fazę natychmiastową po ekspozycji na

alergen – głównie skurcz oskrzeli

alergen – głównie skurcz oskrzeli



fazę późną cechującą się typem zapalenia

fazę późną cechującą się typem zapalenia

– rozszerzenie naczyń śluzówki, obrzęk,

– rozszerzenie naczyń śluzówki, obrzęk,

wydzielanie śluzu i skurcz oskrzeli

wydzielanie śluzu i skurcz oskrzeli

wywołane przez mediatory zapalenia

wywołane przez mediatory zapalenia

uwalniane z eozynofili i innych komórek.

uwalniane z eozynofili i innych komórek.

110

110

Postępowanie lecznicze w ostrym

Postępowanie lecznicze w ostrym

napadzie astmy oskrzelowej

napadzie astmy oskrzelowej

Białka uwalniane z eozynofili uszkadzają

Białka uwalniane z eozynofili uszkadzają

nabłonek oskrzelowy.

nabłonek oskrzelowy.

Ważna rolę mają z aktywowane komórki Th2

Ważna rolę mają z aktywowane komórki Th2

uwalniające cytokiny.

uwalniające cytokiny.

W ostrej ciężkiej astmie (stanie

W ostrej ciężkiej astmie (stanie

astmatycznym)

astmatycznym)

skurcz oskrzeli może zakończyć się zgonem.

skurcz oskrzeli może zakończyć się zgonem.

111

111

Postępowanie lecznicze w ostrym

Postępowanie lecznicze w ostrym

napadzie astmy oskrzelowej

napadzie astmy oskrzelowej

Zalecana pozycja

Zalecana pozycja

dla pacjenta

dla pacjenta

to taka, w której mu się najlepiej

to taka, w której mu się najlepiej

oddycha - zwykle siedząca.

oddycha - zwykle siedząca.

Nie wolno na siłę układać

Nie wolno na siłę układać

pacjenta w pozycji

pacjenta w pozycji

leżącej na wznak.

leżącej na wznak.

112

112

Algorytm postępowania w napadzie astmy oskrzelowej

Algorytm postępowania w napadzie astmy oskrzelowej

szybko działający

szybko działający

β

β

2

2

-mimetyk wziewnie (2-4 dawki)

-mimetyk wziewnie (2-4 dawki)

brak poprawy

brak poprawy

20 min

20 min

poprawa

poprawa

szybko działający

szybko działający

β

β

2

2

-mimetyk wziewnie (2-4 dawki)

-mimetyk wziewnie (2-4 dawki)

brak poprawy

brak poprawy

20 min

20 min

poprawa

poprawa

szybko działający

szybko działający

β

β

2

2

-mimetyk wziewnie (2-4 dawki)

-mimetyk wziewnie (2-4 dawki)

brak poprawy

brak poprawy

20 min

20 min

poprawa

poprawa

podaj p.o. (20-40 mg prednizonu)

podaj p.o. (20-40 mg prednizonu)

i kontynuuj leczenie wziewne

i kontynuuj leczenie wziewne

jeśli w ciągu 3 h nie ma poprawy

jeśli w ciągu 3 h nie ma poprawy

lub stan chorego się pogarsza,

lub stan chorego się pogarsza,

wezwij karetkę pogotowia

wezwij karetkę pogotowia

113

113

Postępowanie lecznicze w ostrym

Postępowanie lecznicze w ostrym

napadzie astmy oskrzelowej

napadzie astmy oskrzelowej



Inhalacje dużych dawek agonisty

Inhalacje dużych dawek agonisty

receptora

receptora

β

β

2

2

-adrenergicznego za

-adrenergicznego za

pomocą nebulizatora tlenowego:

pomocą nebulizatora tlenowego:

- salbutamol (

- salbutamol (

Ventolin

Ventolin

) 2 – 6 mg

) 2 – 6 mg

- fenoterol (

- fenoterol (

Berotec

Berotec

) 5 – 10 mg

) 5 – 10 mg

- terbutalina (

- terbutalina (

Bricanyl

Bricanyl

) 2 – 5 mg

) 2 – 5 mg

Jeśli duszność nie ustąpi w ciągu 30 min –

Jeśli duszność nie ustąpi w ciągu 30 min –

powtórzyć

powtórzyć

inhalację salbutamolem lub fenoterolem. Można

inhalację salbutamolem lub fenoterolem. Można

podać

podać

bromek ipratropium (

bromek ipratropium (

Atrovent

Atrovent

) – w inhalacji.

) – w inhalacji.

114

114

Postępowanie lecznicze w ostrym

Postępowanie lecznicze w ostrym

napadzie astmy oskrzelowej

napadzie astmy oskrzelowej



Jeśli stan ciężki utrzymuje się, oprócz agonisty

Jeśli stan ciężki utrzymuje się, oprócz agonisty

β

β

2

2

- receptorów, podać aminofilinę do 6 mg/kg

- receptorów, podać aminofilinę do 6 mg/kg

mc.

mc.

dożylnie.

dożylnie.



Jeśli duszność utrzymuje się nadal – należy

Jeśli duszność utrzymuje się nadal – należy

podać:

podać:

- hydrokortyzon w dawce 3-4 mg/kg i.v. lub

- hydrokortyzon w dawce 3-4 mg/kg i.v. lub

- metyloprednizolon w dawce 1 mg/kg

- metyloprednizolon w dawce 1 mg/kg

dożylnie.

dożylnie.



Tlenoterapia.

Tlenoterapia.

115

115

Postępowanie lecznicze w ostrym

Postępowanie lecznicze w ostrym

napadzie astmy oskrzelowej

napadzie astmy oskrzelowej

Szybkie ustąpienie duszności po steroidach

Szybkie ustąpienie duszności po steroidach

spowodowane jest zwiększeniem wrażliwości

spowodowane jest zwiększeniem wrażliwości

receptorów

receptorów

β

β

2

2

-adrenergicznych na działanie

-adrenergicznych na działanie

agonistów.

agonistów.



Równocześnie prowadzi się nawodnienie

Równocześnie prowadzi się nawodnienie

chorego, usuwanie śluzu oraz

chorego, usuwanie śluzu oraz

wstrzyknięcia antybiotyków.

wstrzyknięcia antybiotyków.

116

116

Postępowanie lecznicze w ostrym

Postępowanie lecznicze w ostrym

napadzie astmy oskrzelowej

napadzie astmy oskrzelowej



W stanie bardzo ciężkim głównie jeśli

W stanie bardzo ciężkim głównie jeśli

atak astmy przedłuża się i dochodzi do

atak astmy przedłuża się i dochodzi do

stanu astmatycznego – intubuje się

stanu astmatycznego – intubuje się

pacjenta i stosuje oddech kontrolowany.

pacjenta i stosuje oddech kontrolowany.



Po ostrym okresie – podaje się prednizon

Po ostrym okresie – podaje się prednizon

drogą doustną w dawce 30-60 mg/kg/24

drogą doustną w dawce 30-60 mg/kg/24

godz przez kilka dni, następnie dawki

godz przez kilka dni, następnie dawki

zmniejsza się do odstawienia w ciągu 3-

zmniejsza się do odstawienia w ciągu 3-

4 tygodni.

4 tygodni.

117

117

Czy astma przejdzie sama ?

Czy astma przejdzie sama ?



Jeżeli astma pojawi się w okresie

Jeżeli astma pojawi się w okresie

dorosłości, prawdopodobnie utrzyma się

dorosłości, prawdopodobnie utrzyma się

do końca życia. Niektóre dzieci

do końca życia. Niektóre dzieci

wychodzą z tej choroby, inne zaś nie. W

wychodzą z tej choroby, inne zaś nie. W

obecnej chwili nie da się jednoznacznie

obecnej chwili nie da się jednoznacznie

ustalić, komu się to uda.

ustalić, komu się to uda.



Najważniejszą rzeczą jest jednak to, by

Najważniejszą rzeczą jest jednak to, by

nie

nie

ignorować objawów astmy.

ignorować objawów astmy.

118

118

Czy astma zagraża życiu

Czy astma zagraża życiu

?

?



Obecnie na astmę umiera znacznie mniej

Obecnie na astmę umiera znacznie mniej

osób

osób

niż kiedyś.

niż kiedyś.



W porównaniu z poprzednimi latami liczba

W porównaniu z poprzednimi latami liczba

zgonów wywoływanych przez astmę

zgonów wywoływanych przez astmę

drastycznie spadła, co jest prawdopodobnie

drastycznie spadła, co jest prawdopodobnie

wynikiem lepszej terapii oraz podejście do

wynikiem lepszej terapii oraz podejście do

walki z chorobą.

walki z chorobą.



Liczba osób w Polsce cierpiących na astmę

Liczba osób w Polsce cierpiących na astmę

wynosi około 3 mln chorych.

wynosi około 3 mln chorych.

119

119

Czy astma zagraża życiu

Czy astma zagraża życiu

?

?



Mimo iż umieralność z tego powodu

Mimo iż umieralność z tego powodu

jest

jest

względnie niska, większości tych

względnie niska, większości tych

zgonów

zgonów

możnaby zapobiec, stosując

możnaby zapobiec, stosując

odpowiednią

odpowiednią

kurację.

kurację.

120

120

Choroby układu oddechowego dające

Choroby układu oddechowego dające

objawy podobne jak astma

objawy podobne jak astma

Zapalenie oskrzelików

Zapalenie oskrzelików

Zapalenie oskrzelików, najmniejszych odnóg

Zapalenie oskrzelików, najmniejszych odnóg

układu

układu

oddechowego, w wyniku infekcji wirusowej.

oddechowego, w wyniku infekcji wirusowej.

Zapalenie

Zapalenie

oskrzelików najczęściej występuje u

oskrzelików najczęściej występuje u

noworodków oraz

noworodków oraz

małych dzieci. Może wywoływać świszczący

małych dzieci. Może wywoływać świszczący

oddech

oddech

oraz trudności w oddychaniu.

oraz trudności w oddychaniu.

121

121

Choroby układu oddechowego dające

Choroby układu oddechowego dające

objawy podobne jak astma

objawy podobne jak astma

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)

Nazwy tej używa się na określenie dwóch zaburzeń

Nazwy tej używa się na określenie dwóch zaburzeń

–

–

rozedmy i przewlekłego zapalenia oskrzeli.

rozedmy i przewlekłego zapalenia oskrzeli.

Rozedma

Rozedma

W płucach wytwarzany jest nadmiar śluzu oraz

W płucach wytwarzany jest nadmiar śluzu oraz

dochodzi do uszkodzenia pęcherzyków płucnych.

dochodzi do uszkodzenia pęcherzyków płucnych.

Oddychanie staje się utrudnione, a do krwi trafia

Oddychanie staje się utrudnione, a do krwi trafia

zbyt

zbyt

mało tlenu. Podstawową przyczyną rozedmy jest

mało tlenu. Podstawową przyczyną rozedmy jest

długotrwałe palenie.

długotrwałe palenie.

122

122

Choroby układu oddechowego dające

Choroby układu oddechowego dające

objawy podobne jak astma

objawy podobne jak astma

Przewlekłe zapalenie oskrzeli (POChP)

Przewlekłe zapalenie oskrzeli (POChP)

Warstwa wyścielająca oskrzela ulega

Warstwa wyścielająca oskrzela ulega

zapaleniu,

zapaleniu,

wytwarzana jest nadmierna ilość śluzu,

wytwarzana jest nadmierna ilość śluzu,

przez co chory

przez co chory

cierpi na ataki kaszlu, mającego na celu

cierpi na ataki kaszlu, mającego na celu

pozbycie się

pozbycie się

śluzu.

śluzu.

123

123

Choroby układu oddechowego dające

Choroby układu oddechowego dające

objawy podobne jak astma

objawy podobne jak astma

Przeziębienie

Przeziębienie

Najpopularniejsza infekcja układu

Najpopularniejsza infekcja układu

oddechowego.

oddechowego.

Objawy mogą obejmować lekkie

Objawy mogą obejmować lekkie

podwyższenie

podwyższenie

temperatury, kaszel, ból głowy,

temperatury, kaszel, ból głowy,

zablokowanie nosa,

zablokowanie nosa,

kichanie i ból gardła.

kichanie i ból gardła.

124

124

Choroby układu oddechowego dające

Choroby układu oddechowego dające

objawy podobne jak astma

objawy podobne jak astma

Mukowiscydoza

Mukowiscydoza

Najpopularniejsza dziedziczna choroba

Najpopularniejsza dziedziczna choroba

płuc. Śluz

płuc. Śluz

wytwarzany w organizmie jest niezwykle

wytwarzany w organizmie jest niezwykle

gęsty i lepki,

gęsty i lepki,

przez co zatyka drogi oddechowe i

przez co zatyka drogi oddechowe i

zmniejsza odporność

zmniejsza odporność

na infekcje bakteryjne.

na infekcje bakteryjne.

125

125

Choroby układu oddechowego dające

Choroby układu oddechowego dające

objawy podobne jak astma

objawy podobne jak astma

Rak płuc

Rak płuc

Wywoływany nienaturalnym wzrostem komórek w

Wywoływany nienaturalnym wzrostem komórek w

płucach, najczęściej spowodowany paleniem. Rak

płucach, najczęściej spowodowany paleniem. Rak

zazwyczaj zaczyna się w wyściółce oskrzeli, a jego

zazwyczaj zaczyna się w wyściółce oskrzeli, a jego

rozwój zajmuje dużo czasu. Objawy obejmują: trwały

rozwój zajmuje dużo czasu. Objawy obejmują: trwały

kaszel, któremu może towarzyszyć odkasływanie krwi,

kaszel, któremu może towarzyszyć odkasływanie krwi,

bóle w klatce piersiowej, chrypkę, krótki oddech i

bóle w klatce piersiowej, chrypkę, krótki oddech i

utratę

utratę

masy ciała.

masy ciała.

126

126

Choroby układu oddechowego dające

Choroby układu oddechowego dające

objawy podobne jak astma

objawy podobne jak astma

Zapalenie płuc

Zapalenie płuc

Zapalenie płuc wynika na ogół z infekcji

Zapalenie płuc wynika na ogół z infekcji

bakteryjnej lub

bakteryjnej lub

wirusowej. Wywołuje gorączkę i zapalenie

wirusowej. Wywołuje gorączkę i zapalenie

tkanki

tkanki

płucnej, utrudniając tym samym

płucnej, utrudniając tym samym

oddychanie.

oddychanie.

127

127

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę

128

128