1

System bankowy

tryb zaoczny – wiosna 2012

dr Wojciech Paczkowski

K R E D Y T Y

B A N K O W E

cz.2

2

Zabezpieczenia rzeczowe

jest ustanawiane na określonym dobru

materialnym dłużnika lub osoby trzeciej czyli

nieruchomości, rzeczy ruchomej,

wierzytelności lub innym prawie majątkowym.

Zabezpieczenia osobowe

ułatwiają dochodzenie roszczenia oraz

rozszerzają krąg osób odpowiedzialnych za

zobowiązanie. W przypadku poręczenia za

zobowiązanie odpowiada nie tylko dłużnik, ale

również poręczyciel

a odpowiedzialność jest solidarna.

3

Zabezpieczenia rzeczowe:

Hipoteka - obciążenie nieruchomości prawem, na mocy

którego wierzyciel może dochodzić swoich roszczeń z

nieruchomości.

!!!

HIPOTEKA Zwykła – z góry określone

HIPOTEKA Zwykła – z góry określone

zobowiązanie.

zobowiązanie.

Hipoteka kaucyjna

Hipoteka kaucyjna

zabezpieczała wierzytelności o

zabezpieczała wierzytelności o

nieustalonej wysokości, wierzytelności przyszłe,

nieustalonej wysokości, wierzytelności przyszłe,

wierzytelności wynikających z dokumentów zbywalnych

wierzytelności wynikających z dokumentów zbywalnych

przez indos

przez indos

!!!

!!!

Hipoteka przymusowa - z wnioskiem występuje wierzyciel

gdy stwierdzono:

- prawomocnym orzeczeniem sądu

- ugodą zawartą przed sądem

- aktem notarialnym

Hipoteka umowna - na podstawie umowy pomiędzy

wierzycielem a właścicielem nieruchomości; właściciel

nieruchomości winien wykonać:

1.złożyć oświadczenie w formie aktu notarialnego

2.dokonać wpisu do księgi wieczystej

4

ustawa z dnia 26 czerwca 2009 r. o

zmianie ustawy o księgach wieczystych

i hipotece oraz niektórych innych ustaw

(Dz. U. Nr 131, poz. 1075), weszła w

życie 20 lutego 2011r.

Ustawodawca ze względu na bardzo

daleko idące zmiany w stosunku do

ustawy z dnia 6 lipca 1982. o księgach

wieczystych i hipotece zdecydował się

na aż 18-miesięczne „vacatio legis” .

5

Zlikwidowano podział na hipotekę

zwykłą

(tj. taką która zabezpiecza

wierzytelność pieniężną o oznaczonej

wartości)

oraz kaucyjną

(służącą do

zabezpieczenia wierzytelności

pieniężnych o wysokości nieustalonej

np. zabezpieczenie roszczeń o odsetki).

Po nowelizacji jest tylko jedna

hipoteka.

Nowelizacja nie wpływa

natomiast na rozróżnienie hipoteki ze

względu na sposób jej ustanowienia tj.

hipoteki umowne i przymusowe.

6

zgodnie z art. 7 ust, 1 pkt 7 ustawy o

podatku od czynności cywilnoprawnych:

stawki podatku od ustanowienia hipoteki

wynoszą:

na zabezpieczenie wierzytelności

istniejących

-

od kwoty zabezpieczonej wierzytelności 0,1

proc.;

-

na zabezpieczenie wierzytelności o

wysokości nieustalonej - 19 zł.

To prowadzi do wniosku, że

podatek trzeba

będzie zapłacić osobno dla wierzytelności

o ustalonej i nieustalonej wartości.

7

*

hipoteka umowna może zabezpieczyć kilka

wierzytelności z różnych stosunków prawnych

przysługujących temu samemu wierzycielowi.

* w umowie ustanawiającej hipotekę trzeba określić

stosunki prawne oraz wynikające z nich

wierzytelności objęte zabezpieczeniem, co pozwoli na

uniknięcie konieczności ustanawiania nowej hipoteki

dla zabezpieczania wierzytelności tego samego

wierzyciela.

*

jeżeli zabezpieczenie hipoteczne jest nadmierne,

właściciel obciążonej nieruchomości może żądać

zmniejszenia sumy hipoteki.

* ustawa pozwala zabezpieczyć hipoteką kilka

wierzytelności przysługujących różnym podmiotom,

ale pod jednym warunkiem - zabezpieczenie takie

ma służyć sfinansowaniu tego samego

przedsięwzięcia.

8

Przewłaszczenie rzeczy ruchomej - dłużnik będący

właścicielem rzeczy ruchomej przenosi na koszt właściciela

prawo własności tej rzeczy.

Zastaw - wierzyciel = zastawnik / którego wierzytelność

została zabezpieczona zastawem/ może dochodzić swoich

roszczeń od zastawcy z przedmiotu zastawu bez względu na to

komu przysługuje do tego prawo.

-zastaw zwykły

-zastaw rejestrowy

-zastaw na prawach

-zastaw na rzeczach ruchomych

-zastaw skarbowy /ustawowy/

Przeniesienie zastawu rejestrowego może być dokonane

tylko wraz z przeniesieniem wierzytelności zabezpieczonej tym

zastawem na inny podmiot uprawniony do zabezpieczenia

swoich wierzytelności zastawem rejestrowym.

9

Zatrzymanie polega na tym iż dłużnik może odmówić np.

spłacenia ciążącego na nim zobowiązania do chwili gdy

wierzyciel nie wykona umówionej wcześniej razem z dłużnikiem

zobowiązania.

Prawo zatrzymania przysługuje gdy;

-dłużnik ma wydać cudzą rzecz może ją zatrzymać do czasu aż

otrzyma zwrot kosztów jakie wydał na utrzymanie tej rzeczy

-dłużnik jest zobowiązany do wydania cudzej rzeczy może ją

zatrzymać do chwili aż otrzyma zwrot kosztów na pokrycie

szkód jakie spowodowała ta rzecz w jego majątku

-w przypadku odstąpienia od umowy, gdy strony nawzajem

zwracają sobie wszystkie składniki, to jedna ze stron może

wstrzymać się z wydaniem rzeczy do chwili aż druga spełni ten

obowiązek.

Kaucja

Blokada środków pieniężnych

Prawo odkupu

Prawo pierwokupu

10

Zabezpieczenia osobiste:

Poddanie się egzekucji jest zgoda dłużnika na dobrowolne

poddanie się egzekucji ( w postaci aktu notarialnego)

Poręczenie cywilne jest umową poprzez którą poręczyciel

zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie w

chwili nie wykonania zobowiązania przez dłużnika.

Przystąpienie do długu - do istniejącego już stosunku

pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem przystępuje osoba trzecia,

która staje się tzw. dłużnikiem solidarnym

Przejęcie długu

Zastrzeżenie własności sprzedanej rzeczy - wierzyciel,

sprzedając rzecz /ruchomą/, na piśmie zastrzega sobie, że to on

jest właścicielem tej rzeczy aż do chwili uiszczenia przez

nabywcę określonej ceny.

11

Akredytywa - bank działający we własnym imieniu, ale na

zlecenie przedsiębiorcy zobowiązuje się, że dokona zapłaty

ustalonej kwoty na rzecz osoby trzeciej /beneficjenta/, po

spełnieniu przez niego wszystkich warunków określonych w

akredytywie.

Gwarancja bankowa

Przelew wierzytelności /cesja/ - kontrahent będący

wierzycielem pierwotnym /cedent/, zbywa swoją wierzytelność

na rzecz osoby trzeciej /czyli firmy która chce w ten sposób

zabezpieczyć swoje ewentualne przyszłe roszczenia-

cesjonariusza/.

Weksel in blanco– zapewnienie roszczeń pieniężnych

Poręczenie wekslowe (awal) - zabezpieczenie zapłaty długu

wynikajacego z weksla na rzecz wierzyciela.

Ubezpieczenie

12

Wskaźnik oceny wartości zabezpieczeń

LTV (z ang. loan to value)

wskaźnik wartości kredytu (K) do wartości przyjętego

zabezpieczenia (Z).

LTV = #K / #Z

Wykorzystywany głównie w odniesieniu

do zabezpieczeń hipotecznych i na rzeczach

ruchomych

(np. zastaw rejestrowy na samochodzie)

.

Kwantyfikuje skalę podejmowanego przez bank

ryzyka

.

Im wyższe LTV, tym wyższe ryzyko banku,

z reguły

LTV powyżej 70-80%

traktowane jest

jako obciążone

wysokim ryzykiem.

13

R E Z E R W Y C E L O W E.

Jakość obsługi kredytu w bankach

wyodrębnia się kategorie ekspozycji kredytowych w

sytuacji nieregularnej.

Zasady dokonywania klasyfikacji ekspozycji

kredytowych są określone w:

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 16 grudnia

2008 r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko

związane z działalnością banków, Dz. U. Nr 235, poz.

1589.

Ekspozycje kredytowe klasyfikuje się:

w/g terminowości spłaty kapitału i

odsetek,

w/g standingu finansowego dłużnika

14

Zaprezentowane kryteria

klasyfikują

kredyty na grupy w sytuacji:

a) normalnej

(<1M)*

,

b) pod obserwacją

(1-

3M;1,5%)*

,

c) poniżej standardu

(3-

6M;20%)*

,

d) wątpliwe

(6-12M;50%)*

,

e) stracone

(>12M;100%)*

.

*szczegóły w rozporządzeniu

15

Wartość kredytów zagrożonych w

sierpniu'11,w/g NBP:

od sektora niefinansowego r/r

wzrosła o 7,5% do 63.7 mld zł .

dla przedsiębiorstw spadła o 0,3% do 22.9 mln

zł,

dla MSP wzrosła o 3,6% do 16.5 mln zł

dla gosp. domowych wyniosła 37 mld

zł ; wzrost w ujęciu r/r 13,4%.

kredytów mieszkaniowych

wzrosła do 6.5 mld zł oraz o 33,3% r/r,

w tym w PLN zwiększyła o 32,8% r/r do 3.7

mld zł,

a w CHF - odpowiednio o 34,1% r/r do 2.8 mld

zł.

16

Składniki kosztów

kredytowych:

oprocentowanie ( nominalne),

prowizja,

opłata przygotowawcza,

koszty ubezpieczenia kredytu,

koszty zabezpieczenia,

ewentualnie inne opłaty obligatoryjne

(wyceny, koszty kursowe, aneksy umowne itp.).

17

D

-

K

> lub =

RATA

gdzie:

D – miesięczne dochody netto,

K – miesięczne koszty gospodarstwa domowego

łącznie z kwotami na utrzymanie członków

rodziny (= minimum socjalne)

dla osoby samotnie gospodarującej w wieku produkcyjnym-

929,76 zł,

dla gospodarstwa z trójką dzieci–3686,50zł)

,

rata – maksymalna miesięczna rata kredytu.

Z/D < lub = 50%; 65%

,

Z – miesięczne wydatki związane z obsługą zobowiązań kredytowych

D - miesięczne dochody netto

18

Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania

(RRSO)

Ustawowy obowiązek ujawniania RRSO przez banki

w umowach kredytowych i w reklamach.

RRSO ułatwia porównanie ofert, bo oprócz

oprocentowania uwzględnia także pozostałe koszty

kredytu.

RRSO obliczamy w stosunku do rzeczywistej kwoty,

którą

otrzymujemy – czyli nominalnej kwoty kredytu

pomniejszonej o prowizje i inne opłaty

przygotowawcze.

RRSO uwzględnia też okres spłaty i ilość rat.

Wzór załączony jest do Ustawy o kredycie

konsumenckim

19

K – numer kolejnej wypłaty raty kredytu,
K’ – numer raty spłaty kredytu lub opłaty kosztów,
AK– kwota wypłaty raty kredytu „K”,
A’K’– kwota spłaty kredytu lub kosztów „K”,
m – numer ostatniej wypłaty raty kredytu,
m’– numer ostatniej raty spłaty kredytu lub opłaty kosztów,
tK– okres, wyrażony w latach lub ułamkach lat, między pierwszą wypłatą i
kolejnymi
wypłatami.
tK’- okres, wyrażony w latach lub ułamkach lat między pierwszą wypłatą
kredytu i kolejnymi
spłatami kredytu lub kosztów, począwszy od 1 do spłaty „m’”
i - rzeczywista roczna stopa oprocentowania

Źródło: Załącznik do ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim.

20

Odsetki od kredytu bankowego

r

x

t

O

=

K

x ------------

365

O – odsetki,

K – zadłużenie kapitałowe

r – nominalna stopa procentowa kredytu,

t – czasokres (liczba dni zadłużenia).

21

terminy spłat a koszt odsetkowy:

- spłata jednorazowa

5000 x 0,15 =

750,-

- spłata kwartalna

5000x0,15x90/365 = 184,93

3750x0,15x91/365 = 140,24

2500x0,15x92/365 = 94,52

1250x0,15x92/365 = 47,26

466,95

- spłata miesięczna

22

Procent prosty – oprocentowanie = dochód w

postaci odsetek nie jest doliczany do wkładu (nie

podlega kapitalizacji) - nie procentuje więc wraz

z nim w następnym okresie rozliczeniowym.

Odsetki płatne po zakończeniu okresu.

PV - wartość bieżąca (ang. present value)

FV - wartość przyszła (ang. future value)

r - roczna stopa procentowa

n - czas oprocentowania w latach

FV = PV( 1+ rn)

23

Procent składany – oprocentowanie wkładu

pieniężnego, dolicza się do wkładu (odsetki

podlegają kapitalizacji) i procentują wraz z

nim w okresie następnym.

PV - wartość bieżąca,

FV - wartość przyszła,

o - liczba kapitalizacji w roku,

a - liczba lat,

r - nominalna stopa procentowa (w ułamku dziesiętnym)

Kapitalizacja następuje tylko raz w roku, czyli m

= 1:

FV = PV (1+r)ª

Kapitalizacja częściej niż raz w roku( m > 1):

FV = PV (1+r/o)ªº

24

25