Diagnoza Funkcjonalna

Pytania diagnozy

funkcjonalnej

• Jakie zachowania(uczucia, myśli) stanowią

problem ?

• Jak nasilone są te zachowania (uczucia,

myśli)? Jak silny jest problem? (poziom w
jakim zaburza funkcjonowanie)

• W jakich sytuacjach występują ?(co

poprzedza wystąpienie problematycznego
zachowania?)

• Z jaką częstotliwością występuje dane

zachowanie (jak często występuje problem)?

• Co podtrzymuje ich występowanie?

Etapy diagnozy

1. Diagnoza przesiewowa
2. Diagnoza z użyciem metod

psychometrycznych oraz innych metod
diagnozy (w różnych środowiskach
przez różne osoby oceniające)

3. Interpretacja wyników
4. Planowanie interwencji i jej wdrażanie
5. Ocena skuteczności interwencji

Ad. 1 Diagnoza przesiewowa

• Jaka DSM diagnoza najlepiej wyjaśni

problematyczne zachowanie:
stawiamy hipotezę i sprawdzamy czy
to zaburznie najlepiej wyjaśni te
objawy. Wykluczamy alternatywne
wyjaśnienia.

• Po ustaleniu odpowiedniej diagnozy

rozpoczynamy dlaszy proces
diagnozowania

Ad. 2. Diagnoza z użyciem

różnorodnych metod

• Jaka jest natura zaburzenia u tej osoby-

jakie zachowania (objawy) są najbardziej

problematyczne

• Jaka jest częstotliwość występowania,

intensywność i długość trwania

problematycznych zachowań (objawów)

• W jakich sytuacjach te zachowania, myśli,

uczucia (objawy) się pojawiają

• Jakie czynniki podtrzymują problematyczne

zachowania, myśli uczucia (objawy)

• Jaki są zasoby (mocne strony) tej osoby

Ad. 2 c.d. Narzędzia

diagnostyczne

• Wywiad
• Obserwacja
• Testy psychometryczne

• Wywiad to rozmowa z osobą lub

osobami poddanymi diagnozie

• Obserwacja to zaplanowane

rejestrowanie określonych zachowań

• Testowanie to stawianie przed osobą

diagnozowaną różnego rodzaju zadań
i dokładne rejestrowanie jej
odpowiedzi.

Narzędzia diagnostyczne

specyficzne dla dzieci

• Wywiad z rodzicami i nauczycielami
• Skale behavioralne
• Obserwacja zachowania w szkole
• Ocena funkcjonowania poznawczego

i osiągnięć szkolnych

• Analiza dokumentacji szkolnej

(poprzednie świdectwa)

Ad. 3. Interpretacja wyników

• Czy objawy i częstość ich występowania

potwierdzają naszą hipotetyczną diagnozę?

• Od kiedy objawy występują, w jakich

sytuacjach i jak bardzo przeszkadzają w
funkcjonowaniu?

• Czy są jakieś problemy, które wskazują na

występowanie także innego zaburzenia i czy
są takie, które wskazują, że inne zaburzenie
(nie diagnoza przez nas postawiona) lepiej
wyjaśniałyby występujące objawy?

Ad. 3. Interpretacja wyników

c.d.

• Jakie objawy, wynikające z

postawionej diagnozy, najbardziej
zaburzają funkcjonowanie i których
objawów będzie dotyczyla nasza
praca

• Jakie zasoby klienta pomogą nam w

osiągnięciu celów

Planowanie interwencji i

zastosowanie interwencji

• Ustalenie celów
• Wyznaczenie kryteriów osiągnięcia celu
• Opracowanie metod osianięcia celu

(metod interwencji)

• Ustalenie czasu potrzebnego do

osiągnięcia wyznaczonych celów

• Ustalenie metod oceny stopnia

skuteczności interwencji

Narzędzia diagnostyczne c.d.

Cechy dobrego (

wiarygodnego

)

testu

a.

Wystandaryzowane -

taki sam przebieg badania,

materiał, instrukcja dla każdej osoby badanej

b.

Zobiektywizowane -

jednoznaczny sposób

obliczania wyniku tak by każdy badacz dochodził do

takiego samego wynku

c.

Trafne-

test mierzy to co ma mierzyć

d.

Rzetelne –

test mierzy to co ma mierzyć w sposób

dokładny

e.

Posiada normy – znane są średnie wyniki

jakie wiele osób uzyskało w tym zadaniu i

dzięki temu wiadomo co oznacza wynik

danej osoby

Subiektywne

prawdopodobieństwo

zdarzenia – podejście T. Bayesa

• Sformalizowane reguły podejmowania

decyzji klinicznych ( oszacowanie
prawdopodobieństwa z jakim diagnosta
może na podstawie danego wskaźnika
wnioskować o określonym zjawisku)

• Na podstawie systematycznych badań

można określić prawdopodobieństwo z
jakim możemy dokonać trafnego
rozpoznania na podstawie określonego
wskaźnika Jakie jest prawdopodobieństwo,
że dany test przewiduje dane zjawisko.

test

• Procedura zbierania danych

spełniająca warunek standaryzacji,
obiektywności, normalizacji i
posiadająca, udowodnioną
empirycznie, trafność i rzetelność

Narzędzia diagnostyczne

uznane za zdyskredytowane

źródło: Katarzyna Stemplewska-

Żakowicz (2009) Diagnoza

Psychologiczna

• Test kolorów Luschera do diagnozy

osobowości

• Test Shondiego do diagnozy osobowości
• Grafologiczna analiza pisma do diagnozy

osobowości

• Wzrokowo-Motoryczny Test Gestalt

Lauretty Bender do wykrywania uszkodzeń
neurologicznych i do diagnozy osobowości

• Technika Enneagram do diagnozy

osobowości

• Stosowanie anatomicznie dokładnych lalek

do wykrywania nadużyć seksualnych u
dzieci

• Analiza głosu do wykrywania kłamstwa
• Obrazkowy test Frustracji Rosenzweiga

do diagnozy osobowości

• Rysunek Dom-Drzewo-Człowiek do

diagnozy osobowości

• Rysunek Postaci Ludzkiej do diagnozy

osobowości

Trafność technik

projekcyjnych

• Do jakiego stopnia dana technika

projekcyjna jest trafna z punktu
widzenia celu do jakiego jest
zazwycaj używana w praktyce
psychologicznej (Lilienfeld, Garb,
Wood)

Trafność teoretyczna a wartość

prognostyczna

• Ponieważ klinicystom zależy na

wykryciu zjawisk, których
rozpowszechnienie w populacji jest
małe, większość schematów
badawczych, wykorzystujących grupy
o znanych właściwościach kryje
niebezpieczeństwo przeszacowania
trafności prognostycznej wskaźników
testowych

Trafność przyrostowa

• Stopień w jakim dane narzędzie

dostarcza nowych informacji

Wartość Terapeutyczna

• Czy dane narzędzie ułatwia leczenie

(Bailey: w ocenie wszystkich narzedzi
psychologicznych ważnym kryterium
trafności jest wartość terapeutyczna
czyli czy dane narzędzie
psychologiczne ułątwia leczenie)

Techniki Projekcyjne c. d.

• Większość technik projekcyjnych nie

posiada:

a.

standaryzowanych bodżców i

instrukcji,

b.

jednoznacznych kryteriów oceny

odpowiedzi na bodźce,

c.

dobrze opracowanych norm,

pozwalających porównać odpowiedzi

danej osoby z odpowiedziami innych

osób

Grupy technik projekcyjnych

wg. Lindzeya

a. Skojarzeniowe (plamy

atramentowe, skojarzenia słów)

b. Konstrukcyjne (rysowanie postaci,

układanie historii)

c. Uzupełnianie (niedokończone

zdania, test frustracji Rozenzweiga)

d. Porządkujące i selekcyjne (test

Szondiego i test kolorów Luschera)

e. Ekspresyjne (zabawa lalkami,

analiza pisma)

Test Rorschacha – status

naukowy systemu Exnera

• normy obliczone dla niedużych prób (Wood

i Lilienfeld)

• normy nie są reprezentatywne dla

populacji amerykańskiej

• normy przedstawiają zdrowych dorosłych i

zdrowe dzieci jako nieprzystosowanych
(badania Shaffera wykazały, że jeden na
sześciu zdrowych badanych miał
podwyższony wskażnik schizofrenii.
Podobne wyniki uzyskali Wood, Lilienfeld,
Garb)

• Wnioski:
a. Normy w systemie Exnera dla wielu

zmiennych są nieprawidłowe

b. Normy powodują nadmierną

patologizację

c. Stosowanie norm Exnera w

warunkach klinicznyc lub sądowych
może być dla klientów krzywdzące,
a więc niezgodne z kodeksem
etycznym psychologa