Holandia (niderl. Nederland) – europejska część Królestwa
Niderlandów .Tworzonego także przez Arubę i Antyle
Holenderskie. Holandia jest członkiem Unii Europejskiej
.Unii Zachodnioeuropejskiej .ONZ oraz NATO. Holandia jest
monarchią konstytucyjną położoną w zachodniej części
Europy nad Morzem Północnym, które oblewa ją od
północy i zachodu. Graniczy na południu z Belgią oraz na
wschodzie z Niemcami. Aktualne granice zostały
wytyczone w roku 1839.

Kraj leży w dorzeczu trzech rzek: Renu, Mozy i Skaldy. Poza
nimi wymienić można 3 mniejsze rzeki: IJssel (120 km), Waal
(82 km) i Amstel (31 km). Długą tradycję ma tu osuszanie
terenów nadmorskich, jezior i zatok, poprzez tworzenie
polderów. W 1932 powstał zbiornik IJsselmeer w wyniku
odcięcia tamą Afsluitdijk zatoki Zuiderzee od Morza
Północnego. Do największych przedsięwzięć, mających na celu
ochronę wybrzeży Zelandii, należy realizacja zadań w ramach
Planu Delta. Jego wykonanie w latach 1958–1986 pozwoliło na
odgrodzenie tamami, groblami ujść Renu, Mozy i Skaldy Wsch.
od M. Północnego. W wyniku osuszania powierzchnia kraju
zwiększyła się z . Ważne szlaki komunikacyjne stanowią kanały
śródlądowe m.in. Księżniczki Małgorzaty, Overijssel i
Amsterdam-Ren.

Na obszarze De Peel między Brabancją Północną a Limburgią występują
gleby torfowisk wysokich. Na obszarze nizin nadmorskich gleby torfowisk
niskich. Na północ od Renu – gleby bielicowe. W południowo-wschodniej
części kraju na niewielkiej powierzchni – gleby płowe. W zachodniej części
ciemne gleby ziemne powstałe na podłożu piaszczystym. Na terenach
polderów – marsze oraz gleby brunatne i płowe. Większość gleb w ten
sposób została wysuszona po czym zyskano urodzajne gleby

Klimat Holandii jest morski, umiarkowany i ciepły. Średnia temperatura
stycznia wynosi od +1 °C na wschodzie do +3 °C na zachodzie. Natomiast w
lipcu od +17 °C do +19 °C, w głębi kraju do +20 °C. Mała amplituda roczna
temperatur jest wynikiem zachodnich i południowo-zachodnich wiatrów, które
łagodzą upały i chłody zimowe. Średnia roczna opadów wynosi 750 mm.
Częstym zjawiskiem są mgły.

Pierwsze narzędzia kamienne używane przez ludzi w okresie 180-200 tys. lat
temu odnaleziono w okolicach Weluwe (Geldria). Najstarsze szczątki ludzkie
pochodzą sprzed 30 tys. lat (Twenthe, Overijsel). Pierwotnie ziemie te
zamieszkiwały ludy pokrewne dzisiejszym Baskom.[

Zamieszkane przez ludność celtycko-germańską tereny dzisiejszych
Niderlandów zostały w pierwszym stuleciu przed Chrystusem włączone wraz z
resztą Galii do imperium rzymskiego przez Juliusza Cezara (51 p.n.e.). Za
Oktawiana Augusta obszary te podporządkowane zostały dwóm prowincjom:
Galii Belgijskiej i Germanii Dolnej. Granicę Cesarstwa stanowił Ren, jednak
wpływy i władza Cesarstwa Rzymskiego rozciągały się również na żyjące dalej
plemiona (Np. Batawów, Kanninefatów, Matiaków czy Fryzów). Antyrzymskie
powstania (Fryzów w 28 n.e. czy Batawów pod wodzą Juliusza Cywilisa w 69-
70 n.e. zakończyły się wzmocnieniem zależności od Rzymu. Aż do okresu
wędrówki ludów tereny te przeżywały rozkwit gospodarczy i demograficzny.
Rzymski rodowód ma wiele miast dzisiejszej Holandii, Np. Utrecht (rzymskie
Trajectum), Nijmegen czy Lejda.

 

  

 Osobny artykuł: Niderlandy (region historyczny).

Wraz z biegiem stuleci powstawały coraz to nowe samodzielne hrabstwa (w
VIII w. było ich prawie 50) i księstwa

. W

XV w. większość terytoriów została

zjednoczona (za pomocą podbojów i małżeństw dynastycznych) przez
Burgundów. W 1477 Holandia, a wraz z nią terytoria obecnej Belgii i
Luksemburga, przeszła pod panowanie Habsburgów (od 1556 ich linii
hiszpańskiej).

Wielu historyków uważa, że to właśnie w Holandii narodził się kapitalizm.

Współcześnie Holandia jest gospodarką rynkową z przeważającą własnością

prywatną, ale o wysokim poziomie redystrybucji dochodów poprzez podatki,

w 2006 wynoszącym 39% PKB. Holandia jest nominalnie szesnastą

gospodarką świata, a po zmierzeniu parytetem siły nabywczej dwudziestą

drugą. PKB per capita (2007 szacunkowo) wynosiło nominalnie 39 000

dolarów – 17. miejsce na świecie, a po zmierzeniu parytetem siły nabywczej

(2006 szacunkowo) 31 700 dolarów – 18. miejsce. Holandia ma też

stosunkowo niski wskaźnik Giniego, czyli poziom rozpiętości w dochodach

(2005), wynoszący 30,9.

Holandia jest trzecim po Stanach Zjednoczonych i Francji eksporterem

żywności, mimo iż w rolnictwie zatrudnionych jest tylko 3% społeczeństwa

(2005 szacunkowo). Jest także ósmym na świecie wydobywcą gazu ziemnego

(2006). Port w Rotterdamie jest drugim na świecie, a pierwszym w Europie

pod względem tonażu przeładowywanych towarów. Znane firmy holenderskie

to między innymi Bavaria, Shell, Nationale-Nederlanden i Philips. Bardzo

ważną rolę w gospodarce Holandii odgrywają tulipany.

W Holandii kładzie się ogromny nacisk na ekologię: wykorzystanie

alternatywnych źródeł energii, zakładanie w samochodach instalacji

gazowych itp.

Holandia jest 15. najgęściej zaludnionym krajem świata. Oficjalna liczba 396

osób na 1 km² rośnie aż do 485, jeśli wziąć pod uwagę, że 18,4% powierzchni

zajmują zbiorniki wodne.

Według rządowego biura statystycznego CBS Statline, 80,9% obywateli

Holandii ma pochodzenie wyłącznie holenderskie, 8,7% – inne europejskie,

2,2% tureckie, 1,9% marokańskie, 6,3% – inne. Jednak statystyka ta nie

obejmuje całego Królestwa Niderlandów, tj. Aruby i Antyli Holenderskich, w

których większość stanowią osoby pochodzenia afrokaraibskiego.

W Holandii nie ma obecnie miast o wielkości 1 mln mieszkańców lub

większych, ale 'cztery wielkie miasta', jak się o nich mówi (Amsterdam,

Rotterdam, Haga oraz Utrecht), wraz z otaczającymi je mniejszymi miastami

można uznać pod wieloma względami za jedno miasto. Aglomeracja ta

nazywana jest Randstad ('koło miast'), z rolniczym 'zielonym sercem' (het

Groene Hart) pośrodku. Dla porównania, 70 lat temu Holandia posiadała 2

miasta z ludnością >500 tys., 4 miasta z ludnością 100÷500 tys., 12 miast z

ludnością 50÷100 tys., 28 miast z ludnością 20÷50 tys. i 86 miast z ludnością

10÷20 tys.

Najważniejszymi religiami są chrześcijaństwo (katolicyzm – 32,82%,

protestantyzm – 22,53%) i islam (5,4%). Dwoma największymi kościołami w

Holandii są Kościół katolicki i Kościół Protestancki w Holandii (PKN); pozostałe

kościoły liczą bardzo niewielu wiernych. 38% Holendrów formalnie nie należy

do żadnej wspólnoty religijnej, a po uwzględnieniu zarejestrowanych

chrześcijan, ale nie identyfikujących się ze swą wspólnotą religijną, może być

więcej. Ponadto znaczna większość formalnych chrześcijan spłyca postawy

religijne i nie uczestniczy w praktykach religijnych. Szacuje się, że jedynie

20% mieszkańców Holandii co najmniej raz w roku odwiedza jakąś świątynię

w celach religijnych, przy czym zaledwie 8 - 9% katolików i 5 - 6%

protestantów czyni to regularnie. W Holandii znaczna część świątyń

katolickich i protestanckich pełni inne funkcje niż sakralne: są wśród nich

muzea, galerie sztuki, dyskoteki, parking dla rowerów itd.

Do lat sześćdziesiątych XX wieku większość stanowili protestanci, a

dokładniej kalwiniści. 1/3 stanowili katolicy. Północne, środkowe i wschodnie

prowincje były tradycyjnie protestanckie, podczas gdy na południu większość

stanowili katolicy. Do dzisiaj w Holandii istnieją małe grupy ortodoksyjnych

kalwinistów. W Holandii nie ma podatku kościelnego.

Inne mniejszości religijne to żydzi (0,19%), hinduiści (0,3%), (przede

wszystkim z Surinamu) i buddyści (0,2%).

Językiem urzędowym jest język niderlandzki, a we Fryzji od niedawna także

fryzyjski. Holendrzy uczą się od dziecka języków obcych, bo mają

świadomość, że zasięg ich rodzimego języka jest niewielki. 90% Holendrów

zna angielski. Także znajomość języka niemieckiego (ok. 60%) i francuskiego

(ok. 25%) znacznie ułatwia Holendrom życie. Często przeciętny,

niewyróżniający się specjalnymi zdolnościami Holender zna kilka języków. W

Europie język niderlandzki jest używany przez ok. 22 miliony ludzi. Poza

Holandią jest językiem urzędowym Belgii, Surinamu, Antylii Holenderskich i

Aruby. Z tego języka wywodzi się także używany przez 60% białych (ok. 6

milionów ludzi) w RPA i Namibii język afrikaans, który jest w pewnym stopniu

zrozumiały dla każdego znającego niderlandzki, przy czym szacuje się, że

jako drugim językiem posługuje się nim w Afryce Południowej ok. 10 mln

ludzi, gdyż był on językiem nauczanym w szkołach. Różnice między afrikaans

a niderlandzkim dotyczą głównie wymowy, pisowni i pewnej części

słownictwa.

XVII-wieczny dramaturg Joost van den Vondel nazywany jest „niderlandzkim

Szekspirem”. Za twórcę nowoczesnej prozy niderlandzkiej uznaje się Eduarda

Douwesa Dekkera, który publikował pod pseudonimem Multaluli. Harry

Mulisch, Gerard Reve i Willem Frederik Hermans stanowią według wielu

krytyków „wielką trójkę współczesnej literatury niderlandzkiej”. Powieść

Odkrycie nieba Harrego Mulischa została uznana w internetowym rankingu za

"najlepszą książkę niderlandzką wszech czasów". Bardzo ważną postacią jest

Johan Huizinga, autor Jesieni średniowiecza.

W Holandii tworzyli także Erazm z Rotterdamu, Christiaan Huygens i Spinoza.

Bardzo długo w Holandii przebywał Kartezjusz. Pisali oni jednak po łacinie. W

tym czasie Holandia posiadała znakomitych filologów klasycznych, którzy

tłumaczyli dzieła starożytnych autorów na holenderski

Znani malarze holenderscy to
między innymi Rembrandt van
Rijn, Vincent van Gogh i Jan
Vermeer van Delft.

W Holandii szkoły wyższe są podzielone na dwie kategorie: uniwersytety
(universiteit) oraz szkoły wyższe zawodowe (tzw. HBO albo hogeschool).
Niektóre holenderskie uniwersytety to Erasmus Universiteit Rotterdam,
Radboud Universiteit Nijmegen, Rijksuniversiteit Groningen, Technische
Universiteit Delft, Technische Universiteit Eindhoven, Universiteit van
Amsterdam, Universiteit Leiden, Universiteit Maastricht, Universiteit Twente,
Universiteit Utrecht, Universiteit van Tilburg, Vrije Universiteit, Wageningen
Universiteit.