Zasady komunikacji

Zasady komunikacji

internetowej

internetowej

mgr Anna Martens

mgr Anna Martens

Spis treści

Spis treści

1. Język w komunikacji internetowej.
2. Netykieta.
3. Komunikacja w e-edukacji.
4. Pytania, na które warto sobie
odpowiedzieć i kilka ćwiczeń, które
warto wykonać.
5. Bibliografia.

http://www.freedigitalphotos
.net/

Zmysł równowagi i równoczesna skłonność do jej łamania

to niezbędne cechy języka jako bytu.

R. Jakobson, W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism, M. R.
Mayenowa (red. nauk.), PIW, Warszawa 1989 s. 120

.

Język w komunikacji internetowej

Język w komunikacji internetowej

http://www.freedigitalphotos
.net/

W komunikacji językowej spotykamy się z czterema kodami
obejmującymi różne znaki:

• foniczne (brzmieniowe);
• prozodyczne (intonacyjne);
• kinetyczne (dotyczące gestykulacji i mimiki mówiącego)
• proksemiczne (określające odległość bezpośrednią między osobami).

W komunikacji internetowej najczęściej ich nie spotykamy – istotna
jest tylko treść. Intonacja, gesty i mimika zostają zastąpione różnego
typu znakami, które w bardzo ograniczonym stopniu oddają treść
pozawerbalną. Natomiast odległość staje się w sieci pojęciem
względnym, mającym niewielkie znaczenie w samym procesie
komunikacji.

Język w komunikacji internetowej

Język w komunikacji internetowej

Internauci tworzą specyficzny język –
socjolekt Internetu. W każdej
grupie w sieci będzie on trochę inny,
ponieważ konstruowany jest przez
daną

społeczność,

grupę

ludzi

mających podobne zainteresowania,
poglądy, itd. Socjolekt wpływa też na
grupę, tworzy ją w tym sensie, że
nadaje ton wypowiedzi nowym,
dołączającym uczestnikom dyskusji.
Język Internetu ma też podobne
oddziaływanie jak typowe socjolekty:
daje poczucie działania w grupie,
przynależności oraz odrębności od
reszty społeczeństwa, wyróżnienia.

Język w komunikacji internetowej

Język w komunikacji internetowej

http://www.freedigitalphotos
.net/

Internet stworzył przestrzeń rozwoju nowych form językowych –
język stosowany do komunikacji w sieci nie daje się zakwalifikować
do żadnej z podstawowych form, nie wykazuje on bowiem części
cech typowych dla języka pisanego, ale nie jest też językiem
mówionym. Jest on językiem pisanym, ale ze względu na warunki,
w jakich jest tworzony i stosowany (krótkie teksty, czaty) w formie
przypomina bardziej język mówiony - szybki, skrótowy, lapidarny.

Język komunikacji internetowej ma jedną niezwykłą cechę – jest
specyficzny, ponieważ zmienia się permanentnie, ewoluuje
niezwykle dynamicznie i trudno jest określić precyzyjnie panujące
w nim reguły. Cechami powszechnymi są m.in. anglicyzmy (np.

logować się, interfejs użytkownika

), skróty (np.

komp, net

),

akronimy (np.

thx, btw, imho

).

Język w komunikacji internetowej

Język w komunikacji internetowej

Ciekawostka

Ciekawostka - zasady tworzenia żargonu Internetu wydają się

podobne we wszystkich prawie językach. Jak określił to Wojciech

Burszta – jest to język instant – wystarczy dolać wrzątku,

zamieszać i gotowe.

Komunikacja internetowa najczęściej pozbawiona jest elementów
audio-wizualnych, zwłaszcza jeśli chodzi o krótkie komunikaty,
które najczęściej umieszczane są synchronicznie. Język w sieci
wykształcił więc szereg skrótów, znaków, słów, które zastępują
pozawerbalną treść komunikacji interpersonalnej. Często można
odnieść wrażenie, że język Internetu wraca do korzeni i staje się
współczesną wersją pisma piktograficznego. Język staje się
swoistą grą, w której liczy się znajomość narzędzi, celność,
szybkość wypowiedzi i niejednokrotnie poczucie humoru.

Taki sposób wyrażania myśli ma jednak wiele cech negatywnych –
przyzwyczaja do języka potocznego w formie jeszcze bardziej
skrótowej niż język potoczny mówiony, dopuszcza błędy tym
samym

je

utrwalając,

ogranicza

zasób

stosowanego

słownictwa i wyrabia zwyczaj posługiwania się zapożyczeniami.
Wszystkie te czynniki mogą prowadzić (a w wielu dziedzinach
życia już się tak dzieje) do zaśmiecania języka i jego ubożenia.

Język w komunikacji internetowej

Język w komunikacji internetowej

W komunikacji internetowej szczególnie istotny jest fakt, że akt
mowy staje się komunikatem pisanym zachowując w dużej mierze
swój kształt werbalny. Jednak sposób zapisu informacji zmienia
charakter komunikatu:

• wydłuża czas ekspozycji komunikatu,
• zmienia jego percepcję,
• wzmacnia ciężar emocjonalny słów,
• zwiększa ilość możliwych interpretacji,
• zwiększa znaczenie sprawności posługiwania się językiem
pisanym,
• zwiększa ryzyko zakłóceń spowodowanych przenoszeniem
nawyków języka mówionego,
• zmienia obyczaje językowe i komunikacyjne.

Źródło: Ewa Lubina, Ewolucja języka edukacji zdalnej, [w:] E-mentor, nr 4
(11), październik 2005, SGH w Warszawie, str. 36-39.

Język w komunikacji internetowej

Język w komunikacji internetowej

• Pojęcie Netykiety jako zbioru reguł dotyczących Internetu funkcjonuje od

ponad 18 lat. W Polsce obowiązuje kilka nazw tego spisu reguł: Netykieta,
Etykieta internetowa, internetowy kodeks zachowania, elektroniczny savoir-
vivre;

• Jest wiele zapisów dotyczących netykiety i trudno jest wskazać ten jeden,

właściwy i obowiązujący wszystkich. Są jednak zasady, które powtarzają się
we wszystkich tego typu regulaminach pojawiających się w sieci;

• Netykieta to internetowy kodeks zawierający zbiór specyficznych

reguł zachowania, sposobu komunikowania się użytkowników
cyberprzestrzeni, w szczególności biorących udział w dyskusjach, czatach
czy na forach, ale regulujący również formę wiadomości e-mail, tworzenie
stron www, itp.;

• Nie są to jednak przepisy prawne, a jedynie umowne zasady mające

ułatwić życie i funkcjonowanie w sieci wszystkim internautom; nie można ich
egzekwować za pomocą kar czy mandatów, ale w Internecie często dużo
dotkliwsze bywa wykluczenie przez członków danej grupy, marginalizowanie,
ignorowanie lub w skrajnych przypadkach zablokowanie/usunięcie przez
administratora serwisu;

Netykieta

Netykieta

Netykieta (netiquette) to jeden z wielu neologizmów, do których
powstania przyczynił się rozwój komputeryzacji. Słowo to oznacza tyle,
co „etykieta sieciowa”. Uważa się, że z podstawowymi zasadami
netykiety powinien zapoznać się każdy początkujący użytkownik sieci.
Istnieje wiele opracowań netykiety; obecnie dawny stan rzeczy,
polegający na dostępności odpowiednich dokumentów w zasadzie tylko
on-line, zmienił się: podstawowe zasady netykiety omawiane są w wielu
publikacjach o charakterze podręcznikowym, można znaleźć także
osobne publikacje poświęcone temu zagadnieniu.
W. J. Bober, Powinność w świecie cyfrowym. Etyka komputerowa w
świetle współczesnej filozofii moralnej, Wydawnictwa Akademickie i
Profesjonalne Sp. z o.o., Warszawa 2008, str. 117

Autorką pierwszego szczegółowego kodeksu netykiety jest Arlene H.
Rinaldi z Florida Atlantic University -
http://courses.cs.vt.edu/~cs3604/lib/Netiquette/Rinaldi/
Często cytowany i traktowany jako wzorzec jest również zapis stworzony
przez RFC - http://courses.cs.vt.edu/~cs3604/lib/Netiquette/Rinaldi/
Polski przykład: http://www.netykieta.pl/

Netykieta

Netykieta

• Nie wolno spamować (m.in. wysyłać

niechcianych linków do stron);

• Nie wolno wysyłać tzw. „łańcuszków szczęścia”;
• Należy zapoznać się z wykazem FAQ lub

istniejących już wątków przed zadaniem pytania;

• Należy zapoznać się z regulaminem grupy;
• Nie wolno wysyłać e-maili do wielu osób naraz z

jawnymi adresami poczty elektronicznej (należy
stosować kopię ukrytą);

• Nie wolno pisać nie na temat (OT – OffTopic);
• Nie wolno pisać kilka razy z rzędu (szczególnie

gdy forum posiada funkcję edycji postu);

• Należy odpowiednio tytułować nowe wątki;

Netykieta dla grup i list

Netykieta dla grup i list

dyskusyjnych

dyskusyjnych

Każda społeczność tworzy własne zasady, wiele z nich się powtarza i na
tej podstawie możemy podjąć próbę budowy pewnego kanonu:

http://www.freedigitalphotos
.net/

• Nie wolno floodować (wielokrotnie wysłać tej samej wiadomości lub wielu

różnych wiadomości w bardzo krótkich odstępach czasu, na kilka for
jednocześnie);

• Należy przestrzegać zasad dotyczących polskich znaków

diakrytycznych – są one zależne od miejsca i regulowane odpowiednim
zapisem w lokalnej Netykiecie (w niektórych kanałach IRC źle widziane jest
używanie polskich liter, natomiast na wielu forach internetowych pisanie
bez polskich znaków bywa krytykowane; sprawy te regulowane są czasem);

• Należy zapoznać się z FAQ danego kanału/forum/czatu i przestrzegać

zawartych tam reguł;

Netykieta dla usług interaktywnych

Netykieta dla usług interaktywnych

(czaty, komunikatory, fora dyskusyjne)

(czaty, komunikatory, fora dyskusyjne)

• Należy stosować zasady używania
różnych języków na kanałach
wielonarodowościowych;

• Nie wolno zaczepiać, nagabywać osób,
które sobie tego nie życzą;

• Należy zachowywać się kulturalnie,
nie wolno obrażać innych i marnować ich
czasu;

http://www.freedigitalphotos
.net/

• Należy używać emotikony z rozwagą i nie zaśmiecać wypowiedzi zbędną

grafiką (mają pomagać w wyrażaniu emocji, a nie utrudniać komunikację);

• Należy zwracać się po imieniu lub po nicku, choć to zależy od zwyczajów

panujących na danym forum i zażyłości między jego użytkownikami;

• Należy „z głową” cytować czyjeś wypowiedzi (źle widziane są tzw. „drzewa”,

czyli cytowanie długiego postu lub mail, gdy odnosimy się tylko do fragmentu;

Netykieta dla usług interaktywnych

Netykieta dla usług interaktywnych

(czaty, komunikatory, fora dyskusyjne)

(czaty, komunikatory, fora dyskusyjne)

Przykładowe poprawne cytowanie czyjegoś postu lub maila w
odpowiedzi na niego:

Witaj,

> Czy masz już dla mnie zdjęcia.
Tak.

> Kiedy możemy się umówić, ja mam czas, więc Ty decyduj.
Wpadnę jutro do Ciebie, gdzieś koło południa.

Do zobaczenia,
Marek

• Główna zasada dotyczy nie tylko emaili, ale ogólnie funkcjonowania

w sieci, a brzmi ona – działaj racjonalnie i „z głową”;

• Pocztę należy sprawdzać regularnie;
• Nie powinno się wysyłać dużych plików, trzeba je spakować (np.

format ZIP) lub, jeśli są wyjątkowo duże, umieścić na którymś z
serwisów przeznaczonych do przekazywania tego typu plików (np.
sendspace.pl lub rapidshare.com);

Netykieta dla poczty elektronicznej

Netykieta dla poczty elektronicznej

Netykieta obowiązuje również w mailach i z badań wynika, że
właśnie w tej formie komunikacji internauci przykładają
największą wagę do poprawności językowej.

• Nie należy rozsyłać spamu (reklam,
niepotrzebnych linków, itp.);

• Należy tytułować w sposób jasny i
klarowny swoje;

• Emaile powinny być w formacie
tekstowym, a nie html, ponieważ są wtedy
mniejsze, a tekst jednolity;

• Wiadomości powinny być
przejrzyste;

http://www.freedigitalphotos
.net/

Ekspresję tak powszechną w języku mówionym w komunikacji internetowej
zastąpiono szeregiem znaczków i ich kombinacji, które mają służyć wyrażaniu
emocji towarzyszących kontaktom interpersonalnym.

Emotikony są właściwie niewerbalną formą ekspresji, są zjawiskiem ulokowanym na styku
słowa i znaku: nie posiadają kształtu słowa, ale mają jego bogactwo znaczeniowe.
Spełniają jednocześnie podstawowe kryterium nowoczesnego języka – szybkość i nośność
informacyjną.

Netykieta – wyrażanie emocji

Netykieta – wyrażanie emocji

Ewa Lubina, Ewolucja języka edukacji
zdalnej, [w:] E-mentor, nr 4 (11),
październik 2005, SGH w Warszawie,
str. 36-39.

http://www.freedigitalphotos
.net/

W trakcie rozmowy przekazywaną treść wzmacniamy za pomocą

gestów, mimiki, intonacji. W sieci mamy do dyspozycji tylko znaki

(ich zestawienia zwane są po polsku „śmieszkami” lub „buźkami”).

:-), :0),  uśmiech, żart;
:-D szeroki uśmiech;
:-(,  smutek;
:-O zdziwienie, niemożliwe;
:'-) płacz ze szczęścia;
:-/ dezaprobata, zdenerwowanie;
:*, :-* pocałunek;
;-), ;) z przymrużeniem oka;
:-P, :P wystawienie języka;

Emotikony – emocje bez emocji

Emotikony – emocje bez emocji

http://www.freedigitalphotos
.net/

• BTW (ang. by the way) - przy okazji

• IMHO (ang. in my humble opinion) - moim skromnym zdaniem

• LOL (ang. Lot Of Loud) - śmiać się głośno

• ROTFL (ang. Rolling On The Floor Laughing) - tarzać się po

podłodze ze śmiechu

• SPAM (ang. Stupid persons advertisement) - dosłownie głupie

ogłoszenie, jest to niechciana wiadomość

• OT (ang. Off-Topic) - nie na temat

• THX (ang. Thanks) – dzięki

• IC (ang. I see) – rozumiem

• OMG (ang. Oh My God) - o mój Boże

• 4U (ang. for you) - dla ciebie

• CU (ang. see you) - do zobaczenia

• FAQ (ang. frequently asked questions)

Akronimy – rozmowa zaszyfrowana

Akronimy – rozmowa zaszyfrowana

http://www.freedigitalphotos
.net/

Najważniejszym wnioskiem podsumowującym zasady Netykiety

jest zdanie:

Należy pomyśleć zanim się coś napisze, wyśle, umieści w sieci!

Akronimy – rozmowa zaszyfrowana

Akronimy – rozmowa zaszyfrowana

http://www.freedigitalphotos
.net/

W sieci poziom komunikacji między wykładowcą a studentami
jest zbliżony do tego na sali wykładowej. Wciąż zachowujemy
dystans i odpowiednią formę dyskusji, aczkolwiek pojawiają się
elementy, które w realiach uczelnianego wykładu nie miałyby
racji bytu. Głównym problemem tego rodzaju komunikacji jest
umiejętność oddzielenia sposobu prowadzenia rozmowy w sieci
od tego na sali wykładowej.

Każdy tekst umieszczony na platformie e-edukacyjnej staje się
narzędziem w komunikacji i musi być traktowany jako odrębny
twór językowy posiadający odpowiednie funkcje:

• informacyjne
• pozainformacyjne

Komunikacja w e-edukacji

Komunikacja w e-edukacji

http://www.freedigitalphotos
.net/

Funkcja informacyjna – przekazuje konkretne wiadomości w

formie opisowej, np.

Kurs składa się z części teoretycznej oraz

interaktywnej części praktycznej, zawierającej ćwiczenia do każdego

omawianego tematu.

Funkcja pozainformacyjna:

• funkcja impresywna (nakłanianie), np.

Ponieważ ćwiczeń jest dużo,

radzę Państwu wykonywać je na bieżąco, żeby uniknąć nagromadzenia

materiału pod koniec semestru.

• funkcja sprawcza, np.

Witam Państwa serdecznie i zapraszam do dyskusji

na forum, dzisiejszy temat to:…

• funkcja ekspresywna, np.

Liczę na Państwa wyrozumiałość jeśli zdarzą mi

się jakieś techniczne pomyłki na forum, ja też się tego dopiero uczę;).

• funkcja metajęzykowa (podtrzymywanie więzi z odbiorcą), np.

Chciałabym poznać Państwa opinie na temat poruszanego ostatnio na

zajęciach problemu – wydaje mi się, że mieli Państwo ochotę kontynuować

dyskusję, a zabrakło nam czasu.

• funkcja kreacyjna, np.

Wyobraźmy sobie, że znajdujemy się teraz na

bezludnej wyspie, na której nie macie Państwo do dyspozycji nic poza

kilkoma podstawowymi narzędziami…

Komunikacja w e-edukacji

Komunikacja w e-edukacji

Należy zwrócić szczególną uwagę na klarowność i poprawność
formułowanych myśli. W e-edukacji, równie istotne jak w
komunikacji

internetowej

w

ogóle,

jest

precyzyjne

wypowiadanie się, żeby uniknąć pomyłek i nieporozumień.
Trzeba również pamiętać, że zbyt zawiłe lub niepoprawne
wyrażanie się zniechęca pozostałych uczestników dyskusji.

Istotne jest więc, aby tak formułować komunikat, by był on
czytelny i zrozumiały dla odbiorcy, który otrzymuje jedynie tekst –
nie ma ani dźwięku ani obrazu – cała treść merytoryczna i
pozamerytoryczna musi być możliwa do odczytania z tekstu
pisanego.

Jest to tym bardziej ważne, że na platformie e-edukacyjnej relacje
między wykładowcą a studentami ulegają zmianie. Z czysto
oficjalnych w życiu codziennym przesuwają się w stronę bardziej
nieoficjalnych w środowisku Internetu.

Komunikacja w e-edukacji

Komunikacja w e-edukacji

Przeniesienie sytuacji komunikacyjnej do sieci pociąga za sobą

szereg zmian w sposobie porozumiewania się

.

• mimowolnie i paradoksalnie skraca się dystans (jest to zresztą

zrozumiałe w sytuacji, gdy większość studentów na co dzień

udziela się w społeczności internetowej, gdzie wprowadzanie

bardzo swobodnych i koleżeńskich relacji jest wręcz wskazane – są

grupy dyskusyjne, w których używanie form Pan/Pani jest źle

widziane)

• częstsze wyrażanie emocji poprzez użycie emotikon, mających

wspomóc komunikację

• język staje się dużo bardziej spontaniczny i kolokwialny

(bezpośredniość studentów wynika najprawdopodobniej ze złudnej

anonimowości, tzn. nie patrzę w oczy rozmówcy i nie słyszę jego

głosu, więc momentami się zapominam)

• a jednak asymetryczność relacji wykładowca-student jest wciąż

obecna, dlatego też często komunikacja internetowej bywa

niespójna, ponieważ musi łączyć w sobie zarówno formy oficjalne

jaki i nieoficjalne;

Komunikacja w e-edukacji

Komunikacja w e-edukacji

Od dłuższego czasu można zaobserwować obniżanie się
poziomu dbałości o kulturę języka wśród Polaków – pisał o tym
już dziesięć lat temu Wiesław Godzic. Swoboda komunikacji
internetowej z pewnością się do tego przyczynia.

Komunikacja w e-edukacji

Komunikacja w e-edukacji

Najczęstsze błędy dotyczą interpunkcji,
ale coraz liczniej pojawiają się również
błędy ortograficzne i gramatyczne.
Plagą staje się internetowa moda
niestosowania polskich znaków
diakrytycznych (np. ą, ę, ż, itd.).

Dlatego też pod względem językowym
platformy e-edukacyjne powinny się
różnić od pozostałych komunikatorów
internetowych właśnie dbałością o
poprawność językową, ponieważ
przy coraz swobodniejszych relacjach
międzyludzkich w sieci, to właśnie język
staje się głównym wyróżnikiem
komunikacji, nazwijmy ją,
„akademickiej”.

http://www.freedigitalphotos
.net/

1. Jakie wady i zalety ma komunikacja w Internecie w porównaniu z tradycyjnymi

środkami komunikacji takimi jak telefon, list, fax? Czy Internet im zagraża, a może
już zagroził?

2. Jakie wady i zalety ma komunikacja w Internecie w porównaniu z tradycyjnymi

mediami takimi jak prasa, telewizja, radio, książki? Czy Internet im zagraża, a
może już zagroził?

3. W jaki sposób komunikacja internetowa przekształca relacje między ludźmi? Podaj

przykłady.

4. Czy komunikacja w Internecie wpływa na poziom używanego przez Ciebie, twoich

znajomych, języka.

5. Czy w Internecie są dostępne jakieś informacje na Twój temat? Jeśli tak, zastanów

się czy o ich pojawieniu zadecydowałeś/łaś osobiście, czy dobrze przemyślałeś ich
publikację?

6. Zarejestruj się na nowym forum, obserwuj i analizuj etapy włączania się w jego

życie i poznawania kolejnych użytkowników. Sprawdź czy mają swoją lokalną
Netykietę i czy posługują się jakiś specyficznym żargonem. Jakie zwyczaje
językowe panują w tym środowisku, czy są one typowe dla większości tego typu
miejsc w sieci?

7. Jak bardzo są Ci potrzebne Internet i inne media elektroniczne? Czy byłoby

wyobrażasz sobie swoje życie, swoją pracę, kontakty towarzyskie bez Internetu?

Pytania, na które warto sobie

Pytania, na które warto sobie

odpowiedzieć i kilka ćwiczeń, które

odpowiedzieć i kilka ćwiczeń, które

warto wykonać

warto wykonać

• W. Godzic, Język w Internecie: Czy piszemy to, co myślimy?, [w:] J. Bralczyk,

K. Mosiołek-Kłosińska (red.), Język w mediach masowych, Warszawa 2000.

• J. Grzenia, Komunikacja językowa w Internecie, Wydawnictwo PWN,

Warszawa 2006.

• A. Markowski, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne,

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.

• A. Wierzbicka, Komunikacja w Internecie, czyli kilka uwag o kulturze języka w

e-edukacji, [w:] K. Wojtczuk, J. Kuć (red.), Kultura języka dzisiaj w roku języka
polskiego, Siedlce 2007.

• A. Wierzbicka, Komunikacja i etykieta językowa na zajęciach on-line, plik pdf.
• W. Burszta, Ekran, mit, rzeczywistość, Warszawa 2003.
• G. Kubas, Netykieta – kodeks etyczny czy prawo Internetu, Kraków 2004

(http://www.netykieta.dlawas.net/mgr_G.Kubas-Netykieta-
Kodeks_Etyczny_Czy_Prawo_Internetu.pdf ) [z dnia 01.09.2010]

• http://uranos.cto.us.edu.pl/%7Erozmowa/grzenia.htm [z dnia 01.09.2010]
• E. Lubina, Ewolucja języka edukacji zdalnej, [w:] E-mentor, nr 4 (11),

październik 2005, SGH w Warszawie, str. 36-39 (http://www.e-
mentor.edu.pl/artykul_v2.php?numer=11&id=190) [z dnia 01.09.2010]

Bibliografia

Bibliografia