III Katedra i Klinika Ginekologii A.M. w Lublinie

2000 2050





Długość życia

67,8

79,4

Kobiety
po 65 r.ż 14,5%

24,4%

Diczfalusy, 1996

• czy jest miejsce na HTZ po 65 r.ż. ?
• czy należy kontynuować ?
• czy można wdrażać ?
• w jakim celu ?
• czy HTZ z użyciem estrogenów ?
• jaka dawka ?
• czy łączyć HTZ z innymi lekami

antyresorpcyjnymi ?

• zahamowanie ubytku masy kostnej i

obniżenie ryzyka złamań

Kiel et al. The Framingham Study, NEJM 1987;317:1169.-

• działanie kardioprotekcyjne

Speroff et al.. Clinical gynecologic endocrinology and infertility. 1994

• poprawa funkcji kognitywnych

Carlson et al. Neurology 2001;57:2210.-

• zmniejszenie ryzyka / opóźnienie wystąpienia

choroby Alzheimera

Tang et al.. Lancet 1996;348:429-32

Po 9 miesiącach HTZ wdrożonej u kobiet po
75 roku życia (0,625 CEE) zaobserwowano:

• spadek LDL o średnio -18,2 mg/dL
• wzrost HDL o średnio 8,1 mg/dL

Zmiany te były znamienne statystycznie

Binder et al.: Ann Intern Med 2001;134:754-60.

Niskodawkowa złożona HTZ (1 mg E

2

lub

0,625 CEE) powoduje u kobiet po 65 r.ż. :

• spadek markerów obrotu kostnego
• zahamowanie ubytku masy kostnej
• zmniejszenie ryzyka złamań

Prestwood et al. J Clin Endocrinol Metabol 1994;79:366.-

Po 3 latach HTZ, kobiety po 65 r.ż.
wykazują znamiennie większą
kompetencję funkcji kognitywnych
aniżeli ich rówieśniczki nie otrzymujące
HTZ (próba: 2073 kobiety)

Carlson et al. Neurology 2001;57:2210.-

• najliczniejsza grupa: kobiety po histerektomii
• najczęstsza motywacja pacjentki: „ochrona

kości i serca”

Leveille et al.. J Am Geriatr Soc 1997;45:1496.-

23% kobiet po 65 r.ż., u których wdrożono
HTZ, przerywa ją w ciągu 1-szych 3 miesięcy.
Najczęstsze powody to:

• bolesne obrzmienie piersi
• wzdęcia
• plamienia

Regan i wsp. J Womens Health Gend Based Med 2001;10:343.-

• Dawka 0,25 mg E

2

podawana kobietom

powyżej 65 r.ż. redukuje markery obrotu
kostnego w stopniu nieznamiennie różnym od
dawki 0,5 i 1 mg E

2

• Użycie ultra-niskiej dawki (1/4 mg E

2

) u kobiet

w senium skutkuje profilem tolerancji
(mastalgia, plamienia) porównywalnym z
placebo a znamiennie lepszym niż w dawce 1
mg E

2

Prestwood et al. J Clin Endocrinol Metabol 2000;85:4462.-

• Osteoporoza typu I (pomenopauzalna)
• Osteoporoza typu II (starcza)

Można rozważyć niskie lub ultra-niskie
dawki E, ale zawsze z suplementacją
Ca/Vit. D

Prestwood et al. J Clin Endocrinol Metabol 2000;85:4462.-

• 5 mg MPA/d przez 13 dni co trzy miesiące

Binder et al.: Ann Intern Med 2001;134:754-60.

• przy ultra-niskiej dawce E

2

nie ma

konieczności podawania progestagenów

Prestwood et al. J Clin Endocrinol Metabol 2000;85:4462.-

Opisano kilka przypadków

Haematometra po wdrożeniu
HTZ u kobiet po 65 r.ż. (stenoza
szyjki).

USG kontrolne po 1 cyklu

Sacks, Falk:South Med J 1993;86/7:842-3.

70%

30%

70% ankietowanych kobiet po 65 r.ż

preferuje metody alternatywne

do konwencjonalnej HTZ

• przeciwwskazania do konwencjonalnej

HTZ

• brak akceptacji przyjmowania

estrogenów

• osteoporoza w senium

Dla kogo ?

• tibolon



• raloksyfen



• fitoestrogeny



• statyny



• klonidyna, antydepresanty



• kalcytonina łososiowa



• alendronian



• vit. D i jej metabolity



Co mamy do wyboru ?

• czy jest miejsce na HTZ po 65 r.ż. ?

tak

• czy należy kontynuować ?

tak

• czy można wdrażać ?

WUP

• w jakim celu ?

Osteo,-kardio, cerebroprotekcja

• czy HTZ z użyciem estrogenów ?

WUP

• jaka dawka ?

niska (ultraniska?)

• czy łączyć HTZ z innymi lekami antyresorpcyjnymi ?

WUP