Kinezyterapia

Kinezyterapia

(kinesis – ruch, therapeia – leczenie) jest

podstawą rehabilitacji medycznej i

obejmuje całość zagadnień związanych z

wykorzystywaniem ruchu jako środka

leczniczego.
Kinezyterapia – określana również jako

rehabilitacja ruchowa, ćwiczenia lecznicze,

trening leczniczy, gimnastyka lecznicza,

usprawnianie, a w ostatnich latach jako –

fizjoterapia (łączy leczenie za pomocą

różnych form ruchu czyli kinezyterapię z

leczeniem czynnikami fizykalnymi –

fizykoterapię i masażem leczniczym.

Ruch, jako środek leczniczy, działa na

Ruch, jako środek leczniczy, działa na

wszystkie narządy ludzkiego organizmu

wszystkie narządy ludzkiego organizmu

jako naturalny bodziec leczniczy.

jako naturalny bodziec leczniczy.

Znaczenie leczniczych form ruchu i

Znaczenie leczniczych form ruchu i

ćwiczeń fizycznych doceniano w

ćwiczeń fizycznych doceniano w

starożytnych Chinach, Egipcie, Indiach i

starożytnych Chinach, Egipcie, Indiach i

Grecji.

Grecji.

Hipokrates , oprócz słynnego „primum

Hipokrates , oprócz słynnego „primum

non nocere” (z łac. po pierwsze nie

non nocere” (z łac. po pierwsze nie

szkodzić), ogłosił, że wiedza medyczna

szkodzić), ogłosił, że wiedza medyczna

wspiera się na dwóch słupach, którymi

wspiera się na dwóch słupach, którymi

są ćwiczenia fizyczne i dietetyka.

są ćwiczenia fizyczne i dietetyka.

Cele kinezyterapii :

Cele kinezyterapii :

- zwalczanie bólu

- zwalczanie bólu

- przywrócenie choremu lub osobie

- przywrócenie choremu lub osobie

niepełnosprawnej pełnej lub możliwie

niepełnosprawnej pełnej lub możliwie

maksymalnej sprawności fizycznej i

maksymalnej sprawności fizycznej i

psychicznej

psychicznej

- przywrócenie prawidłowej ruchomości w

- przywrócenie prawidłowej ruchomości w

stawach oraz siły i wytrzymałości mięśni

stawach oraz siły i wytrzymałości mięśni

- pobudzenie i poprawa czynności

- pobudzenie i poprawa czynności

ośrodkowego układu nerwowego, reedukacja

ośrodkowego układu nerwowego, reedukacja

nerwowo – mięśniowa

nerwowo – mięśniowa

- poprawa czynności układu oddechowego i

- poprawa czynności układu oddechowego i

sercowo-naczyniowego

sercowo-naczyniowego

- korygowanie wad postawy ciała i

- korygowanie wad postawy ciała i

nieprawidłowych nawyków ruchowych

nieprawidłowych nawyków ruchowych

-przystosowanie chorego do życia w

-przystosowanie chorego do życia w

przypadku trwałej niepełnosprawności

przypadku trwałej niepełnosprawności

Do zadań kinezyterapii

Do zadań kinezyterapii

należą:

należą:

1. Ocena stanu funkcjonalnego pacjenta czyli

1. Ocena stanu funkcjonalnego pacjenta czyli

ustalenie rodzaju i stopnia dysfunkcji.

ustalenie rodzaju i stopnia dysfunkcji.

2. Dobór odpowiednich form, środków, metod

2. Dobór odpowiednich form, środków, metod

i technik ćwiczeń w zależności od stanu

i technik ćwiczeń w zależności od stanu

funkcjonalnego pacjenta

funkcjonalnego pacjenta

3. Opracowanie programu ćwiczeń

3. Opracowanie programu ćwiczeń

miejscowych i ogólnych służących do

miejscowych i ogólnych służących do

realizacji bliższego i dalszego celu

realizacji bliższego i dalszego celu

rehabilitacji.

rehabilitacji.

4. Wprowadzenie obiektywnych metod

4. Wprowadzenie obiektywnych metod

kontroli stanu funkcjonalnego pacjenta.

kontroli stanu funkcjonalnego pacjenta.

5. Zapobieganie powikłaniom:

5. Zapobieganie powikłaniom:

a) przykurczom – przez odpowiednio

a) przykurczom – przez odpowiednio

dobrane

dobrane

techniki bierne i czynne

techniki bierne i czynne

b) odleżynom – przez częste zmiany

b) odleżynom – przez częste zmiany

ułożenia

ułożenia

pacjenta

pacjenta

Test Lovetta

Test Lovetta

Został opublikowany w 1932r. Jest obecnie

Został opublikowany w 1932r. Jest obecnie

najbardziej rozpowszechnioną metodą

najbardziej rozpowszechnioną metodą

subiektywnej oceny siły mięśniowej. Opiera

subiektywnej oceny siły mięśniowej. Opiera

się na badaniu ręcznym poszczególnych

się na badaniu ręcznym poszczególnych

mięśni w określonym ruchu.

mięśni w określonym ruchu.

Lovett rozróżnia następujące

Lovett rozróżnia następujące

stopnie siły mięśnia:

stopnie siły mięśnia:

 

 

0º(0%)

0º(0%)

- to brak czynnego skurczu mięśnia.

- to brak czynnego skurczu mięśnia.

 

 

1º(10%)

1º(10%)

- ślad czynnego skurczu mięśnia.

- ślad czynnego skurczu mięśnia.

 

 

2º(25%)

2º(25%)

- wyraźny skurcz mięśnia i zdolność

- wyraźny skurcz mięśnia i zdolność

wykonania ruchu przy pomocy i odciążenia

wykonania ruchu przy pomocy i odciążenia

odcinka ruchomego.

odcinka ruchomego.

3º(50%)

3º(50%)

- zdolność do wykonywania ruchu

- zdolność do wykonywania ruchu

czynnego samodzielnego z pokonaniem

czynnego samodzielnego z pokonaniem

ciężkości danego odcina

ciężkości danego odcina

4º(80%)

4º(80%)

- zdolność do wykonania czynnego

- zdolność do wykonania czynnego

ruchu z pewnym oporem

ruchu z pewnym oporem

5º(100%)

5º(100%)

- prawidłowa siła, tj. zdolność

- prawidłowa siła, tj. zdolność

wykonywania czynnego ruchu z pełnym

wykonywania czynnego ruchu z pełnym

oporem.

oporem.

 

 

Skala Ashwortha

Skala Ashwortha

Służy do oceny wzmożonego napięcia

Służy do oceny wzmożonego napięcia

mięśniowego (spastyczności). Badanie

mięśniowego (spastyczności). Badanie

polega na wykonaniu ruchu biernego.

polega na wykonaniu ruchu biernego.

Dotyczy pacjentów z uszkodzonym

Dotyczy pacjentów z uszkodzonym

ośrodkowym układem nerwowym.

ośrodkowym układem nerwowym.

0

0

– Bez zwiększonego napięcia mięśniowego

– Bez zwiększonego napięcia mięśniowego

1

1

– Niewielkie zwiększenie napięcia

– Niewielkie zwiększenie napięcia

powodujące „przytrzymanie” podczas

powodujące „przytrzymanie” podczas

poruszania kończyną w kierunku zgięcia lub

poruszania kończyną w kierunku zgięcia lub

wyprostu

wyprostu

2

2

– Bardziej zaznaczone zwiększenie napięcia,

– Bardziej zaznaczone zwiększenie napięcia,

ale kończyna zgina się lub prostuje z łatwością

ale kończyna zgina się lub prostuje z łatwością

3

3

– Znaczne zwiększenie napięcia, ruch bierny

– Znaczne zwiększenie napięcia, ruch bierny

trudny do wykonania

trudny do wykonania

4

4

– Kończyna usztywniona w zgięciu lub

– Kończyna usztywniona w zgięciu lub

wyproście

wyproście

Zmodyfikowana skala

Zmodyfikowana skala

Ashwortha

Ashwortha

0

0

- napięcie prawidłowe obniżone

- napięcie prawidłowe obniżone

1

1

- nieznaczny wzrost napięcia objawiający się

- nieznaczny wzrost napięcia objawiający się

oporem i uwolnieniem lub minimalnym

oporem i uwolnieniem lub minimalnym

wzrostem napięcia mięśni w końcowej fazie

wzrostem napięcia mięśni w końcowej fazie

ruchu zginania lub prostowania

ruchu zginania lub prostowania

+1

+1

- nieznaczny wzrost w stanie napięcia

- nieznaczny wzrost w stanie napięcia

mięśnia objawiający się oporem i

mięśnia objawiający się oporem i

uwolnieniem oraz występujący w drugiej

uwolnieniem oraz występujący w drugiej

połowie zakresu ruchu w stawie

połowie zakresu ruchu w stawie

2

2

- bardziej zaznaczony wzrost napięcia

- bardziej zaznaczony wzrost napięcia

mięśnia przez większą część zakresu ruchu w

mięśnia przez większą część zakresu ruchu w

stawie, ale dotknięta część kończyny daje się

stawie, ale dotknięta część kończyny daje się

łatwo poruszać

łatwo poruszać

3

3

- wyraźny wzrost napięcia mięśnia, ruch

- wyraźny wzrost napięcia mięśnia, ruch

bierny trudny do wykonania

bierny trudny do wykonania

4

4

- dotknięta część sztywna w zgięciu i

- dotknięta część sztywna w zgięciu i

wyproście

wyproście

Pomiary obwodu kończyn

Pomiary obwodu kończyn

Służą do oceny przyrostów lub ubytków

Służą do oceny przyrostów lub ubytków

masy mięśniowej oraz ewentualnych

masy mięśniowej oraz ewentualnych

zmian wysiękowych w obrębie stawów.

zmian wysiękowych w obrębie stawów.

Uzyskane wyniki zaokrągla się do 0,5

Uzyskane wyniki zaokrągla się do 0,5

cm. Pomiary wykonywane co kilka dni.

cm. Pomiary wykonywane co kilka dni.

W/w pomiary wykonujemy centymetrem

W/w pomiary wykonujemy centymetrem

(metr krawiecki), który przykładamy do

(metr krawiecki), który przykładamy do

odpowiednich punktów (ustalonych) na

odpowiednich punktów (ustalonych) na

ciele badanego zarówno jednej jak i

ciele badanego zarówno jednej jak i

drugiej kończyny, celem porównania

drugiej kończyny, celem porównania

długości i obwodów.

długości i obwodów.

 

 

Badanie zakresu ruchów w

Badanie zakresu ruchów w

stawach

stawach

- badanie zakresu ruchów czynnych

- badanie zakresu ruchów czynnych

- badanie zakresu ruchów biernych

- badanie zakresu ruchów biernych

Zakres ruchu mierzy się kątomierzem

Zakres ruchu mierzy się kątomierzem

(goniometrem)

(goniometrem)

Techniki stosowane w

Techniki stosowane w

kinezyterapii

kinezyterapii

Obejmują bierne i czynne formy ruchu. Wybór

Obejmują bierne i czynne formy ruchu. Wybór

technik kinezyterapeutycznych powinien

technik kinezyterapeutycznych powinien

wynikać z oceny stanu funkcjonalnego

wynikać z oceny stanu funkcjonalnego

pacjenta, w zależności od umiejscowienia

pacjenta, w zależności od umiejscowienia

choroby lub urazu.

choroby lub urazu.

Ze względu na zakres oddziaływania

Ze względu na zakres oddziaływania

ćwiczenia lecznicze dzielimy na:

ćwiczenia lecznicze dzielimy na:

-

-

kinezyterapię miejscową

kinezyterapię miejscową

czyli

czyli

wysiłki lokalne

wysiłki lokalne

np. zwiększenie ruchów w stawie

np. zwiększenie ruchów w stawie

kolanowym

kolanowym

-

-

kinezyterapię ogólną

kinezyterapię ogólną

są to wysiłki

są to wysiłki

ogólne

ogólne

wpływające na ogólną wydolność

wpływające na ogólną wydolność

chorego,

chorego,

zwiększoną czynność układu

zwiększoną czynność układu

krążenia, układu

krążenia, układu

oddechowego, wysiłki

oddechowego, wysiłki

fizyczne angażujące

fizyczne angażujące

większą masę mięśni

większą masę mięśni

Ćwiczenia bierne -

Ćwiczenia bierne -

są to ruchy w

są to ruchy w

stawach wykonywane przez fizjoterapeutę

stawach wykonywane przez fizjoterapeutę

lub za pomocą urządzeń do ciągłego ruchu

lub za pomocą urządzeń do ciągłego ruchu

biernego CPM. Najczęściej u pacjentów z siłą

biernego CPM. Najczęściej u pacjentów z siłą

mięśniową 0 lub 1.

mięśniową 0 lub 1.

Wskazaniem do ćwiczeń biernych jest

Wskazaniem do ćwiczeń biernych jest

:

:

- brak dowolnej czynności mięśni, w

- brak dowolnej czynności mięśni, w

przypadku porażeń wiotkich, spastycznych

przypadku porażeń wiotkich, spastycznych

lub niedowładów mięśni znacznego stopnia

lub niedowładów mięśni znacznego stopnia

- jeżeli ruch czynny jest niemożliwy ze

- jeżeli ruch czynny jest niemożliwy ze

względu na stan chorego

względu na stan chorego

Celem

Celem

tych ćwiczeń jest niedopuszczenie do

tych ćwiczeń jest niedopuszczenie do

powstania przykurczów, zmian

powstania przykurczów, zmian

patologicznych w stawach i tkankach

patologicznych w stawach i tkankach

okołostawowych

okołostawowych

Ćwiczenia bierne wykonuje się w pozycjach

Ćwiczenia bierne wykonuje się w pozycjach

izolowanych ,ograniczając ruch do jednego

izolowanych ,ograniczając ruch do jednego

stawu, zawsze w fizjologicznej osi stawu

stawu, zawsze w fizjologicznej osi stawu

Ćwiczenia czynno – bierne

Ćwiczenia czynno – bierne

Istotą tych ćwiczeń jest bierny ruch

Istotą tych ćwiczeń jest bierny ruch

wykonywany przez terapeutę i czynne

wykonywany przez terapeutę i czynne

rozluźnianie mięśni przez ćwiczącego

rozluźnianie mięśni przez ćwiczącego

pacjenta.

pacjenta.

W tych ćwiczeniach ważny jest dobry kontakt

W tych ćwiczeniach ważny jest dobry kontakt

z pacjentem!!!

z pacjentem!!!

Wskazania do tych ćwiczeń to m. in.

Wskazania do tych ćwiczeń to m. in.

- uruchamianie stawów pacjenta po zdjęciu

- uruchamianie stawów pacjenta po zdjęciu

unieruchomienia

unieruchomienia

- stany po zabiegach rekonstrukcyjnych

- stany po zabiegach rekonstrukcyjnych

narządu ruchu

narządu ruchu

- choroby reumatyczne

- choroby reumatyczne

Ćwiczenia czynne

Ćwiczenia czynne

wykonywane samodzielnie przez pacjenta

wykonywane samodzielnie przez pacjenta

Ćwiczenia izometryczne

Ćwiczenia izometryczne

– polegają na

– polegają na

czynnym napinaniu mięśni, bez zmiany

czynnym napinaniu mięśni, bez zmiany

przyczepów mięśni czyli ćwiczenie nie

przyczepów mięśni czyli ćwiczenie nie

wywołuje ruchu w stawie

wywołuje ruchu w stawie

Wskazania:

Wskazania:

- znaczne osłabienie siły mięśniowej (1 w

- znaczne osłabienie siły mięśniowej (1 w

skali Lovetta)

skali Lovetta)

- unieruchomienie w łózku

- unieruchomienie w łózku

- zaawansowane zmiany stawowe

- zaawansowane zmiany stawowe

Ćwiczenia w odciążeniu

Ćwiczenia w odciążeniu

polegają na samodzielnym wykonywaniu ruchów w

polegają na samodzielnym wykonywaniu ruchów w

stawach przy odciążeniu ćwiczonego odcinka ciała.

stawach przy odciążeniu ćwiczonego odcinka ciała.

Wskazanie do ćwiczeń to:

Wskazanie do ćwiczeń to:

- osłabienie siły mięśni (2-3 w skali Lovetta)

- osłabienie siły mięśni (2-3 w skali Lovetta)

- zaawansowane zmiany powierzchni stawowych

- zaawansowane zmiany powierzchni stawowych

- słaby zrost kości po złamaniu

- słaby zrost kości po złamaniu

Ćwiczenia czynne wolne

Ćwiczenia czynne wolne

wykonywane

wykonywane

przy sile mięśniowej pozwalającej na

przy sile mięśniowej pozwalającej na

samodzielne wykonywanie ruchów, z pokonaniem

samodzielne wykonywanie ruchów, z pokonaniem

ciężaru ćwiczonego odcinka ciała(3 według skali

ciężaru ćwiczonego odcinka ciała(3 według skali

Lovetta)

Lovetta)

-kształtują ruchy w stawach kończyn i tułowia, w

-kształtują ruchy w stawach kończyn i tułowia, w

różnych płaszczyznach ruchu, w różnych pozycjach

różnych płaszczyznach ruchu, w różnych pozycjach

wyjściowych

wyjściowych

- poprawa koordynacji ruchowej

- poprawa koordynacji ruchowej

-zwiększenie zakresu ruchów czynnych

-zwiększenie zakresu ruchów czynnych

Ćwiczenia czynne z oporem

Ćwiczenia czynne z oporem

- wzmocnienie siły mięśniowej ,w celu

- wzmocnienie siły mięśniowej ,w celu

przywrócenia utraconej funkcji z powodu

przywrócenia utraconej funkcji z powodu

choroby lub urazu

choroby lub urazu

- pod wpływem tych ćwiczeń zwiększa się siła

- pod wpływem tych ćwiczeń zwiększa się siła

mięśni, poprawia się koordynacja nerwowo-

mięśni, poprawia się koordynacja nerwowo-

mięśniowa

mięśniowa

- wpływają również na sprawność układu

- wpływają również na sprawność układu

oddechowego, krążenia, zaopatrzenia

oddechowego, krążenia, zaopatrzenia

tlenowego tkanek, metabolizmu tkankowego

tlenowego tkanek, metabolizmu tkankowego

- usprawniają czynność narządów

- usprawniają czynność narządów

wewnętrznych

wewnętrznych

Ćwiczenia synergistyczne

Ćwiczenia synergistyczne

Istotą tych ćwiczeń jest wykorzystywanie

Istotą tych ćwiczeń jest wykorzystywanie

zjawiska promieniowania pobudzenia i

zjawiska promieniowania pobudzenia i

synergizmu (współdziałania) w celu uzyskania

synergizmu (współdziałania) w celu uzyskania

napięcia mięśni, często w odległych

napięcia mięśni, często w odległych

częściach ciała.

częściach ciała.

Wykorzystywane są

Wykorzystywane są

:

:

- w sytuacjach unieruchomienia kończyn

- w sytuacjach unieruchomienia kończyn

- po zabiegach chirurgicznych

- po zabiegach chirurgicznych

- w celu aktywizacji mięśni

- w celu aktywizacji mięśni

a)

a)

kontralateralne

kontralateralne

- pobudzenie i napięcie

- pobudzenie i napięcie

kończyny unieruchomionej. Mają działać na

kończyny unieruchomionej. Mają działać na

przeciwną stronę niż ćwiczona np. człowiek w

przeciwną stronę niż ćwiczona np. człowiek w

gipsie

gipsie

b)

b)

ipsilateralne

ipsilateralne

- dotyczą wszystkich części

- dotyczą wszystkich części

ciała oprócz tej, która jest niesprawna np.

ciała oprócz tej, która jest niesprawna np.

łokieć to ćwiczymy bark i palce

łokieć to ćwiczymy bark i palce

Ćwiczenia ogólnokondycyjne

Ćwiczenia ogólnokondycyjne

-ukierunkowane na poprawę ogólnej kondycji

-ukierunkowane na poprawę ogólnej kondycji

psychofizycznej

psychofizycznej

-rozwój cech motorycznych tj siła,

-rozwój cech motorycznych tj siła,

wytrzymałość, szybkość, zwinność

wytrzymałość, szybkość, zwinność

Zasób ćwiczeń uzależniony od rodzaju

Zasób ćwiczeń uzależniony od rodzaju

schorzenia, stanu funkcjonalnego i

schorzenia, stanu funkcjonalnego i

wydolności pacjentów, wieku, płci, wskazań i

wydolności pacjentów, wieku, płci, wskazań i

przeciwwskazań do ćwiczeń

przeciwwskazań do ćwiczeń

Ćwiczenia ogólnokondycyjne prowadzone są

Ćwiczenia ogólnokondycyjne prowadzone są

indywidualnie bądź zespołowo.

indywidualnie bądź zespołowo.

Ćwiczenia w wodzie

Ćwiczenia w wodzie

są to ćwiczenia grupowe w basenach o

są to ćwiczenia grupowe w basenach o

głębokości nie większej niż 1,4m

głębokości nie większej niż 1,4m

czas trwania ćwiczeń 30 – 45min

czas trwania ćwiczeń 30 – 45min

- woda stwarza korzystne warunki do

- woda stwarza korzystne warunki do

wszechstronnych ćwiczeń prowadzonych w

wszechstronnych ćwiczeń prowadzonych w

formie ścisłej, gier i zabaw

formie ścisłej, gier i zabaw

- oswajanie z wodą

- oswajanie z wodą

- nauka pływania

- nauka pływania

- nauka chodzenia

- nauka chodzenia

- ćwiczenia oddechowe

- ćwiczenia oddechowe

Pionizacja i nauka

Pionizacja i nauka

chodzenia

chodzenia

Wyróżniamy:

Wyróżniamy:

1.

1.

pionizację bierną

pionizację bierną

– z wykorzystaniem

– z wykorzystaniem

stołów pionizacyjnych lub specjalnych łóżek

stołów pionizacyjnych lub specjalnych łóżek

ortopedycznych.

ortopedycznych.

Czas pionizacji zależy od układu sercowo-

Czas pionizacji zależy od układu sercowo-

naczyniowego chorego.

naczyniowego chorego.

Należy:

Należy:

- kontrolować tętno, głębokość oddechu

- kontrolować tętno, głębokość oddechu

- prowadzić z pacjentem ćwiczenia

- prowadzić z pacjentem ćwiczenia

oddechowe, kończyn górnych

oddechowe, kończyn górnych

Pacjent z porażeniem mięśni kończyn dolnych

Pacjent z porażeniem mięśni kończyn dolnych

powinien być ustabilizowany odpowiednimi

powinien być ustabilizowany odpowiednimi

pasami.

pasami.

2.

2.

pionizację czynną

pionizację czynną

-

-

polega na

polega na

przechodzeniu chorego z pozycji leżącej

przechodzeniu chorego z pozycji leżącej

do siadu i następnie pozycji stojącej.

do siadu i następnie pozycji stojącej.

W przypadku porażeń i niedowładów

W przypadku porażeń i niedowładów

mięśni kończyn dolnych, do

mięśni kończyn dolnych, do

- pionizacji czynnej konieczne są:

- pionizacji czynnej konieczne są:

aparaty ortopedyczne, łuski stabilizujące

aparaty ortopedyczne, łuski stabilizujące

stawy

stawy

- nauki chodzenia: poręcze, kule, laski,

- nauki chodzenia: poręcze, kule, laski,

balkoniki itp.

balkoniki itp.

Metody kinezyterapeutyczne

Metody kinezyterapeutyczne

1. PNF - Prorioceptive Neuromuscular

1. PNF - Prorioceptive Neuromuscular

Facilitation

Facilitation

 

 

(torowanie nerwowo-

(torowanie nerwowo-

mięśniowe)

mięśniowe)

2. NDT Bobath

2. NDT Bobath

3. metoda Vojty

3. metoda Vojty

4. metoda Petö

4. metoda Petö

5. metoda Domano i Delacato

5. metoda Domano i Delacato