Ogólne zasady leczenia

ostrych zatruć

Leczenie ostrych zatruć polega na:

- zwalczaniu zaburzeń funkcji ważnych

dla życia (tzw. leczenie podtrzymujące),

- hamowaniu wchłaniania trucizn,
- stosowaniu swoistych odtrutek,
- stosowaniu metod przyśpieszonej

eliminacji trucizn z organizmu,

- przeciwdziałaniu wystąpienia wtórnych

powikłań zatrucia i zwalczanie ich.

Zasada ABC w ostrych zatruciach

Każdy pacjent, u którego stwierdza się

zaburzenia świadomości wywołane zatruciem z
towarzyszącą niewydolnością oddychania,
wymaga:

- zapewnienia drożności dróg oddechowych

(intubacji),

- wspomagania oddechu,

- monitorowania czynności układu krążenia i w

razie konieczności stosowania terapii
podtrzymującej.

Podtrzymywanie podstawowych

czynności ustroju

- wspomaganie oddychania (tlenoterapia,

intubacja, wentylacja mechaniczna),

- leczenie hipotensji (obniżone ciśnienie krwi)

i zaburzeń rytmu serca,

- leczenie zaburzeń elektrolitowych i

zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej,

- monitorowanie i w razie potrzeby

wspomaganie diurezy, dializoterapia,

- żywienie dojelitowe lub pozajelitowe (po

zatruciu substancjami żrącymi)

- pielęgnowanie skóry.

Konieczna konsultacja z Ośrodkiem Informacji

Toksykologicznej.

Należy również pobrać próbki krwi i moczu do

badań toksykologicznych.

Hamowanie wchłaniania trucizn:

1. dekontaminacja powierzchni skóry;
- worki spojówkowe należy płukać letnią wodą

lub izotonicznym roztworem soli. Przed
płukaniem należy upewnić się, czy pacjent nie
nosi soczewek kontaktowych (należy je
usunąć),

- truciznę z powierzchni skóry usuwa się letnią

wodą ( po zdjęciu odzieży),

2. usuwanie trucizny z żołądka przez prowokowanie

wymiotów:

- skuteczne do godziny od przyjęcia substancji

trującej (z wyjątkiem przyjęcia substancji lub leków
wolno wchłaniających się),

- tylko u pacjentów przytomnych i współpracujących,
- można podawać nieduże porcje płynu – wody pitnej

(unikać podawania wody osolonej), ok. 200 ml lub 5
ml/kg m.c., a następnie prowokować wymioty,

- nie zaleca się rutynowego stosowania, szczególnie

u dzieci,

-

przeciwwskazania

: zatrucie substancjami żrącymi,

pochodnymi ropy i rozpuszczalnikami organicznymi,
mydłami w płynie.

3. usuwanie substancji trującej z żołądka

za pomocą płukania:

- skuteczne do godziny od przyjęcia substancji

toksycznej,

- należy zawsze rozważyć zasadność tego zabiegu,

- po wprowadzeniu grubej sondy do żołądka należy

wlewać ( najlepiej za pomocą lejka umocowanego

do sondy) po 200 – 250 ml wody o temperaturze 38

0

C, a następnie odsysać popłuczyny, płukanie

prowadzić do momentu uzyskania czystych

popłuczyn,

- u pacjentów nieprzytomnych konieczna jest

intubacja przed płukaniem żołądka,

- przeciwwskazaniem do płukania żołądka są:

choroby przełyku (żylaki, stany po operacjach),

zatrucia substancjami żrącymi, pacjent

pobudzony, pacjent niewspółpracujący,

- płukanie żołądka u małego dziecka jest

niebezpieczne, grozi perforacją przełyku.

Wskazaniem do prowokowania wymiotów i

płukania żołądka jest spożycie potencjalnie

toksycznej dawki (ilości) ksenobiotyku.

Nieswoiste środki wiążące i

neutralizujące substancje toksyczne:

-

węgiel aktywny: 1-2 g/kg m.c. w postaci

zawiesiny wodnej w dawce nie większej niż 0,5
g/kg m.c., najlepiej w pierwszej dawce 100 g, a
następnie po 20-50 g co 3-6 godz.

Po płukaniu żołądka i po ostatnim odessaniu

wody również podać węgiel (absorbcja resztek
trucizny).

Węgiel aktywny słabo absorbuje :
- alkohol etylowy i metylowy,
- bor i kwas borny,
- kwasy nieorganiczne i zasady,
- cyjanki i produkty destylacji ropy naftowej.

Przyśpieszona eliminacja trucizn z

ustroju:

- Dializa,

- Forowana diureza nie znajduje uzasadnienia.

Pacjent powinien otrzymywać płyny zgodnie z
zapotrzebowaniem i bilansem wodnym,

- Alkalizacja moczu jest wskazana w ostrym zatruciu

kwasami (pochodnymi kwasu salicylowego,
barbituranami). Podaje się 1-2 mmol/kg m.c./h 8,4
% dwuwęglanów w 5 % glukozie lub w 0,9 % NaCl
(1:1).

- Hemodializa jest skuteczna w zatruciach:

glikolem etylenowym, metanolem i salicylanami.

- Hemoperfuzja zalecana w zatruciach:

barbituranami i teofiliną

Leczenie swoiste ostrych zatruć

Poza ogólnie dostępnymi lekami , które są w

zasadzie odtrutkami jak: fizostygmina,
fitomenadion, atropina desferoksamina,
naloksan, etanol, acetylocysteina oraz pozostałe
specyficzne odtrutki powinne być stosowane w
oddziałach ostrych zatruć w których na ogół są
one dostępne.

Leczenie odtrutkami powinno odbywać się pod

kontrolą regionalnego ośrodka toksykologii w
formie telefonicznej konsultacji toksykologicznej (
do czego są zabowiązane inne oddziały leczące
pacjentów z ostrym zatruciem).

Odtrutki stosowane w zatruciach:

Fizostygminę

- podaje się w zatruciach

atropiną

,

trójpierścieniowymi lekami przeciwdepresyjnymi

,

lekami przeciwhistaminowymi

,

pochodnymi

fenotiazyny i innymi lekami o działaniu

cholinolitycznym

.

Podaje się 0,5 mg w powolnym wlewie dożylnym

lub domięśniowo. Nie należy podawać rutynowo.

Wskazania: tachykardia, nadkomorowa z

hipotensją, inne zaburzenia rytmu oraz drgawki

niereagujące na typowe leczenie, skrajne

pobudzenie i delirium.

Przeciwskazania: astma oskrzelowa, cukrzyca,

choroby układu krążenia ,ciąża.

Fizystygminę podaje się tylko w warunkach

szpitalnych intensywnej terapii toksykologicznej w

razie występowania objawów cholinolitycznych

zagrażających życiu.

Fitomentadion

– podaje się w zatruciach

warfaryną

,

lekami przeciwzakrzepowymi

,

niektóre rodentycydy

.

Podaje się10 mg domięśniowo lub dożylnie.

Przeciwwskazania:

nadwrażliwość na lek.

Flumazenil

- podaje się w zatruciach

pochodnymi

benzodiazepiny.

Podaje się 0,2 mg dożylnie, które można powtórzyć

co 5-10 minut do dawki maksymalnej 1mg.

Zestaw

(azotyn amylowy, azotyn sodowy i tiosiarczyn

sodowy) podaje się w zatruciu

cyjankami.

Zestaw

ten rekomendowany w USA. Jest trudno dostępny w

Polsce.

W Europie podaje się

hydroksylaminę

, która w

kraju jest rzadko stosowana ze względu na wysoką

cenę.

W szpitalach podaje się

wersenian dikobaltowy

( w

potwierdzonym zatruciu cyjankami.

Atropina

–podaje się w zatruciach

związkami

fosforoorganicznymi oraz gazami bojowymi

(sarin, soman, tabun).

Podaje się dożylnie 1-2 mg co 5-15 minut do

ustąpienia objawów atropinizacji.

Przeciwwskazanie: nadwrażliwość na lek,

jaskra z wąskim kątem przesączania.

Dimerkaprol i penicylamina

- podaje się w

zatruciach

rtęcią, arsenem, ołowiem i miedzią

.

Przeciwwskazanie: ciąża, nadwrażliwość na

lek i penicylaminę, niewydolność nerek,

uszkodzenie układu krwiotwórczego .

Etanol

- w zatruciach

metanolem i glikolem

etylenowym

.

Podaje się doustnie 200ml 20 % roztworu co 2 h

lub dożylnie roztwór 10 % ( sporządzony z
etanolu 97 %).

Konieczna jest stała kontrola stężenia etanolu we

krwi – zalecane jest 1-2 promila.

Błękit metylenowy

- w przypadku

methemoglobinemii

25-30%.

wywołanej

związkami azotowymi

.

Naloksan

- w zatruciach

opiatami

.

Podaje się 0,4-0,8 mg dożylnie.

Acetylocysteina

– w zatruciach

paracetamolem

.

Podaje się dożylnie 140 mg /kg m.c. w 200

ml 5 % glukozy, przez 15 min, następnie co 4
h w dawce 70 mg/kg m.c. (500 ml 5
% glukozy). Maksymalnie 300 mg/kg m.c.

Leczenie jest skuteczne, gdy rozpocznie się

je do 10 godzin od zatrucia. Można też
podjąć leczenie po 24 godzinach od zatrucia.

Przeciwwskazanie: nadwrażliwość na lek,

dzieci poniżej 2 r.ż.

Metionina

- w zatruciach

paracetamolem

.

Podaje się doustnie w dawce 2,5 g,

anastępnie 4 razy co 4 godziny.

Deferoksamina

- w zatruciu

żelazem

.

Podaje się dożylnie w wlewach w dawce 15

mg /kg m.c./24 h; w ciężkich zatruciach do 30
mg/kg m.c., maksymalnie 80 mg/kg m.c./8 h.

Maksymalna dawka dobowa 6000 mg
Przeciwwskazanie: nadwrażliwość na lek,

ciąża, niewydolność nerek, bezmocz.

Wskazania do zastosowania i dawkowania

leku powinny być skonsultowane z ośrodkiem
ostrych zatruć.