OCHRONA PRAWA
WŁASNOŚCI
INTELEKTUALNEJ

DR INŻ. MAGDALENA MÜHLE

LITERATURA PRZEDMIOTU



R. Golat, Prawo autorskie i prawa

pokrewne, Warszawa 2008;



R. Golat, Prawo autorskie. Poradnik dla

twórców, Warszawa 2004;



A. Nowicka, M. Poźniak-Niedzielska, U.

Promińska, H.Żakowska-Henzler, Prawo

własności przemysłowej, Warszawa 2005;



E. Nowińska, U. Promińska, M. du Vall,

Prawo własności przemysłowej,

Warszawa 2008;



M. Kondrat, H. Dreszer-Lichańska,

Własność przemysłowa w Unii

Europejskiej, Gdańsk 2004;

ZALICZENIE PRZEDMIOTU



uczestnictwo w szkoleniu, zapoznanie się z
prezentacją i podaną literaturą przedmiotu;



test jednokrotnego wyboru;



wpis do indeksu bezpośrednio po zakończeniu
testu;



poprawa testu w razie negatywnego wyniku –
wiadomość w dziekanacie;

WŁASNOŚĆ

Jest to najszersze prawo do rzeczy. W
szczególności właściciel względem rzeczy ma
uprawnienia do jej posiadania (ius possidendi),
używania (ius utendi), pobierania pożytków (ius
fruendi), zużycia (ius abutendi) i rozporządzania
(ius disponendi). Granicami korzystania z rzeczy
są

przepisy

ustaw,

zasady

współżycia

społecznego

i

społeczno

–

gospodarcze

przeznaczenie danej własności.

RZECZ

Rzecz to przedmiot materialny (art. 45 KC),
wyodrębniony na tyle, że może stanowić
samoistne dobro i być przedmiotem obrotu
(rzeczami nie są np.: utwory literackie,
energia, złoża mineralne, zwierzęta itd.)
Rzeczy dzielimy na nieruchomości i
ruchomości.

WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA



Terminem tym posługujemy się dla
oznaczenia bezwzględnych (skutecznych
erga omnes) praw podmiotowych na dobrach
niematerialnych (prawo autorskie, prawo
własności przemysłowej - patentowe, o
znakach towarowych);

WIPO
WORLD INTELLECTUAL PROPERTY
ORGANIZATION – SZTOKHOLM
14.VII.1967 R.



Organizacja wyspecjalizowana ONZ;



Ma siedzibę w Genewie,



Zrzesza 184 państwa w tym Polskę;

DOBRA OSOBISTE (ART. 23 KC)

Dobra osobiste człowieka, jak w

szczególności zdrowie, wolność, cześć,

swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim,

wizerunek, tajemnica korespondencji,

nietykalność mieszkania,

twórczość naukowa,

artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska

,

pozostają pod ochroną prawa cywilnego

niezależnie od ochrony przewidzianej w

innych przepisach.

USTAWA O PRAWIE AUTORSKIM I
PRAWACH POKREWNYCH Z DNIA 4
LUTEGO 1994 R.
(DZU. Z 2000 R. NR 80 POZ. 904 – TEKST
JEDNOLITY)

UTWÓR



Przedmiotem prawa autorskiego jest

każdy przejaw (uzewnętrzniony rezultat)

działalności

twórczej

(kreacyjnej,

oryginalnej) o indywidualnym (swoistym)

charakterze, ustalony w jakiejkolwiek

postaci,

niezależnie

od

wartości,

przeznaczenia i sposobu wyrażenia.



Jest to niematerialne dobro prawne,

które powinno być odróżniane od

przedmiotu

materialnego,

nośnika

(corpus

mechanicum),

na

którym

zazwyczaj jest ono utrwalone;

W SZCZEGÓLNOŚCI
PRZEDMIOTEM PRAWA
AUTORSKIEGO SĄ UTWORY:



Wyrażone słowem, symbolami
matematycznymi, znakami graficznymi
(literackie, publicystyczne, naukowe,
kartograficzne oraz programy
komputerowe);



Plastyczne, fotograficzne, lutnicze,
wzornictwa przemysłowego,
architektoniczne, urbanistyczne,
muzyczne, słowno – muzyczne, sceniczne,
choreograficzne, pantomimiczne,
audiowizualne (w tym filmowe);



Ochroną objęty może być wyłącznie sposób
wyrażenia; nie są objęte ochroną odkrycia, idee,
procedury, metody i zasady działania oraz
koncepcje matematyczne;



Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego
od chwili ustalenia, chociażby miał postać
nieukończoną;



Ochrona przysługuje twórcy niezależnie od
spełnienia jakichkolwiek formalności;

PRZEDMIOTY PRAW POKREWNYCH:



Artystyczne wykonania;



Fonogramy i wideogramy;



Emisje programów radiowych lub
telewizyjnych;



Pierwsze wydania (tzw. wydania pośmiertne);



Wydania naukowe lub krytyczne;

OPRACOWANIE



Opracowanie cudzego utworu, w
szczególności tłumaczenie, przeróbka,
adaptacja, jest przedmiotem prawa
autorskiego bez uszczerbku dla prawa do
utworu pierwotnego;



Rozporządzanie i korzystanie z opracowania
zależy od zezwolenia twórcy utworu
pierwotnego;

UTWÓR INSPIROWANY



Za opracowanie nie uważa się utworu, który
powstał w wyniku inspiracji cudzym utworem;

ZBIORY, ANTOLOGIE, WYBORY,
BAZY DANYCH



Zbiory, antologie, wybory, bazy danych
spełniające cechy utworu są przedmiotem
prawa autorskiego, nawet jeśli zawierają nie
chronione materiały, o ile przyjęty w nich
dobór, układ lub zestawienie ma twórczy
charakter, bez uszczerbku dla praw do
wykorzystanych utworów;

WYŁĄCZONE SPOD OCHRONY
PRAWA AUTORSKIEGO SĄ:



Akty normatywne lub ich urzędowe projekty;



Urzędowe dokumenty, materiały, znaki i
symbole;



Opublikowane opisy patentowe lub ochronne;



Proste informacje prasowe;

PODMIOTY PRAWA AUTORSKIEGO



Twórca;



Pracodawca twórcy (jeżeli pracownik stworzył
utwór w wyniku wykonywania obowiązków
wynikających ze stosunku pracy to jego
pracodawca nabywa z chwilą przyjęcia
utworu autorskie prawa majątkowe do tego
utworu);

AUTORSKIE PRAWA OSOBISTE



Do autorstwa utworu;



Do oznaczenia utworu swoim

nazwiskiem, pseudonimem albo do

udostępniania go anonimowo;



Do nienaruszalności treści i formy

utworu oraz jego rzetelnego

wykorzystania;



Do decydowania o pierwszym

udostępnieniu utworu publiczności;



Do nadzoru nad sposobem korzystania

z utworu;

OCHRONA AUTORSKICH PRAW
OSOBISTYCH



Twórca, którego autorskie prawa

osobiste zostały zagrożone cudzym

działaniem, może żądać zaniechania

tego działania. W razie dokonanego

naruszenia może także żądać aby

osoba, która dopuściła się naruszenia,

dopełniła czynności potrzebnych do

usunięcia jego skutków, w

szczególności aby złożyła publiczne

oświadczenie o odpowiedniej treści i

formie. Jeżeli naruszenie było

zawinione, sąd może przyznać twórcy

odpowiednią sumę pieniężną tytułem

zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

OCHRONA AUTORSKICH PRAW
OSOBISTYCH PO ŚMIERCI
TWÓRCY



Jeżeli twórca nie wyraził innej woli, po

jego śmierci z powództwem o ochronę

autorskich praw osobistych zmarłego

może wystąpić małżonek, a w jego

braku kolejno: zstępni, rodzice,

rodzeństwo, zstępni rodzeństwa a także

organizacja zbiorowego zarządzania

prawami autorskimi, która zarządzała

prawami autorskimi zmarłego twórcy;



Osoby wymienione powyżej są

uprawnione w tej samej kolejności do

wykonywania autorskich praw

osobistych zmarłego twórcy;

AUTORSKIE PRAWA MAJĄTKOWE



Twórcy przysługuje wyłączne prawo do

korzystania z utworu i rozporządzania nim na

wszystkich polach eksploatacji oraz do

wynagrodzenia za korzystanie z utworu;



Autorskie prawa majątkowe gasną z upływem

lat 70 od śmierci twórcy;



Autorskie prawa majątkowe mogą przejść na

inne osoby w drodze dziedziczenia lub na

podstawie umowy;

LICENCJA



umowa o korzystanie z utworu nazywa

się licencją;



Licencja obejmuje pola eksploatacji

wyraźnie w niej wymienione;



Twórcy przysługuje odrębne

wynagrodzenie za korzystanie z

utworu na każdym odrębnym polu

eksploatacji;



Umowa licencyjna wyłączna wymaga

zachowania formy pisemnej pod

rygorem nieważności;

WOLNE LICENCJE



Licencje Creative commons;



Generalna Licencja Publiczna GNU (GNU
GPL);



Licencja Wolnej Dokumentacji GNU (GNU
FDL);



Licencja Wolnej Sztuki (FAL);



Copyleft;

Licencje Creative Commons wykorzystują prawo

autorskie, aby umożliwić przekazanie innym części

praw przysługujących autorowi. Nie oznaczają one

zrzeczenia się praw autorskich. Dzieła objęte

licencjami CC nie trafiają do domeny publicznej –

prawa autorskie pozostają zachowane, ale umożliwiają

udostępnienie dzieła szerokiemu gronu użytkowników.
Licencje CC zostały opracowane z myślą o wszelkiego

rodzaju materiałach: stronach internetowych, muzyce,

zdjęciach, filmach, literaturze czy materiałach

edukacyjnych i artykułach naukowych – przede

wszystkim tych rozprowadzanych przez Internet.
Decydując się na standardową licencję Creative

Commons, autor podejmuje decyzje co do czterech

różnych warunków udostępniania utworu. Ich

kombinacje tworzą razem sześć podstawowych licencji

utworzonych przez amerykański oddział Creative

Commons. Wraz z powstawaniem narodowych wersji

Creative Commons autorzy uzyskują również

możliwość wybrania jednej z lokalnych licencji.

Licencje Creative Commons obowiązują na całym

świecie jako licencje nie wyłączne zawierane na czas

nieoznaczony.

Generalna Licencja Publiczna GNU (GNU GPL);

Jak czytamy w preambule, licencja ta ma za

zadanie, w przeciwności do innych licencji

wydawanych na zasadach komercyjnych, dać

użytkownikowi całkowitą wolność używania,

modyfikowania i dystrybucji programu.

Powstała w 1984r. i jest pierwszą licencją

spełniającą postulaty

w:copyleft

.

FSF

ogranicza

jej zastosowanie do programów

komputerowych i tylko w tym celu propaguje jej

używanie. Licencja, podobnie jak

oprogramowanie, jest cały czas poprawiana i

dostosowywana do szybko zmieniających się

realiów. Dlatego też, na podobieństwo

oprogramowania, publikowane są jej wersje.

Obecnie w szerokim zastosowaniu jest wersja

druga. Trwają natomiast pracę nad

opracowaniem wersji trzeciej.

Licencja Wolnej Dokumentacji GNU (GNU FDL);
Każdy projekt techniczny wymaga opracowania

dokumentacji, wyjaśniającej jego działanie. Do

tego właśnie celu stworzono GNU FDL. Ma ona

za zadanie dostarczyć użytkownikom pełniej

wiedzy o zastosowaniu Wolnego

Oprogramowania. Dokumentacja ta musi

również spełniać warunki gwarantujące wolność

jednostce. Dlatego też publikowane na tej

licencji materiały podlegają swobodnej

modyfikacji, dystrybucji i kopiowaniu. Licencja

ta wykorzystana jest nie tylko do tworzenia

dokumentacji Wolnego Oprogramowania, ale

także wszelkiego rodzaju podręczników i

tekstów, mających charakter praktyczny. Na niej

więc publikuje się zarówno podręczniki

systemowe, jak i internetowe „ksiażki

kucharskie”, gdzie każdy może „dorzucić” swój

sposób na osiągnięcie celu.



Licencja Wolnej Sztuki [FAL]
To licencja przenosząca ideę copyleft na pole

szeroko pojmowanej sztuki. Zgodnie z jej

wytycznymi, dzieło na niej publikowane trafia

bezpośrednio do domeny publicznej. Dążenie

autorów wpisuje się w szeroki nurt sztuki

współczesnej, gdzie artysta jest nie tyle

końcowym autorem dzieła, ile kreatorem

pewnego zdarzenia artystycznego, a od

odbiorców zależy końcowy efekt całego

przedsięwzięcia. Takie pojmowanie sztuki

wpisuje się w postulat wolności odbiorcy do

kreatywnego wykorzystania artefaktu.

Zapewnia również autonomiczność samemu

dziełu, czyniąc z niego prawdziwe dobro

publiczne. Licencja nie została wydana przez

FSF, jest jednak w pełni akceptowana przez

Fundację i polecana do licencjonowania sztuki.



Copyleft;
Pojęcie Copyleft należałoby tłumaczyć 'wszelkie prawa
odwrócone' [all rights reversed]. Ta gra słowna, mająca
ośmieszać copyright, prawo, na które powołują się
przedsiębiorstwa z gałęzi dotcom, zapewnia publikacji
udostępnionej na jej zasadach całkowitą wolność
funkcjonowania w przestrzeni publicznej. Dopuszcza
zarówno wolne rozpowszechnianie, jak i modyfikowanie
kodu programu (Wolności 0, 1, 2, 3).
Większość systemów prawnych świata zachodniego,
uważa prawa autorskie za niezbywalne, niezależne od
samej publikacji i obowiązujące od chwili jej powstania.
Dlatego też, by udostępnić ją od razu do domeny
publicznej, należało znaleźć sposób na ominiecie tej
procedury. Copyleft daje taką właśnie możliwość.
Publikacja udostępniona na tych zasadach staje się
bezzwrotnie własnością Społeczności, mogącej korzystać
z niej i dalej ją rozwijać.



Copyleft - cd;
Publikowanie swojej pracy na zasadach copyleftu.
polega na:
„zastrzeganiu prawa autorskiego do danej pracy [...]"
(jak już wspomniałem dzieje się to automatycznie,
niemniej jednak w akcie prawnym jakim jest licencja
musi być to zaznaczone).
„zezwoleniu wszystkim zainteresowanym na dowolne
kopiowanie, dystrybuowanie oraz modyfikowanie
danej pracy lub pracy pochodnej. Jednocześnie
zastrzega się, by wszelkie zmiany również były objęte
klauzulą copyleft, a więc wykorzystywane na tych
samych zasadach co pierwotna praca."

UMOWA O PRZENIESIENIE
AUTORSKICH PRAW
MAJĄTKOWYCH



Umowa przenosząca autorskie prawa

majątkowe wymaga zachowania formy

pisemnej pod rygorem nieważności;



Umowa przenosząca autorskie prawa

majątkowe obejmuje pola eksploatacji

wyraźnie w niej wymienione;



Twórca zachowuje wyłączne prawo

zezwalania na wykonywanie zależnego

prawa autorskiego, mimo, że w

umowie postanowiono o przeniesieniu

całości praw majątkowych;

DROIT DE SUITE



Prawo twórcy i jego spadkobierców do

otrzymywania procentowego (5%)

wynagrodzenia od ceny jego dzieła

odsprzedawanego zawodowo kolejnemu

właścicielowi (prawo następstwa);



Prawo to dotyczy oryginalnych egzemplarzy

utworów plastycznych oraz rękopisów

utworów literackich i muzycznych;

FUNDUSZ PROMOCJI TWÓRCZOŚCI



Producenci lub wydawcy egzemplarzy
utworów literackich, muzycznych,
plastycznych, fotograficznych i
kartograficznych, nie korzystających z
ochrony autorskich praw majątkowych, są
obowiązani do przekazywania na rzecz
funduszu wpłaty wynoszącej od 5% do 8%
wpływów brutto ze sprzedaży egzemplarzy
tych utworów;

DOZWOLONY UŻYTEK
CHRONIONYCH UTWORÓW
(LICENCJE USTAWOWE)



Dozwolony użytek prywatny;



Dozwolony użytek publiczny;

DOZWOLONY UŻYTEK PRYWATNY



Bez zezwolenia twórcy wolno
nieodpłatnie korzystać z już
rozpowszechnionego utworu w
zakresie własnego użytku osobistego;



Zakres własnego użytku osobistego
obejmuje korzystanie z pojedynczych
egzemplarzy przez krąg osób
pozostających w związku osobistym, w
szczególności pokrewieństwa,
powinowactwa lub stosunku
towarzyskiego;

DOZWOLONY UŻYTEK PUBLICZNY



Wolno rozpowszechniać w celach

informacyjnych w prasie, radiu i telewizji:

już rozpowszechnione sprawozdania o

aktualnych wydarzeniach, aktualne

artykuły na tematy polityczne,

gospodarcze lub religijne, aktualne

wypowiedzi i fotografie reporterskie (w

dwóch ostatnich przypadkach twórcy

należy się wynagrodzenie), mowy

wygłoszone na publicznych zebraniach,

krótkie streszczenia rozpowszechnionych

utworów;

DOZWOLONY UŻYTEK PUBLICZNY CD.



Biblioteki, archiwa i szkoły mogą udostępniać
nieodpłatnie w zakresie swoich zadań
statutowych, egzemplarze utworów
rozpowszechnionych. Mogą też sporządzać
egzemplarze rozpowszechnionych utworów w
celu uzupełnienia, zachowania lub ochrony
własnych zbiorów;

PRAWO CYTATU



Wolno przytaczać w utworach stanowiących
samoistną całość urywki rozpowszechnionych
utworów lub drobne utwory w całości, w
zakresie uzasadnionym wyjaśnieniem,
analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami
gatunku twórczości (prawo cytatu);

DOZWOLONY UŻYTEK PUBLICZNY CD.



Wolno nieodpłatnie wykonywać publicznie
rozpowszechnione utwory podczas ceremonii
religijnych, imprez szkolnych i akademickich
lub oficjalnych uroczystości państwowych,
jeżeli nie łączy się z tym osiąganie korzyści
majątkowych;

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA



Kto przywłaszcza sobie autorstwo albo
wprowadza w błąd co do autorstwa całości
lub części cudzego utworu, albo
artystycznego wykonania, podlega grzywnie,
karze ograniczenia wolności albo
pozbawienia wolności do lat 3 (plagiat);



Ustawa z dnia 30

czerwca 2000 r. Prawo
własności przemysłowej
(DzU. z 2001 r. nr 49
poz. 508);

USTAWA NORMUJE:



Stosunki w zakresie wynalazków,
wzorów użytkowych, wzorów
przemysłowych, znaków towarowych,
oznaczeń geograficznych i topografii
układów scalonych;



Zasady, na jakich przedsiębiorcy mogą
przyjmować projekty racjonalizatorskie
i wynagradzać ich twórców;



Zadania i organizację Urzędu
Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej,

PATENT



Prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w
sposób zarobkowy lub zawodowy na całym
obszarze Rzeczypospolitej Polskiej (art. 63);



Czas trwania patentu wynosi 20 lat od daty
dokonania zgłoszenia wynalazku w Urzędzie
Patentowym;

PODMIOTY UPRAWNIONE DO
ZGŁOSZENIA PATENTU



Twórca lub współtwórcy;



Pracodawca twórcy, lub zamawiający
wynalazek;

WYNALAZKI LUSTRZANE



Jeżeli zgłoszenia wynalazku, wzoru
użytkowego albo wzoru przemysłowego
dokonały niezależnie od siebie co najmniej
dwie osoby, które korzystają z pierwszeństwa
oznaczonego tą samą datą, prawo do
uzyskania patentu, prawa ochronnego lub
prawa z rejestracji przysługuje każdej z tych
osób.

RZECZNICY PATENTOWI



Zakres działania rzeczników patentowych

reguluje ustawa z dnia 11 kwietnia 2001

r. o rzecznikach patentowych (DzU. Nr 49,

poz. 509 z 2001 r.);



Rzecznicy patentowi świadczą

specjalistyczną pomoc w sprawach z

zakresu własności przemysłowej;



Rzecznicy patentowi występują w

charakterze pełnomocników przed

Urzędem Patentowym RP, sądami

administracyjnymi oraz przed innymi

sądami i organami orzekającymi w

sprawach własności przemysłowej;

DATA PIERWSZEŃSTWA



Jest to data określająca pierwszeństwo

do uzyskania patentu. Jest nią zwykle:



data wniesienia zgłoszenia patentowego;



data zagranicznego zgłoszenia w kraju

Międzynarodowego Związku Ochrony

Własności Przemysłowej, jeżeli

zgłoszenie krajowe nastąpi w ciągu 12-tu

miesięcy od tej daty;



data wystawienia wynalazku na

wystawie, jeżeli zgłoszenie krajowe

nastąpi w ciągu 6-ciu miesięcy od tej

daty;

DOKUMENT PATENTOWY



Udzielenie patentu stwierdza się przez
wydanie dokumentu patentowego;



Częścią składową dokumentu patentowego
jest opis patentowy obejmujący: opis
wynalazku, zastrzeżenia patentowe i rysunki;



Opis patentowy jest publikowany przez Urząd
Patentowy;

ZASTRZEŻENIA PATENTOWE



Zastrzeżenia patentowe powinny być
w całości poparte opisem wynalazku i
określać w sposób zwięzły, lecz
jednoznaczny, przez podanie cech
technicznych rozwiązania, zastrzegany
wynalazek oraz zakres żądanej
ochrony patentowej;



Każde zastrzeżenie powinno być ujęte
jasno, w jednym zdaniu lub
równoważniku zdania;

ZASTRZEŻENIE PATENTOWE -
PRZYKŁAD



Sposób wytwarzania transparentnych ceramicznych

materiałów z proszków o średnicy nanometrów

znamienny jest tym, że pierwszym etapem

wytworzenia matryc tlenkowych domieszkowanych

jonami aktywatora jest wstępne, jednoosiowe

sprasowanie uzyskanych proszków do postaci kształtek

pod ciśnieniem od 0.5 do 5 GPa, uzyskane w ten sposób

kształtki zostają prasowane pod ciśnieniem od 0.5 do 8

GPa w temperaturze od 500 oC do 1300 C w czasie od

15 s do do 30 min.



Sposób według zastrz. 1 znamienne tym, że

nanorozmiarowe krystaliczne proszki matryc tlenkowych

domieszkowanych jonami aktywatora (zwłaszcza jonami

Eu, Tb, Pr, Yb, Ce, Nd, Dy) to tlenki ciężkich pierwiastków

zwłaszcza Y, Lu, Gd oraz tlenki Zr, Al, Ti, układy tlenkowe

o strukturze granatu Ln3M5O12 (gdzie Ln to zwłaszcza Y,

Gd, Lu, zaś M to zwłaszcza Al, Ga) lub krzemiany typu

Ln2SiO5 i Ln2Si2O7 gdzie Ln to zwłaszcza Y, Ce, Gd, Lu.

WYNALAZEK TAJNY



Wynalazek dokonany przez obywatela

polskiego może być uznany za tajny, jeżeli

dotyczy obronności lub bezpieczeństwa

państwa;



Wynalazkami dotyczącymi obronności

państwa są w szczególności rodzaje broni lub

sprzętu wojskowego oraz sposoby walki;



Wynalazkami dotyczącymi bezpieczeństwa

państwa są w szczególności środki techniczne

stosowane przez służby państwowe

uprawnione do wykonywania czynności

operacyjno - rozpoznawczych, a także nowe

rodzaje wyposażenia i sprzętu oraz sposoby

ich wykorzystywania przez te służby;