Profilaktyka

poekspozycyjna

zawodowych zakażeń

HBV, HCV, HIV

Dr hab. med. Anna Piekarska

Katedra i Klinika Chorób Zakaźnych i

Hepatologii Uniwersytetu Medycznego w

Łodzi

Instytut Medycyny Pracy

Projekt współfinansowany ze środków

Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt współfinansowany ze środków

Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Dlaczego stosujemy PEP?

•

Zakażenie nie rozszerza się natychmiast- HIV

zakaża komórki w postępie geometrycznym-

w ciągu 48 godz. Zakażenie może objąć 1,3 x

10

6

komórek

(Havens PL i wsp. , Pediatrics 2003;6:1475)

• PEP modyfikuje replikację HIV i

zakażanie komórek – wczesne

wyleczenie

(CDC, 2001)

•

PEP hamuje podatność limf. CD4 na apoptozę

(Cooper CL i wsp. Front Biosci 2004;9:338)

Projekt współfinansowany ze środków

Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Dlaczego rezygnujemy z

PEP?

• Działania niepożądane leków (ryzyko

przewyższające oczekiwaną korzyść)

• Wysoki odsetek przerywających

przyjmowanie leków (44%)

• Koszt PEP HIV- ok. 1200- 3000 PLN
• Koszt HBIg- ok.. 1000 PLN
• Brak uzasadnionych wskazań

Szacowanie ryzyka zakażenia

zawodowego

Projekt współfinansowany ze środków

Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

• Status „źródła”
• Status poszkodowanego

pracownika

• Rodzaj ekspozycji
• Rodzaj materiału biologicznego
• Czas od ekspozycji
• Informacje dodatkowe

Projekt współfinansowany ze środków

Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Szacowanie ryzyka

zakażenia-

status „źródła”

• „źródło” zakażenia – HBV, HCV,

HIV seropozytywne

• „źródło” zakażenia – HBV, HCV,

HIV seronegatywne

• źródło” zakażenia- status nieznany
• źródło” zakażenia- nieznane

„Źródło”zakażone HCV:

Brak swoistej profilaktyki

poekspozycyjnej

Projekt współfinansowany ze środków

Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Wskazania do PEP w

zależności od „źródła”

zakażenia

Projekt współfinansowany ze środków

Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Wskazania do PEP w

zależności od „źródła”

zakażenia

• Zakażenie HBV
• Zakażenie HIV

– Ostre zakażenie HIV
– AIDS
– Zakażenie bezobjawowe

• Status HBV, HIV-

nieznany

• „Źródło” nieznane

rekomendow
ana

odradzana
lub do
rozważeni
a

Wskazania do PEP w

zależności od rodzaju

ekspozycji

Projekt współfinansowany ze środków

Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

• E. przezskórna -

rekomendowana

• E. śluzówek, spojówek
• E. skóry uszkodzonej, ugryzienie

• E. skóry nieuszkodzonej- odradzana

do
rozważenia

Ryzyko transmisji w

zależności od rodzaju

ekspozycji

• Ekspozycja
• Przezskórna

– Użycie igły

dożylnej/strzykawki

• Błony śluzowe
• Kontakt seksualny

waginalny

– Dla mężczyzny
– Dla kobiety

• Kontakt seksualny

analny

– bierny

• Mleko kobiece

• HIV HBV HCV
• 0,3 % 10-30%

4%

– 0,67%
– 0,4%

• 0,09%
• 0,05- 0,15 %

– 0,03- 0,2%
– 0,05- 0,15%

• 0,5- 3%
• 0,001- 0,004%

Projekt współfinansowany ze środków

Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt współfinansowany ze środków

Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Płyny ustrojowe uważane

za materiał zakaźny

• Krew
• Płyny ustrojowe z widoczną domieszką krwi
• Płyn mózgowo- rdzeniowy
• Nasienie, wydzieliny pochwowe, płyn

maziówkowy, opłucnowy, otrzewnowy,

osierdziowy, owodniowy, tkanki

• Koncentrat wirusa używany w bad.

laboratoryjnych

Projekt współfinansowany ze środków

Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Płyny ustrojowe uważane

za materiał niezakaźny

• Mocz
• Kał
• Ślina
• Łzy
• Pot
• Plwocina
• Wymiociny

Projekt współfinansowany ze środków

Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Wskazania do PEP w

zależności

od rodzaju materiału

zakaźnego

• Krew
• Płyny ustrojowe zawierające

domieszkę krwi

• Płyn mózgowo-rdzeniowy
• Koncentrat wirusa

• Nasienie, wydzieliny

pochwy, płyn maziówkowy,

opłucnowy,

otrzewnowy,osierdziowy,

owodniowy, tkanki

• Mocz, kał, ślina, wymiociny,

łzy, pot, plwocina

Rekomendow
ana

Do
rozważenia

Odradzana

Rekomendacje PEP HBV po

ekspozycji

przezskórnej

Projekt współfinansowany ze środków

Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

• U pracownika anty-HBs >10 j

obecnie lub w wywiadzie- brak
PEP

• U pracownika anty-HBs< 10j:

– HBIg – 1000j s.c
– Rozpoczęcie cyklu szczepień p. WZW

B w trybie 0-1-6 miesięcy

Rekomendacje PEP HIV-

leki przez 28 dni

Projekt współfinansowany ze środków

Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

• Profilaktyka 2 lekowa:

– Combivir (AZT+ 3TC) 2x 1 tabl

• Profilaktyka 3 lekowa:

– Combivir 2x1 tabl + Kaletra 2x2 tabl

Rekomendacje PEP HIV po

ekspozycji

przezskórnej

Projekt współfinansowany ze środków

Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Rodzaj

ekspoz

ycji

Wiremi

a
<1500
k/ml

Wiremi

a
>1500

k/ml

Status

HIV

niezna

ny

„żródło”

nieznan

e

mała

2 leki

3 leki

PEP odradzana
ew. 2 leki, gdy

istnieje

prawdopodobień

stwo zakażenia

duża

3 leki

Rekomendacje PEP HIV po

ekspozycji śluzówek i skóry

uszkodzonej

Projekt współfinansowany ze środków

Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Rodzaj

ekspozy

cji

Wiremia
<1500
k/ml

Wiremia
>1500

k/ml

Status

HIV

nieznan

y

„źródło”

nieznane

mała

2 leki

2 leki

PEP odradzana
ew. 2 leki, gdy

istnieje

prawdopodobieńst

wo zakażenia

duża

3 leki

Profilaktyka zakażeń

zawodowych-

w miejscu wypadku

Projekt współfinansowany ze środków

Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

1. Profilaktyka nieswoista

Wypłukanie materiału zakaźnego
Brak dowodów skuteczności środków

odkażających w profilaktyce HIV

2. Zgłoszenie wypadku przy pracy

przełożonemu
odnotowanie w dokumentacji medycznej

Profilaktyka zakażeń

zawodowych-

w ośrodku specjalistycznym

Projekt współfinansowany ze środków

Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

3. Ustalenie rodzaju ekspozycji
4. Ustalenie statusu „źródła” ekspozycji

Wywiad
Badanie serologiczne (szybki test a-HIV)

5. Oszacowanie wskazań do PEP

W przypadku osoby „źródłowej” zakażonej

HIV lub podejrzanej o zakażenie-

Podać Combivir

Profilaktyka zakażeń

zawodowych-

w ośrodku specjalistycznym

Projekt współfinansowany ze środków

Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

6. Skierowanie osoby narażonej

do ośrodka

specjalistycznego (IPSZ)– natychmiast

(hospitalizacja krótkoterminowa)

–

Wykonanie testów z krwi pobranej od pacjenta

„źródłowego”

–

Badania serologiczne u osoby narażonej (a-HIV,

anty-HBs, HBsAg, anty-HCV)

–

Badania biochemiczne u osoby narażonej

(morfologia pełna, Alat, AspAt, bilirubina,

amylaza, mocznik, kreatynina)

Profilaktyka zakażeń

zawodowych-

w ośrodku specjalistycznym

Projekt współfinansowany ze środków

Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

7. Decyzja o

Kontynuacji (Leki ARV, HBIg. Szczepienie

p.WZWB)
Modyfikacji
Przerwaniu PEP

8. Konsultacja z lekarzem prowadzącym

pacjenta „źródłowego” jeśli jest zakażony

9. Wydanie pakietu leków na 14 dni
10. Edukacja

Profilaktyka zakażeń

zawodowych-

w ośrodku specjalistycznym

Projekt współfinansowany ze środków

Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

11. Wizyta kontrolna po 14 dniach PEP

(hospitalizacja krótkoterminowa)

– Ocena kliniczna
– Badania kontrolne
(morfologia pełna, Alat, AspAt, bilirubina,

amylaza, mocznik, kreatynina)

– Ewentualna modyfikacja leczenia
– Wydanie pakietu leków na 13 dni

Profilaktyka zakażeń

zawodowych-

w ośrodku specjalistycznym

Projekt współfinansowany ze środków

Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

12. Kontrolne badania a-HIV i

HBsAg

– Po 3 miesiącach
– Po 6 miesiącach
– Po 12 miesiącach (jeśli HCV +)

„Okno” serologiczne zakażeń

krwiopochodnych

Projekt współfinansowany ze środków

Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

•HIV 22 dni
•HBV 59 dni
•HCV 82 dni (66 dni)

Algorytm PEP

Ocenić

rodzaj ekspozycji

i materiału

Ekspozycja możliwa

Brak PEP

Czy źródło jest

seropozytywne?

Czy istnieje ryzyko

transmisji w danej

ekspozycji?

Czy pacjent

akceptuje

PEP?

Rekomendacja PEP

<72
h

tak

>72h

nie

nie

nie

nie

tak

tak

tak lub
może