Biologia klasa 2 część

pierwsza

Układ szkieletowy i rozrodczy,

układ krążenia

Spis treści biologia klasa 2 część pierwsza

Rozmnażanie płciowe roślin i zwierząt slajd
4

Męski i żeński układ płciowy (opis słowny)
slajd 5
Cykl płciowy i zapłodnienie i poród slajd 6

Zapłodnienie i poród- bliźnięta… slajd 7

Od narodzin do starości slajd 8-10

Choroby układu rozrodczego slajd 11

Szkielet człowieka, szkielet osiowy człowieka… slajd
12-14

Budowa chemiczna i fizyczna kości… slajd 15

Spis treści c.d.

Rodzaje połączeń kości slajd 16,17

Ogólna budowa mięśni, podział ze względu… slajd
18,19

Choroby i higiena układu ruchu slajd 20

Budowa i funkcje układu krążenia slajd 21,22

Budowa naczyń krwionośnych, budowa serca slajd
23,24
Krążenie krwi w organizmie, choroby układu… slajd
25,26

Koniec części pierwszej slajd 27

Rozmnażanie płciowe roślin i zwierząt

W rozmnażaniu płciowym biorą udział 2 komórki
rozrodcze (gamety) którymi są komórka jajowa i plemnik
w wyniku połączenia tych 2 komórek powstaje zygota
(zapłodniona komórka jajowa). Zygota dzieli się i daje
początek nowemu organizmowi. Następowanie po sobie
pokoleń nazywamy przemianą pokoleń. U mszaków i
paprotników komórki rozrodcze powstają w organach
rozrodczych:

-komórki jajowe w rodniach

-plemniki w plemniach.

Rozmnażanie bezpłciowe u zwierząt występuje rzadko.

Obojniak- posiada męski i żeński układ rozrodczy.

Rozwój ryb: ikra-jaja ryb, tarło-okres godowy ryb.

Rozwój płazów: skrzek-jaja żaby, kijanka-larwa żaby.

Męski i żeński układ rozrodczy (opis słowny)

Układ rozrodczy żeński zbudowany jest z jajowodu,
strzępku jajowodu, jajników, śluzówki i macicy oraz
komórki jajowej.

Układ rozrodczy męski zbudowany jest z pęcherza,
pęcherzyków nasiennych, gruczołu krokowego, opuszki
cewkowej, nasieniowodu, jądra, mosznej, cewki
moczowej i prącia

Wnioskujemy że z powyższego opisu słownego obu
układów rozrodczych bardziej złożoną budową może się
„pochwalić” układ rozrodczy męski. Ma bardziej złożoną
budowę.

Cykl płciowy, zapłodnienie i poród

Jajniki produkują komórki jajowe i hormony płciowe:
estrogen i progesteron. Komórka jajowa jest uwalniana
cyklicznie mniej więcej w połowie cyklu jajeczkowania.

Jeżeli nie dochodzi do zapłodnienia następuje
menstruacja, czyli krwawienie.

Gdy nie dochodzi do zapłodnienia następuje
krwawienie miesięczne, dojrzewanie pęcherzyka i
regenaracja śluzówki macicy, pęknięcie pęcherzyka i
grubienie błony śluzowej, komórka jajowa-brak
plemników, obumarcie komórki jajowej i złuszczenie
się błony śluzowej macicy.

Gdy dochodzi do zapłodnienia to następuje krwawienie
miesięczne, dojrzewanie pęcherzyka, pęknięcie
pęcherzyka, komórka jajowa + plemnik zapłodnienie,
zagnieżdżenie się komórki jajowej, ciąża i rozwój
zarodka, poród

Zapłodnienie i poród-bliźnięta jedno i dwu

jajowe

Bliźnięta jednojajowe-jedna komórka jajowa + jeden
plemnik, podobieństwo bardzo duże, są tej samej płci.

Bliźnięta dwu jajowe-jedna komórka jajowa + dwa
plemniki, podobieństwo jak u rodzeństwa, mogą być
różnej płci.

Po zapłodnieniu zygota dzieli się wielokrotnie-
bruzdkowanie. W wyniku tych podziałów powstają
warstwy komórek:

-ektoderma-naskórek, układ nerwowy

-mezoderma-kości, mięśnie

-endoderma-wątroba, płuca.

Około 4 tygodnia wytwarzane są błony płodowe:
owodnia, omocznia i kosmówka. Z kosmówki
wytwarza się łożysko.

Łożysko-za jego pomocą zarodek pobiera pokarm,
tlen i wydala szkodliwe produkty materii.

Od narodzin do starości

W życiu człowieka wyróżniamy następujące okresy:

-zarodkowy i płodowy

-noworodkowy i niemowlęcy

-poniemowlęcy i dzieciństwa

-dojrzewania i dojrzałości

-starzenia się i starości.

Okresem dojrzewania kierują dwa hormony:

-estrogen i testosteron.

Zmiany w organizmie chłopców w czasie
dojrzewania:

-powiększenie się jąder, moszny i prącia trwające do
ok. 20 roku życia;

Od narodzin do starości c.d.

-duży przyrost masy mięśniowej;

-grubienie skóry, wzmożona czynność gruczołów
łojowych i potowych;

-powiększenie się krtani, zgrubienie strun głosowych
prowadzące do zmiany barwy głosu który nabiera
męskiego brzmienia.

Zmiany w organizmie dziewcząt podczas okresu
dojrzewania:

-powiększenie się macicy, pochwy i jajowodów;

-rozwój tkanki łącznej i gruczołów mlecznych;

-rozwój podściółki tłuszczowej w okolicy wzgórka
łonowego i warg sromowych większych;

-pojawienie się owłosienia w okolicy łonowej i pod
pachami.

Od narodzin do starości c.d.

Na dojrzałość pełną człowieka:

-psychiczna;

-fizyczna;

-społeczna

Choroby układu rozrodczego

Do chorób przenoszonych

drogą płciową

zaliczamy:

-AIDS-zespół nabytego

braku odporności wywołanych

przez wirus HIV (ludzki wirus

braku odporności

);

-rzeżączkę-wywołaną przez bakterię zwaną
gonokokiem. Objawia się po kilku dniach od zakażenia
błony śluzowej, a następnie ropnej wydzieliny, świądu
i pieczenia zwłaszcza przy

oddawaniu

moczu. Nie

leczona prowadzi do trwałej niepłodności;

-kiłę.

Szkielet człowieka, szkielet osiowy człowieka

Funkcje szkieletu:

-funkcja wzrostowa;

-funkcja magazynująca;

-funkcja krwiotwórcza;

-funkcja ochronna;

-funkcja podtrzymująca

Podział kości ze względu na wielkość:

-kości długie-kość udowa

-kości krótkie-nadgarstka

-kości płaskie-łopatka

-kości różnorodne-kręgi

Szkielet człowieka, szkielet osiowy człowieka

c.d.

Układ ruchu dzielimy na czynny i bierny:

-czynny- mięśnie kurcząc się pociągają za sobą kości.
Mięśnie wykonują pracę.

-bierny-kości

Zęby i kosteczki słuchowe są to kości nie pełniące
funkcji szkieletowej.

Czaszka dzieli się na:

-trzewioczaszkę- kości- jarzmowe, nosowe, żuchwa,
szczękowe i podniebienne

-mózgoczaszkę- kości-czołowe, klinowe, skroniowe,
potyliczne i ciemieniowe.

Szkielet człowieka, szkielet osiowy człowieka

c.d.

Kręgosłup ma naturalne krzywizny, które zapewniają
amortyzację wstrząsów i prawidłowy ruch. Odcinki
kręgosłupa:

-szyjny- 7 kręgów;

-piersiowy- 12 kręgów;

-lędźwiowy- 5 kręgów;

-krzyżowy- 5 kręgów;

-guziczny- 4 lub 5 kręgów.

Rodzaje żeber:

-prawdziwe- pary od 1 do 7 łączy się z mostkiem;

-rzekome- pary 8 do 10 łączą się ze sobą i przez żebro 7 z
mostkiem;

-wolne- pary 11 i 12 nie łączą się z mostkiem.

Budowa chemiczna i fizyczna kości

Budowa chemiczna kości:

Związki chemiczne- (osseina), nadają kości
sprężystość;

Sole mineralne- są to węglany i fosforany wapnia,
nadają kości twardość.

Budowa szkieletu kończyn:

-szkielet kończyny dolnej- obojczyk, łopatka, kość
ramienna, kość łokciowa i promieniowa, kości
nadgarstka, wśródręcza i paliczki

-szkielet kończyny dolnej z obręczą biodrową-
miednica, kość udowa, rzepka, kość piszczelowa i
strzałkowa, kość stępu, wśródstopia i palców.

Okostna-błona otaczająca kość od zewnątrz bardzo
dobrze unerwiowna i ukrwiona

Rodzaje połączeń kości

Połączenia kości dzielimy na:

-nieruchome- szwy np. czaszka;

-ruchome-stawy np. kolanowy;

-półruchome –chrząstkozrosty np. kręgosłup.

Podział stawów ze względu:

-na ilość kości-proste lub złożone;

-na zakres wykonywania ruchów-obrotowe i zawiasowe.

Torebka stawowa-błona, która zamyka od zewnątrz jamę
stawową, zapewni stabilność i odgranicza go od
otoczenia.

Jama stawowa-przestrzeń wypełniona mazią

Rodzaje połączeń kości c.d.

Błona maziowa-wypełnia od wewnątrz jamę stawową,
produkuje lepki płyn tzw. maź, która nawilża chrząstki
stawowe, zmniejszając tarcie.

Postępowanie podczas zwichnięcia stawu:

-zimne okłady;

-unieruchamiamy dwa sąsiadujące kości;

-podanie środki przeciwbólowe;

-udajemy się do lekarza.

Ogólna budowa mięśni, podział ze względu

na położenie

Podział tkanki

mięśniowej:

-gładka-buduje

narządy wewnętrzne;

-poprzecznie

prążkowana-buduje szkielet;

-poprzecznie

prążkowana serca-buduje serce.

Ze względu

na zakres wykonywania ruchu mięśnie

dzielimy:

-zginacze

, prostowniki, odwodziciele, przewodziciele.

Podział mięśni

ze względu na położenie:

-mięśni głowy-żwaczowe i mimiczne

-mięśnie grzbietowe-prostownik grzbietu, czworoboczny

-mięśnie klatki piersiowej-międzyżebrowe, piersiowy

Ogólna budowa mięsni, podział mięśni ze względu

na położenie c.d.

-mięsnie brzucha-prosty brzucha, przepona

-mięśnie kończyny górnej-dwugłowy ramienia.

Praca mięśni:

-statyczna-następuje zmiana napięcia mięśni bez zmiany
jego długości;

-dynamiczna-następuje zmiana długości mięśnia, które
pociągają za sobą kości.

Mięśnie pracują kurcząc i rozkurczając włókienka
mięśniowe

Choroby i higiena układu ruchu

Do chorób układu ruchu zaliczamy:

-osteoporozę-łamliwość kości

-krzywica kości-brak witaminy D

-złamania kości-otwarte i zamknięte

-zwichnięcia stawu

-dyskopatia-wypadnięcia dysku

-płaskostopie-brak naturalnych krzywizn stopy

-skolioza-boczne skrzywienie kręgosłupa

By zachować sprawność ruchową należy:

-biegać i spacerować oraz chodzić na siłownię

-gimnastykować się i chodzić na aerobik oraz jeść owoce

Budowa i funkcje układu krążenia

Funkcje krwi:

-termoregulacja;

-rozprowadzanie pokarmu i witamin;

-doprowadzanie tlenu do każdej komórki ciała;

-odprowadzanie dwutlenku węgla z płuc;

-rozprowadzanie hormonów;

-krzepnięcie;

-bierze udział w odporności organizmu.

Budowa krwi:

-elementy morfotyczne-krwinki czerwone i białe, płytki
krwi

-osocze-część płynna krwi, zawiera składniki

gazowe

Budowa i funkcje układu krążenia c.d.

Charakterystyka poszczególnych elementów
morfotycznych:

Elementy krwi

Wygląd,

budowa

Charakterystka

Krwinki

czerwone

(4,5-5,0 l)

Nie mają jąder

komórki

Krwinki białe

(5-10 l)

Niektóre

produkowane

w szpiku

kostnym

Płytki krwi

150-300 l)

Są najmniejsze

o
nieokreślonym

kształcie

Budowa naczyń krwionośnych, budowa serca

Wyróżniamy następujące rodzaje naczyń krwionośnych:

-tętnice- ściany grube, elastyczne, krew płynie pod
dużym ciśnieniem, wyprowadzają krew z serca;

-żyły- doprowadzają krew do serca, mają zastawki,
ściany cienkie i wiotkie;

-naczynia włosowate- zbudowane z jednej warstwy
komórek doprowadzają krew do każdej komórki ciała.

Znajomość ilości poszczególnych elementów
morfotycznych krwi

jest wartością diagnostyczną:

-krwinki czerwone (erytrocyty)- 3,5-5 mln/mm

-krwinki

białe (leukocyty)- 6-10 tys/mm

-płytki krwi

(trombocyty)- 200-400 tys/mm

Budowa naczyń krwionośnych, budowa serca

c.d.

Zbyt mało krwinek czerwonych może oznaczać
anemię;

Zbyt dużo krwinek białych może świadczyć o stanie
zapalnym

Zbyt mało płytek krwi może świadczyć o zaburzeniach
w krzepnięciu krwi.

Serce człowieka jest zbudowane z 2 komór i 2
przedsionków.

Zastawki w sercu odpowiadają za przepływ krwi w
jednym kierunku od przedsionka do komory. Całe
serce otoczone jest błoną tzw. osierdziem.

EKG jest zapis za pomocą aparatury rejestrującej,
zwanej elektrokardiografem, zjawisk zachodzących w
sercu.

Krążenie krwi w organizmie, choroby układu

krążenia

Wyróżniamy dwa obiegi krwi:

-duży rozpoczyna się w lewej komorze serce, aortą, skąd
płynie krew do każdej komórki ciała zostawiając tlen, a
zabierając dwutlenek węgla i wraca do prawego
przedsionka żyłą główną dolną i górną.

-mały rozpoczyna się w prawej komorze serca skąd pniem
płucnym krew płynie do płuc zabierając tlen, a
zostawiając dwutlenek węgla i wraca do lewego
przedsionka 4 żyłami płucnymi.

Jest również krążenie wieńcowe którymi jest sieć naczyń
krwionośnych, które dostarczają tlen i składniki
pokarmowe do serca. Odżywiają one serce jako mięsień

Krążenie wrotne jest to krążenie w którym krew
pochodząca z jelit zbierana jest przez pień żylny zwany
żyłą wrotną.